CroALa, 2024-05-09+02:00. Nodus BARGAEUS.syri-01.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/BARGAEUS.syri-01.xml.
Petri Angelii Bargaei Syrias | Hoc est expeditio illa celeberrima Christianorum Principum | Qua Hierosolyma ductu Goffredi Bulionis Lotharingiae Ducis | a Turcarum tirannide liberata est
Hesperia acies, magnoque accepta Tonanti Arma cano et variis exhausta pericula in oris, Iactatosque diu populos morboque, fameque. Quorum incredibili Solymis virtute reclusis, Christicolae extremi potuere a finibus orbis Visere deposita dubiae formidine vitae Bethlema et Isacidis promissa parentibus arva. Tu vero, cuius claro de lumine lumen Exoritur nobis, tacitosque exsuscitat ignes, Unde altam afflati mentem coelestibus auris Deferimus populos et habentes nubila terras, Verus amor patris, natique aeterna voluptas Spiritus, hinc atque hinc pariter qui profluis, et qui Cuncta movens te tota hominum in praecordia fundis, Mortalique doces ore immortalia fari, Sancte fave, praestoque adsis ingentibus ausis. Ac me, delectis dum sumpta heroibus arma Dicere et Ausonias conor vulgare per oras, Da, reges memorantem, altas evolvere causas Bellorum et tanti narrare exordia motus: Da, quoscumque animis diuturna silentia nostris Exemere viros, revocare ad lumina vitae: Nec tenebris, atraque ullos caligine tectos Ire sinas, quos una sui fidissima merces Sustulit ad coelum virtus, vastosque coegit Traiicere Ionii fluctus, perque invia Thracum Unanimes gravibus caput obiectare periclis: Cum miseras Asiae gentes, pressamque nefando Eripuere iugo dextris victricibus urbem Hanc, ubi sancta suis olim vestigia plantis Impressit, vitaeque dedit praecepta futurae Illa Dei soboles, certae dux ille salutis Mundi opifex, nostroque uno pro crimine passus Ludibria et poenas, letumque informe sepulchro Excivit sese et manifesta in luce refulgens Victor ad aetherei sedes remeavit Olympi. Presserat insolitis nigri regnator Averni Suppliciis omnes, latum qui quicumque per orbem Terrarum CHRISTI cultum, nomenque professi Suspicerent veros verae pietatis honores. Et nusquam deerant ficto de crimine poenae In miseros, nusquam Divum bene cedere sueta Relligio nostras properabat linquere terras, Europam, ditemque Asiam, Libyamque patentem: Praecipue populos, quoscumque Aegyptus et una Laeta palaestinis regio pascebat in arvis. Illic dedecorum maculae et genus omne proborum, Contemptusque acres, ignominiosaque passim Dicta sequi, nec verberibus, nec caedis ullis Parcere sed sanctae saevire in corpora gentis. Quin etiam templa ipsa manu subversa nefanda, Effusique aris calices atque hostia foede Proculcata solo, raptusque in vincla sacerdos, Dum se coelicolum Regi purissimus offert, Attollitque oculos et sanctum numen adorat. Quingentae aestates, quingentae ex ordine brumae Transierant, nullusque aderat finisque, modusve Christicolum adversis iam tot per secula rebus: Cum pater omnipotens Solymorum ad moenia vertit Ultores oculos, tacitoque haec pectore fatur. En iterum infando populos Aegyptia tellus Servitio, duraque premit iam compede nostros? Impiaque assuetis deturbat honoribus aras? Non ita namque etsi debent mihi plurima poenas Ingentes seris nocitura nepotibus olim Flagitia et certae subito sine vindice fraudes: Extinxisse tamen populi scelerata rebellis Regna iuvet: solioque alto pepulisse tyrannos, Qui modo longinquos sese profitentur Erembos Liquisse et Scythiae campos fugisse malignos. Haec genitor, celeremque ad se vocat inde ministrum Aligerum e coetu, sanctam qui protinus urbem, Quique Palaestinos populos, Syriamque tuetur. Vade age, fide vigil, quo iam pulcherrima rerum Urbs Iudaea suas altis in collibus arces Ostentat mole ingenti et testudine templis Marmorea augustum Nati complexa sepulchrum. Huc praestantem animis et magnum ingentibus ausis, Et miro impulsum verae pietatis amore Advenisse virum Celtarum a finibus usque Scimus et incoeptis, animus quae destinat, aptum. Illi vita insons, illi suadela, leposque, Et dictis vis acris inest: nec sanguine cretus Obscuro, solum montis secessit in antrum, Cum primum obduxit teneras lanugine malas, Verum ut liberior cultum pietatis obiret, Et mihi sinceros animi libaret honores. Is nunc et macie confectos et obsita pannis Membra ferens, supplex oculos ad sidera tollit: Utque velim finem miseris imponere rebus, Ac tot suppliciis Solymos prohibere fideles, Per mortem testatus et incunabula nostri, Perque resurgentis factum memorabile Nati, Cum fletu, precibusque petit; luat impius ergo, Seu fit Arabs, seu Persa fugax, mihi sanguine poenas Tantorum scelerum. Tu, quo succedere possint Ocyus et mentem hanc nostram rata iussa sequantur, I celer atque illum tacitis hortatibus imple. Dic abeat quamprimum Italas delatus ad oras, Nostraque Pontifici referat mandata: piorum Concilium cogat, regesque inducat amicos, Gallosque, Ausoniosque duces, fortesque Britannos, Suscipere unanimes, tantumque capessere bellum. Ipse ego nusquam abero. Dictis his Aliger altae Militiae, ventis et fulminis ocyor aura, Ilicet immensum rapidis secat aethera pennis. Iamque inter nubes terras delatus ad imas Aspicit innumeris viridantia littora palmis, Sirbonisque lacum fluitante bitumine et orae Oppida Sammariae geminas despectat Iamnes. Mox et humi propior, qua se Galileae propinquae Finibus insertat Syriae, supereminet ales. Cervus atque undas amnis veneratur amoenas Iordanis, sterilemque agrum, duraque salebra Horrentem tractum, riguamque perennibus arcem Fontibus, ingressus peregrinum heroa salutat. O animos olim regum impulsure feroces In bellum et flammas pro libertate meorum, Ipse preces, fletusque tuos Pater audiit aequis Auribus et populo praesens succuret egeno. Tu modo, cum primum stellas aurora fugarit, Surge celer, rectaque Iopes ad littora gressus Tende: ubi iamdudum ventos expectat euntes Navis in Italiam merces vectura Sabaeas. Nec prius in Belgas et patria regna recurres, Quam positam Arvernis Elaver prope flumen in oris Urbem adeas, sanctumque Patrem, qui praesidet orbi, Hortantem populos ad bellum videris, huius Laturos tanti mercedem et praemia facti. Haec ait atque illum procumbere in ora volentem Suppliciter, fletusque humiles, lachrymasque cientem Deseruit, tenuesque abiit resolutus in auras. At pius insolita laetatus imagine rerum Surgit et aeterni veneratus numinis aram, Has secum tacito fundit de pectore voces. Summe Pater, cuius sedes stellantia coeli Claustra premit, sic nulla usquam gens incolat orbem, Quae laudes, nomenque tuum non tollat ad astra, Et meritos confessa uni tibi reddat honores: Cuius et in medio solus non pectore regnes Et fieri videas quicquid vis ipse, iubesque Non secus ac purae cum iam mortalia mentes Exuerunt, labemque omnem exemere, luemque. Da, Pater omnipotens, summo mandata referre Pontifici, regumque animos accendere bello: Adde et opes, adde et vires, quibus impius hostis Pareat, aut multo vitam cum sanguine fundat. Sic memorans, humiles properat Symeonis ad aedes: Isacidae Symeonis, erat qui maximus unus Christicolum princeps patrum, custosque sacrorum Iura ministrabat populo, patriasque benignis Hospitiis assuetus opes effundere, cunctos Ipse domi Solymam peregre accipiebat euntes. Ergo illum festinus adit, laetumque salutat Laetus et ingentes volvens sub pectore curas. Scis Symeon, scis ipse, inquit, quibus ante querelis Res fratrum afflictas et tantae flevimus urbis Excidia et magni polluta altaria templi: Sume animos; tetigere Deum tua vota, precesque. Ipse mihi, dum genua gravi titubantia somno Forte labant, medioque tholi sub fornice victa Procumbunt, clarus manifesta in luce refulsit Nuntius aeterni referens mandata Parentis Atque haec palmiferae cedentem ab littore Idumes Ausonio patri narrare incendia iussit, Cogat ut innumeros, armetque in proelia reges. Tum Symeon: eadem ista mihi modo visa loquentis Effigies, somnus lassos dum serpit in artus, Aligeri effigies lachrymantem et multa timentem Affari et fletum placidis compescere dictis. Ergo age rumpe moras et te, quo prospera rerum Tantarum series vocat atque aeterna voluntas, Siste volens: Deus ipse bonis bonus annuit orsis. Haec illi inter se vario sermone serebant: Ac templum ingressi puro ter flumine frontem Aspersere suam: sanctis ter fulsit ab aris Flamma repens, templumque insueta luce replevit. At petrus (namque ipse Petri pius advena noto Nomine dictus erat) precibus, sacrisque peractis, Coelestisque cibo mentem, potuque refectus, Alta Palaestinae Phariis regnata tyrannis Moenia deseruit, portumque, Iopemque petivit. Nec mora mutati spatia in contraria venti Aspirant flantes Eoi ab limine Solis In puppim facilis salsas volat illa per undas. Atque Aegyptiaci late maris aequora sulcat. Iamque procul videt et Cretam scelerata secutam Arma Iovis: summa qui pulso e sede parente Mortali, est ausus Divum sibi poscere honores. Exin Sammonii rupes, atque ardua montis Saxa legit: dextraque Cason, celsamque relinquit Carpathon et salebris duram Pholegandron acutis, Mox Diam, Melonque illic gens Attica quondam Extinxit miseros tenera cum prole parentes. Nec non et rigidas Cranaes inamabilis oras Praeterit: illicitos ubi primum infamis adulter Tyndaridi dedit amplexus, castumque cubile Polluit iniustae pariturum incendia Troiae. Inde autem Maleae scopulos, undasque sequaces Exuperans, placido cursu Messenia radit Littora et Aenussas Euro impellente relinquit. Illam etiam scopulosa Ithace mirata volantem est: Miratae Ionios celerem percurrere fluctus, Quae modo devictos testantur Echinades hostes Thracas et undisono submersas aequore classes Hesperiae scelerum poenas solvisse merentes. Et vos Leucatae nimbosa cacumina montis, Fulminibusque altam percussa Ceraunia frontem, Protinus ingressam Adriacas vidistis in undas Peucetios petere et tuto se condere portu. Qualis ubi aerii summo de vertice saxi Ilicet aurarum strepitu commota columba Avolat et magni praeceps secat aetheris oras, Et tandem patria laetam se turre recondit, Sic illa, indomitum postquam tranaverat aequor, Littus adit victrix, claraeque allabitur urbi: Quam quondam (ceu prisca ferunt monimenta priorum) Daedalides, omnemque agrum, qua Daunia tellus Culta patet proprio ducens e nomine nomen Fecit Iapygiam: seri sed deinde nepotes Dixerunt Barium: primi unde insignia regni Sceptraque, purpureosque habitus, sacrumque tiaram, Sumere tum reges Siculique, Italique solebant. Ergo ipsi optata tandem potiuntur arena, Votaque solliciti persolvunt debita nautae Nicoleo, cui templum altis sublime columnis, Marmoreumque, ingensque calet fumantibus aris: Et circum Arabiis permiscet odoribus auras. In medio sacram testudo intercipit urnam Aurea, quae Divi cineres atque ossa sepulti Complexa, ambrosium summo de marmore fundit (Mira quidem, sed certa fides) iniussa liquorem. Huc pius ingrediens heros sanctissima primum, Aurea pyxis ubi niveum complectitur orbem Caelestis crusti, mysteria pronus adorat. Mox humilis, supplexque altam contendit ad aram: Ac pressa genibus terra sic voce precatur. Dive, Myram Lyciae cui sex ex urbibus unam Innumeris illustrem atavis, populoque frequentem Insueta patres olim dant sorte regendam: Qui puer et nutricis egens lactantis ab ipsis Uberibus, quoties lux quarta et sexta refulsit, Avertens faciem seras ieiunis in horas Sensisti gelidae venisse crepuscula noctis: Mox et opes patrias miseris largitus egenis Sancta Palaestinae visis loca et undique navem Iactatam ventis, agitatam et fluctibus atris Ipse Deo supplex optato in littore sistis Incolumen, saevique expertus vincla tyranni, Post tristes casus, post dura incommoda tandem Discedis, curasque hominum, terrasque relinquens In coelum sublimis abis, unde arduus orbem Despicis et tantos tecum miserare labores: Sis bonus, o nostrisque fave, sanctissime, coeptis. Dixerat et coelo supplex immota tenebat Lumina, largifluo spargens sibi flumine pectus: Sustuleratque ambas, quasi raptus ad aethera, palmas: Cum senior, cui prima sacri custodia templi, Curaque perpetuis adolere altaria flammis Supplicis aspectu subito commotus et ore. Dic nobis, dic hospes, ait, nomenque, genusque, Quisquis es: et mensas hodie dignare paratas. Namque diem solemnem agimus, quo maximus heros Hinc abiit clara coeli in statione locatus. Sic memorans, dextra apprensum in sacraria ducit, Atque auro e solido solidas ostendit acerra, Et pateras, calicesque graves, purosque lebetes Vasa ministeriis, cultuque accommoda templi: Ille autem admirans placido est sic ore loquutus. Non equidem sine mente Dei, sine numinis aura Adveni has primum terras et Iapygis urbem, Quam victor populorum heros Patareius unam Protegit et fidus praeses, custosque sacrorum Ipse suis patrociniis tutatur egentem. Iam Solymae manifesta salus, iam Persidis atra Caede Palaestinis tepefient flumina campis. Desierat fari senior, cum talia Alethes Miratus magno scitandi ardescit amore, Quae sit tanta salus, quae caede tepentia crescant Flumina, quos ducat victrix Europa triumphos. Subiicit haec igitur cupienti habitator eremi. Non ullus (mihi crede) furor, non ulla futuri Vana superstitio percellit imagine mentem: Verum animo tanti praesens, fiducia Divi Addita et Ausoniae felix adventus ad oras, Quas ego concepi spes imo in pectore cunctas Integrat et coepto suadet dare vela labori. Namque Palaestinas nuper novus advena terras Dum peragro et Solymae vestigia cuncta videre Pressa Deo iuvat atque ipsi advigilare Sepulchro, Et modo Carmeli montes, modo visere Idumem Palmiferam et sacros Iordane ex amne liquores Sumere, tum si qua est regio testisque, memorque Mortis et exactae per tot miracula vitae, Aut lacus, aut rupes, aditum perrumpere et ad se Ire iubet: vidi eversas, proh dedecus, aras, Templaque cornipedum praesepia facta ferorum. Sed me dicentem iam deserat auricomus Sol, Si foedas ignominias, si dura piorum Exitia et saevos casus memorare libebit. Exarsere ignes animo: subit ira ruentem Ulcisci pietatem armis: scelera inde nefanda Deturbare procul, nostrisque afferre salutem, Immanis quos ipsa premunt regna impia gentis. Ergo ego primores Solymae iuvenesque, senesque Alloquor et miseris quae sit sententia posco. Ast ollis (neque enim certae de dedere morti) Iam dubitent, tempus siquando id postulet et res) Omnibus idem animus populos e sede superbos Deiicere imperii, saevosque expellere reges, Aut ultro cunctos uni dare colla securi. Haec eadem Syrii, quos flumine magnus Orontes Alluit, Antiochi veteri cognomine dicti. Haec Cilices, Lyciique volunt: haec Olbia, cuius Ascanius placido perfundit moenia fluctu: Nec qui Byzanti populo dominatur et unus Obtinet imperium, qua se fera Thracia pandit, Quaeque adeo Pelopis tellus circumdatur undis Auxilium iam ferre neget sed viribus impar Non audet lapsis Asiae succurrere rebus, Expectatque tacens dum se Germania bellax Excitet, aut Italum virtus miserata ruinas Imperii, labesque graves, aut Gallia fortes, Gallia magnanimum mater generosa virorum, Cogat in arma duces, belloque ea regna lacessat. Ac mihi versanti tantam sub pectore molem, Nuntius in somnis alto delapsus Olympo Constitit ante oculos et coepta capessere iussit. Quare ego nunc primum vestras appulsus ad oras Ausoniae ingredior reges aditurus et ipsum Christicolum patrem, septem qui collibus urbis Praesidet atque hominum mentes, sensuque potentum Impellens stimulante Deo regit unus, agitque; Desierat, cum longaevus sic infit Alethes. Magna quidem, magna, o hospes, neque temporis huius Coepta paras et ni me animi sententia fallit, Nulla ope mortali, nullo superanda labore. Namque inter sese divisa potentia regum Infregit solidas bellorum ad munia vires Iamdudum, imperiique Italos spoliavit habenis. Si tamen haec audere potes, si fixa voluntas Ista tibi, precibusque tuis Deus applicat aures, Accipe quae primum studio suscepta, fideque Perficias neque enim, tanti quem gloria facti Certa manet, nobis haec intentata relinquas, Exitus omen erit nam res opis indiga et uno Vindice digna Deo coeptis bene gesta favebit, Et spem non dubiam dubiis modo mentibus addet. Hanc partem Italiae, belloque et pace potentem, Imperio postquam patrio cessere Quirites, Thracibus et Tiberis dominatum amisit avitum, Externi tenuere duces nos ante superbo Servitio oppressi iussisque, minisque Getarum Parvimus nos saepe Arabum sumus impia passi Imperia et victi poenas expendimus Afris. Postremo dum compositis iam rebus avaras Graiorumque manus et mores ferre protervos Cogimur, atque animo placidas assuescimus artes, Extremis orbis gentes in finibus ortae, Inde ubi vicinam spectant Electrides Arcton Insulae Oceano in magno, venere Chadeni, Bastarnaeque truces et fortia pectora Cimbri, Quos patriae, veterumque aetas ignara locorum, Nec tamen ignota terrarum a parte profectos Nostra haec Normannos invento nomine dixit. Quippe ea gens Septem gelido subiecta trioni Liquerat et campos et inhospita saxa Chalusi: Ac post eversas ipsis cum moenibus urbes Gallorum et miseris passim viduata colonis Rura, ferox nostris regionibus intulit arma, Nacta ducem magna virtute et fortibus ausis Tancredum praestantem, opibusque et sanguine clarum, Et forma insignem et numerosa prole beatum. Namque illi fines, alienaque regna colenti Bissenos natos faecunda creaverat uxor, Edoctosque sitim in sylvis perferre, famemque Saepe graves coeli tolerare coegerat aestus, Saepe etiam pedibus rigidas calcare pruinas, Immanes dum luce feras, dum nocte sequuntur. Ceu sus innumeros limo durata nepotes Quae post terga trahit, valles ingressa profundas Decussae ingentes glandis populatur acervos Et procul inde ursos fugat et genus acre luporum: Solaque foecunda saltus et pascua sylvae Insidet atque epulis pinguescere pergit opimis. Ipse etiam genitor natis comitantibus, omnes Expulit obsessis Insubrum e finibus hostes Et vitreo quaecumque vado Ticinus et ingens Eridanus, quaecumque vagus secat Ollius arva, Abduaque et tenuis gelido cum flumine Rhenus, In leges iurare suas devicta coegit: Imposuitque iugum populis a littoris ora Adriaci ad fines Samnitum et ab amne Phiterno, Qua fluit in longum regio ditissima, adusque Hydrunti et mollis cultissima rura Tarenti. Nec satis haec Siculos Afris extrema luentes Supplicia, hinc urbes, illinc populantibus agros Defendit, peditesque omnes delevit, equosque. Post etiam caede ingenti congressus iniquas Prostravit turmas et funere mersit acerbo Innumeros at tu dictis Argive maneres, Pactamque victrici deferres praemia genti. Mox veteris custos mori, legumque severus Gessisti vindex regnum Roberte paternum: Acri animo, claraque ingens virtute, tuaque Ante alios omnes pietate insignis et armis. Brundusium tibi se terra oppugnata, marique Dedidit urbs, Graiis longe discedere iussis Et tua Trinacrii venere in iura, fidemque. Ac nisi mors tantis obsisteret invida coeptis, Victrices superata manus iam Thracia, iamque Barbara servitium quae gens minitatur acerbum Europae (sic spes fuerat) sensisset et arma. Quorum adeo veriti virtutem animosus Acarnan, Et latrociniis, raptoque exercita pubes Aetola, imperium dextrae subiere potentis Ultroque omnes, ultro invicti sunt regia passi Iussa ducis verum postquam discordia fratrum Impulit inter se miseros concurrere cives, Descivere omnes et nos liquere rebelles. Nam soboles natu maior virtute secundus, Haud aequo patiens animo, quod frater ademptas Ferret opes, regnique unus poteretur habenis, Italiam repetens victor dimisit Achivos. Ac nunc germani saevo premit oppida bello: Depopolatur agros: altaeque in moenia Melphes Arietat, excidiumque urbi, populisque minatur. Hos motus, ni forte parum Deus obstet amicus, Comprimere atque iras primum sedare necesse est: Quando hic militiae veteris grave robur, opesque Ingentes, nec non classes, navalia, portus, Unde ad palmiferam facilis traiectus Idumem. Vix haec fatus erat aevi maturus Alethes, Cum se se ad templum victor Boemundus agebat, Vota soluturus Divo, quae fecerat ante, Nicoleo, ut caperet sine caede et sanguine Melphem. Ergo aderat circum ducibus stipatus amicis, Et corde et vultu quaerens a numine pacem, Suppositum genibus pressit pulvinar et ambas Ad coelum palmas humili cum voce tetendit. O, qui coniectos Byzanti in vincla tribunos, Damnatosque neci per fraudem et crimen iniquum, Servasti incolumes, meritas tibi maxime grates En agimus, laetique tuis advolvimur aris. Ac tu, sancte pater, si, quod te poscimus, aequum est, Si iustum gerimus bellum cum fratre, piumque, Da positis odiis certo nos foedere iungi Concordes, sumptisque ambos discedere ab armis. Haec ille ut secum tacito sic ore precatus, Surgit et ex ebeno nigranti, alboque elephanto, Quam mira Assyrius fabricaverat arte Phraates, Et cocco et denso famulus constraverat auro, Augusta sese sublimem in sede locavit. Mox alii circum proceres capita ardua nudi Stabant, incoeptisque sacris intenta tenebant Ora, sacerdoti linguisque, animisque faventes: Heroemque omnes Lyciae, Pataraeque potentem Orabant humiles, ducis ut fine labe iuventam, Et vitam il longos facilis produceret annos: Germanosque ira inter se, belloque diremptos Concordes stabili fratres sociaret amore. Mox autem precibusque piis, sacrisque peractis, Occurrit venienti ultro longaevus Alethes. Inclyte rex Robertiades, tibi gratulor (inquit) Victori: atque istam, peperit quam vivida virtus, Laetitiam rebus nusquam variantibus oro Perpetuam, ut dulci placitam cum pace quietem Nactus, in externos vires atque arma tyrannos Convertas, Graiumque oras et littora Thracum Imperio adiicias et barbara regna lacessas. Quod virtus tua promittit: quod gloria gentis Postulat, unde genus iuventus fortissime ducis. Quodque adeo fuit invicti cura una parentis Conficere et regni longe producere fines Ausonii: populisque feris imponere leges: Iuraque nobilium reparare amissa Quiritum. Nam memini, cum Tarpeia de rupe rebelles Deiecit cives victor, caesisque maniplis Henricum, fautrix cui tum Germania fasces Detulerat, procul urbe fugam celerare coegit, Eximere oppressum longa obsidione, metuque Pontificem, sanctaeque in sceptra reponere sedis: Cuius ab auspiciis bello multo ante gerendo Impositus, munusque obiens insignis honoris, Bis Venetos, bis secum ausos concurrere Graios Contuderat, geminasque imo sub gurgite classes Merserat atque acie victor dimiserat Orco Millia multa virum: iamque affectabat ad oras Byzanti festinus iter, iam Thracia vastis Concipiens animis invadere regna parabat. Ipse ego, quem secum casus deduxit in omnes Sacra ministrantem festis peragenda diebus, Mirabar sublimem animum, mirabar et una Ad decus intentum, stimulosque cupidinis acres Egregiae et magnos curarum in pectore fluctus Voluentem, quorum impulsu iam concitus ibat Supra omnes, regnisque Asiae, Libyaeque ruinam Molitus tacita capiebat gaudia mente. Tum Robertiades lachrymis Boemundus obortis, Haec, ait, haec nobis, quae nunc, pater optime, narras Nota nimis, semperque animo genitoris imago Fixa haeret iusta in Thraces capere arma monentis, Atque Asiae campos bello vastare iubentis; Nec semel ante oculos in somnis constitit ipse, Qualis erat, facieque minax, vultuque severus, Oppida cum prostravit humi Taulantia et arces, Altaque Dyrrachii subvertit moenia victor: Aut cum Cassiopes moriens prope littus, acerbae Cassiopes littus, cunctarum infame sepulchrum Virtutum, extincto quae tum periere parente, Moerentem dictis consolabatur amicis. Nate, tui effigies et spes fidissima patris, Nate Italis, nate externis exercite bellis, Tantorumque, adeo socius, testisque laborum, Quos ego suscepi, quos nunc ego linquere cogor Effusos (sic certa Deo, stabilisque voluntas) Ipse vides, alacres quam te comitentur euntem Ferro accinctae acies, quamque undique circumsistant Agmina multa virum et nostri studiosa iuventus Nominis, obscurae iampridem inimica quietis. Haec tibi pacatis, qui nunc obstare videntur, Hostibus, ingentem summis heroibus addet, Imponetque sacrum capiti gavisa tiaram: Quem modo longinqua Deus in regione paratam Servat et impense per mille pericula rerum, Perque adeo varios casus, durosque labores Quaesitum, si vera olim mihi numine plenus, Afflatusque Deo cecinit longaevus Ionas, Spectabunt laeti provecta aetate nepotes. Hac pater ingenti natorum accensus amore, Ne regni causa Italici discordia fratres Divideret, viresque adsumeret invida nostras. Quamquam, o sed noxae, quarum persolvere poenas Cogimur, innumerae mentemque, animumque benignum Avertere Dei: qui nos amittere passus Propterea tot regna armis quaesita, manuque Invicti genitoris, avitae et robora gentis. Verum haec, sancte senex, uni cui cura piandi Flagitia et summi placandi numinis iram Credita, si precibus non dedignabere castis Exorare Deum, nostri, ut rerumque misertus Extinguat clemens tanta haec incendia regni Ausonii et coepti discordia semina belli: Idem etiam fortasse viam monstrabit et altum Sternet iter, sceptra evertens Orientes, opesque. Vix, haec desierat fari, cum magnus Alethes Subiicit: o ingens patris decus, o nova gentis Gloria, quae nam in te regum fortissime primum Laudarim? Pietatem animi, roburque iuventae? An belli audaces, an pacis amabilis artes? Omnia quae pariter seclis venientibus aetas Suspiciens, pariter magnum super aethera tollet Et tibi divinos famae instaurabit honores. Non temere, astuteve aliquid fortissimus heros Ipse tuus genitor, quod veri effoeta senectus Acta metu solidas animi languescere vires Senserit, extrema est titubans in morte loquutus. Namque eadem aetatis sublimina prima ruentis, Cum belli arderet studiis, persaepe canebat Ista mihi de te puero non Appula tellus, Non et Iapygiae, quae Daunia finibus haeret, Iam capere hunc possit, cum primum adoleverit et se Noverit haud usquam patriae virtutis egentem. Et nunc si veri quicquam mens augurat, ingens Tantarum nobis rerum est oblata facultas. Namque hic adveniens Solymarum nuper ad oris, Iudaea ex media ciet alta ad praemia reges Ausonios, totamque Asiam promittere praedam Non dubitat populorum uno vos ore vocantum In regna et dominos cupientum expellere Turcas. Haec memorans, ardorem animis iniecit, ut ultro Christicolum cuperet narrantem audire labores. Nec mirum: namque ipse Deus, qui pectora regum Unus obit, sensumque movens alternat et urget. Iamdudum mentem divino afflaverat aestu, Insuetoque imas accenderat igne medullas. Ergo ait, o utinam summi regnator Olympi Haec inter reges componat foedera et acres Excitet Europae populos, quos conscia virtus Ipsa sui stimulet tam iusta in bella, feroxque Sponte sua pubes raptis sese induat armis. Ipse ego, quem praesens germani iniuria versat Immeritum, propriisque palam deturbat ab agris Haeredem et summo secum contendere iure Cogit, ut armatis in mutua vulnera dextris Fraternos Italo foedenus sanguine campos, Victas dedo manus victor, regnisque paternis, Si modo quod memoras hospes venerande, sequatur Foedus amicitiae, iam nunc discedere certum est. Sin autem secus ac volumus, res cesserit et nos Exitus ingenti de spe deiecerit omnes, Tum tu Pontificem Romae exorare memento, Litibus imponat nostris finemque, modumque, Suspiciens uno dignam se iudice causam. Quoque id commodius, nisi forte indebita posco, Conficias, certos nostra hac ex urbe legemus Quam primum, tecum quos dimittamus amicos, Componi orantes constanti foedere pacem. Interea (neque enim tantis conatibus instes, Illorumque expers hominum, ignarusque locorum, Quique adeo teneant Asiae vel regna, vel urbes Undique praesidiis et multo milite vinctas) Dic age, nec cupidis notae tibi nomina gentis, Cuius ad haec tenuis famae loca pervenit aura, Auribus invideas, quique arma capessere contra, Qui conferre manus, qui bello audere ferantur. Haec Robertiades Boemundus at inclytus hospes Ex alto repetens diri primordia regni: Expulerat Parthos armis victricibus, inquit, Imperii fines adoriri Heraclius ausos, Auxilio populorum usus, quos incola terrae Arabiae felix proprio de nomine dictos Ipsa suo quondam Romana in proelia misit. Militiae sed enim postquam, morumque periti Bellandi cunctas didicere artesque, dolosque, Ingentique aestu atque insueto frigore corpus Durarunt, hostesque sua virtute subactos, Disiectosque duces, desolatosque maniplos Videre et moestas vertere in terga phalanges, Descivere fide, seque adiunxere volentes Imperii Arabum, tum primum in bella secuti Abdaridem: quo non alter versutior umquam, Seu sit opus aut varias populis intexere fraudes, Deceptasve semel compellere ad impia mentes, Eversorem Asiae, portentum immane, luemque Excitam barathro, qui verum e pectore cultum, Inque Deum pietatem omnem subvertere doctus Et miseros imis animos damnare tenebris, Dum simulat sese venienti numine totum Afflari, mentemque Deo, sensusque teneri: Ilicet ingenti, turbae rudis auctus opum vi Aegyptum aggreditur, Syriamque in iura, fidemque Cogit et eversos Persas belloque, fameque Occupat, ac miseris ritus describit habendos Sacrorum et faciles infanda ad crimina leges. Inde igitur firmis legionibus undique septus Iudaeam invadit, Solymosque oppugnat et urbis Moenia, deiectis passim custodibus atrox Aequat humi, populosque pios obtruncat et aedes Templaque, quae CHRISTO transacta dicaverat aetas, Excindit, sacratque sibi, pro dedecus, aras: Infandas aras illic, ubi nuper IESUS Vera Dei soboles, summique exemplar amoris, Ad coelum monstrarat iter, sublatus iniquis Iudiciis, duraeque cruci data victima, primi Morte sua luerat peccatum immane parentis, Infernas domos victor recluserat: illic Fundamenta iacit diri teterrima ritus. Ulla nec immemores etiam dum cura nepotes (Heu labem sceleris numquam ulla in gente relictam) Tangit et in populos vindex agit ira rebelles. Sexcentos iam capta annos infamibus aris Servit adhuc Solyma et culta in convalle Damascus. Nec pudet egelidi Daphnen ad littus Orontis, Quae populos CHRISTI de nomine prima vocavit Ausa suos, nec non Biblon, Sidona, Tyronque Oppressa cervice iugum perferre, suaque Desperare omnes de libertate: nec ullam Partem Asiae, magna quae non ditione prematur Turcarum atque Arabum. Quando gens illa nefanda Acta fame quondam Scythiae deserta reliquit Et vitae ingrato quaerens alimenta labore Ipsa suas operas Persis famulata locabat. Sed simul ac iuvenum coetu florere, virumque Coepit et instructas potuit secernere turmas, In dominos ausa est proprios convertere dextras, Atque acie fusis patrias imponere leges. Sic Medos, sic Armenios, Cilicesque feroces, Et Lycos, Lydosque manu superavit et audax Intulit arma Arabis nec erat tum viribus aequis: Congressi tamen in pugnam, seque inter adorti Discessere pares, foedusque his legibus ictum: Esset it his idem atque illis Deus, impius idem Cultus et Abdarides unum modo numen utrisque. Ac veluti par acre canum, cum valle latentes Impulsi quaerunt odiis immanibus apros, Saepe illi inter se rixam committere sueti, Ambo animis paribus, paribusque aetatibus ambo, Undantes cohibent irarum in pectore fluctus, Donec ad expositae direpto in tergore praedae Pervenere dapes; subitas ibi protinus acti In furias, pedibusque pedes atque oribus orae Impliciti dubiae ruperunt foedera pacis, Alter in alterius fauces, iugulumque ruentes Mutua vulnificis laniarunt dentibus artus. Atque hic ipse Asiae status est: haec denique rerum Cunctarum facies, dux invictissime, quando Iamdudum imbellis sua iura amisit Alexis Graius et imperii vix ipsum a finibus arcet Irrumpentem hostem flumen Tanaisque, palusque Maeotis, Pontusque ingens et Bosphorus et quae Influit Aegaeas dimissa Propontis in undas. Quem tamen Europae si pars coniuret, opemque Differat et regno, saevaque tyrannide pressis, Praecipitemque, actumque procul fugere inde videbis Ad montes Scythicos atque incunabula patrum, Rursus et in caecas Arabum remeare cavernas. Nam quis tam timidus, quem desperare coactis Non pudeat tanti populorum viribus ipso Defensore Deo? Cuius si certa voluntas Christicolum rebus non adversata favebit, Ipse ego mille acies peditum, mille agmina solus Contemnam, aeriasque suis cum molibus arces. Dixerat atque animo volventem talia regem, Ararum et populi custos compellat Alethes. Optime dux Italum, seclis decus addite nostris, Quem modo stelliferi moderator maximus orbis Opportunum ad nos, ipsoque in tempore misit, His tectis quamquam angustis, quamquam hospite tanto Indignis, pater ipse tuus successit et altae Victor Iapygiae nostra haec ad limina adibat Et tenues mensas et res dignatus egenas. Tu quoque si contemnere opes, luxusque beatos Nunc potes, ingreditor nostros, Boemunde, penates Et dapibus laetus iamdudum accumbe paratis. Sic ait: actutumque hilares ex aede profecti Una omnes abire donum seniores Alethae. Hic ipso in medio, quo se spatiosior aula Explicat, antiqua ex cedro, laevique cupressu Induerant mensas niveis mantilia villis; Et mira picti pendebant arte tapetes Parietibus: quippe impositas ex ordine plagas Aegypto textrix depinxerat aemula, primum Flumina purpureo currentia tota cruore, Sanguineos etiam rivos et stagna, lacusque. Praeterea (horrendum visu et miserabile) siqua Vasa domi privos olim servantur in usus, Omnia cernere erat tetro fluitantia tabo. Strataque mox querulis ranis adoperta viarum, Obsessasque fores, obsessa cubilia, nec non Consumptum omne penus turba accedente loquaci. Ipsi etiam culices tellurem atque aera magnum Complentes, hominumque genus, iumentaque passim Laedere et impressis maculosos dentibus artus Livere: ac magnas muscarum implere catervas Atria nobilium, thalamosque, aulasque patentes: Quadrupedesque feras grassantem extinguere pestem: Ulceribus periisse homines, periisse videres Quicquid habet pecudum regio ditissima Nili: Usque adeo magnae magni stant caedis acervi. Post quae fulminibus summus circumsonat aether; Verberat et grando sata laeta, boumque labores Et subiti e densis descendunt nubibus imbres, Pinguiaque innumerae populantur rura locustae: Quae virides avido segetes absumere morsu Pergentes, strictim detonsa novalia linquunt. Parte alia caeca nigra caligine nubis Contectas terras credas horrere perennes Aeternae tenebras ventura in secula noctis. Postremo, quae prima usquam sunt edita primis Partubus et prima in lucem venere, diemque, Sive sit ancillae, seu regis amabile pignus, Seu pecudum foetus, misere sublata iacebant: Turbaque Pellaei luctum male sana Canopi Miscere et tantis haerere incredula monstris. Haec dum oculis, animoque ingens simul hospes et heros Mirantur, pueri magnis a patribus orti Dant manibus lymphas et candida lintea puris. Tum vero supplex animis atque ore sacerdos Adstitit, inque preces solemnia verba resolvit: summe Pater rerum, nobis qui cuncta benignus Suggeris et varias largiris egentibus escas, Adsis o praesens epulis et numine lustra Ipse tuo hunc coetum et castae convivia mensae. His dictis sedere omnes, dapibusque paratis Iniecere manus laetique medentia siccis Faucibus hauserunt generosi sobria vini Pocula, festivo tempus sermone trahentes. Interea cithara praestans Minturnus eburna, Minturnus, quem Fibreno cum flumine Liris, Dum fugit exosus nemora inter opaca profanae Antiquos ritus et sacra horrenda Maricae, Miserat instructum numeris atque arte magistra, Invicti cantat laudes et maxima Mosis Facta ducis, tacitosque ortus, ut conditus alveo Pertenui, in summo primum fluitaverit amne: Ut puerum virgo saevo prognata tyranno Regia servatum matri mandarit alendum: Utque domi acceptum, postquam primoribus annis Accessere dies, ceu natum amplexa, fovensque Ingenti cura, studioque eduxerit omni. Addit et Ogygium cum ferro obtruncat et alta Littore Niliaco contectum occultat arena: Cum fugiens odium saevi Pharaonis et iram Tutus ad Arabios se contulit advena fines Et magno genitas septem Raguele puellas Tutatur praesens, sumptisque ulciscitur armis Solus et infestos fugat ipso a fonte latrones. Inde autem, iussuque Dei, monituque reversus Aegypto in media sumpta miracula virga Edit et Isacidas misere servire coactos Eximit imperio dominorum atque amne relicto Arsinoe oppositam ad ripam deducit ovantes. Intentansque manu non enarrabile rami Robur, Erythraeas undas disiunxit ab undis: Littoreque adverso potitur, quem pone sequentes Currusque et turmas equitum, peditumque cohortes Demergunt fluctus, coeuntiaque aequora in unum. Haec vates, citharamque una cum voce repressit.