CroALa, 2025-04-20+02:00. Nodus AUGUR.iamb-02.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/AUGUR.iamb-02.xml.
iambicus liber secundus | ad Hieronymum Bononium poetam Tarvisinum
1. poetis dicanda opera poetarum: | carmen ex solis iambis Adesto, diva Pieris, volens mihi, Diu tuere munus hoc, quod affero Tuo decente nunc in aede praesidi. Opus quod ipsa nam magis probaveris Eo, quod ille qui deas colit, volet Piis perenne nuncupare vatibus? Tabella siqua diis dicetur illita Potentis artis inditis coloribus, Videre pictor alter hanc statim solet Amicus ante quam probanda protinus Vel improbanda proferatur insciis. Peritus ergo cum propinquat artifex, (Quod auctor ipse forsitan nequiverat Amore captus interim rei) videt Quod illa peccet, aut quid elegantibus Referta possit exhibere gratiis. Idem poeta iudicis gerens vicem Aget sodalis in recente carmine. Idem, Bononi, onus libellus hic tibi Meus, tuo sed exaratus omine, Dabit subire, me expetente amiculo. Polibis aequus eluesque sordium Erit quod intus et foris faberrime, Nec ipsa fraude gloria inquinabitur Ubi micare quid tibi videbitur. Locare carmen aud potest ineptius Poeta, qui unicis dicat potentibus, Prius nec auris erudita quaeritur.
2. ad Antonium Vonicam Tarvisinum: | intermittenda interdum philosophiae studia, | et mansuetioribus Musis vacandum Alterna quae non requie lenire laborem Vis sueverit mortalium, Vonica, assiduo sub pondere victa fatiscet Et semet ipsa corruet. Sic qui Socraticis plenum sermonibus annum Iam dediti peregimus, Horrida ni placidis mollimus seria Musis, Intenta vel remittimus, Forsan onus pressis humeris cogemur in ipso Itinere fessi ponere. Ipsa pares natura vices observat, et aequis Alternat una legibus. Artificisque manus variant, et leva vicissim Fessae subintrat dexterae. Interdumque gravi vates in carmine nugas Prudens inanes inserit, Ut levet attentos nimium gravioribus utque Alacriores praebeat Et vegetos reddat magis ad discrimina rerum, Siquando nodus incidat, Qui solvi dignus mentis perstringat acumen Intrinsecus spectantium. Sic interpositis paulum levioribus ipse Vicem repende seriis, Et quo laudatus coepisti carmine perge, Gradumque profer longius, Dum, positis reliquis, acres ego conor iambos Aptare dulci barbito.
3. ad Lodovicum Marcellum Hieronymum equitem: | eum sibi beatum videri, propterea quod duabus gratiis, | quibus ipse fruitur, urbana et rurali, tertiam superaddat, | id est, quod his contentus vivat Marcelle, quo non alter est beatior Si, quod beatum est, ipse tecum pensites: Tibi frequenter, urbe vel ruri velis, Ludunt decentes hinc et inde gratiae. Tuam frequentat optimus civis domum, Peritus omnis arte quavis artifex, Musis amicus omnis et vates pius. Aedes honestis commodis pares tuis Lautis renident undecunque sumptibus. Urbana profert haec tibi se gratia. Ruralis aeque nec moratur altera, Ubi, virentis praedium collis petas Utcunque amoenum, sive rupis horridae Antro, vel unda limpidi fontis iuvat Spectare Nymphas, vel sacro passim deos Luco vagantes, cum tibi purissimis Pomona replet foetibus mitis sinum, Cum Flora sertis floridis ambit caput Et laeta cornu prodit amplo copia. Duabus ergo sic beatus gratiis Videre multis. At mihi dives, potens, Benignus: ista sic fatemur singula. Totum negamus illud, ut beaveris His te, sed ampliore commodo, quod his Contentus omni degis ambitu procul, Nec plura quaeris, liber et vivens tibi: Sororque inhaerens sic duabus tertia, Quae vera doctis creditur felicitas, Haec una reddit te beatum gratia.
4. redeunti Musae: carmen ex solis iambis Quis hoc beatior dies, quis hoc iocis Magis refertus omnibus? Puella, quam sodalis huc meus mihi Bononius reduxerat, Pedes ad ecce constitit meos gemens Precesque fundit uberes, Ut ipsa semper, ac fuit diu, mihi Adhaereat propinquius. Fugae pepercimus, nec amplius graves Pati serena quivimus Notare lumina et faces eam, quibus Nitore vincit aethera. Restringor arctius simulque conferor Pari libentius pede, Ut illa prodit, ut sedetque, et omnia Ait, facit decentius. Amabere ergo semper et fovebere, Venusta, post Lycen, mihi, Superba prole, dulcis arte, filia Clius Apollini sata.
5. reddit causam quare valeat, et adhuc poetis, | tanquam inter omnes scriptores maximis, oblectetur; | ad Flaminium Quid mihi, Flamini, properantes obiicis annos, Natura quod profert onus? An videor tremulae postes pultare senectae, Procul vel esse postibus, Cum saepe: "Hanc faciem" dicas, dum cernis eadem, "Mutare debuit dies"? Quam satius fortasse foret, si quod videas, ut Est, esse sic idem putes! Nam non vana vides, color hic iuvenilibus ipse Suis renidet viribus. Nam, licet egrediar tria ter iam lustra perenni Fallentis aevi tramite, Sic potui quondam labentis frena iuventae Forti tenere dextera, Ut qui florentes primus vigor isset in annos, Retentus hic serus quoque Adsit, et ut graciles grato consueverat artus Praestare firmos robore, Idem continua mihi me virtute valentem Servare adhuc pergat potens, Lusibus ut placidis interdum ludere curem Curis solutus ouinibus, Deliciasque inter terrestria munera sanctos Iuvet poetas volvere, Quos tu, nescioqua ductus ratione levique Causa, videris spernere; Cum tamen, haec etsi facias, incedere vates Inter poetas nobilis Visus es hoc ipso quo ludis carmine Musas, Caputque lauro cingere. Utilius sedenim nullum conferre poetis Mortalium genus queat, Qui tibi non, ut ais, nugoso ludrica versu Vanasque fabellas ferant, Sed qui cum primum dulci medicamine curis Animum levarint tristibus, Mox hominum quicquid valeat conducere vitae, Avidis serant in auribus. Non hic Pieridum cultoribus addere laudes Instituo, quas suas habent. Sed tamen, ut brevibus dicam quae sentio, cunctos Cum pene scriptores legam, Seu qui per rerum causas spaciantur anhelo Plenoque nunquam pectore, Aut quos imprimis veterum iuvat acta virorum Verbis referre grandibus, Vel quoscunque alios, vario qui e semine mentis Foetus legendo comparant, Et sapere humano quodcunque et dicere more Passim videntur caeteri, Unus at inter nos fari coelestia vates, Forsan quod inde prodiit.
6. cum alias res agerem, petit de me amicus, | qui pueri formam carminibus descripserat, | ut puellae speciem luderem; quod cum frustra tentarem, | in hoc principii tandem carmen ipsum ex sese prorupit Quid hoc negocii est? Quid hoc mali caput Sedemque mentis occupat? An non amicus quod petit carmen queam Vel qualecunque promere, Amicus ipse qui potest uno decem Mutare versu carmina? Facessat hinc meus verecundus hic pudor, Metusve, vel torpor mihi, Conemur omni, sic iubet, vi, virginis Formae decorem dicere. Te, Musa, quando tu puellarum es decus, Favere coeptis convenit; Ades benigna, et hic tuas propinquius Partes tuendo sustine. Formosa primum haud est mihi, cui largiter Natura non succurrerit, Ab arte sed petit haec quod optat auxili, Fuccataque incedit velut Conspersa non suis avis coloribus. Nec illa contra perplacet, Nativa cui si contigere plurima, Ipsa haec iners non excolit. Utrumque sed sortita, diligentius Quae servet id, quod obtigit, Haec una digna est quae placere debeat Amanter intuentibus; Intectus auro cui capillus vertice Non elaboratus nitet, Sed negligentem ferre diligentiam Prae se videtur pendulus; Quae cuncta callet, atque rebus gratiam Suam quibusque comparat. Micant ocelli fronte, sed condit modis Vel promit hos decentibus. Tacet vicissim, nec loquacibus strepit Inter loquentes verbulis. Decenter incedit, sedetque molliter Aptis venusta moribus; Colore quovis grata, si succus subest, Candente quanvis gratior. Procera, recta, gracilis, ut nolit tamen Artus habere iunceos. Suavem puelli nobilis formam trahit, Ridentis ut Cupidinis, Pudore risum temperans tamen, iocis Honestat aequa dulcibus. Contenta solo, quem sibi elegit, viro, Secum ipsa quod gaudet, sapit. Quod si minutim forsitan magis cupis, Amice, dici singula: Decora comis apta dulcis blandula Pudica praestet caeteris, Quae digna vate, digna Musarum choris Inter puellas ambulet.
7. Alcimi et Alconis amor Ludunt lascivae Clorisque et Flora puellae Viridi in solo propter scatentem rivulum. Spectant formosi puer Alcimus et puer Alcon Montis latenter ex reposto vertice. Illae se gelidis perfundunt saepius undis, Glabella nudae crura, nudae pectora. His at saepe pedes titubant et pectus anhelum Amoris igne percitis inaestuat. Hinc amor Alconis subito tibi, candida Clori, Ardenter illhinc deperit Floram Alcimus, Floram, quae fusco quanvis conspersa colore, Aequat venustis caeteras tamen modis. Hinc et uterque suam praefert et laudibus ornat, Dulcique secum perfruuntur murmure. "Hac," Alcon inquit "nusquam formosior ulla est, Quacunque terras alma lux obambulat. Aspice quam lato distant discrimine mammae, Solidoque ut orbe proditae foras tument; Molliter ut pleno subsidit pectore venter, Suffultus aptis undecunque cruribus; Ut femur aureolae primo lanuginis ortu Villis decenter pullulat florentibus; Ut niveus toto pellucet corpore candor, Extentus auro quem capillus integit; Mollibus ut tota est arctisque amplexibus apta. O nos beatos, quis videre haec contigit!" Haec Alcon. Blando quem suscipit Alcimus ore, Erat libenter ut facetus Alcimus. "O te felicem magis, haec si tangere possis.! Vidisse nanque sit satis Floram mihi, Quae mihi me nutu solo ridentis ocelli Proterva dulci nunc rapina sustulit Et capto gravibus nodis innexuit artus, Quibus nec ulla me dies resolverit, Nec faciet quin hanc speciem sub pectore servem, Magis revictus usque lentis vinculis." Alcimus haec. Quae non contra probat improbus Alcon, Furit sed impotens et impatiens morae Et saepe occultas agitat mutatque latebras, Motis frequenter hinc et inde frondibus. Donec proripiunt pavidis se cursibus illae, Visas ut altis sentiunt se rupibus; Hi vero immoti pendent visuque sequuntur, Quocunque fessae delitescunt abditae.
8. prosopopea irascentis primum, deinde quiescentis | senis N. F. ad Bertutium Lambertum primatem Tarvisinum "Inultus ergo semper et lenis queam Pati malignae mentis acres impetus? Inultus usque sivero nequissimum Caput referre premium superbiae, Qua, sicut anguis, tollitur tumens, furit Livore percitum ferox et improbum Os quaque verberans movet, neque ullius Rei movetur gratia quin hoc probos Et immerentes impetat, velut canis Ignobilis, quae dente cum nequiverit, Complet timendis cuncta mox latratibus? Non ita: nec ultra nanque, morsus nec minas Ferens inanes, patiar ut diutius Vexentur impune innocentes sontibus. Ius suadet atque iure vis potentior Inserta naturae iubet, quae mitibus Feris et arma praebuit valentia Superbientis impetum propellere". Ut haec locutus est senex, et abditi Fortem reclusit pectoris sententiam, Paulum moratus leniora protulit. "Quid quisque vulgo proferat, nullus satis Cavit, nec unquam caverit mortalium. Est nanque eorum plurimum passim genus, Qui scire se, quod nesciant, certo velint, Et cuncta norint et loquantur perperam, Leges quibus nullas labor prudentiae Imponat unquam, detve quem servent modum, Repente ne quod sentiunt proddant foras. Horum tumultus nemo, qui sapit, putet Unius assis aestimandos protinus, Sed ut repentes, sic fugaces autumet". Vides, amice, quam sit eiusdem senis Diversa curis mens soluta turbidis, Quibus retentus ipse iam pridem levis Furebat irae semiustus ignibus. Hunc tu secutus quid loquatur invidum Et turpe vulgus undecunque temnito, Ictus nec atri providus dentis time, In imparatos saepe qui saevit ferox. Falsis satis nam feceris rumoribus Virtutis amplo sic opertus tegmine, Agens frequenter plura, quam dici velis Egisse, nec placens tibi, neque efferens Te laude dignum, laude ni dignum facis. Hi verba metuant garrulasque fabulas, Peccare quos minus pudet, quam inanibus Vulgi per ora devolare fabulis.
9. ad Andream Trevisanum Feltriensem praesulem: | magnam partem beatae vitae quietem esse, | quae de sedata mente proficiscatur Fertur beatae magna pars vitae quies, Quam non honorum non opum vires ferunt, Sed mens movere turbidas curas potens. Illis potiri tu licet satis queas, Haec ni quieta, ni procul curis siet, Nec illa multum proderunt quidem tibi. Expertus haec tu noris, ut nullus magis, Oratione qui gravi mecum soles Mentes inanis et leves mortalium Ridere curas, ut satis nunc sit mihi Monere solum, quo loqui tecum velis; Ne quod frequenti dicitur proverbio, Ineptus ipse nunc Athenas noctuas, Vel sus Minervam, vel brevis aquas freto. Tibi ne quanta nos premant homunculos, Seu sors subornet illa, vel necessitas Impellat, aut mens ducat; haec doctissimo Summaque narrem praedito prudentia? Dicamve quantos impetus sensim parit Receptus affectus semel animo gravis, Ac ni quis illos protinus trudat foras, Eos potenter ingruere in horas magis? Non his eges tu, sed penum ut mentis sacrum Tantum recludas, nec aberit presto efficax Medela tristi profutura vulneri.
10. ad Triphonem Chabrielum patritium Venetum: | vitae propriae immutationem, immutationisque detestationem Aetate prima iam fuit, Tryphon, dulcis Scatensque abunde plurimis bonis vita, Cum grata laeto res mihi foret nulla Vacans amore, dulcibus iocis, Musis, Musis amantium levi ioco plenis; Ridere nobis cum liceret exorto Ab sole ad alteram dieculam prorsus, Fieri brevem quam dormiendo oportebat, Ut noctis exactae vicem resarciret; Amicus hinc cum luderet lyra versus, Referret illhinc cum puella fabellas; Cum Phoebus invicem Venusque certantes Noctu Lyaeon et die fatigarent; Cum fessus urbe rus petens relinquebam Molestiarum siquid esset in porta, Ferens cachinnorum integrum gregem mecum; Ubi rivulos scatentis undulae spectans Aestum levabam uno vel ipsius visu; Ubi virentis ingredi comae lucum Mihi licebat intuentibus Nymphis, Faunos ut altis montibus leves acri Excipere fessas videram feras cursu, Cereris ubi et Pomonae, ubi Palis et Bacchi Dulcis honores deferens domum rure Vescebar epulis suavioribus cunctis; Cum saepe sacros interim choros Phoebi Et ruri et urbe inviserem pius vates, Si nomine hoc dignus venio tamen tanto. Nunc ipse tota erro via, nec in rectam Solutus unquam turbidis feror curis, Qui nunc honores, nunc opes levis tracto, Utrisque cum longe tamen volens absim; Ad haec amici sed trahunt, trahit vulgus, Hic obloquendo, hortando at exigunt illi Ut quae mihi fugienda sunt, sequar prudens, Et ut negociis dies vacet nulla, Quae differant, agantque me omnibus semper Horis nec ullius quietis admittant Locum, sed hanc mihi negent magis tanto Maiore quanto premio mihi posco. Haec ergo ne est, an illa vita dicenda? An viva mors haec, illa sed deum vita, Cum summa pax quiesque summa prodirent Comites mihi passu pari, nec haereret Lis ulla, nec contentio, malignaeve Rixae protervia contumax bonis unquam; Cum scelus abesset omne prorsus horrendum, Vis omnis, error omnis, ambitus omnes, Amicus omnibus bonus bonis essem, Laetus comes, sodalis integer cunctis Quibus vicissim amor aderat pius, semper Prae rebus omnibus colendus imprimis. Qui me priori redderet dies vitae, Statueret idem regibus parem summis.
11. Hieronymo Bononio Vitae priori redditus, Qua grata mi sunt omnia Itemque cuncta libera, Curis solutus omnibus Hoc, quicquid est, primum tibi Fero, Bononi, muneris, Amice candidissime, Musarum alumne maxime. Libellus est Phoebi choro Tibique amico conditus. Amicus ut leges libens. Polibis ut doctissimus.
12. Pamphilo qua parte potest refert gratiam eorum, | quae audiverat de Triphone Chabrielo de se ab illo dici et scribi Quondam revertens Brixia meus Tryphon, Opinor anno superiore, rus petit Et studii et oci gratia, cum vix novis Vireret arbor vere primo frondibus. Caso huc ego applicans, eum viso cupide Et is vicissim fronte me laeta accipit. Citroque et ultro collocuti plurima, Ut mos amicis, cum diu secesserint, Uterque tandem sic in unum venimus Ut de eruditis verba haberemus, quibus Fuisset interim ipse consuetudini, Dum peregre honestis urbibus vagus foret. Hic tum recensens quos ubique viserit, Celebris eos quidem atque magni nominis, Ac te reponens inter illos maxime: "Heus" inquit "Aureli, quod uni Pamphilo Debes magis, quam caeteris, scias volo, Is nanque multa laude te dignum putat, Nec ore tantum, quod frequenter factitat, Sed dulcis etiam celebrat arte carminis, Et te libellis inserens doctis canit." Hic inquam ego: "Quae mitis haec benignitas, Ut quem nec allocutus est unquam, neque Vidit, colendum duxerit amici loco?" Tibi reddens nuncioque gratiam Demum ita ab eo discedo, ut optem proxime Tuis potiri lucubrationibus. Ac post peractos inde nonnullos dies, Optatus ecce mi liber fertur tuus Quem avida legendum protinus sumens manu, Poema varium et eruditum, Pampile Mi grande nostri seculi decus, statim Quam multa de me scripserit stupens lego, Agoque passim plurimas grates tibi. Et quando par est me vicem rependere, Non aequa virtus sit mihi prorsus licet, Amoris erga te mei pignus modo Misi trimetros hosce tibi, qui proderent Fecisse semper ante me quam plurimi Mentem refertam dotibus miris tuam, At nunc et istam colere, teque prosequi Amore quanto candidum vatem decet, Quem sic benigna mens amice iunxerit.
13. ad Hieronymum Bononium, | rediturum se propediem Tarvisium, | interea vero, ut amicis nomine suo salutem dicat Iam iam nivalem Feltriam relinquimus, Iussis, Bononi, gerimus en morem tuis. Ad vos receptum, cara amici pignora, Corpus feremus, mens enim vobis diu Relicta semper affuit, nec ullius Vestrum peregit immemor mihi diem. Revertar ergo parte rursus altera, Minore quanvis, et morabor integer Vos inter, uni qui tenetis alteram. Vobis perenne munus hoc erit mei. Contra sed ipse dulcibus vestris fruar Convictibus, doctisque et elegantibus Facetiis et allocutionibus, Clemente coelo, fertili passim solo, Laetis venustis gravibus aequis optimis Bene institutae civitatis moribus. O quid beatius queat contingere Quam illhic, ubi quis plurimos unus colat Idemque plurimis ametur, ducere Vitam venusta in urbe? Sed felicius Astro volente id, et favente prospero. At interim dum pauculos moror dies Qui mi supersunt, ut satis fiat bono Huic cui licet me detinere, praesidi, Istos, quibus me deditum noris, precor, Salute multa imperti, amice, quo soles, Lepore cuncta condiens tuo gravi.
14. gratias agit cubiculo in quo, | dum Feltriae degeret, moratus est Quod te, cubiculum, commode frui mihi In ocio plene vacanti litteris Annum licuerit mensibus tribus additis (Secesseramus huc enim isthac gratia) Grates habemus, et tibi quae possumus Maiora cupimus et precamur coelites: Id est ut aequis et bonis semper patens, Claudare cupidis improbisque, nec magis Libenter et benignius quenquam velis Accipere quam si, cui sacer cordi est chorus Musarum, eum forte huc venire turbidis Curis solutum contigerit, ut ocio Ignobili, et amoenis queat salubriter Frui virentis Feltriae secessibus.
15. ad Cornelium Castalium Feltriensem: | instare tempus, quo ipse Feltria discedat | et Tarvisium se conferat; | carmen ex solis iambis Abire montibus procul celerrime Nives et imber urget, id quod antea Diu monebat ater usque turbidis Opertus aer undecunque nubibus. Redire coelum ad aptius Bononii Iubet Camoena, qua suum in caput solet Recurrere unda, vim canentis haud ferens, Ut aptat ille dulcibus modis fides, Fides probante et modos Apolline. Amicus hinc et inde plurimus vocat, Moramque nec probant meam, sed ut satis Superque qui recesserim diu, trahunt, Ferunt, aguntque iure me quidem suo. Quid ergo, Castali, morabor amplius, Ubi nec ipse temporis, nec ocii Modus mihi est, utrunque cum auferat potens Et aequa vis sodalitatis et loci? Licet videre parvulas aves statim Recedere insimul, solumque vertere, Hyems ut instat. At leves homunculi Nequimus id, quod insitum est minoribus, Doceri, et inde rebus obsequi datum Necessitatis ordinem ferentibus. Eo ne forte te quoque excitas, ut hinc Salubris urbis et decentis applices Ad ocium, valere ubi queas simul Et artibus vacare, mentis excolens Acumen ut soles, bonis, quibus tibi Tuisque grande patriaeque fers decus? Ego at fluenta limpidi Silis petam, Tepens ubi aura verque pene continens, Gelata si haec nivisque operta compares, Ubi urbs referta gratiis decentibus, Virisque moribusque, qualibus decet Bene instituta civitatis agmina Frequenter uti in ocio et negociis. Valere Feltriam sinamus horridam, Amice, bruma cum propinquat algida; Furente quaere sub calore floridam.
16. ad Petrum Bembum: | gratulatio Veronensis praeturae | patri clarissimo demandatae Ad te nec ipse litteras diu dedi, Optate Bembe semper, et semper mihi Altis adhaerens cordis in radicibus; Aliunde nec de me rescisti forsitan, Qui Feltriae alpes inter horridas latens Annum peregi mensibus tribus additis, Vix unde quisquam poterat effari tibi Tunc quid agerem, quod admodum paucis darem Me semper unis artibus bonis vacans, Quaerensve siquis abditus recederet Locus, frequente civium molestia Semotus, ignobilis ubi degens sacros Intuerer Aonidum propinquius choros, Quae vulgus odere inscium, nec vatibus Ipsis videntur, aura quos vulgi tenet. Nullis sed unquam praebui recessibus Me tam remotis, quin celebre meas tuum Adiret aures nomen et scirem quibus Tenere studiis tu paterque qualibus Fungatur usque patriis honoribus. Tum gratulatus, ut decens erat, tibi Quae digna vestrae prolis et vestrum forent Ventura semper imprecabar munera, Iam quale nuper audio patri datum, Praeclara in urbe clarus ut praetor siet, Valere vos omnes ubi exopto, senem Aviam, parentes optimos, fratrem probum, Te, si venire illhuc vel illhic degere Tibi placuerit. At redire isthuc simul Omnes item incolumes precor; opes, gloriam, Decus referre; caeterosque patriae Obire honores te patremque maximos, Ut illa vobis, vosque digni patria.
17. ad Marcum Maurocenum patritium Venetum: | ab amore dehortatio Putabis omnium miserrimum, qui amat, Amore si quidem gravi teneberis. Tibi beatus hic item videbitur, Favebit aura si tibi Cupidinis. Fit inter haec quod ambigat nihil: premit Vel elevat, probatque semper alterum Amor, suprema non tenere nescius. Nimis dolebis ergo vel levi nimis Ferere gaudio, sed et metus quoque Et aegra te Cupido coget acrius Amara quaeque, et execranda perpeti. Id ipse sentiens, brevi periculo Cave, puer, nec ulcus altius putre Agi, sedereve id diutius sinas. Tenella siqua duxeris, manum statim Sequentur apta. Si subinde dureant, Ut assolent, inepta prorsus haeserint. Tenebit hinnulus semel quod hauserit Diu; nec ille verbera, aut minas timens Lupata vector obstinatus audiet.
18. pro puero: ex solis iambis Amore siquis ardeat gravi puer, Habebit unde ferre pondus igneum Queat malique quo sibi paret modum, Iuventa agente id, hoc ferente tempore. Senex nec ignis ipse vim pati valet, Nec elevare debilis potest onus, Quod usque congerens ferox amor diu Subire cogit artubus trementibus. Amabit ergo tutius tener puer Gravemque ponet, ut volet, cupidinem. Erit nec illi inutilis recens amor, Sed excitabitur latentis indolis Honesta vis caputque laeta proferet, Virentem ut uret hunc novus calor magis. Et hunc perinde mos venustus excolet, Ut exiisse gratiis decentibus Putes, vel arma sic decorus induet, Ut indidisse martium huic statim decus Deum, qui equis virisque saevit, autumet. Et inde, gratus ipse ab arte plurima, Aget, loquetur, ut docente Pallade Id expedire vel referre sentias. Tot ex amore pullulat bonis puer, Quot ex amore carpitur malis senex.
19. pro sene: scazon ex iambis solis Amore carpitur gravi senex nunquam, Suis tenere qui modum sciat rebus; Minore nanque vi vel impetu fertur, Calet minusque temperantior factus. Amoris ergo saucius levi cura Amat cupitque, quodque amat cupitque, ardet: Sed ignis huic inest ut ardeat semper, Nimis nec urat, et tamen satis duret. Quid hoc sit ipse, quam puer, prius novit, Cavetque, siquid improbe facit, prudens Ut occulat; quod ille non potest, acri Calore concitus iuventae inurentis Magis magisque verberum graves ictus. Quod ulla si puella non ineptiret, Virentis atque perfidi latus vitans, Sibi fidelem et aridum senem malit.
20. ad Bononium et Pancratium Pyruchinum: | tris superiores odas, si non sententia, convenire saltem inter se, | quod solo pede iambo constent, praeter ultimam, | quae postrema sede habet spondeum, ut sit scazon At haec, Bononi, quae legis, tibi forsan Videntur et Pancratio viro docto Pugnare prima fronte, quod senex dicat, Negetque non tantum puer sed, audacter Fortasse et impudens nimis, loqui contra Conetur atque consulentis illudat Voci superbus et sibi magis credat; Videatur at contra ita senex ineptire, In amore puero ut praeferat levis sese, Siccum virenti, ineptum idoneo prorsus. Verum solere multa sic simul stare Vos non negabitis, remota quae primum Cum sint, olescunt invicem et ferunt unum. Sic ipse magnus orbis, ut potest, unus Apparet e contrariis satus multis. Hoc et trimetri nunc sibi mei poscunt, Sententiis qui protulere diversis Unum quod extet consonetque idem, tantum Introspicere siqui abditum velint sensum; Quod si assequuntur re minus, pedis saltem Virtute praestant, nanque iambus iis unus Per omne rite cursitat celer carmen; In calce fessus claudicet nisi scazon.
21. ad Chrysillam: | eam esse caeteris virginibus exemplar | quod ipsae sequantur Micare sicui non videntur sydera, Nitere nec Phoebi soror, Forsan nec illi Phoebus ipse fulserit, Per quem renident omnia. Cui tu venustis non videris moribus Ornata supra caeteras, Hic non, Chrysilla, quid modus sit, quid pudor, Nec quid venustas noverit. Exemplar esse ne moreris omnibus, Nec se morentur caeterae, Quin te sequantur eminens coelestium Munus datum mortalibus. Ut una coelo graditur e tribus dea Quae Paride praestat iudice, Illamque divae circuunt, volentibus Iunone sic et Pallade, Sic multa te sequentium semper cohors Circunferatur virginum, Decusque de te tale faustum contrahant, E Venere quale sydera.
22. ad Danielem Rhenerium patritium Venetum Perfectus est, quo iusseras modo mihi, Nelphus, Rheneri Daniel doctissime. An assecutus quod volebas fecerim, Videto tu, qui cuncta calles optime Et graeca versas semper exemplaria, Latina nec tum sedula ponis manu, Nocturna tanta est et diurna lectio. Sat habui ego in re isthac gerere morem tibi, Sed ferre non est integrum sententiam Mihi, sit hic ne rite quid faventibus Textum Camoenis, an quod insertum male Aberret intus staminis sacri caput, Id non eadem dirigente dextera. Tu iudicato, num movendum quidpiam Addendum an est, vel corrigendum, seu magis Dandum liturae, quicquid est, quod scripsimus, Ut iam incubuit Aiax ferox in spongiam.
23. Charon et Nelphus Charon "Atat, quis hic est, qui ratem premit tantus Forosque solus occupat iacens cunctos Opertus armis et manu tenens hastam? Hem stertit, hui, quid hoc? Nec attigit Lethen Soporis atque oblivionis infernae Fontem perennem. Ah, nosco: dormit, ac nondum Vitae peregit semitam datam fatis. At excitandus protinus mihi somno est, Ne cymba fluctuet. Sed heus, quid hoc? Heus tu, Quid? Excitari non potest, tamen stertit. Adhibenda vis hic maior est, dolo nanque Isthuc peractum, et casside hac mihi primum Caput levandum. Proh triplex canis rictus, Quam gravis odor, quanque efficax inest virtus! Nam pene me incautum et sopor malus cepit. Ponenda teres est quoque sudes manu, nequid Ferociter faciat et impie ignarus, Vertendus et faselus optime ad littus; Hic qui marathron dicitur frutex Graiis Carpetur atrum virus hoc mihi contra. Pervenimus sed o iam, et egimus cuncta, Quae oportet: is nanque experrectus assurgit Minaxque comparem lacessit audacter. Sed est rogandus, edat ut rei causam, Armatus huc cur venit et soporatus. Heus tu. Tibi iterum dico, quis es? Et unde huc te?" Nelphus "Agone certo. Nomen est mihi Nelphus. Fortissimum et saevum modo virum stravi. Nunc alterum expositum super dabo pessum." Charon "Pessum dabis quem?" Nelphus "Qui stat en procul contra." Charon "Nihil est, ineptis, o fatue." Nelphus "Nihil? Garris! Expectat alter, quem tibi statim primo Ictu reponam media harena. At accedit, Et calcar ego subdo. Sed heu miser, cassis Ubi est? Ubi equus? Ubi hasta? Quo feror praeceps? Ubi certo? Nullus e meis adest, omnes Liquere miserum me, nec ubi siem novi." Charon "Resipisce. Et ede, quae egeris, mihi primum. Ego caetera ipse postea, ut scias, faxo." Nelphus "Apud vetusti Antenoris probas sedes Equestris agitur ludus; inde ego victor Excedo, nec quo venerim huc modo gnarus. Ni forte, quod mihi accidisse Veronae Constat, doloso nunc sopore pertentor. Nam illhic equo dum sedeo, brachio insertans Hastam trabalem, me repente vis omnis Adeo relinquit, medio ut in foro starem Immotus. Aiebant bibisse me diri Potens stuporis poculum gravis succi. Tantum malignae pravitas potest mentis." Charon "Paulum morare, arcana dum fero verba, Et pulvere inscribo haec Stygis deo signa: Mox audies, tibi accidere qui casus." Nelphus "Moror tibique accommodo libens aurem." Charon "Miserandus, nec minus senex honorate, Nam vera narras, et quidem fores victor Obstaret invida nisi fraus tibi, ni nunc Saeviret in te qui malus dolus quondam, Quanvis id haustu, hoc nunc odore patratum est. Nam cassis intus spongia madet circum Tetro cicutae vel papaveris succo Infecta et aliis, quis inest sopor, rebus. Vereorque ne iam ulterius id malum serpat, Fatalis offert nam via hinc tibi sese Et fila properant diripere colo Parcae. Solamen accipe hoc gravis tamen fati: Nam capiet omnes mox dolor tui tristis; Euganeus ipse vel Venetus erit praesens Spectator et moesta efferent domo funus Honore quanto militem decet summum. At grata Tarvisium patria tibi ponet Carmen, quod edet elegans tuus civis; Te promptus inter Hectoras Charon sistam." Nelphus "Quam dura conditio sit haec mortalium Qui mi supersunt viderint, Humanus ad quos scilicet spectat labor Quibusque casus imminet, Alter ut agat vexetque semper hos malis, Bonis at alter auferat. Nos indecore quando nec peregimus Vitam, perisse sic iuvet. Propelle lintrem quo velis iam nunc, Charon, Meque inter umbras colloca. Tellure corpus conditum relinquimus Manesque cymbam scandimus." Charon "Sat est: ades virtute, nam latos procul Fortissimorum principum campos vides Quos inter esse et ludere dabitur tibi. Tenebit et te cura, quae quondam fuit, Equorum et armorum, simulque gratia Sequetur eadem. Tu modo non horreas Vultus minaces, impetu qui te fero Pavere cogent protinus, novum hospitem, Quousque de te fecerint periculum An inter ipsos dignus admitti venis. Tu perge contra, nec leves umbras time, Quae tangere haud te quippe, nec tangi queunt." Nelphus "Ludunt inanes ergo sic imagines? Et fulgor armorum nitet? Errantque passim prata per, et agros equi Laeto soluti in gramine? O me beatum, si locus detur mihi Vel inter hos novissimus. Nam satius est ita esse summorum infimum, Quam generis infimi caput." Charon "Sic est, sapis nam, et ego quod annumeror deis, Malim subigere sutilem hanc conto ratem, Quam rex caducis praefici mortalibus." Nelphus "At ipse quanvis laeter addi viris, Peperere qui quondam sibi Et patriae quoque splendidum factis decus, Repetere superos nunc tamen Illhicque quam vis perpeti sortem velim, Vobisque regnum hoc linquere, Et quicquid est quo sic superbe vos nimis Inaniterque extollitis." Charon "Adhuc relictis inquinatus sordibus Humana sapis et loqueris, ac nondum miser Purgatus induis alterum vitae modum. Divina sed cum poteris animo consequi Conferreque humanis, statim illorum tibi Intercapedo sic patebit eminens, Ut inter illa protinus, quae sunt nihil, Et quae perennant usque distat maxime, Quod nanque retro dixeram, non laedere, Laedi nec ipsos inferos, sic accipe: Nullis eos periculis obnoxios, Nullis subesse, qui boni, laboribus: Sed esse vere, quando nec pati queunt, Nec interire, nec labare quippiam, Aevo perenni cum fruantur et polo Astrisque semper prosperum micantibus. Nec esse scito vos, videri sed modo. Nam qui potestis esse, qui sic perpete Fluore habitis semper? Etenim dicier Id esse vere, quod manet, solum potest. Aeterna sunt quae sunt. Ad horum caetera Responsum abesse, nec esse, vere dixeris. Huc ergo cum applicatis, id, quod erat putre, Primo relinquitis: merita dehinc gnaviter Pensantur aequa lance danturque omnibus Felicitatis aut miseriae praemia." Nelphus "Miranda narras, et tibi grates ago Errore quod levaveris Me, cui beatas ut adeam sedes volens Sermone sancto suaseris. At dum locutus optima haec pergis, prope Iam littus ecce venimus. Et, ut vetusto dicitur proverbio, Vector facetus est comes, Longam paludis semitam fefellimus His adlocutionibus." Charon "Descede, quo te nobilis fati decus Ducit superbum heroas inter optimos. Redibo reliquas ipse ad umbras protinus, Quae me morantur transiturae; tu vale." Nelphus "Ita faciam, ut iubes, lubens. Et tu quoque, Nostri memor, Charon, vale."
24. ad Danielem Rhenerium: | in lupum, id est in fati violentiam Rheneri, oberrans his oves agris lupus Immanis aufert clanculum pastoribus Praedam frequenter; saepe vi rapit quoque Dorso reponens, iis vel inspectantibus. Sic omne miserum devorat passim pecus, Sititque semper sanguinem, et perit fame. Apud fluenta limpidi nuper Silis Alebat agnam Ligdus addictam mihi, Quae spes futuri postmodum gregis foret. Hanc ille satagens capere clam primum parat. Sed postquam id incassum agere se lusus videt, Cunctis adortus viribus parvam rapit, Clamante frustra prodit gregis duce. Agrestis omnis tum iuventus horruit, Ligdum miserta meque, qui tanta cito Spe sic ceciderim. At ipse perculsus gravi Casu ac peculi protinus mei memor, Ne rabida in ora negligens id quoque darem, Repente solitas ardui sedes iugi Scandens quietis pristinae specum peto. Ibi ad scatentis rivulum lymphae sacrum Nymphis recessus abditos amantibus Secure in altis montibus pascens pecus Spem solor acri tibiae vanam sono, Contentus aequa sorte, quam paraverit Contemptor animus sobrio meus mihi Cum desit aeque sitque mi super nihil, Frugi ferente sic utrunque copia.
25. blanditur infantulo Nicolao Salomoni | patritii Veneti filio Fastidia aufers mensium matri decem Nunc orte puer, ademeris febrem patri, Avis perennem pectoris curam levas. Affers et iisdem dulce cunctis gaudium, At ipse vates nuntium felix tibi Fero vicissim e Gratiis missum tribus, Novemque Musis, unicoque Apolline. Ridebis infans protinus parentibus. Et ora vinclo blanda cum dissolveris, Gratis facetus insonabis verbulis. Aetas olescet sed tibi cum grandior, Virtute fructum proferes annis parem. Civem parentes qui deceat ambos dabis, Et Valerianam et Salomoniam domum, Qualemque summis optat in negociis, Perfectum ad unguem principem, res publica Quot iam fuerunt omnium iustissima.
26. ad Annam Pannoniam reginam | pro Tarvisio civitate Regina priscis orta quondam regibus, Regique coniunx dedicata maximo; Regumque mater mox futura fortium, Gratatur haec nunc civitas omnis tibi Optatque faustum hoc semper et felix iter, Ut laeta sedes regiae visas domus Regnumque crebris urbibus late potens Gentemque Marte prosperante nobilem. Sed quod precatur omnium quammaxime est, Ut sospes ipsa sospitem petas virum, Optata quem prae rebus optas omnibus. Regalis hic tu protinus vultus sacram Venerata maiestatem et acrem contuens Ingentis animi spiritum propinquius, Pasces beatis mille mentem gaudiis. At ille, mores aureos spectans tuos Tibique quanta corpori nitet Venus Et quanta mirae praesidet Pallas manu, Ter mille laetus efferetur gaudiis. Spectabis ut iam dispares hic legibus Gentes adaequet ac fruatur aurea Nunc pace, bello saeviat modo truci, Et mille decies efferere gaudiis. Prosternet ille perfidos Turcas, aget A patria, a fide et bonis victor procul, Consilii eris tuque et trophaei particeps; Et mille capient centies vos gaudia. Summis honustam proferes prolem bonis, Reges videbis regio de sanguine Dulcis puellos; mox iuventae praeditos Virtute, qualis unice satos decet Regum vetusta stirpe, eruntque saepius Sic mille vobis millies tum gaudia. Haec praetor urbis Salomonus, et tuo Urbs omnis adventu alacris orat coelites, Cupitque adire sic preces deos suas, Tibi ut dicato fundit illas pectore.
27. ad Galeatium Ponticum Patavinum Siquando nostri carminis partem leges, Quae post tumultus edita est mentis mihi, Impulsus ad quos veneram et nolens leves, Iubentibus mihi sic amicis omnibus; Siquando ficta nuper, inquam, videris Mihi, Camoenis ut prius faventibus, Amice rare virque recte Pontice, Multaque variarum arte rerum praedite, Mirere ne tu, forte si prioribus Apte cohaerent consonantque gratiis, Quae me profano rite vulgo segregant. Optarat omnis civitas, omnes boni Concupierant occasionem hanc mihi dari, Qua proveniret iugis et frugi meis Rebus bonorum sat decens accessio. Vitam subissem lautiorem forsitan, Si consecutus id fuissem; sed tamen Hoc non adepto prospere mihi, grave Fatum quietis pristinae nil abstulit.
28. prosopopeia de amore conquerentis: | scazon ex iambis solis Eris ne, carnifex Amor, satur nostri Cruoris unquam? An improbas manus semper Movebis? Atque saucium hoc iecur tantum Pates iniquus, et memor parum iuris Quod arma nequis inferat iubet capto? Tibi frequenter heu manum dedi victus Et ulcus ipse millies revelavi Ubique putre redditum die longa. Nec ulla lenit id medela, nullumque Levamen intus ardor excitus sentit, Sed uror usque, nec satis tibi visum Ferire pectus impio probum ferro, At uris, ignis admovens faces diri. Fero tamen libenter haec miser cuncta Volensque; credat hoc quis? Et fovens ignem In igne versor, ut feram ferunt quandam Camino inesse saepe nec pati ignito, Sed inter ire, quo magis queat, flammas.
29. ad Hieronymum Bononium Ride, Bononi, quaeso, si sapis, ride; Nam rideo ego, ridere cui nefas esset, Sentire si, quae vulgus assolet, vellem. Mirere nec tu, si fidem mihi frangit Qui stare promissis nequit, nec haerere Diu suismet consonans potest dictis. Istius esse hunc ordinis scias morem Ut alterum ore, pectore alterum gestent, Nec idem ut loquantur sentiantque idem curent, Sed cuncta semper perfide his loqui par sit Et facere, ut est genus hominum id quidem nequam Quod iam Lycaon hic reliquit, excedens Pio virorum versus in lupum coetu. Ride ergo, et aeque rideant amici omne, Sed risus hic mortalium petat casus Curasque inanes exagitet, et irridens Hoc, quicquid est, quod sic probamus insani, Id omne mecum ducito nihil sanus.
30. ad Leonardum Portum et N. Angaranum vicentinos: | nonnulla platonicae disciplinae de immortali mente insuperque | de ea parte animae, in qua perturbationes existunt Isthinc reversus saepe mecum cogito Quam me benigne vestrum uterque acceperit, Amice Porci et Angarane candide, Quam vos libenter ipse contra viserim Et multa nostrum quae fuere gaudia: Dies ut omnis invicem gratissime Et pene noctes colloquendo duximus; Legistis ut mi plura, quae faventibus Musis adusque posteros nomen dabunt; Non nulla vobis ut vicissim protuli, Audistis ipsi quae benignis auribus; Ut quosque me tunc alloqui doctissimos Fecistis omnesque arte quavis praeditos Videre, vel siquid fuerat illis manu Perfectum opus docta, vel urbis inclytae Perenne siquid et fabre factum foret. Mens igitur ad vos saepe, quae potest, redit; Vagatur illa nanque quo vult libera. Si vultis huius proferam causam boni, Solum quod inter mala datum est mortalibus. Immunis haec nam lege cum foret necis, Nec labe molis inquinata sordidae, Sic ipsa summo constituta principi, Cepere divi tum bonam primum boni, Eique circum mox dedere putridum et Mortale corpus, addito quoque altero Animae caduco genere, cuius in sinu Affectus omnis incubaret conditus. Hic nam voluptas est, malorum maxima Esca, et dolor qui revocat atque detinet Vi aestuque mortales ab officio procul. Audacia est quoque et metus, leves duo Temerariique consulentes perperam. Infrenis ira spesque inanis non abest, Quarum furore cuncta percit altera Mentisque tollit acre iudicium bonae, At altera animi subruit constantiam, Dum nos subinde credulos nimis facit. His ergo, Amoreque cuncta qui vincit, simul Sensuve qui ratione procul est, spiritum Circunferentes condidere obnoxium Morti, sed ipso puriorem corpore, Divina quo mens arctiore vinculo Haereret aegro colligata corpori. Sed ne propinquo tangeret mortalitas Puram perennem vividam tamen situ, Dispescuere singulis illas locis Caputque collo segregantes pectori Animae genus mortale sub praecordiis, Mentem supremo collocarunt vertice, Ubi suopte haec usque motu concita Quocunque pernix advolat, nec temporis Loci vel ulla intercapedo fit morae Quin una ubique et semper adsit libera Formasque in omnis, ut velit, se transferat. Ni fallor, haec sunt dogmatis platonici Exempta vobis inde quam brevissime, Legenda studio promptiore forsitan, Auctore quo sunt grandiore prodita.
31. ad Musam, quod in scribendis iis, | quae sub terra gignuntur, liceat Virgilium imitari, | qui quae supra pullulant, felicissime cecinit Iam me latenter deserit potens favor, Quem, diva, spiraras mihi; Ex quo minuti carminis coepi iocos Te sic iubente ludere. At maius ipsa nunc opus movens tamen Maiore vi nos excitas Ultraque paulum, quam prius, profers gradum Ac nos sequentes protrahis. Iam non per ima ducimur convallium Humique proni serpimus, Sed grande sacri scandimus dorsum iugi Obliquo anheli tramite. Ac iam videmur proxime sub editum Prodire sensim verticem Ubi haud videre est floribus nitens solum Vitisque frondens germine, Sed prominentia saxa, sed quae dirutis Querceta adhaerent rupibus. Non excitamur dulcis hic pulsu lyrae, Non tibiae voce querulae. Non hic amantis iuvenis aut amabilis Lusus puellae ludimus, Vel siqua faciles pervicax mortalium Sensus voluptas luserit; At nec tubarum personat strepentium Canorus aures spiritus, Nec ille iam nos Martius cepit calor, Summique virtus carminis, Sed lenis hic nos floridum modi genus Illi secundum detinet, Natura rerum quo parens dici queat Quas dives intra parturit Tellus nec edit, condito de viscere Humana ni vis eximat. Hac lege et arte maximus vatum canit Quas terra supra promovet, Quibusque pascit ac alit animantia Ornatque cuncta frugibus. Hunc aemulamur, hunc sequi iuvat: Tu, diva, da nos consequi.
32. ad librum: ex solis iambis carmen Libelle, mente sobria mihi sate Mihique habende pignoris loco pii, Tibi perenne posteris decus precor, Ratum benigna quod Camoena fecerit; Legaris ergo quandiu magis queas, Et aequa semper inde fama personet, Adhucque vate, si licet, superstite, Virum per ora saepe docta prodeas. Avere munus aut vovere grandius Nec ipse sanus et pudens quidem velim, Darive maius hoc tibi potest nihil.