CroALa, 2024-05-21+02:00. Nodus BARGAEUS.syri-05.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/BARGAEUS.syri-05.xml.
Nec minus Odrysiam cingi custodibus urbem, Altaque pervigili servari moenia cura, Cum primum mediis Gallorum exercitus agris Consedit, densis Italum legionibus auctus, Iusserat Imperii Thracum moderator Alexis: Et sese cunctorum oculis subduxerat ultro, Abdideratque domi, stratis defessa daturus Membra, maris magni dum Sol delapsus in undas Solatur dulci mortalia corda quiete Et coelum reserat stellis ardentibus aptum. Ipse tamen pectus curis exercitus atris Pervigilat, placidoque nequit vincire sopore Lumina: at in varias animum diducere partes Cogitur et rerum dubios expendere casus. Non secus atque olim diverso ex orbe ruentes Marmoreum impellunt aequor Boreasque, Notusque Alternantque vices inter se et mutua regnant; Tolluntur fluctus ad sidera: fervet arenis Aestus et eiecta littus conspergitur alga. Iamque adeo mediae spatium volventia noctis Sidera adoratos Ganges ubi dividit Indos: Cum post insomnes horas et taedia, molli Infractos lecto tandem maestissimus artus Composuit, vigilesque oculos languore remisit. Sedibus interea ex imis egressus Averni, Ne quid inexpertum, ne quid pateretur Alastor Intentatum a se, quo tanta incoepta morari Possit et Abdaridis illatum avertere bellum, Quaerit in aeria fratres regione vagantes: Depulsos coelo fratres, qui iussa secuti Impia Luciferi summo detrudere regno Aeternum volvere hominum, Superumque parentem, Cunctarum ut rerum domini, coeli potentes Ipsi essent, primique alta in statione sederent. At genitor, cuius nutum, dextramque tremiscunt Sidera et aeternae mentes reverentur, ab astris Deiectos, partim tenebris addixit Averni. Partim autem immensum ferri per inane volantes Iussit et impurae versari in partibus aethrae, Supplicia et poenas tanto pro crimine dantes. Quam multae Libyco turbantur littore arenae, Eurus ubi, Zephyrusque mari incubuere profundo: Aut etiam Arabia in media cum pulveris atri Insurgunt campis nubes et lucis egentem Aera condensae picea caligine condunt. Sic coeli obscuras implent immensa cavernas Agmina et assidue flagris immanibus urunt Pectora: quorum acres ni vis divina refringat Conatus, una cunctos in Tartara secum Ima ferant: tantas properant innectere fraudes Et tantum miseros gaudent avertere luce Siderea et noctis tenebris damnare perennis. Huc ergo celerem cursum contendit Alastor Et sedes petit infaustas: ubi foeda nigrantum Turba habet Alituum, quae per sua somnia miris Ludit imaginibus mentes et pectora regum. Est locus, in terras ruit unde nigerrimus imber Et teneras grando misere contundit aristas, Praecipiunt nimbi, volvunt maria alta procellae, Humanumque genus tonitrus et fulgura terrent. Illic extorres Genii torquentur et illic Concilia et coetus agitant, variasque per artes Circumfusi animis certant illudere nostris. Quos penes et facies et monstra immania rerum, Scyllaeque, Sphingesque et turpia Centaurorum Corpora, nec tacitae caedis non conscius horror: Ac scelerum suadela, novi spes improba regni, Quaeque adeo pavidas impellit ad impia mentes Vana superstitio: saevisque adamata tyrannis Et recti et pravi certa sine lege potestas. Quo simul adveniens trepidus successit Alastor, Accurrere omnes, summaque in sede receptum Luciferi inferna furiarum ab sede ministrum, Quid mandet, fierique velit toto agmine poscunt. Ille autem. O nostro gens acceptissima regi, Spes Erebi, Stygiique cohors teterrima fratris, Immensi quibus ad poenam plaga turbida coeli Est data, mortali victi cum cessimus hosti Aetherias sedes et pro coelestibus oris, Aeris obscurus tractus, terraeque cavernas Cogimur horrentes habitare et frigora et aestus Perferre et soli saevos tolerare labores. Usque adeo nihil esse putat Rex aetheris alti, Assiduusque, atroxque ultor memorabilis ausi, Nos coetu e Superum, coelique ex arcibus actos Praecipites, spectare homines ea regna colentes (Proh scelus) in primis generi quae debita nostro. Cernitis Europae populos, sedisque rebelles Tartareae, nuper percusso foedere bellum Decrevisse Syris inferre et tollere ritus Consuetos, aliumque animis inducere cultum. Ut, qui falsa diu fuerint praecepta secuti Abdaridae, incolumes, perspecta fraude priorum, Serventur, rectaque omnes ad sidera tendant. Nos autem in duras nobiscum impellere poenas Possimus nullos, penitus quos odimus et quos Post obitum Stygio sontes addiximus Orco, Ditantes praeda semper Phlegethonta recenti. Erigite ergo animos et, quam pote quisque per artem, Afferat auxilium, praestoque ruentibus adsit Rebus et imperii fines, spatiumque propaget: Communesque altis regionibus arceat hostes, Hoc iubet, hoc vobis mandat rex magnus Averni. Irritate animos, iraque accendite Graios In populos, quorum, ceu dira piacula, ritus Depellunt ipsi templorum a limine et aris Exosi patrum decreta aeterna piorum. Ite igitur, mentesque simul, sensusque profanos Iamdudum coelo aversos spe pascite iniqua; Insidias ut cum Gallis, Italisque pararint, Ignorent sese pietatis imagine falli. His dictis accensa cohors furit undique et iras Evomit, ac coelum tenebris obscurat obortis. Inde autem in populos Graium mille agmina, mille Descendunt acies sublimi ex aere missae: Et corda exacuunt, rabiemque furentibus addunt. Inque Italos raptim, Gallosque erumpere cogunt, Dum nox atra oculis nebulas offundit opacas Et Lunam occultant densa caligine nubes. At Morpheus inter Genios notissimus unus Aerios, cui summa olim permissa potestas Omnia vertendi sese in miracula rerum, Ignemque, pluviumque imbrem, glaciemque, nivemque, Effigiesque hominum, saevarumque ora ferarum, Iussus: et pressis lecto superastitit alis; Eustratio vocem similis, faciemque, coloremque Et crimen intonsum, rugisque inarata senectae Ora, manusque ambas, malasque aetate fluentes. Eustratio, qui tum custos populique, patrumque, Sacrorumque adeo princeps perversa doceri, Quae miseri colerent cives, praecepta iubebat. Ergo illum vultu referens, procurvus eburno Incubuit baculo, talesque e pectore voces Edidit. O quondam cui res est credita tanti Imperii, Graiorumque vigil tutela sacrorum, Quae ritu ceu vera pii statuere parentes, Perque manus eadem seri excepere nepotes, Surge, age; sub e requiescere casu Non licet et totam somno traducere noctem, Consilio populi moderantem frena, manuque. Hec ille affatus tenebris se immiscuit atris. At rex Threicius toto de corpore somnum Excutit atque artus stratis mollibus excit: Induiturque humeros saturatam murice laenam Et lateri insignem gemmis accommodat ensem. Tum vero ancipiti versans sub pectore cura Consilia et rerum casus, fluctusque severos Permetuens, ad se fidos accersit amicos: Thatinnum ante omnes, quos tecta in regia postquam Convenisse videt, positos ex ordine, primum Talibus alloquitur solio sublimis ab aureo. Delecti o proceres, regni firmissima nostri Robora, consilio qui nos fulcire fideli Consuestis, quotiens dubiis de rebus ad aures Rettulimus vestras et quae mens esset, aperte Testati, mecum cives servatis et urbem. Scitis ut insidiis exceptum in tecta, domosque Adduci et vigili cinctum custode teneri Ugontem magnis curarim a regibus ortum, Ductoresque alios, sumptis quos fortis in armis Gallia misit avis ad nos, atavisque potentes, Latronum capita: occiduis qui nuper ab oris Adveniunt, urbemque armato milite nostram Oppugnant, positis ipsa haec ad moenia castris: Quodque magis doleam, ferroque, ignique minantur Desolaturos agrum, stragemque daturos Undique, ni iuvenem actutum reddamus et una Delatis illuc rebus, quarum indiget usus, Omnibus et Gallos quamprimum, Italosque iuvemus. Ac iam tempus adest, orta cum luce vocari Oratorem opus est regum mandata ferentem: Reddamus quo nostra illis responsa vicissim: Oblatam ne ultro pacem iungamus, an armis Imperii sedem nostri tueamur et illi Experti discant Thracum quid fortia possint Pectora et unanimes Graiorum in proelia vires. Rex haec Threicius. Sed enim mussante Senatu Thatinnus, cuius semper sententia quo se Flecteret, ac rebus laxas daret unus habenas, Spectabant intenti omnes, sic ore locutus. Si quisquam est, rex magne tuam qui nesciat omni Perspectam virtutem orbi, qua clarus ab Indis Sol oriens medias percurrit lampade terras Et caput Hesperias condit declivis in undas, Forte putet certi tanti in rebus egentem Consilii, certas aliorum exquirere voces. Nunc autem, quoniam melius quid tempora poscant Ipse unus, tamquam specula sublimis ab alta Prospicis, o bone Rex quam quos Byzantia patres Curia dinumerat, cum convenere frequentes, Quis dubitet, quin infestos delere latrones, Non virtute palam praestet, sed fraude petitos? Nam neque nunc demum quaerenda est gloria bello Ulla tibi, quippe illam olim peperere labores Multiplicem et ducti superato ex hoste triumphi. Sic vicisse satis quavis ratione superbos Praedones, quos una suis sedibus actos Impulit externos rabies invadere fines Civilis, patriaque ingens exegit egestas. Hos autem si fraude queas evertere, nulli Obiicens Graiosque tuos, Thracesque periclo, Tum te insignis honos, tum fama aeterna sequatur Victorem, laudesque tuas cum laudibus aequet, Tota quibus priscum commnendat Graecia seclum. Cum post innumeros anni, Solisque recessus Unum te ventura ducem mirabitur aetas Delevisse vagam nostro sine sanguine gentem. Dimittendi igitur donis ingentibus aucti, Quos tua nunc, Rex magne, tenet custodia vinctos, Cum primum terras radiis aperire patentes Coeperit exoriens Aurora, intraque vocandi Moenia ductores, simulato et foedere dextrae Iugendae, quo nostra hostem pellamus ab urbe Pacatum, post autem Asiae castella, sitasque Montibus summis, cinctasve palustribus undis Oppugnantem urbes frustra ferroque fameque Absumamus, opem Turcis, Arabisque ferentes. Talia censebat fraudum certissimus auctor Thtatinnus, nutusque omnes consulta probabant Impia, cum subito falsis rumoribus aures Velitis in facem versus complevit Alastor. Scilicet excubias omni statione relicta Discessisse procul nec quemquam castra tueri; Desertumque suis custodibus undique vallum: Nec non et reliquo somno, vinoque sepultos Ostentare viam, si quis praestantibus ausis Illustris, Graiumque inter Tracumque maniplos, Audeat implicitam tenebris turbam committere pugnam Insuetam tenebris turbam committere pugnam Et conferre manus, ignarum hominumque, locorumque. Hic improvisa mentem commotus Alexis Tantarum rerum fama, capere ocyus omnes Arma iubet, totaque effundi ex urbe maniplos. Interea sese, facti quasi totius expers Devinctus somno cubet, in penetralibus aureis Expectaturum, quem tanta audacia finem Consiliis, rebusque suis imponat et utram In partem sua coepta ruant: tum protinus illuc Venturum, quo se casus, tempusque vocarit, Aut bellum gerere, aut concepto foedere pacem Exercere velint, dextrisque adiungere dextras, Legibus inter se et pactis nova pacta ligante. Immo ait Eurytim (famae namque illius auctor Venerat Eurytion, uni cui credita serae Noctis et obsessi praesens custodia muri) Iamdudum sumptis populus tuus assidet armis Pugnae avidus nimiumque moras incusat inertes, Dum proceres, summique duces recludere nolunt Obicibus ruptis portam, cui Thracia nomen, Iniussuque tui prohibent erumpere et ipsam Linquere noctu, nis vacuam custodibus urbem. At bonus Eumedes, cuius praecordia nullis Attigerant stimulis dirae. Obscoenaeque volucres; Sed pietas, cultusque Dei sincerus et una Intemerata fides, cunctosque illaesa per annos Virtutis miro mentem inflammarat amore, Sustinuit paulum sese: mox pronus utrisque Submissis genibus canos nudavit et ipsum In morem venerans adstantem ante ora tyrannum Incipit atque illum verbis affatur amicis. Maxime Rex, equidem pro te quicumque periclis Obiiciet caput ipse suum, natosque, domumque Impiger in dubii mittet discrimina martis, Dum praesens tempus et recte sentire fatebor. Nil quoniam metuisse, tamen cavisse decebit Omnia, consiliis patriae qui iura tuetur Atque unam spectat populi, regisque salutem, Quis dubitet, quin castra duces, quo densior umbra Incubuit terris et nox accommoda furtis, Munierint, dubiosque aditus et strata viarum Excubiis passim vigilantibus? Haud mihi quisquam Suaserit et rigidas glacies superasse, nivesque. Perpessosque hyemes, ventosque, imbresque furentes Incolumes, populosque manu fudisse superbos Atque viam medios tuto stravisse per hostes, Oblitos nunc esse sui: laetosque laborum Ignorare quibus terrarum in finibus errent: Aut somno et placida oppressos recubare quiete. Haud ita Goffredus primis assuetus ab annis Degere sub odio vitam, tolerare labores Militiae, noctu numquam se dedere somno Instituit, Syriae secum quos ducere in oras Decrerat, bello natos et fortibus ausis. Nec nostris nimium notus Boemundus et acer Virtutis magnum specimen Tancredus avitae, Artibus instructi patriis, non vivida bello, Ausoniae decora alta suae, legisse feruntur. Pectora, Dalmaticis olim durata pruinis, Doctaque sub forti Martem exercere magistro. Scilicet hic demum nocturna ob frigora miles Iniussus solito vallum custode relinquat Exutum, noctemque ratus, tenebrasque profundas Fraude vacaturas, coelo se subtrahet. Esto Non satius pacem inter nos et foedera iungi? Communemque hostem communi arcere periclo? Qui nunc Graiorum miseris cervicibus instat Asper, acerba minans, vix illum Thracius arcet Bosphorus atque (utinam vates sim falsus) apertis Moenibus his tandem, portisque a cardine vulsis Immittet sese; sequitur victoria numquam, Quos bellum premit assiduum et discordia vexat. In manibus pax est, Rex o clarissime, nostris Cum populis, quorum invictas ad proelia vires Armavit pietatis amor, iustumque coegit Bellum inferre Asiae pro libertate piorum. Tu modo, quod nobis sese nunc obtulit ultro, Consilii si quicquam in me est, citus arripe et istam, Quae tibi suspectos Gallos facit, exue mentem. Hi tecum iungentur enim certare parati Officiis, hostesque una depellere Turcas Et proferre tui longe confinia regni. Haec bonus Eumedes: nusquam tamen impia flexa est, Aut commota in loco Thracis sententia regis. Stat casus tentare omnes, quacumque paratam Ostentat fors ipsa viam, spemque addit aventi. Namque illum tantis aversum a rebus agebat Invidiae dolor usque comes, generosaque pubes Hesperiae antiquae, regnum paritura, decusque Ablatum Graiis Arabum virtute tyrannis, Terrebat suspensum animum, imperioque timentem. Atque ita, consiliis postquam peioribus uti Ipse volens statuit, melioraque reppulit, ultro Eurytiona vocat, tacitumque educere porta Imperat instructos pedites, quos candida circum Vestis eat, retegens humeros candore nivali. Dissimulet tamen interea se talia iussu Moliri alterius, coeptisque insistere tantis. Paruit Eurytion dictis: populumque sequentem Sponte sua, Dirisque actum furialibus urget Ad caedem atque animos cunctorum hortatibus implet. Ite viri: vobis oblatum optabile tempus Fortiter audendi est: nox intempesta tenebris Usque suis, coelo incumbens vos ad sua belli Furta vocat: iacet hostis humi madidusque, tremensque: Nec capere arma queat, quamvis velit, horrida passus Frigora et insomnis partem vigilare coactus Noctis ad extremam: nunc somno mergitur alto: Infractosque artus stravit sub pellibus, ite: Este viri, patriae memores: victoria nostris In manibus: sibi quisque animos, viresque ministret. Dixerat: atque illi, rapidi ceu flaminis aurae, Qua data porta ruunt et spe sibi destinat unum Quisque ducem, aut caesi exuvias iam praeripit hostis: Seque cupit, speratque, suam qui primus in urbem Victor ovans referat quaesitum ex hoste triumphum. Ut, cum praecipites summo de vertice montis Ima petunt aucti pluviis hyemalibus amnes, Quos circumiectae moles et saxa retardant, Triste fremunt, cautesque albent aspergine et ingens Volvitur hinc atque hinc tumefacto gurgite vortex, Impetus undantum donec praeruptus aquarum Arctis incubuit claustris et vi via late Perque humiles vicos, obstantesque acta per agros. Haud secus Odrysia prorupit ab urbe iuventus: Impatiensque morae rapidos contendere gressus Speratam ad caedem demens pergebat et alter Alterius celerabat iter; iamque ardua longe Moenia Byzanti festina reliquerat alti, Cum Fabaris, Clytiusque, ducum quibus ultima iussu Credita contigerat serae custodia noctis, Senserunt tacitae per amica silentia Lunae Accedentem hostem, propiusque in castra ruentem. Atque ambo. Arma, arma fremunt: concurrite ad arma, O socii ferte arma manu: date tela, propinquat Ferro accincta acies et, quae recludere vallum Audeat, audenti ni tela opposta resistant. Hae simul exceptae voces, simul excita pubes Gallorumque, Italumque omnis concurrit ad arma: Ac de more cavis castrorum in turribus hostem Expectant stante alto super aggere, quo tum Quisque loco veniens primum, quaque arce resedit, Pontibus insidunt iunctis, densique tuentur Loricam valli lento de vimine textam. Ast Itali, Gallique duces Goffredus et acer Appulus atque animo praestans Tancredus in unum Convenere locum; queis se duo fulmina belli Addiderunt omnis expertia corda timoris Roberti, Stephanusque armis superare, manuque Doctus et hostiles evertere fraude phalanges; Nec non Tectosagum ductor Ramundus avita Laude ferox, vi saepe tamen qui fretus aperta Contuleratque manus, victosque fugaverat hostes. Affuit et Medix, clarae cui gloria vitae Dulcis erat tantum, ceu dedecus instar acerbae Mortis; adhuc quamvis iuvenile inglorius aevum Egerat assuetus cursu praevertere Cauros, Aequalesque inter duram exercere palaestram, Tum primum flava spargens lanugine malas: Formosae sed enim decus immortale iuventae Absciderat crinem, solidoque obtexerat aere. Seque illi veterum generosa a stirpe Quiritum, Queis post eversas sedes et moenia Romae Umbrorum populi se commisere regendos, Progenitus, comitem venienti Ursanius ultro Addiderant forma et iuvenili aetate superbus: Quique adeo magno magnis heroibus iret Par animo et miro laudis flagraret amore. Quare avidus factis illustrem extendere famam. Ut primum tanti rumor percrebuit ingens Incoepti, passimque Italis vulgatus in oris, Contulit extemplo Dauni se in castra, volentem Scilicet ex tanto pacis, bellique magistro Discere virtutem iam tum, verumque laborem, Praecessurus avos longe praestantibus ausis. Hic igitur Medici paribus se passibus aequans Contiguum laevo lateri conciunxerat, ut cum Sustulit Oceani laetum iubar aequore vultum, Aeraque illustrans radios effudit Olympo, Si forte aetherius sese comes addidit ignis, Aetherius Iovis ignis et ore affulsit honesto, Incedunt rutili, tenebrasque et nubila vincunt. Quos circumfusos acuens hortatibus heros Goffredus breviter sic est affatus. Averem Ipse quidem, o socii, fratrum generosa meorum Pectora, in Arabias gentes firmissima coepti Fundamenta pii, solos invadere Turcas, Pellereque obsessa Solymorum ex arce: nec enses Interea Graio foedari sanguine nostro: Sed quoniam Euxini fauces transmittere Ponti Non licet illorum multa sine caede; sequamur Quo Deus et rerum series vocat una cietque. Haud etenim vis ulla potest non iusta videri, Cuius ope infensos tuti propellimus hostes. Quare agite, o proceres, postquam Comnenius ultro Non petit et vino credit, somnoque sepultos, Quamprimum votis aliquem decernite vestris, Qui properet celerem castris educere turmam, Circumiens medios longis anfractibus agros, Sentiat exclusos dum longe a moenibus hostes, Ne faciles cuiquam pateant, tutique receptus. Dixit et una omnes tanti sibi munus honoris Deferri petiere animis et vocibus iisdem; Graiorum, Thracumque dolos et verba perosi. Goffredus sed enim splendenti in casside sortes Misceri, ducique iubet. Dux Appulus urna Exiit, isque Italos aversae a limine portae Castrorum egressos latis agit avius agris. Atque ubi iam Septem non longe a Turribus ire Se videt, Ausonium deflectere protinus agmen Imperat et versos a tergo invadere Thraces. Illi autem interea densa testudine Gallos Agressi iaculis primum, levibusque sagittis Pugnam ineunt: alii scalis ascendere vallum Obnixi et curvis divellere falcibus audent. Hic Lycabas patre Argolico genetrice creatus Ismaria, suetus qui fas miscere, nefasque, Ausus erat Phylyres thalamum incestare novercae, Ac tum Threicio Regi gratissimus unus: Primus in excelsam coniecit lampada turrim, Quae lateri astabat portae vagus ignis adhaesit Parietibus summis: mox ad fastigia tecti Ascendens, perque ipsa simul dilatus ab Euris (Nam flabant, nilque illaesum, intactumque relinquit. Tunc ille. O cives, Deus, en Deus ipse secundat Nostra incoepta, inquit, quos non potuere pruinae Illyricae, densaeque nives absumere et imbres: Scilicet efficiunt obiecta incendia, ne se Expediant, neve arma armis opponere possint. Ite viri mecum, mediaque irrumpite porta. Haec mea nunc primum valuis impacta securis Recludetque aditus et castra inimica, dabitque Corpora multa neci. Iactanti talia guttur Aggere de summo iaculum transverberat ingens Atque ictu costas veniens perrumpit eodem Phradmonis Arcadii: Lycabam qui forte secutus, Exul ob infusum fratri, natisque venenum Venerat in Thracis regnumque, urbemque tyranni, Haerebatque illi pediti pedes: egit utrumque Ad mortem vulnusque unum, nox una, manusque Una eademque Orco sontes demisit et umbris. Non secus ac gemini rigidis cervicibus angues, Vere novo cum forte latent in graminis herba Impliciti variis circum squalentia nodis Pectora, si propius messor se contulit, ambo Ilicet exolvunt sese, pariterque feruntur Horrida porrectis edentes sibila collis: Ille autem prato falcem supponere doctus Uno utrumque caput venientibus amputat ictu. Vulnere sic Lycabas, sic Phradmon stratus eodem Abicere animos et verba minacia, primi, Qui patrios fuso foedarint sanguine campos. Ni prior Eurytion pugnae stimulator iniquae Et fraudum tantarum auctor, dum fervidus instat Molibus, eque alto raptas trahit aggere crates, Percussus dura cecidisse tempora glande, Effractoque sinum sparsisse et arma cerebro. At reliqui, quorum infelix spe pectora inani Luserat Eurytion, simul ac videre peremptum, Concessere retro, namque illos grandinis instar Saxa super, vastaeque trabes et tela ruebant: Ac dextra, laevaque procul sine more furentes Liventis plumbi glandes, celeresque sagittae Emissae arcebant castris, longeque fugarant Iamdudum exanimes atra formidine Graios: Praeter eos, qui turbam inter, gemitusque, fugamque Ad terram dederant perfossum vulnere corpus. Nec tamen haec nulla sine caede incoepta suorum Evenere piis. Nam dum super aggere turres Castrorum hinc atque hinc properant absumere flamma Iniectae et longe dant clara incendia lucem, Eminus immissis una periere sagittis, Quarum acies fuerat letali infecta veneno, Iccius, Agravius, Contus, Celtillus et Aegeus, Cumque Accone Clephis, prolesque Indonis Alauda: Indonis, qui quondam inter regnavit Iberos Praedives, sed enim rebus mox exul iniquis Fugit inops procul ad fines et tecta Vocatum, Tarbellosque Auscosque, Bigerronesque, coactus Externo patrium Sicorim mutare Garumna. Nervius hos, Atrebasque ferox, Morinusque sequuntur. Traiectus frontem Morinus, laevamque papillam Nervius: ast Atrebas intortae verbere fundae Aggere semianimis fossam revolutus in imam. Ipse tamen Charilas, Cyndesque et forte Hiempsal Conferti ordinibus, pontes ut forte tenebant, Sese oculis Graium certatim ex ponere pergunt, Invitantque hostes ultro conscendere vallum Et conferre manum et letum pro laude pascisci. Eia agite, o densis solum confisa tenebris Agmina, quid statis? Vos huc, vos orta repente Lux vocat: en omnes imbrique, geluque iacemus Torpentes passim, correptaque corpora flamma Atque oculos caeci fumo comburimur atro Et nusquam stabiles vestigia pressa tuemur. Haec Auscus, bellis Auscus bonus, haec quoque gentes Inter Aquitanas nota virtute Garumnus, Tonsillusque ferox, nocturnaque praelia doctus Orgetorix miscere manu et discedere victor. Et simul ingestis multos in tartara trudunt Aclidibus, sudibusque etiam, gaesisque, sparisque Inque agmen suetus inferri hostile verutis. Dum haec non una castrorum in parte geruntur, Daunius a tergo veniens invadit Achivos Aversos, Thracesque sibi nil tale timentes: Atque odiis animum patriis accensus et ira. En qui nos (inquit) caecae per tempora noctis Appetiere dolis? Sunt, en sunt scilicet iidem, Qui vestrum aspectum ferre et consitere contra Epiro in media numquam potuere, sed armis Devicti vestris campo fugere relicto, Relliquiae infames pugnasque exosa iuventus, Somnique atque epulis et lustris dedita pubes, Ceu persaepe ferae deprensae in sedibus haerent. Dixit et extemplo vagina interritus ensem Diripit; illum omnes manibusque, animisque paratis Praecipites primam in pugnam, caedemque sequuntur, Inque aversa ruunt Graiorum terga: rapaces Non secus atque lupi, quos alta excedere sylva Dira fames, lucisque vagae mora tarda coegit, Si quando longo pascentes agmine cervos Ire vident, primum taciti vestigia ponunt, Mox propius saltu simul exiluere, feruntur Una omnes: adiens hic illum eviscerat atris Dentibus: ille alium traiectum vulnere fauces Occupat et rabido discerpit viscera morsu. Sic daunius, sic Ausoniae delecta iuventus, Invasere aciem Graiorum in terga ruentes. Atque hic ante alios ferro Boemundus acuto Aggressus Sagarim (Syrii vetus incola Orontis Ille erat et Turcis Daphnem patefecerat urbem) Sternit humi, gladiumque adigit per colla volenti Dicere, ni vocem pressisset vulnus euntem. Huic etiam adiungit Cotylan, Phaestumque, Lycumque: Quos Chromio Thraci Boeota eduxerat Arne: Fortunata parens Arne, nisi Daunius ensis Tergeminos vitae spoliasset lumine natos. Iamque adeo extremum perruperat agmen et alta Caede madebat humus, cum versae in castra cohortes Se sensere premi, frustra sua coepta, dolosque Conatae ad finem perducere: nec sibi Thracis Limen ad Odrysium portae superesse receptum: Quare avidus turbarum auctor, rerumque novarum, Quo prodente olim regnandum accepit Alexis Imperium et patria exegit Nicephoron in urbe. Non armis opus est, non viribus, inquit Achillas, O cives: quod quisque sibi, spesque una salutis Suadet iter, celer arripiat, seque ipse periclo Subtrahat incolumem nec vocem, aut ulla moretur Iussa ducum: cladem ingentem namque Italus illinc, Hinc Gallus fronti incumbens, tergoque minatur. Talia dicentem, Graiosque in tuta vocantem Opprimit acer eques portis emissus apertis Atque illum agnoscens procerum corpore et armis Indutum variis et clara voce canorum, Accurrens Calabri generosa a stirpe Bryenni Aegilus, impacto medium discriminat ense. Ille cadit, multoque humectat sanguine terram. I, nunc et dominos, scelus exitiale, potentes Venali iam prode fide, data praeda iacebis Alitibusque feris, canibusque voracibus, inquit. Mox hominem exosus penitus crudelibus explet Suppliciis animum merito pro crimine sumptis. Inde abiens subit Alcathoum, iuxtaque Menaetem Et Chromim et Peucum et proiectis Dorylon armis. Ast alia de parte Italum dux Appulus ense Latum limitem agit, totoque ex agmine lecti Corporibus passim caesis, agrosque, viasque Consternunt iuvenes, nec quisquam ex hostibus ausus Praeterea Ausoniis inimicum obvertere pectus Substitit, aut memor ipse sui, sociumve suorum. Ergo illi veluti pecora inter inertia tigres Qua se cumque ferunt, certo dant agmina leto. Ut, cum prima aestas agros flavescere cogit, Vividus et nusquam graciles alit humor avenas, Nec pluvia nocturna sitim iam pabula sedant, Omnia sed raucis resonant arbusta cicadis Sole sub ardenti, postquam explicuere maniplos Agricolae, frumenta metunt: iacet ilicet omnis Fusa seges: campus sectis operitur aristis. At pueri, Medix, Umberque Ursanius albo Vectus equo, galeaque caput contectus uterque, Ambo annis, animisque pares, quos Daunius heros Accierat secum nocturna ad proelia ductos, In confertam aciem gladios strinxere micantes. Hippophilum Medix et Halorum Ursanius, ultro Dum verbis Graios, Thracesque hortantur et urgent In pugnam, certoque loco consistere cogunt, Interimit Medix demisso in pectora ferro, At caput avulsum cervice Ursanius aufert. His alios, aliosque addunt et corpora gaudent Fundere humi, gladiosque una maculare, manusque. Ut primum gemini florenti aetate leones, Postquam visceribus caesarum a matre ferarum, Sanguineque expleri ventrem assuevere recenti, Sylvarum egressi latebris. Patremque secuti, Invasere pecus, laeti committere caedem, Dant stragem atque avidi dentesque, unguesque cruentant. Iamque Oriens totum radiis patefecerat orbem; Cum tuba Goffredi iussu desistere coepto Clara iubet, prohibetque ultra procedere pugnam. Non huc, ut Graios patriis pellamus ab oris Atque animum effuso saturemus sanguine Thracum Venimus, o proceres, nobis satis inde, superque Poenarum exhaustum, reliquis ad patria tutus Moenia sit reditus. Dixit Goffredus et una Assensere omnes, sed enim densata iuventus Gallorum Ausoniis acies sociarat amicas; Inque urbem invitis ductoribus acta ruebat. Nuntius interea Regis perfertur ad aures Odrysii et trepidis implet rumoribus urbem: Scilicet innumeros cives cecidisse, ducesque Et nunc Ausonios, cunctosque uno agmine Gallos, Omnia quamprimum ferroque, ignique daturos Adventare animis immani ardentibus ira. Ergo alii ad portum celeres, navesque paratas Tendere et ignotis sese committere Ponti Cautibus, ac sylvis: alii tellure sepultas Abdere opes, fidisque aurum mandare latebris, Pocula, christallum, vestes, gemmasque nitentes. Multi etiam sacris natos, sua pignora, templis Credentes, miseris rumpebant questibus auras. Nulla domus, via nulla novo non mista tumultu: Hostiles quasi iam ruerent in tecta cohortes; Atque antiqua Lygos flammis absumpta iaceret Et flueret sanguis manantibus undique rivis. Audiit exanimis, tristique exterrita fama Irene, veterum claro sata sanguine regum. Quae quamvis Thraci coniux optata tyranno Contigerat, thalamumque volens, lectumque iugalem Innumeros concordi animo sociarat in annos; Graiorum ritus tamen usque exosa rebelles Protinus a prima pietatem aetate colebat, Quam prisci docuere patres; docet ipse per omnes Terrarum tractus constanti mente colendam Christicolum custos, immensique arbiter orbis Romanus genitor rerum cui summa potestas. Illa igitur postquam tantum impendere periclum Graiorum, Thracumque urbi maestissima vidit, Extemplo ad Superos palmas utrasque tetendit Et genibus flexis, sparsoque in terga capillo, Ante pias, quas rite domo interiore locatas Virginis intactae partu sacraverat aras, Procumbens imo voces e pectore fudit. Diva parens, cui se totus patefecit Olympus, Aligerumque chori sublimi ex aethere missi Nocturnum insueto complerunt aera cantu, Cum primum in teneras veniens se protulit auras Filius aeterni patris: quem Nuntius ales Militia ex alta lectus praedixerat olim Intactam completurum tibi protinus alvum. Si te umquam movere preces castaeque, piaeque Ullius, auxiliumque ultro miserata tulisti, Affer opem lapsis, Virgo sanctissima, rebus Et procul o, tantam nobis averte procellam, Coniungens belli percusso foedere in unum Graiosque, Ausoniosque duces, Gallosque feroces, Qua tota immanes Asia depellere Turcas Possint et certam Solymis afferre salutem. Audiit et tanti partem succedere voti Virgo dedit: partem effundi permisit in auras. Threicia ut Gallos, Italosque averteret urbe Annuit at Graios furiata foedera mente Iungere non vetuit, fraudesque ex more parare. Namque ut erat pedibus nudis, lachrymisque decoras Interfusa genas, thalamum maestissima coniux Coniugis intravit, solasque ita fatur ad aures. Non ego consilium, Dux invictissime Graium, Afferre in medium veni: nec, si qua Senatus Instituit concors, ausim impugnare: maneto Immotum quicquid tua mens et certa voluntas Immotum esse iubet (quamquam o) sed caeca sequantur Maiores consulta patres, res poscere praesens Praesentem me cogit opem, iam moenibus instat Effusus castris Gallorum exercitus omnis. Et, nisi suppliciis, precibusque represseris hostes, Direptasque domos, spoliataque templa videbis, Inque tuos adigi natos, mea viscera, ferrum. Dixerat et lachrymis manantibus ora rigabat. Atque illam verbis sic est affatus Alexis, Arcanum occultans imo sub pectore sensum. Iamdudum, o nostri pars iucundissima lecti Irene coniux, cui summam credere regni Et rebus spectata fides atque anxius in nos Cogit amor, nec non ingens prudentia, certos Misimus, hostiles precibus qui mitibus iras Extinguant, pacemque petant et nomine nostro Excusent tanto maculatam crimine noctem. Quoque magis, quae nos volumus, confecta reportent, Ductores una Gallorum adiunximus omnes, Quos olim imperii fines hostilibus armis Protinus ingressos acres cepere Liburni Et vinctos misere novam Byzantis ad urbem. Unde hodie primum recluso carcere laeti Discessere omnes, ostrumque, aurumque ferentes, Munera principibus, farrisque albentis acervos, Dona laboratae Cereris: queis addere visum est De Methymnaeis liquentia vina racemis: Nec non et domita nondum cervice iuvencos, Tergique caesa suum, vestesque in vulgus inemptas: Multaque praeterea, qua postulat usus et una Ire sacerdotes omnes longo agmine iussi, Suppliciis in morem populi, manibusque gerentes Sublimem praeferre crucem: cui fixus inhaeret Rexque, paterque hominum Christus Deus: eque repostis Templorum eductas adytis, arisque verendis Effigies Divum, vitae simulacra beatae; Ossaque relliquias Procerum, cineresque piorum, Pro clypeis, densisque hastis obtendere sacros Et precibus certam, lachrymisque exposcere pacem Nec tamen interea multo non milite circum Servari obsessae muros mandavimus urbis: Debeat ut iam vis non ulla externa timeri. Aude ergo, o coniux, rebus confidere nostris: Nec tantos tibi finge metus: mihi multa supersunt Millia, quae campis ineant certamen apertis, Si sit opus, patriasque domos tueantur et aras. His dictis, Irene animum laetata recessit, Quo se mane pius consueta ad sacra sacerdos Indutum lino, tunicaque albente pararat. Interea castris Gallorum egressa iuventus Venerat Odrysiae vicina ad limina portae Et fors ingenti prostratis ariete muris Ilicet irrumpens tremefacta incenderet urbem, Obvia ni patrum series et turba piorum Nuda pedes, supplexque oculis lachrymantibus iras Diminuant, positaque animos feritate retundant. Nam quos nec procerum voces potuere, nec ulla Iussa ducum subita revocare a caede furentes, Excidioque urbis, ditisque cupidine praedae, Cum primum videre Crucis venerabile signum, Ardentes cecidere animi, compressus et omnis Impetus et cuncti genua inflexere manipli Abiectis ad terram armis (mirabile visu). Hic vero laetis exceptus vocibus Ugon, Et plausu, fremituque virum, sic laetus ab alto Fatur equo. Non ista Dei sine numine certo Eveniunt, qui nunc iras crudescere vestras Non sinit et saevos quamprimum invadere Turcas Nos monet: atque acres stimulos sub pectore vertens Votorum immemores, animique incusat inertis, Otia qui passim ducendo ingrata, moremur Solvere Pontifici, quod iam promisimus et quod Unum se debere Deo mens conscia cuique est. O socii, en vobis, quos dudum Argivus Alexis Carcere conclusos summa retinebat in arce, Adsumus incolumes cuncti, ferimus vicissim, Quae tantis addant immensum rebus honorem, Atque incoepta iuvent fidei concredita nostrae. Namque offert rex ipse suas in proelia vires Et facto unanimes sociari foedere dextras Ipse petit, parsque esse cupit non parva laborum Tantorum, nobis quos impendere videmus, Cum primum Syriae fines exercitus intret. His dictis acies confestim iter omne relegit, Ductores comitata suos: illisque diebus Trhreicias arces nullis et castra negatum est Visere et Odrysios impune errare per agros. Ipsi etiam in speciem contractae foedere pacis Ad caenam proceres iterumque, iterumque vocati Venere ex castris in regia tecta frequentes, Hospitio et dubiis ausi se credere mensis. At rex eventu rerum deceptus et expes, Viribus indubitansque suis, timidusque futuri, Vertitur huc animo atque illuc, placitumque recusat Consilium in Thrace Gallosque, Italosque morandi. Ergo alias imo vertit sub pectore fraudes: Quarum ope se, Graiosque suos formidine solvat Praesenti et proceres Arabis concedat in astus. Iamque epulis inter citharas, cantusque peractis, Postquam exempta dies placido sermone, poloque Postera nocturnas Aurora fugaverat umbras, Accitos ad se verbis affatur amicis. Audite, o proceres, animisque haec figite vestris. Turcarum (ceu fama fidem vulgata reportat) Ductor ad Euphratem trepidus confugit, ut illinc Evocet in Syriam Persas, Arabasque rebelles, Versurus totas in vos uno agmine vires, Quas vel in extremis oriens Sol aspicit oris. Hinc igitur, Graio si qua est prudentia regi, Si qua fides verbi, si quis rerum insitus usus, Corripienda via est: ne qua mora tardior obsit. Nos classem ingentem dabimus, lembosque paratos, Tertia cum terrae lux orta retexerit orbem. Quin et consilio tanta haec incoepta, manuque, Auxiliisque novis, fulvoque iuvabimus auro, Cum primum Syriis exercitus ingruet oris, Invadetque altas Turcarum interritus arces. Hanc ultro sine fraude fidem damus; hoc libet ambos Foedere vinciri populos socia arma ferentes: Communem communi animo oppugnemus ut hostem. Dixerat et superi Regem testatus Olympi In templum perrexit, ubi multo ante sacerdos Facturus sacrum solemnem ornaverat aram: Inque vocaturus demissam ex aetheris oris Sanctam Auram, Graiorum Auram de more vocatam. Quae simul ac populos perfecta ex ordine sensit, Discessere omnes, seque in sua tecta tulerunt. At rex Threicius multis comitantibus ibat Nunc septem ostentans surgentem in collibus Romae, Marmoreasque aedes, factosque ad publica circos Munita, cum ludos exercet laeta iuventus: Nunc templum aeratis centum sublime columnis, Templum immane, ingens, gemmisque, auroque superbum, Aequatum vasti superis opus aetheris oris, Vix ope mortali, vix ullo imitabile seclo. His etiam Pario surgentes marmore thermas, Sublimesque arcus atque aere rigentia signa Addit et Hippodromi spatia, immanesque colossos Et tripodas Phoebi, serpentisque ora trifaucis, Magnanimumque olim monumentum insigne Laconum. Atque haec victore, inquit, posuere Pelasgi, Unanimis bello Medos cum Graecia fudit; Et Pelusiacis raptos avexit ab oris, Aetas quos Soli sacrarat prisca obeliscos. Mox et multiplici substructum fornice pontem, Nec procul astantem fulgenti ex aere draconem Ostendens, matres celebrant ubi sacra Mimanti, Subiicit. Hic steriles (Divi quae gratia) saepe Senserunt gravidum laetae turgescere ventrem, Ni precibus numen surdas obstruxerit aures. Hinc portum invectos, similem cui nullus in orbe Vidit adhuc, quamvis tutus secura Monaecus Ostia, et immota iactet statione recessus, Euxini iuvat angustas invisere fauces Et loca delectis lustrata heroibus olim; Quorum etiam nunc Hesperias vulgata per oras Circumfert meritos fama immortalis honores. Hic Amycum Pollux immani corpore victum Tyndarides prostravit humi, Bebrycasque furentes Amissum ob regem, ferro extinxere Pelasgi Et laeti praedam ad naves egere recentem. Fluctibus hic iidem iactati, atrisque procellis Pervenere oculis orbatum ad Phinea, quem tum Vexabant raptis epulis ex ore, manuque Harpyiae immundo foedantes omnia tactus. Sed gemini iuvenes, Boreae fortissima proles, Obscoenas Erebi volucres pepulere fugatas. Ipse autem meriti Phineus haud immemor huius Edocet ignaros Minyas cursusque, viaeque, Qua ratione queant truculentum irrumpere Pontum Cyaneas inter cautes, dum fluctibus actae, Altera in alterius frontem defertur et imas Suscitat in coelum pelago exultante procellas. Talia narrabat prisci non inscius aevi Rex Thracum et proceres ad facta illustria, magno Tantarum imprudens laudum inflammabat amore Et simul Odrysiam laetos revehebat in urbem.