CroALa, 2024-05-10+02:00. Nodus BARGAEUS.syri-11.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/BARGAEUS.syri-11.xml.
Hic procerum intentas subitus dolor, iraque mentes Occupat et tanti memoranda iniuria facti Praecipites agit in Turcas, primique Britanni Corripiunt vastos arcus: celeresque sagittas, Recludunt enses: patefacto aggere campi Procurrunt Itali et Gallorum interrita pubes. Nec minus Abdaridae diversa e parte ruentes Obiiciunt se se, vocesque ad sidera iactant. It coelo clamorque virum, clangorque tubarum, Telorumque ingens totum tegit aera nimbus. Autumno veluti cum lapsae ex arbore frondes Arentes, liquere hyemis sub frigora, ramos, Et terrae texere solum; si vertice ab alto Incubuit Boreas in sylvam et turbidus Auster Adverso rursus veniens a cardine flavit. Nunc huc, nunc illuc se se per inane volutant: Miscenturque una et temere agglomerantur in orbem. Primus ibi Hipparchus, caedis qui solus iniquae, Et sceleris, fraudisque audax processerat auctor, Dum circumfusos comites hortatur et urget Turbidus in pugnam et stricto ferit obvius ense, Sopitus cecidit magno sub pondere clavae. Hunc Lyrcus, fraterque Labrax, Drymonque, Coraxque Exanimem cecidisse rati, quo corpus inane Obscaenis laviandum avibus, canibusque relinquant, Et quocunque modo domini ulciscantur adempti Interitum, pedibus traxere in castra revinctis. Nec procul inde avidum pugnam confundere Lydum Cambletem Biturix, acto in praecordia ferro, Sternit humi, mensa suetum discumbere herili, Belfercumque una risu oblectare, iocisque Et tempestivis horas insumere caenis: Et tamen expertum belli, gnarumque laborum. Inde inter primos versantem et dura cientem Proelia Tigritem splendenti percutit ense Et galeae in tergum caudam fundentis equinam Perfregit conum et frontem confixit: at olli Offudit caecas oculis nox atra tenebras. Concidit et magno tellurem pondere pressit: Cui collo ex alto pendentem in pectora torquem, E solido conflatum auro, rapturus Aturrus Incola Burdigalae, rapto qui vivere suetus Esset, et occultis vitam traducere furtis, Accurrit properans: ac dum se inclinat, ut aurum Auferat et praeda cupidus ditescat opima, Detexit lumbos et, qua coniungitur ossi Spina sacro, Sasalis mucronem in viscera condit, Per mediumque adigens umblicum, e vulnere tristem Extorsit vitam et tenues dispersit in auras. Et Sasalim florentem annis et corporis auctu Ingentem et Thracum prognatum a sanguine regum Daunius incurrens medium transuerberat hasta, Setosus mammas thorax ubi dividit ambas: Ille cadit, pedibusque leves diverberat auras Non secus atque alnus fluvii, putrisque paludis Nata ad aquam et celsis avecta ad sidera ramis, Cum ruit, agricolae dura succisa securi Et iacet informis, donec currumve, ratemve Circumiens, hominum notos formatur ad ursus. Hic etiam auxilio subeuntem et dira frementem Beliadem aggressus, stricto ferit arduus ense, Egregium forma iuvenem; quem mater Iebba, Descendens summis a verticibus Carmeli Huc, ubi vir flammis tenues mollibat arenas, Fusuras vitreos rivis undantibus amnes, Edidit in lucem limoso in margine Beli. Qua propter puerum grati dixere parentes Beliadem, patris memorem, matrisque futurum, Ni vitam Ausonius iuvenilem abrumperet ensis: Quo caput in geminas partes bellator Iapyx Disiciens. Rapidi fas est, ait, horrida Orontis Ripa tegat, Belus quem iam piger amnis in auras Extulit aetherias, tanto ut morerere sub ictu. Talia dicentem iacta petit obvius hasta, Hassani qui se Cypria de pellice natum Crediderat Gemmes, lecto supposito herili Per fraudem et prolem regno exclusurus ab alto Legitimam, si forte dolos et vota secundent Astra et regnorum semper Deus unicus auctor. Verum aliter superis visum: nam fraxinus acri Illius acta manu, praetervolat irritat regem Ausonium et stridens pectus transfixit Amastri Armigeri; Stephano Senoni quo gratior alter Non fuit et tacitae cui crederet intima mentis Arcana et curas animi fidentius omnes. Quo moriente, Senon tristes exarsit in iras: Per mediosque ruens. Nec tu laetaberis (inquit) Hoc errore tuo: neque me mea dextera fallet. Dixerat et Gemmem commissa caede superbum Saevus adit, dextrumque oculum configit acuta Cuspide: quae penitus fixo stetit hausta cerebro: Reclusitque animi latebras, caecosque recessus. Ille cadit, regnique omnem spem morte relinquit. Commistum interea magnis terroribus affert Clamorem, ac totam pervadit fama per urbem, Cunctorumque aures atra formidine replent Confusae voces atque illaetabile murmur; Belfercum egregiae iuvenem virtutis et una Invictum bello Gemmem cecidisse peremptos Et ruere ad portas urbis facto agmine Gallos, Victoresque manu saevam committere caedem Et furere et scalas ad moenia ferre paratas. At rex Hassanus, quanquam tot funera mentem Turbant et subito dolor occupat ingens, Accurrit properans tamen et se in tuta ferentes Increpat. O miseri tantus quis pectora vobis Insinuat pavor? E proiectis turpiter armis Quo fugitis? Duro ne illis e marmore corpus? Aut ferri ex acie? Vestrarum respuit ictus Hastarum? Cur tela manus, cur tempora cassis Armas? Et obductus vobis ad pectora thorax? Eia, agite, et mecum victorem invadite Gallum. Aut hodie mortem natorum ulciscar acerbam; Auferet aut idem vitam mihi fatifer ensis. Dixit et e portis praeceps erumpit apertis: Atque una secum Orchanes: cui vivida bello Dextera et agrestes robusto in corpore vires, Setosumque chalybis pectus tegit: aerea frontem Cassida: tum clypeus laevum latus: at manus hastam Dextra gerit solidam: clavae grave robur in armos Pendet equi et femori pugnax accingitur ensis. Iique ubi se fudere foras, lectique secuti Tota ex urbe duces et bello assueta iuventus, Invasere pios Turcarum eversa fugantes Agmina et immiti strages et funera ferro Edentes, campi spatium quocunque patebat. Hic Petalus Trevir, fugientem saevus in hostem Dum furit impune et facta iam caede superbit, Fraxinea Hassani medius transfigitur hasta. Huic comitem Orchanes perfossum cuspidis ictu Ire iubet Pansam, Pansaeque adiecit Agronem: Illyricos inter rerum cui summa potestas Cum foret et regni regeret moderator habenas Ipse unus, patria Gallis servire relicta Maluit et famam sumptis sibi quaerere ab armis. Nec mora. Bellovacus cadit Antymus: et cadit Agnon: Antymus Herculea contusus tempora clava, Ambarides Agnon Porsaeide caesus ab harpe; Iamque simul Gallique omnes, versique Britanni Terga dabant, victorque hostis per aperta ruebat, Coede tepefaciens, qua qua patet aequore capus: Cum pis Eustachides rapta volat obvius hasta: Inque aciem confertam equitum defertur et ipsi Perforat Harpagio ferrata cuspide pectus: Harpagio, quem frondiferis Pamphylia Sylvis Eductum, docuit se se immiscere rapinis, Exercet quascunque Cilix et raptor Isaurus. Unde altas iam nactus opes, fidosque sodales Oppressit Tarsum per fraudem et Rhoson et Isson. Bithyna sed enim postquam sunt urbe potiti Christicolae et Medi pugna cecidere cruenta, Inque dies magis atque magis diffideret armis Ipse suis, populique iras odiumque timeret, Hassano laturus opem, Cydnumque, Sarumque Liquit et augentem multo sua littora limo Pyramon, ac portas coelo se aequantis Amani. Hoc tamen auxilio regem tum iuvit amicum, Eustachidae in se se quod telum avertit et illum Protinus occumbens stygiis submovit ab umbris. At ferus Orchanes, immani vulnere pectus Confossum aspiciens, non iam perterritus haesit, Sed stricto Eustachidae galeam ferit arduus ense, Ulturus socium: nec fors deceptus abisset, Ni clypeum ingentem plagae supponeret heros, Corporeque exiret telum, vitaret et ictum. Decidit in summum saevi tamen impetus ensis, Nudavitque genu, fuerat quo tegmine tutum. Tum vero Eustachidae ira inflammatus amara Altior insurgit, gladiumque obliquat acutum In latus et medium, quanquam fulgentibus armis Contectum et triplici munitum corpus ab aere, Disiicit in geminas uno modo vulnere partes. Umblico tenus una cadit: sedet altera dorso Fortis equi: latique trahens per gramina campi Viscera, praecipiti cursu defertur in urbem: Informe, horrendum et visu miserabile monstrum. Hic vero Abdaridis humilis trepidantia rursus Sternit corda pavor, pugnamque relinquere cogit: Tergaque vertentes spatium producere vitae. Ipse etiam Belferciades Hassanus in urbem Invitus rapitur: tum primo in limine turba Opprimitur fugiens, vitamque exhalat in auras, Dum portae se quisque volens inferre patenti Occupat ingressum et magnis clamoribus intro Primus abit, nisuque animam diffundit anhelo. Accurunt igitur trepidi, qui claudere portas Festinent, introque vetent irrumpere Gallos. Ceu quondam agricolae, pluvia si forte recenti Aequarint summas torrentia flumina ripas; Quae iam diluviem pratisque, agrisque minantur, Ingentes lapides, umbrosisque eruta sylvis Robora et excisas annoso stipite quercus Advolvunt, totoque fugant e pectore somnum: Incustoditus nequa vagus effluat amnis, Et se se in segetes, camposque effundat apertos. Cardine sic illi converso ad limina valvas Obnixi impellunt humeris, multosque suorum Excludunt, atraque omnes in morte relinquunt. Quorum alii ferro immiti cecidere perempti: In rapidum iecere alii se flumen et undis Demersi, Stygiae ripas petiere paludis. Occultae paucos latebrae, notique recessus Montis et obscurae valles horrentibus umbris Servarunt, dum tecta fugam per lustra capessunt, Et sua subducunt instanti corpora leto. Ast Itali, Gallique duces, acresque Britanno Ulti hostem, quanquam primas nox atra tenebras Excierat, terrasque suis obtexerat alis, Goscellum mesti strato imposuere pheretro, Susceptumque humeris flentes in castra tulerunt. Quem super illachrymans genitor procumbit et imo Corde ciet gemitus, tandemque his vocibus hiscit. Nate mihi e primo sublatus flore iuventae Occidis et rerum versantem in turbine patrem Deseris ipse tuum: plus, heu plus scilicet uno hoc Vixi ego, nate die, vitae quam posceret huius Usus et emeritae requies postrema senectae. Debueram caput hoc morti, cum me tua virtus Felicem coelo aequarat; cum facta triumphis Digna ferebantur passim: nec perfidus hostis Fas omne abrumpens, telo mactaret iniquo Victorem et regis surgente a caede superbi, Aeternum decus palmae immortalis adeptum. Nunc, sine te, quicunque dies, Goscelle, supersunt, Exigere atque graves belli tolerare labores Cogar et ingratae posthac accumbere mensae. Hoc tamen in luctu laetor, quod sanguine fuso, Protinus evectum Solymae coelestis ad arces Et cupio et spero: nostras unde arduus oras Despicis et coetus inter versaris ovantes: Qui verum ob cultum pugnando vulnera passi Aethereas sedes terris petiere relictis. Aurora interea toto fulgentia coelo Sidera depulerat, montesque afflarat anhelis Phoebus equis, lati retegens super aequora campi Corpora coesorum atque ingentes stragis acervos: Cum pius Addemarus candentem indutus amictum Selegit procul urbe locum, ac de more piorum Sparsit rore sacro et pura circumtulit unda: Conceptisque Deum verbis in vota vocabit. Hic, qui praeterita sublati caede iacebant Effossae mandantur humi, princepsque sacerdos Illorum enumerans laudes, vocat ore beatos, Queis hoste in medio pulchram per vulnera mortem Oppetere et se se stellis inferre cruentos, Contigit ante ipsum divumque, hominumque parentem. Has inter lacrhymas, sacris iam rite peractis, Goscello ingentem nigro de marmore mandat Eustachides fieri tumulum: sed opima columnae Belferci regis iusto in certamine victi Adversae figit spolia et rem carmine signat. Goscellus victor victo hoc de rege tropheum. Omnibus his adiicit meritae spectacula poenae. Nanque ipsum Hipparchum, primus qui foedere fracto Goscelli occultam direxit in ora sagittam, Ante urbem adductum, iubet in diversa quadrigis Differri et toto raptari viscera campo. Interea magnos Nerei sol lapsus in amnes Corruit: et densis obducens cuncta tenebris Stelliferi summum patefecit limen Olympi. Tempore quo Divum coetus convenerat omnis, Ut patrem, regemque hominum festinus adiret Et ferret sua quisque leves mandata per auras, In terris quaecunque imis peragenda darentur. Astitit hos inter tenebrosa a sede nigrantum Uragus, horrentis custos infandus Averni. Quem procul aspiciens hominum, rerumque repertor. Unde, ait, ipse tuos gressus agis Urage? At ille Respondit. Terras adii, pelagique recessus, Omnia circumiens, praedas ut dives opimas Undique quaesitas in Tartara convectarem. Tum pater omnipotens. Nunc quem terrae (inquit) in orbe Goffredo magis esse uno pietatis amantem Et nati praecepta mei, ritusque tuentem Vidisti? Quos ille animo, quos ille labores Corpore sustineat, Solymam quo liberet urbem Servitio infando, templisque reponat honores Ipse meis, Turcasque alias depellat in oras? Subiicit his Erebo pestis digressa profundo Uragus. Haud equidem miror, rex maxime, si quem Ipse tua fultum munis ope, cuique secundae Res et vota fluunt, unum modo pectore toto Te colit atque aras multo tibi thure vaporat, Ac coeli proceres precibus sine fine fatigans Perstat in officio et Solymae fidenter ad urbem Pergenti, non usquam animi mens fluxa vacillat. Sed si forte tuas vires subtraxeris et me Siveris improvisum aliquod legionibus illis, Ipse quibus praeest, iam nunc infligere vulnus, Finibus extemplo Syriae, rebusque relictis Ad Morinos tibi diffisum remeare videbis. Haec ille. At contra divum pater atque hominum rex. Vade age, cunctorum, qui nunc mea castra sequuntur, Experiare animos horrenti alguque, fameque, Adversisque una rerum successibus ipsos Bellatorum animos e tanto avertere coepto Nitere et in populos pestem diffunde, luemque; Et pereat, retrove abeat, qui nomine nostro Praetexit fraudem et dominandi fertur amore; Hi fines tibi praefixi statuuntur. At ultra Ire veto. Sic effatus terramque, polumque Aethereaque immensum vultu tremefecit et undam, Ille autem procul abscessit, Daphnemque petivit: Unde olim responsa suis edebat et omnium Implebat fallax dubiis ambagibus aures. Huc se demissus consueta in sede locavit Observaturum tempusque atque apta nocendo Momenta et lapsis sparsurum incendia rebus. At proceres, positis portarum ad limina castris, Inclusos Turcas densa obsidione premebant. Quanquam illi aversae digressi e moenibus urbis Palantes Gallos, praedamque in castra ferentes Interdum insidiis obtruncavere locatis. Has inter clades, durique incommoda belli Mutua, iam mensis processerat unus et alter Et circum horrificis Aquilonibus arva rigebant. Non ullae arboribus frondes, non gramina campis Ulla superfuerant: glacies astrinxerat amnes: Brumaque durata passim nive texerat arva: Et circum vastatus ager, direptaque late Castella atque hornis exhaustae frugibus urbes, Afflictis alimenta dabant haud ulla Latinis. Iamque fames totis incesserat improba castris: Nec lacerae vestes pluviam, nec frigora noctu Marcentes poterant pelles arcere; nec usquam Tectum erat, a gelidis se se ut defenderet Euris Miles et optato recrearet membra sopore. Quae simul atque hyemis vis ingruit aspera terris, Uragus aligeros dirorum a sede nigrantum Evocat: illi adsunt praesto, morbosque, famemque Augentes, qua quisque potest in pectora se se Inserit atque animos agitans vulgique, ducumque Suadet ab inceptis quamprimum avertere mentem, Et desperatis penitus diffidere rebus. Ergo alii, dum dira fames et pestis in omnes Grassatur, taciti coetus atque ipsa piorum Castra relinquentes Lydos petiere, Phrygesque, Vicinos alii portus: liberrimus unde Detur in Ionias undas et littora cursus, Tum pius Eustachides, cui res adversa dolorem Ferret et ex oculis lachrymas exciret amaras, Concilium propere cogit procerumque, ducumque Sciturus, dubiis quid quisque in rebus agendum Censeat; unde aliquam castris ferat ipse salutem. Hic igitur Thracum ductor, quem Graius Alexis Miserit, ut tantis per fraudem obsisteret orsis, Consessu e medio surgens, haec ore profatur. Non equidem, o proceres, vestris me viribus unquam Indubitare sinet virtus clarissima, qua vos Tam longum superastis iter; stravistis et hostes Innumeros, summisque sitas in montibus arces Exaequare solo freti potuistis et una Praecipites undis tranare tumentibus amnes. Nec, siquid vestris adversum contigit ausis, Continuo iubeam tantis diffidere coeptis, Et quasi devictos hosti concedere palmam; Sed quoniam hibernis cum tempestatibus et cum Imbribus, ac nivibus, glacieque rigentibus oris Pugnandum est, vulgoque ingens pestisque, famesque Absumit miseros, nec spes datur ulla salutis, Dum fessi ad ripam rapidi versamur Orontis, Inque dies hostis regionem, urbemque tuetur Auctior, ingentes animos, cui prospera rerum Eventa addiderint, quorum vi non modo tutam Esse putant urbem, sed aperto invadere marte Castra parant opibus Persarum ingentibus aucti: Cedentes ultro nos in vicina feramus Hyberna: et coeli tractum fugiamus iniquum: Dum terris desaevit hyems et frigora Cauri Spirantes, nostris prohibent assultibus hostem. Nanque, ita corporibus, somnoque, epulisque refectis, Cum primum incipient tepidi spirare Favoni Flamina, et incultis herbescere gramina campis, Forsitan auspiciis longe melioribus urbem, Quae modo nos portis infesta excludit et arcet, Cum se rettulerint alacres in castra manipli, Continget faciles captam expugnare per artes. Interea, nequis duros vitare labores Me putet et pro re communi haud velle periclis, Quaecunque est, quae restat adhuc, exponere vitam, Seu vos hic studium coeptae obsidionis ad urbem Detineat, laetos seu vos hyberna receptent, Certum est Threicias iam nunc excurrere ad oras: Ut quascunque equitum turmas, peditumque cohortes Delegit nuper Graium regnator Alexis, Adducam quamprimum ad vos: quibus amnis Orontes Territus auxiliis, fastusque, animosque superbos Exuat atque iugo collum submittat aheno. Haec dux Odrysius. Contra quem talia fatur Eustachides. His me castris incommoda nunquam Dimoveant: vel se totam diffundat Orontes In vallem et Casius terris subsidat apertis. Tu vero, quascunque libet te confer in oras Providus et nostrae tangat te nulla salutis Cura. Etenim Deus usque suos tutatur et illos Non aestu, non frigus iners, non laedit egestas, Non acies confertae hominum, non alta retardant Moenia, nec summas aequantia flumina ripas, Quominus inceptis instent constanter, amentque Ignibus in mediis potius dispergere vitam Impavidam, quam degeneris dare signa timoris Ulla, vel a magnis desistere turpiter ausis. Haec bonus Eustachides: sed Thracum ductor et una Dux Senonum simulans morbo tentarier acri, Atque ipse abiectis clam Carpentarius armis, Unus, inexhausto plures qui robore suerat Contra stare hostes, victorque excedere pugna, Regia progenies magnorum et germen avorum, Obliti decorisque sui, laudisque suorum, Arripuere fugam, castrisque abiere relictis Et socios tanto linquere in cardine rerum. Tum vero procerum tantorum exempla secuti Innumeri, queis militiae labor et meus acer Fregerat hostilis, solidosque inciderat omnes Virtutis verae nervos, liquere sodales, Quisque suos, facti immemores, votique, fideque. Usque adeo capiunt animos oblivia nostros, Et penitus nulla est alienae cura salutis, Si quando impendet capiti commune periclum. Ut, fumo cum pastor apes exegit amaro. Dulcia lecturus mella ex alvearibus illae Destituunt trepidae cellas et, rege relicto, In diversa abeunt, fusaeque per arva vagantur. Hic igitur reliqui proceres precibusque, minisque, Quisque suos retinent, poenasque et praemia cuique Proponunt et, quae possunt, alimenta ministrant. At Robertiades congesto e cespite primos Ausonidum alloquitur, verbisque hortatur amicis. Ferte viri et duros animo tolerate labores, Et mecum adversis opponite pectora rebus. Ille Deus, cuius causam suscepimus ille Praesto aderit laturus opem, si fortiter ausis Instare et duri perferre incommoda belli Viderit unanimes, quae nunc his maxima terris Perpetimur; neque enim tantis insistere coeptis Invisos hominumque patri, divumque putandum est. Nos ille incolumes per tot discrimina rerum Duxit adhuc, idemque manu superare potentes, Innumerosque hostes dedit; et vel nomine tantum Insolitum Arabiis terrorem inferre, Syrisque, Praecipitesque sua Turcas depellere sede: Et nunc, quod glacie valles infesta nivali Detinet et rara est cerealis copia victus, Vinaque deficiunt, plenaeque obsonia mensae, Creditis a nobis mentemque, animumque benignum Avertisse Deum? Tales plerunque per artes Pertentare fidem solet ille et nosse suorum. Nec tamen extremis agitatos casibus unquam Deserit; at, quod vos experti saepius estis, Improvidus adest et opem pereuntibus affert. An vos, o miseri tutam per tela, per ignes, Perque acies medias, inimicaque castra putatis Invenisse viam certa sine numinis aura? Et tandem incolumes penetrasse ad flumen Orontis? Non nostrae hoc vires; non victae ignavia gentis Effecit; legiove magis numerosa piorum. Maior agit virtus; maiorque potentia nostra haec Coepta iuvat; quam cui possint vel Bactra, vel Indi Impune armatas opponere in agmine dextras. Huic ergo, o socii, si iam confidimus uni, Nil desperandum tanto duce et auspice tanto. His dictis curas, tristesque e corde parumper Amovere metus: sed enim penuria victus Quottidie magis atque magis funesta premebat Non modo confusam passim ac sine nomine plebem, Verum etiam auctores belli, proceresque ducesque Communem impulerat iam desperare salutem, Qua fama rex Hassanus commotus amicos Quorum consilio niti consueverat, ad se Convocat et laetus fidas sic fatur ad aures. Quod fore providi iam tum, cum tantus in armis Obsedit nostram Gallorum exercitus urbem, Ecce malis perit ipse suis, morboque, fameque, Frigoribusque hyems vexatus et imbribus atris: Iamque adeo ad paucos equites, peditesque redactus, Si quicquam veri iactae praedicere sortes Consuerunt, parat ille fugam, seu totus in iisdem Haeret adhuc castris, veritus ne forsan euntes Ilicet invadam et vertentes terga trucidem Quod, nisi quis se se opponat casusque, Deusque Ipse mihi et tantam invideant fata aspera laudem, Perficere est animus, cum primum Aurora resurgens Altera flammifero rubefecerit aethera vultu. Nanque ad perdendos ingenti clade latrones, Invasere manu qui regna aliena, suisque Audent extorrem Mecmethum expellere templis, Finitimae legere urbes atque oppida turmas. Quae simul aggressae primae sub tempora lucis Irruerint, nos e portis facto agmine apertis Erumpamus; et unanimes in castra feramur Undique fusuri signis victricibus hostes. Nunc autem, quoniam taciti speculemur oportet, Securi ne sui maneant, an castra relinquant Confisi tenebris, noctisque silentibus umbris, Ecquis erit vestrum, qui se committere nocti Audeat obscurae, penetretque in castra latronum Praemia laturus generosi ingentia facti? Illi ego Sidonio tinctas bis murice vestes Largiar et solido loricam ex aere rigentem. His donis accedet equus candore nivali, Quem mater generosa Cilix, ubi Cydnus Amanum Dissecat, aethereas in luminis edidit oras, Per rupes assuetum altas intendere cursum, Armorumque adeo strepitus horrescere nullos- Haec ille. Et dictis cuncti assensere silentes, Nec quisquam tamen est cuius, milesve repertus Auderet dubiis qui se committere rebus Praeter Amasiadem Phormum, cui sector Iberus Dives agris, dives positis in faenore nummis Malcus erat genitor; veteri qui lege relicta Mosis, ad Abdaridae turpi se transfuga ritus Contulerat, Turcasque inter compleverat aedes Argento atque animum fastu cumularat inani. Ille igitur surgens. Nihil est (ait) inclyte ductor, Quod tu tam large mercedem et praemia cuiquam Egregium ob facinus te polliceare daturum. Ipse etenim, nec dona moror, speculator abibo Quo tu cunque iubes: vel si mihi et ipsa potentum Sint adeunda ducum tentoria: nec metus ullus Nec duri retrahat facies inimica laboris, Ne castra explorem: tum, si res postulet, ipsis Occurram auxiliis, dux ut, monitorque viarum Usque adstem et certo cunctos hic tramite sistam. Tu vero tantum ob meritum, rex magne, daturum Polliceare mihi, modo quem Goffredus acutum Per medium Orchanem, mirantibus omnibus, ensem Exegit, totumque metu tremefecit Orontem. Talia magniloquo tumidus fundebat ab ore Phormus et insueto lateri poscebat honorem Ipse suo: quem nemo ausus speraverat ante. Tum sic Hassanus, coelumque et sidera et ipsum Testor Halyn, fore nullum alium, cui deferat ensem Goffredi manus haec et tam memorabile factum Deletura animo nulla unquam oblivia nostro. Haec ait. Et spoliis, armisque recentibus ornat Ausonium in morem; parmam fert laeva nigrantem; Aere caput tegitur; rigido latus ense tuetur; Dextra gerit iaculum, tergumque et bracchia fulvae Pelli obit detracta lupae. Sic comptus ab urbe Egreditur, qua pons longe porrectus ab amne Saxeus, ad Caniae decurrit limina portae Atque interiectae crebris vada pigra paludis Arcubus amplectens Turcisque, Arabisque patebat Liber et haud usquam premerent quem castra piorum. Tempus erat, primae quo pars decedere noctis Incipit et vigiles abeunt statione relicta. Succeduntque alii, cum se Boemundus et una Aulercae pubis ductor Robertus agebant, Exploraturi, num quae custodia pontem Servaret, posset ne capi vel fraude, vel armis. Dumque oculis circumspiciunt et cuncta pererrant Et strepitus intenti omnes et murmura captant Auribus, ecce vident extremo ab limine pontis Discedentem ad se recta contendere gressum. Tum vero socii fidas Boemundus ad aures Affatus. Venit hic, inquit, speculator ab hoste Hassano, aut spoliis nostrorum ut onustus in urbem Mox referat se se: sed nos e tramite ad amnem Deflectamus et occulti observemus euntem: Donec nos abiens paulum post terga relinquat, Atque intercepto nusquam fuga libera detur. Sic ait et dicto citius secessit uterque Ad flumen, coelo atque umbris contectus opacis, Et se se in caecis taciti occuluere latebris. Ille autem obscurae per amica silentia lunae Incedit fidens animi, ignarusque futuri. Cumque viae spatium propere progressus abesset, Quantum aliquis iactu volucris comprenderet hastae, Exiluere ambo et curvos liquere recessus; Non secus ac par acre canum, cum forte cubili Excitum strepitu leporem, cervumve sequuntur Inque nemus, vallemque urgent; fugit ille, sibique Providus Eoos cursu praetervolat Euros. Sic Phormum dux Aulercus, sic Appulus heros, Instantes tergo et vestigia pressa sequentes Cogebant rapidum longe contendere cursum A ponte et summos a laeva inscendere colles. Coniecto sed enim Daunius per inane veruto, Ilicet hinc atque hinc perstrinxit vulnere suras, Tardavitque fugam, verbisque affatus acerbis. Vel iam siste gradum, vel, tu hic moriaris, oportet, Hasta, ait, hac nostra medium per pectus adacta. Constitit ille tremens, fuditque has ore loquelas. O, quicunque estis, vitam hanc servate, satisque Sit notas clausisse vias ingentibus ausis: Et me constrictum vinclis in castra piorum Ducite. Non erit haec vobis clementia fraudi. Nanque pater Turcas inter ditissimus omnes, Cui iuga bis centum proscindunt rura, domique Argentique aerisque gravis grave pondus et auri Defossum tellure iacet, nec regia vestis Deest et odorata flagrant laquearia cedro, Protinus ingenti redimet mercede, libensque Thesauros, queis me servet, recludet avitus- Subiicit his Italum ductor. Quis tanta recuset Praemia et oblatam demens contemnat opum vim? Interea flumen dic quae te causa coegit Traiicere, et serae solum te credere nocti. An forte, ut spoliis nostrorum indutus opimis Dives ad Hassanum redeas? An castra piorum Ingressus speculere fugam, bellumve paremus? Tunc ille, ex imo ducens suspiria corde, Ipse equidem vobis (inquit) sine fraude recludam Omnia, nec patriae faciet spes ulla iuvandae, Quominus effundam veras e pectore voces. Egit ad audendum tanta haec rex Persa, petenti Qui mihi Goffredi dono promiserat ensem, Cum primum vos excisos ultricibus armis Stravisse, toto permiscens funera campo. Subrisere duces. Mox illum Daunius heros Affatur. Magnum est munus, quod, amice, cupisti, Sed gravius quam ferre queas. Verum quibus ille Auxiliis fretus de se promittere tantum Audet? An excisas vires ita credit, opesque Gallorum, ut quicquid superest, evertere ab imo Ipse velit, tantumque unum se posset reatur? Phormus ad haec, non ille quidem spe motus inani Haec fore confidit, nam cum nox postera toto Incipiet secum tenebras abducere coelo, Ingentes equitum turmae, peditumque manipli Finitimas nuper pubes collecta per urbes, Improvisi aderunt a tergo in castra ruentes, Cum late serpens fessos sopor irrigat artus. Sic mandat, fierique iubet dux ipse Bagoas, Hassani comes, et consanguinitate propinquus; Ille quidem florens annis, animisque superbus, Cuius in effrena reliqui virtute quiescant. Et sperent se posse omnes delere Latinos. Sed mihi iam manibus duros innectite nodos, Et quocunque libet vobiscum abducite vinctum: Ut, nisi veridicas expressi e pectore voces, Cogatis meritas leto persolvere poenas. Immo, ait Aulercus ductor, poenamque reposcens Delictum ob tantum, laqueo collum implicet et te Ante oculos populi ligno suspendat ab alto, Nunc morere et praesens tanti cape praemia facti. Haec ait, atque preces alias iterare paranti Abscidit ense caput: spoliisque atque omnibus armis Exutum canibus lacerandum, avibusque reliquit. His actis ambo rediere in castra sub ortum Aurorae; inque unum Gallis, Italisque coactis Principibus, memorant illa quid nocte sic actum: Quaeque adeo audierint instare pericula ab hoste Externo; et procerum, quae sit sententia, poscunt. Omnibus idem animus tacitis educere castris Armatas equitum turmas, peditumque cohortes, Cum primum terras nox atra involverit umbra, Atque improviso venientem invadere turbam. Excivere igitur castris ex omnibus illos, Quos neque dira fames, neque saeva absumere pestis Quiverat, aut clades bellorum abolere receptae. Iamque Atlantiaco Sol merserat aequore frontem, Cum lectae coiere acies, tenebrasque per altas Arripuere viam, qua ripam extendit Orontes In longum et mediam disterminat agmine vallem. Et quoniam septem de tot iam millibus alae, Atque equites alam centeni quamque secuti, Vix reliqui fuerant, bellum qui sponte cierent, Insedere locum, cuius latus alluit amnis A dextra, laevaque suis intercipit undis In vallem porrecta palus, mediamque relinquit Planitiem angustam, brevibusque excursibus aptam. Nec mora. Turcarum properans equitatus easdem Ingreditur fauces, cum vis ex aequore surgens Auroram coeli portis exciret apertis Maturat quae stella diem praenuntia Solis Et passim gelida conspergeret arva pruina. Ac iussi celerare gradum sine lege ruebant Ad caedem et praedam, quo spes male sana vocabat. Ergo ut in insidias medii venere paratas In tutum unde illis nusquam fuga certa dabatur, Compressere una gressum, subitoque pharetris Eductas gravidis nervo imposuere sagittas, Inque hostes densae fuderunt grandinis instar, Cum praeceps in tecta ruit; sed nulli Inflixere pro clypeis aque aere repulsae. At non Ausonii, non robora lecta Britanni, Obvia non Galli Turcarum in pectora frustra Direxere suas innixi viribus hastas. Sed veluti totidem coniecta e nubibus atris Fulmina, deiiciunt fracto nunc stipite quercus, Nunc scopulos, altasque ruunt a culmine turres, Sic illi, hostiles docti perrumpere turmas, Deturbant ab equis alios, aliosque trucidant Exacto penitus duro per viscera ferro. Densentur turmae, mediique urgentur et iidem Protrudunt primos, primique in terga ruentes Involvuntur equis venientum atque agmine pressi Expirant animas obscura morte diremptas. Ergo, ubi se angusto conclusum calle Bagoas Vidit et haud quidquam numerum prodesse suorum, Ad laevam deflexit iter, flumenque petivit; Unde ruens alam Gallorum invasit apertam, Amissosque redire animos in pectora victis Cogit et inceptae rursus confidere pugnae. Hic cadit accepto letali vulnere Talus Bellovacus; cadit et clara virtute Neanthes Lexobius, Leucoque duci gratissimus Agnon. Ipse quoque obliqua cervicem caesus ab harpe Labitur Ambarros inter notissimus Amphis: Ancipitis dubiique Amphis sermonis amator, Sed non incertae sumptis virtutis in armis. Et iam iamque acies Belgae ducis, obruta densis Hinc atque hinc equitum turmis se vertere retro Coeperat atque hosti fugiens dare terga sequaci: Oromedon cum ductor agens in proelia gentem Cenomanum, fusis superadvenit et ferus hostes Adverso proturbat equo; dat Carsona leto, Exultantem animis, qui se se e matre ferebat Hyrcana et claro Cambysae a sanguine cretum. Transadigit Laro fauces, mediumque Cynulco Dividit ense caput, tum Sinam in bella vocantem Agmina et angusto miscentem funera campo, Sternit humi, miseramque simul sine nomine plebem Ense metit, cadit illa ruens, ceu falce recurva Gramina secta cadunt, cum prata virentia tondent Agricolae et plenis stipant fenilibus herbas, In seram quae laeta boum sint pabula brumam. Nec multo post in pugnam se contulit acer Tancredus (Cilicum populis nanque ille subactis, Rettulerant se se properans in castra piorum) Nec non et belli fulmen fortissimus heros Daunius et dextrae notus virtute Vitellus, Consiliisque potens, armisque acerrimus Umber Ubaldus, cuius proles generosa Metauro Imperat et populis ad se dat iura vocatis. Additus his Medix, unaque Ursanius ibat, Inque hostem intenti vultuque, hastisque ruebant. Non secus atque repens Aquilonum a vertice turbo Cum forte incubuit terris, coeuntia differt Nubila et instantes toto fugat aere nimbos, Infandam ruri stragem, sylvisque minantes; Heroum sic Ausonidum manus agmine facto Comminus aggreditur Turcas, passimque supinos Fundit et immiti transfigit pectora ferro. Argymnum Medix puerum puer impiger hasta Traiicit, ad mensam suetum dare grata Bagoae Pocula et in bellum galeam praeferre comantem. At bonus auxilio venientem Ursanius Agrim Interimit, gladio medium per pectus adacto. Andrantum Ubaldus, dirumque Agamanta Vitellus, Attius Afrorum ductorem gentis Oniscum, Seque parem primis nota virtute ferentem Et Charris regnantem acer Tancredus Abollam. Ipse tamen retinetque suos, subigitque Bagoas Stare loco et telis invictam obvertere frontem. Omnia sed frustra tentanti et nota cienti Nomina, fulmineo medium dux Appulos ense In thoraca ruens immani vulnere pectus Discidit et vitae latebras patefecit opertas. Ille ruit, sonitumque gravem super arma dederunt. Tum vero conversa acies inimica refugit Atque alios lacus ipse, alios absumpsit Orontes, Exitium miseri dum forte evadere praesens Nituntur, dubiisque putant se posse salutem Pugnando amissa, nando reperire sub undis. Sed plures procerum tantorum interrita virtus Sustulit et ferro turmas prostravit acuto. Postquam igitur deleti hostes cecidere, locumque Deseruere fuga et populis victoria cessit Laeta piis, praedam ingentem pecudumque, boumque Et molitam Cererem et fluentes farris acervos, Omnia quae secum obsessi inferre Bagoas Decrerat, densumque agmen post terga trahebat, Ausonii prae se, Gallique egere, nec ante Occuluit caput Hesperiis Sol mersus in undis, Quam circum induti spoliis hostilibus omnes, Agmine laetanti rediere in castra, ducumque Turcarum ante urbem capita imposuere verutis. Hoc visu concussi animi, magnusque per urbem It metus et dubiis incessit mentibus horror. Pars satius Gallis portas aperire patentes Esse ait, invictae ultro se dedere genti: Dum spes ancipites animos et pectora versant Atque inter populum dubius Mars errat utrumque. Pars tutandam urbem, dextrisque, animisque paratis, Censet et adversis rebus virtute medendum. Armigeras superasse manus et robora pubis Persarumque, Arabumque brevi post tempore regem Missurum auxilio ter centum lecta virorum Millia, quae tota Gallos excedere cogant Ex Asia aut tenebris et duro carcere vinctos Usque dorment, caesoque omnes sine honore sepulchri Abdaridum genti spectacula grata relinquant. Haec dum illi inter se vario sermone volutant, Portarumque aditus, turresque in moenibus altas Alterna vigiles noctu statione tuentur, Interdumque foras per pontem egressa iuventus, Qua via tuta patet, longe semota latebris Insedit, Gallosque iugis invasit iniquis Palantes, praedamque ab agris in castra ferentes, Unde ulta acceptas clades remeavit ad urbem, Grassantemque famem vulgo solata levavit Saepius et Gallos obsessa obsedit et aeque Hos penes atque illos magno quaesita labore Corporis excivere acres alimenta tumultus. Quocirca ut tanta Gallos formidine solvat Et vetet egressos Turcas e moenibus urbis Moliri insidias, ad se vocat Appulus heros Ausonios, verbisque omnes hortatur et urget. Ite, ait, o socii, dextrisque invadite pontem, Perniciem in nostram vinxit quem Persa rebellis Praesidio, coeptisque pii pia vota moratur, Ite viri et tanta vobis asciscite laudem. Laudem etenim pariet clari victoria facti Immensam et nullo morituram tempore: nanque Ut nunc, quam volumus, cedant secus omnis: certe Egregium fuerit magnis cecidisse sub ausis. Haec Robertiades Boemundus et Itala pubes Una omnis ruit ad pontem, ducente Vitello: Quaerit et instantem crebris assultibus hostem Deturbare loco: verum ille interritus omnem Propellit turbam et pontem statione tuetur: Nec patitur portae se quenquam inferre patenti. Et etiam iamque octo longa obsidione peractis Mensibus, ex animo cunctis spes omnis abibat Expugnandae urbis, cum dux acerrimus armis Goffredus proceres ad se se in tecta vocatos Affatur dubios, coeptis seu fortibus instent, Seu res infectas, desertaque castra relinquant. O fratrum generosa cohors, o pectora sanctae Debita militiae, non huc Deus impulit, ut nos Perderet, aut salvos patriae revocaret ad oras Turpiter, aeternum parituros dedecus omni Europae et nobis mutandam morte salutem. An vos cum primum voto obstrinxistis ad urbem Venturos Solymam, mediosque iter omne per hostes Facturos, penitus nostro sine sanguine et illam Esse redempturos nullo sudore putastis? Non ego vos tantos, tantisque a patribus ortos Sive metu, sive ingenti molimine rerum Abiecisse animos rear et nunc denique mentem Mutasse infractam, quo nos e moenibus altis Despiciens dictis irrideat hostis amaris, Dum fugimus timidi, captamque relinquimus urbem. Quin potius, siqua est animis constantia nostris Obsistamus et hic mortem, laudemve manentes Quaeramus; Deus est, uno quo praeside freti Amissa quondam pro libertate piorum Inferre Abdaridum genti decrevimus arma, Inque Asiae templis cultus abolere nefandos. Dixerat Eustachides. Illi autem affixa tenebant Ora solo et tristes mutabant pectore curas Nunc huc, nunc illuc; procerum cum laetus ad aures Nuncius affertur pontem expugnare Latinos Aggressos, urgere hostem et depellere in urbem. Ergo acres Tancredus agens in bella Sicanos Subsidio currit, pugnamque instaurat et alto Hortatur clamore suos. Hoc vincite tantum O socii, hic vestras certatim intendite vires. Hic est ille dies, cum gloria maxima se se Ostendat nobis, seu mors, seu vita supersit. Ponte etenim capto nullus patet exitus hosti, Unde famem tolerare queat, vobisque per agros Occursare, gravem dum praedam in castra refertis. Sic fatus Brisem aggreditur, Drapsimque, Paphumque Huic caput, illi humeros rigido discriminat ense, Perforat immisso Brisem per guttura ferro. Hic se se medios saltu coniecit in hostes Bocca audax animo, Pisisque oriundus Hetruscis, Disiecitque globos Turcarum in bella ruentem, Bocca, suis quem iam praefecerat ipsa maniplis Plintia et in Syriam Tancredo admorat eunti. Ergo illic acies inimico occumbere leto Et fugere eversae, captumque relinquere pontem; Quem dum praesidio pubes Oenotria vincit, Illae altos intra muros et tecta receptae, Occlusere piis aditus et limina portae.