CroALa, 2024-05-21+02:00. Nodus ARIOSTO.carm-01.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/ARIOSTO.carm-01.xml.
1. ad Philiroen Quid Galliarum navibus aut equis Paret minatus Carolus, asperi Furore militis tremendo, Turribus Ausoniis ruinam; Rursus quid hostis prospiciat sibi, Me nulla tangat cura, sub arbuto Iacentem aquae ad murmur cadentis Dum segetes Corydona flavae Durum fatigant. Philiroe, meum Si mutuum optas, ut mihi saepius Dixisti, amorem fac corolla Purpureo variata flore Amantis udum circumeat caput, Quam tu nitenti nexueris manu; Mecumque cespite hoc recumbens Ad citharam canito suave.
1a. de vita quieta ad Philiroen Quid Galliarum rex Carolus paret Minatus, ut qui militis optime Vim noverit sui, tremendam Turribus Ausoniis ruinam; Rursus quid hostes prospiciant sibi, Me nulla tangat cura, sub arbuto Iacentem aquae ad murmur cadentis, Dum segetes Corydona flavae Durum fatigant. O miseri, quibus Vesana mens est, vendere sanguinem Auro suum! Qui cum relicto Corpore postquam anima effluit, nec Parata tantis arva laboribus Iuvare possunt, nec Pario domus Laconico simulque et Afro Omnigeno lapide enitescens. Haec, hoc et auri quicquid aenea Stipatur arca, prodigioribus Linquenda posteris propinquis Omnia sunt, avido aut tyranno Magis. Tyranno nam mala principi Inest cupido qua bona liberis Relicta parvis in profanos Diripiat male gratus usus, Oblitus olim quid tulerit pater Facturus ense in perniciem suam Potentiorem herum superbum. Sint miseri, ut libet esse; non mihi Haec sit libido. Passiphile, meum Si mutuum optas, ut mihi saepius Dixisti, amorem, fac corolla Purpureo variata flore Mero uda amantis tempora vinciat, Quam tu nitenti nexueris manu, Mecumque cespite hoc recumbens Ad citharam cane multicordem.
2. ad Pandulphum Dum tu prompte animatus, ut Se res cunque feret, principe sub tuo, Pandulphe, omnia perpeti, Quaeris qui dominae crinibus aureis Fortunae iniicias manus; Nos grati nemoris, rauca sonantium Lympharum strepitus prope, Umbrosas vacui quaerimus ilices Canna non sine dispari, Quae flavae Glyceres reddat amoribus Cantatis teneros modos, Queis Panum invideat capripedum genus; Nos longum Genio diem Sacramus, penitus quid face postera Mater Memnonis afferat Securi, roseis humida curribus. Qui certantia purpurae Dum vina in tenero gramine ducimus, Vincti tempora pampino, Aut serto ex hedera, sanguinea aut rosa, Quod vel candida nexuit Phyllis vel nivea Philiroe manu, Tum praedivitis haud movent Me vel regna Asiae, ven ferus Adria Quicquid puppe vehit gravi, Quare saepe minas aequoris horream, Ut me fictilia, in quibus Ulnis Philiroe candidulis mihi Lac formosa coegerit, Delectant potius quam Siculi dapes Regis, quas teneat nitens Aurum; sede licet collocer aurea, Quem circum pueri integri Adsint, ut veteris pocula Massici Propinent! Docilis tulit Fontis quae rigui lympha, bibentibus Inter laeta rosaria Tristis cura magis tempora Syrio Unguento madida insilit Et saevit penitus, si furor, Alpibus Saevo flaminis impetu Iam spretis, quatiat Celticus Ausones. Hic est qui super impiam Cervicem gladius pendulus imminet.
3. epitaphium Fulci Areosti Stirps Areosta fuit, Ferraria patria, Fulcus Nomen, Roma altrix, Appula humus tegit hic. Tormento ictus obi, dum Ripae a moenibus arcens Fernandum Ursino pro duce praesideo. Octavum vixi trieterida. Caetera, quaeso, Disce aliunde; nefas me mea facta loqui.
4. de laudibus Sophiae ad Herculem | Ferrariae ducem II <> <> <> Extollit clamor patrem; pars murmure laudat Dicta Iovis tacito iam iam labentis ad aegros Terrigenas: animis adeo coelestibus haeret Cura, licet totiens recidivae in crimina, gentis! Orbe iacet medio, superis tunc hospita, tellus, Cum longo innocuis habitata est gentibus aevo, Qua Pelusiacos aditus, perque ora Canopi Amne petit gemino sinuosa volumina ponti Nilus, et in latum cogit succrescere campos, Aridaque humenti foecundat iugera limo. Iuppiter hic claro delapsus ab aethere iussit Numina cuncta epulis positae discumbere mensae, Laetus ut unigenae celebret natalia divae. Conveniunt superi; tenuit mora nulla vocatos; Inde maris terraeque deos simul impiger omnes Mercurius monuit Phariis accedere mensis: Quos pater omnipotens hilari inter pocula fronte Accipit, et meritum cunctis largitur honorem. O fortunati quorum succedere tectis Dignata est haec sancta cohors! Nondum impia tristes Hauserat implacidi Busiridis ara cruores, Tum neque polluerat fraterna caede Typhaon Gramina, nec lacrimis fueras quaesitus, Osiri. Interea Eoas volitat vaga fama per urbes Coelicolum visos mortali lumine coetus Ducere Niliacis pariter convivia terris. Tum numerum ex omni properantem parte videres, Hospitis ut praesens veneretur numina tanti. Par aderat Vulcanus huic, septemflue, proles, Nile, tua, haud Phariis probitate ignota colonis; Affuit et Libya genitus, qui sidera torquet; Deseruit clarae urbis opus ter maximus Hermes; Legifer hinc Moses, illinc pia turba frequentat, Casta quidem, sed rara tamen; namque inclyta virtus Negligit infausti foedata examina vulgi. Hos habuit Iove nata suis penetralibus, urbes Ex illo monitu superum cultura, ministros. Tum primum a silice antiquum genus exuit aegram Segnitiem, coepitque rudes deponere cultus, Paulatim ignipedum quis cursus frenet equorum Quaerere, quae mundi fuerit nascentis origo, Mentibus obrepens quae turbet cura quietos, Utque, simul fragiles artus prostrarit Anance, Nulla perenne sibi formidet funera nomen <> Dexter eris, rediens, hominum iustissime, coeptis. (Namque tuam nunc forte tenet cura altera mentem; Quod procul Insubrum iudex delectus in oris Concilias, solitaque animi probitate revincis Pace deum populos inimico Marte furentes). Seu Sophia ulcisci bello, seu pace tueri Flagitet, Herculeam vel opem si poscat utrumque, Iusta quis invicto sumet te fortius arma, Qui tot parta refers propria virtute trophaea? Vel quis pace frui tribuet sapientius alter, Qui mediam Latii servasse laboribus urbem Solus inexhausta caneris virtute? Tuum sic fortunata diu iactet Ferraria munus, Quo rediviva suas reparet Tritonia laudes.
5. epitaphium regis Ferdinandi Illa ego laeta olim nunc moerens Itala Virtus Fernandi ad tumulum tristis et orba fleo; Vere orba, erepto talis mihi pignore nati, Cui reliquam merito posthabui sobolem; Namque reportavit matri spolia, ah! quibus illos Degeneres hostis barbarus exuerat.
6. ad Pandulphum Areostum Ibis ad umbrosas corylos, Pandulphe, Copari, Murmure somnifero quas levis aura movet. Me sine sub denso meditabere tegmine carmen, Dum strepet Aeolio pectine pulsa chelis. Illic silvicolae laudabunt carmina Fauni, Si forte heroum fortia facta canes; Sin fidibus iuvenum mandabis furta sonoris, Non ciet arbitrio fistula rauca lyram. Audiet a viridi Dryadum lasciva rubeto, Et bibet amotis crinibus aure melos; Cuntanti venient suspiria quanta labello, Et latebras cupiet prodere tecta suas! O quid si nimio cantu defessa sopori Te dare gramineo membra videbit humo? Exiliens taciturna, pedem per gramina tollet, Optata et propius cernat ut ora petet. Inde procax tereti timide suspensa lacerto, Rara tibi furtim suavia rapta dabit; Vel leviter patula decerpet ab arbore ramos, Lacteola ut moveat flamina grata manu. Fortunate puer, qui inter tua iugera cessas, Et nemora et saltus liber ad urbe colis! Me miserum imperium dominae, non moenia, claudit Quod nequeam comitis visere grata mei. Vincior, ah, gracili formosae crine puellae, Purpurea en vinctum compede servat Amor! Luce meae tota dominae vestigia lustro; Dein queror ad tacitas, iudice nocte, fores. Expers ipse tamen rides mala nostra; caveto Sed Nemesim; est fastus saepius ulta graves. Tempus erit cum te nimium miseratus amantem, An iusta haec fuerit nostra querela scies. Nunc quoniam haud nosti Venerem nec vulnera nati, Ferre putas omni libera colla iugo; Sed mora, quae nostrae rigidum te tradere turbae Nititur, in longos non feret illa dies. Nuper quae aligerum cecinit mihi passer amorum, Dum Paphies humili culmine iussa monet - texere Naiades Veneri nova vincla sub undis -, Quem cupiant taceo, si sapis ipse, cave. Interea optat sine me cape gaudia ruris Continue, et felix vive memorque mei.
7. ad Petrum Bembum Me tacitum perferre meae peccata puellae? Me mihi rivalem praenituisse pati? Cur non ut patiarque fodi mea viscera ferro Dissimulato etiam, Bembe, dolore iubes? Quin cor, quin oculosque meos, quin erue vel quod Carius est, siquid carius esse potest. Deficientem animam quod vis tolerare iubebo, Dum superet dominae me moriente fides. Obsequiis alius faciles sibi quaerat amores, Cautius et vitet tetrica verba nece, Qui spectare suae valeat securus amicae Non intellecta livida colla nota, Quique externa thoro minimi vestigia pendat, Dum sibi sit potior parve in amore locus: Me potius fugiat nullis mollita querelis, Dum simul et reliquos Lydia dura procos. Parte carere omni malo, quam admittere quemquam In partem; cupiat Iuppiter, ipse negem. Tecum ego mancipiis, mensa, lare, vestibus utar; Communi sed non utar, amice, thoro. Cur ea mens mihi sit, quaeris fortasse, tuaque Victum iri facili me ratione putas. Ah! pereat qui in amore potest rationibus uti; Ah! pereat qui ni perdite amare potest. Quid deceat, quid non, videant quibus integra meus est; Sat mihi, sat dominam posse videre meam.
8. epitaphium Francisci Areosti Hic Franciscum Areostum uxor, natusque superstes, Nataque, confectum composuit senio, Quanti vis equitem precii per tot mala vitam Emersum illaesis usque rogum pedibus; Qui claram ob probitatem efferri totius urbis Singultu et lacrimis ad tumulum meruit.
9. ad Albertum Pium Alberte, proles inclyta Caesarum, Utraque nam tu gente propagini Ostendis Augustos fuisse Nobile principium tuorum, Hac luce mecum laetitiam cape, Sed quae sit omni libera compede; Ne sit mero frontem severam Exhilarare pudor Falerno; Nimirum amamus si Genio diem Sacrare, cum sint digna licentia Exuberantis gaudii atque Immodicum petulantis oris Quae mane nobis nuntius attulit, Fidelitatis nuntius integrae, A Gallico qui nuper orbe Principibus rediit Latinis. Vidisse dixit Lugdunii meum Gregorium, illum cui per Apollinem Uterque nostrum debet ample, Quamvis ego magis, et magis te. Tu literae quod multum Echioniae Calles, tenentur primi aditus viro Huic; ast ego plus debeo, nam est Siquid inest mihi clari ab illo. Parantem aiebat quam citius pote Transferre se ad nos, cui timui, miser! Vale ultimum dixisse, cum olim Ad gelidas veheretur Alpes. - Io! redibit qui penitus rude Lignum dolavit me, et ab inutili Pigraque mole gratiorem In speciem hanc, Pie, me redegit! Io! videbo qui tribuit magis Ipso parente, ut qui dedit optime Mihi esse, cum tantum alter esse In populo dederit frequenti! - Virum, boni di, rursus amabilem Amplectar! An quid me esse beatius Potest beatum, o mi beate Nuntie, qui me hodie beasti?
10. epitaphium Nicolai Areosti Molliter hic Nicolaum Areostum composuere Uxor cum charis Daria pignoribus; Quam neque honorati solata est fama mariti, Nec faciet vel opum copia vel sobolis, Donec, decurso spatio vitae, ossibus ossa Aeternum at animam miscuerint animae.
11. de Quincti Valerii uxore Molliter hic Quincti Valeri complectitur umbram Compos voti uxor Quinctia facta sui; Quam nunquam abrepti probitas laudata mariti Solata est, nec opum copia, nec sobolis, Donec, decurso spatio vitae, ossibus ossa Miscuerit charis atque animas animis.
12. de Nicolao Areosto Has vivens lacrimas, sed qui odio miser Tristem vitam habeo, dono, pater, tibi, Vitae sollicitis functe laboribus; Has dono, pater optime, Sincerae monimentum illius, illius Quam noras pietatem, imperiis tuis Sanctis a tenera huc usque puertia, Cum semper fuerim obsequens. Serum munus habe, seu liquidi aetheris Cultor vana hominum nunc studia improbas, Praeque, extra nebulas instabilis plagae Tu te intelligis et vides; Seu lucos steriles et nemus Elysi Incedis vacuum, perque silentia Iucundos comites quos prior abstulit Hora agnoscis et osculo Occurris tacito. Do, pater, ultimum Munus, quod, Stygios si qua lacus volat Ad vos fama, reor gratius affore, Quam si quicquid opum ferant Vel messes Arabum, vel Cilicum, tuo Ussissem tumulo. Iam, genitor, vale, Aeternumque vale. Has molliter imprimat Tellus relliquias precor.
13. epitaphium Nicolai Areosti Nicolaus Areostus, insignis comes, Hanc, pridie quam abiret, urnam emit < sibi >, Ubi secuturos brevi haeredes manet.
14. ad Albertum Pium Fama tuae matris crudeli funere raptae Dudum terrifico nostras, Pie, perculit aures Murmure; sed me adeo stravit dolor improbus, inquam, Me, me, Alberte, tuae motus quoscumque sequentem Fortunae, ut subito correptus frigore membra Torpuerim, ut gelido titubans vox haeserit ore, Ut stupor insolitus mentem defixerit aegram: Deprensus veluti sub querno tegmine pastor, Cuius glandiferos populatur fulmine ramos Iuppiter, ut rutilo reteguntur lumine silvae, Et procul horrenti quatitur nemus omne fragore, Labitur ille impos mentis, rigor occupat artus, Stant immoti oculi, ora immota, immobile pondus. Quod tum me censes potuisse effingere carmen Ardentique tuo solatia ferre dolori, Vulnere pene pari misere graviterque iacentem? Ast ubi iam sese desertis sedibus infert, Tristia qui celeri obsedit praecordia cursu, Sanguis et exclusos vocat ad sua munia sensus; Haec tibi, quae forsan tarda intempestaque sordent, - ne refuge - haud duri canimus solatia casus, Sed potius tacitos renovantia carmina fletus. Ipse tuis lacrimis lacrimas miscere, gravique Usque etiam cupio tecum certare dolore. An quicquam dignum lacrimis an flebile quicquam Impia pectoribus poterunt immettere nostris Posthac Fata, tuae si non iactura Parentis Flebilis, et lacrimis non est dignissima nostris? Seu venit in mentem venerandae gratia frontis, Qua me, quaque alios quoscumque benignus amares, Excipere illa tui merito studiosa solebat; Seu subit illius gravitas condita lepore Eloqui, qua sueta tui placare tumultus Est animi, quondam cum ageret fortuna sinistre Cum rebus male fida tuis, ut limina supplex Exutus regno tereres aliena paterno (Et quamvis per te multum tibi consulis ipse, Nec documenta parum sophiae, quibus impiger omne Impendis studium, prosint, tamen usque fateris Iuverit auditae quantum te cura parentis); Sive Pudicitiam tumulo spectamus eodem Exanimem condi, Probitas ubi clara Fidesque, Relligio, Pietasque tua cum matre teguntur. Heu morum exemplar! Columen, tutela bonorum, Pica iacet veteris demissa ab origine Pici, Laurentis Pici, qui te, Saturne, parentem Rettulit; antiqui tu sanguinis ultimus author. Pica atavis generosa, animo generosior alto, Pica potens opibus, virtute potentior ipsa! Inditium cum saepe sui, tum protulit ingens Prudentis vis illa animi, decor ille modesti, Extincto genitore tuo, cum sola relicta est, Et formosa, et adhuc, vel in ipso flore, puella, Te puero nondum bimo commune tenente Regnum cum patruo, et populi Carpensis habenas (Ah! male diversis amborum flexibus aptas), te puero, Pueroque simul cognomine patris Fratre Leonello, cuius vix sedula nutrix Invalidum denis numerabat solibus aevum. Tunc tibi, tuncque tuis adeo Pica optima rebus Cavit, ut illi etiam deberi gratia possit Quod validus sceptris et honore fruaris avito. Tuncque adeo bene consuluit probitate pudori, Tunc et perpetuos quoscumque exegerit annos, Ut decus id, laudes hae sint, ea gloria parta, Quae rediviva suas reparant post funera vires. Hinc optare proci connubia tanta frequentes, Aut genere aut opibus freti; dein poscere fratres, Primores populi ambire, atque domestica matrum Consilia et crebros monitus adhibere faventum. Mille petunt; petit ante alios et fervidus instat Ille Bianorei procerum ditissimus agri, Rodulphus Gonzaga, potens maioribus armis Inclytus Italia et toto celeberrimus orbe. Tunc cupiunt fratres taedas crepitare secundas, Et sibi Rodulphum geniali foedere iungi. Ergo illam precibus tangunt, rationibus urgent, Utilitate movent sobolis, cui maxima tanti Accedat tutela viri, seu mollius aevum Claris formari exemplis, seu regna tueri Consiliove, opibusve, armisve poposcerit usus. Quid faciat? tenerae iam primum commoda prolis Anxia pertentant tenerae praecordia matris; Sic tua nimirum vestrae ratione salutis Cogitur a viduo genitrix discedere lecto. Cuius, ubi supra muliebrem provida captum Plenius inspecta a prudenti coniuge mens est, Sic regni ut thalami consors est sumpta virago. Tum genitrix tua, cui clare est data copia agendi, Iustitiae vindex incorruptissima sacrae, Dura malis, clemens miseris, gratissima iustis, Propositique tenax, atque imperterrita recti, Perque gradus cunctos virtutis clara refulsit; Clara refulsit, onus pariter subeunte marito. Clarior at multo vacui cum tristis in aula Magnanimi immatura viri post fata relicta est: Namque diem multa Gallorum caede cruentus Extremum cum laude obiit mavortius heros Ad vada purpureo spumantia sanguine Tarri, Tempore quo spoliis rex agmina onusta Latinis, Rex Carolus Magni Caroli generosa propago, Ad gelidas Sequanae ripas populator agebat. Matribus et trepidis lux detestata puellis, Illa nimis lux saeva, nota signanda perenni, Prae cunctis sed, Pica, tibi saevissima luxit. En vidua, et tutrix iterum moestissima prolis Bis geminae superas; melioris pignora sexus Namque duo et totidem diversi parva fovebas. An pupillarem prius eloquar auxeris ut rem? An cultu assiduo natorum ut corda paternos Indueris mores? certe rumore secundo Utrumque et multo laudari carmine dignum. Praeteream sed et ista, sed et connubia natae; Atque his plura sciens, nec possem singula nec fas Dicere, vel rudibus praesertim nota colonis, Limpidus Ocneis quacunque aut Mincius arvis Inter arundineas it flexo limite ripas; Quaque sinus, Benace, tuos imitatus apertos, Fluctibus et fremitu et spumantibus aestuat undis; Aut Venetas quacumque Padus perlabitur oras, Multa mole minax, multoque labore docendus, Pinguibus et cultis et aprico parcere ruri. An quisquam summa virtutum deneget arce Insedisse tuam, generose Alberte, parentem? Aut virtus sermo merus est et inutile nomen, Aut opere et claro penitus dignoscitur actu, Cum medio rerum immersabilis enetat aestu, Heu, heu! quae sceleri debentur digna nefando, Talia virtutum si praemia Pica reportat? Sed quid inepta tuos renovabit Musa dolores? Sed duce me in lacrimas iterum cur ibis inanes? Sed quid hians medicae tractabo nescius artis Vulnus, opis quicquam nil post laturus amicae? Sed quid ego ereptae crudelia fata parentis In medium proferre loquaci carmine nitar, Cum neque succurrat ratio solaminis ulla, Qua tot deinde queam fluctus, quos ipse citarim Imprudens, animique graves componere motus? At reticenda nec est ea mors, cui maxima virtus Causa fuit: nec enim vas exitiale cicutae Vult Aniti latuisse reus, nec Virbius axes Ancillae, nec Pica feros quibus occidit ausus. Liberius iam iam res ut sit facta docebo, Unde queant magnum venientia ducere secla Exemplum, humano leviter quam fidere quisquam Ingenio possit: documento nec fuit illa Absque aliquo moriens, cuius dum vita manebat Omne olim fuerat studiis imitabile factum. Illa severa adeo cultrix Italique pudoris Custos, illa adeo vindex labentis honesti Extitit, ut facto turpi curaret ab omni, Et levibus licet opprobriis, pulchrasque sodales Ancillasque domumque omnem servare pudicam, Nedum se similemque sui, castissima, prolem: Cui dum se digno ferventius haeret et instat Proposito, in sese muliebris suscitat iram Flagrantem ingenii, quod amor furiavit iniquus Et male suada Venus. Quid non vesana libido Mersa cupidinibus mortalia pectora cogit?
15. ad Herculem Strozzam Audivi, et timeo ne veri nuncia fama Sit quae multorum pervolat ora frequens. Scin verum, quaeso? scin tu, Strozza? eia age, fare; Maior quam populi, Strozza, fides tua sit. An noster fluvio misere ....? (Heu timeo omnia! at illa, Di, prohibete, et eant irrita verba mea; Et redeat sociis hilari ore, suasque Marullus Ante obitum ridens audiat inferias). Fama tamen vatem, sinuoso vortice raptum, Dulciloquam fluvio flasse refert animam. Scin verum, quaeso? scin tu, Strozza? eia age, fare; Maior quam populi, Strozza, fides tua sit. Ut timeo! nam vana solet plerumque referre Fama bonum; at nisi non vera referre malum. Quamque magis referat saevum, crudele, nefandum, Proh superi! est illi tam mage habenda fides. Quid potuit gravius deferri hoc tempore nobis, Qui sumus in Phoebi Pieridumque fide, Quam mors divini (si vera est fama) Marulli? Iuppiter! ut populi murmura vana fluant. Scin verum, quaeso? scin tu, Strozza? eia age, fare; Maior quam populi, Strozza, fides tua sit. Nam foret haec gravior iactura mihique tibique, Et quemcumque sacrae Phocidos antra iuvent, Quam vidisse mala tempestate (improba saecli Conditio!) clades et Latii interitum, Nuper ab occiduis illatum gentibus, olim Pressa quibus nostro colla fuere iugo. Quid nostra an Gallo regi an servire Latino, Si sit idem hinc atque hinc non leve servitium? Barbaricone esse est peius sub nomine, quam sub Moribus? At ducibus, di, date digna malis, Quorum quam imperium gliscente tyrannide tellus Saturni Gallos pertulit ante truces! Et servate diu doctumque piumque Marullum; Redditeque actutum sospitem eum sociis; Qui poterit dulci eloquio monitisque severis, Quos musarum haustus plurimo ab amne tulit, Liberam et immunem (vincto etsi corpore) mentem Reddere, et omne animo tollere servitium. Sit satis abreptum nuper flevisse parentem: Ah! grave tot me uno tempore damna pati! Tarchaniota aura aetheria vescatur; et inde Caetera sint animo damna ferenda bono. Scin verum, quaeso? scin tu, Strozza, eia age, fare; Maior quam populi, Strozza, fides tua sit. At iuvat hoc potius sperare, quod opto: Marullum Iam videor laeta fronte videre meum. An quid obest sperare homini dum grata sinit res? Heu lacrimis semper sat mora longa datur.
16. epitaphium Cosmici Hospes, siste parumper (hocque munus Habe, et parva brevis morae repende Damna), quod patris elegantiarum, Romanae patris eruditionis, Vides Cosmici Apolline et sororum Urnam Pieridum choro frequentem. Sed munus tenue est, sed est pusillum, Prae quod vate frui, manente vita, Tam comi et lepido tibi fuisset. Rursus nec tenue est nec est pusillum, Cui non contigerit, manente vita, Tam comi et lepido frui, videre Saltem Cosmici Apolline et sororum Urnam Pieridum choro frequentem.
16a. epitaphium Paulum siste, viator, et tibi sit Munus quod patris elegantiarum Et cultae simul eruditionis Laeli Cosmici amabilem videbis Urnam et Pieridum choro frequentem. Est munus tenue, est nimis pusillum, Prae quo vate frui, manente vita, Tam comi et lepido tibi fuisset. Rursus nec tenue est nec est pusillum, Cui non contigerit, manente vita, Tam comi et lepido frui poeta, Saltem relliquias videre; nam quae Rari noticia et boni et probati Detur quantulacumque amanda est.
17. de Megilla Illius timidis spes sit amoribus, Qui formae comitem ferre superbiam, Centenamque repulsam Leni pectore quiverit; Qui surdos tulerit tot querimoniis Postes, dum glomerat trux Boreas nives, Miraturque suam vim Tantis vincier ignibus; Qui rivalem animo viderit integro Offensum, totiens limen amabile Noctu praetereuntem, Quod vel iurgia spreverit, Iras, nequitias, instabilem fidem, Et quicquid dominae saevities tulit. Illum mater Amorum, Mater blanda Cupidinum Tandem audit, precibus victa diutinis, Et finem trepidis luctibus imperat Durae corda puellae Divino insiliens pede, Non oblita facis quam Cinareius Excivit iuvenis, quam Phrygius prope Idaeum Simoenta, Quam Mars bellipotens pater. Illi fert gremio pleno Amathuntia, Lusus, illecebras, delitias, iocos, Risus, quicquid et almo est Regno dulce Cupidinum. En me, quem lacrimis, quem miseris modis Mersum ludibrio longum habuit puer, Spretor divum hominumque, En hac luce beat Venus. O signanda dies non modo candida Nota de veteri more Cydonio, Sed sacro celebranda Nobis iugiter annuo! Lux, qua plena meis amplaque gaudia Commuto lacrimis, quaque laboribus Murus grande reporto! O solatia suavia! Fallorme? an placida somnus imagine Ludit me, ut miseris questibus obviet? An haec vera Magilla Cuius detineor sinu? Haec, haec vera mea est; nil modo fallimur, Mi anceps anime: en sume cupita iam Mellita oscula, sume Expectata diu bona.
18. de Iulia Qualem scientem carminis, et lyra Sappho sonantem molliter aurea, Expertem amorum, atque integellam Floris adhuc nimium caduci, Vocavit altis e penetralibus Pubentis agri conspicuus nitor, Herbaeque, flosculique hiantes Flatibus egelidis Favoni; Mox dithyrambos Aeoliae impulit Testudini committere spiritus Strepens per altas ilices et Murmur aquae prope defluentis; Qualemve doctam Calliopen modos (Cui rex deorum sistere tinnula Permisit amnes voce, flavae Iuppiter ob meritum parentis) Audivit olim libera coelitum Iam iam fugatis mensa gigantibus Manum Tonantis et deorum Praesidium ad citharam canentem, Audivi eburno pollice Iuliam Cordas moventem Threiiciae fidis, Et arte iucundos magistra Ad numerum strepitus citantem; Et ora vernis aemula floribus Solventem acutis vocibus in modum, Nervosque vocales decenter Carminibus sociantem Etruscis; Cantusque presso gutture mobiles Ducentem ad auras (per tremulas prius Flexosque concisosque fauces), Murmure nunc tacito volutos, Nunc plena in aurem voce refractulos, Quibus nigranti cedit ab arbore In roscidis quicquid viretis Vere canit volucrum tepente. Ut ut canoros quaero iterum modos! Ut ut mihi me surripuit melos! Nec mecum adhuc sum; adhuc hiulco Nescit abire animus labello. Nec si sciat, vult mitti; adeo et bona et Grata tenetur compede. Iam mihi est Adempta libertas, nec haustu Elysiae reparanda Lethes. Si tale Siren, stirps Acheloia, Nautis canebat praetereuntibus, Nil miror aversas carinas Sponte cavas adiisse rupes. Nescis tu, Ulysseu, qui fugis illitis Caera Pelasgi remigis auribus, Inter puellarum choros tam Dulce canentium obire felix.
19. de vellere aureo O pubis iuvenes robora Thessalae, Perculsi toties qui pelagi minis, Pellem avertere Colchis Auratam cupitis tamen (Olim pollicita est Pallas et innuba Vobis velivolam cum daret aequori Pinum, quam sub opaci Flexit vertice Pelii), Cur non lecta manus fortiter occupat Portus Phasiacos, dum Boreae silet, Vestris saepe sinistri Votis, spiritus impotens? En vobis spolium tempus apiscier Famosae pecudis limine, quod diu Servavere dracones, Martisque ignivomi boves. Insomnes etenim destituit vigil Serpens excubias, ut fera beluis Olim infensa marinis, Post terrestribus aspera Et nunc vipereas in latebras ruens, Illum sanguineis unguibus undique Pressum turbat, et ore Semper caedibus oblito.
20. de catella puellae Quis solaciolum meum? meos quis Lusus? quis mea gaudia, heu! catellam, Herae mnemosynon meae catellam, Quis, ah, quis misero mihi involavit? Quis, ah, quis malus, improbus, scelestus Tam bellam mihi tamque blandientem, Tamque molliculam abstulit catellam? Furum pessime es omnium malorum Quisquis candidulam mihi catellam, Herae mnemosynon meae catellam, Meas delicias, meique amoris Et desiderii mei levamen, Nostras praeteriens fores, dolose Manu sub tunicam rapis sinistra! At di dent mala multa, di deaeque Dent omnes tibi, quisquis es, sceleste, Actutum mihi ni meam catellam, Herae mnemosynon meae, remittis.
21. in Lenam Abi, vorax anus, tuis cum blandulis Istis susuris; cognita est mihi satis Superque vestra (serius licet) fides. Non sum ille ego in quem impune vobis ludere Fas iugiter sit foeminis rapacibus. Ut ut piget me tam diu fallaciis Vestris retentum, dum miser dari reor Dulces mihi fructus amoris unice, Quos comperi post, cum pudore maxumo, Illi datos, et illi et illi, et omnibus Ementibus pernicioso munere Adulterarum coitus foedissimos! Viden ut audax me rogat, tanquam inscium Eius probrosi criminis? Recede, abi, Abi, impudica, abi, scelesta et impia, Impura, lena, venditrix libidinum, Meorum amorum prostitutrix lurrida. Ut ira suadet unguibus nocentia Proscindere ora! Ut gliscit impetus ferox Inferre canis crinibus truces manus! Impunis anne abibit haec venefica? Iam iam cupidini morem geram meo, Et torva lumina eruam isti primulum, Linguam deinde demetam dicaculam, Quae me misellum effecit, et pessumdedit, Et perdidit, nullumque prorsus reddidit. Quid me, sodales, detinetis pessumi? Dimittite; est certum obsequi iustissimo Meo furori; debitas poenas luat Mihi scelesta. An huic, rogo, favebitis, Fortasse nescii quam inexpiabile Scelus patretis hanc iuvantes impiam, Quam saepe nocte repperi obscurissima Sacros cadaverum eruentem pulveres, Diroque carmine evocantem pallidas Umbras ab orci tristibus silentis? Haec noxio infantes tenellos fascino Interficit. Discedite, ut poenas luat. At si meae vos nil preces iustae movent, In pessimam crucem recedat pessima; Non usque habebit vos paratos subsides.
22. <Infelix a>nime et miser, quid ultro Ipsum te crucias? tuos quid ultro, Ah vere miser, excitas fovesque Ignes? nec minimae tibi quietis Tantillum esse sinis, vigil diesque Noctesque ad nitidos hians ocellos, Os ad purpureum genasque molles, Ad guttur niveum manusque leves, Formam denique ad integram puellae, Formam non tamen integrae puellae, Ausae dellicias meosque lusus... Dicamne an sileam? Ah quid ah silebo? Ausa est perfida et improba et scelesta, Ausa est dellicias meosque lusus Auro vendere, nec deos potenteis Pavit fallere saepe deieratos. Infelix anime, ecquid impudica? Ecquid te meretrix avara perdet? Respira, atque tibi potens vigensque Te redde, utque lubet sine impudicam Moechis vivere cum suis. Tibine Os spurca placet oblitum saliva Et livens memori nota perenne Foedae, pro dolor!, osculationis? An te illi ebrioli movent ocelli, Illi, quos movet hic et hic et ille et Quisquis dedecorum putetur emptor? Obdura, mi anime; improba et puella Cum moechis valeat suis, puella Igne indigna tuo. Potestne, quaeso, Quod felicius ardeas deesse?
23. de Lydia Haec certe Lepidi sunt Regia moenia, quae sic Grata mihi paucos ante fuere dies, Lydia dum patrios coleret formosa penates, Redderet et forma cuncta serena sua. Nunc, ut ab illis immutata! quid illius, eheu! Illius amota luce decoris habent? Illius a cara quae me genitrice domoque Tot valuit messes detinuisse procul? Tu sine me tacitis excedere, Lydia portis, Tu sine, me potis es rura videre tua? Cur comitem me, dura, negas admittere? curve Sarcina sum rhedae visa onerosa tuae? In tua non adeo peccarem commoda demens, Arctius ut premerem terga, latusve tuum! Conductus non deerat equus, non deerat amicus Iuvisset mannis qui mea vota suis. Ipse pedum validis potui decurrere plantis, Sive terenda brevis seu via longa fuit. Ah! ego (vita, modo sineres) quam fortiter irem, Sisteret ut nullus crura citata labor! Corruptum nec iter hieme et pluvialibus austris Suasisset iustas, te properante, moras. Sum sine te biduum: an me ultra patieris abesse? Heu miserum! me me, quaeso, venire iube. Ecquid habent gelidi montes et inhospita tesqua? Ecquid habent sine me devia rura boni? Quaeso, venire iube: placeant tum lustra ferarum, Atque feris arces montibus impositae; Tum placeant silvae, tunc sint gratissima saxa, Dum latus ipse tegam, duxque comesque, tuum. Tunc iuvet audaci lepores agitare Lacone, Caecaque nocturnis ponere vincla lupis; Inque plagas turdum strepitu detrudere edacem, Et quaecumque hiemes gaudia rure ferunt. Quaeso, venire iube. Quod si mala murmura vulgi Ne cieam veniens est timor, ipsa redi.
24. Istos, quaeso, oculos operi, dum caetera lustrem Spectator formae, Lydia bella, tuae; Namque meos hebetant sensus prohibentque tueri Quam sit digna oculis pars tua quaeque tuis.
25. Bacchi statua Quid causa, aeterna frueris quod, Bacche, iuventa Vel sene qui multo grandior es Pilio? - Est quod vino, hospes, Genioque indulgeo; quod non Ambicio mentem distrahit ulla meam. - Cur te nulla operit vestis, cum casta puella Saepe puerque tuos cursitet ante pedes? - Ut doceam sic et nudari cuncta mea vi, Conscia qui multo torqueo corda mero. - Aspera quid sibi vult frons cornibus? - Indicat ut sim Martia siccato promptus ad arma scypho. - Cur Nysa, Thebis, Dia, Cytherone relictis, Boiardae cordi sunt tibi prela domus? - Quod praestant cunctis hic vina, quod impius illic Proh! mos nunc gelida Massica mutat aqua. - Cur neque adest satyrus, neque lynx trahit esseda pictus Concitus hic thyrso, concitus ille mero? - Ne feritas huius, ne huius petulantia quemque Terreat a nostro limine cavit herus. Sed iam iam ingredere, ut, quem vanum forte putasti, Ostendant verum pocula plena deum. -
26. ad Bacchum Quod semper vino madidus, somnique benignus, Securus pendis nil, nisi quod placeat, Laetitia frueris nimirum, Bacche, perenni, Exarat et frontem nulla senecta tuam. Sic quicumque pedem tua per vestigia ponet, Exiget in multa saecula longa rosa.
27. de Bacco Qui non castus adis Bacchi penetralia, non te Flumine, sed multo prolue rite mero.
28. Una vivamus, sed sic vivamus, amici, Una ut diu possimus una vivere; Et dum nos fata esse sinunt, ut nos decet esse Simus, scientes quod diu esse non sinunt.
29. de Eulalia Ut bella, ut blanda, ut lepida utque venustula ludit Eulalia, Hispanae filia Pasiphiles! Ut bene maternos imitatur parvula mores, Incedit, spectat, ridet, agit, loquitur! Omnia ut illa facit tandem! iam fingere novit, Et sibi de tenero quos amet ungue legit. Bona sectatrix matris nata! o bona mater, Tam bene dilectam quae instituis sobolem! Ut tibi quandocumque obrepat inertior aetas, Cum meretrix nequeas vivere, lena queas.
30. de Iulia O rarum formae decus, o lepidissima verba, O bene deductum pollice et ore melos! An Charitum quarta, an Venus altera, an addita Musis Est decima, an simul haec Gratia, Musa, Venus? Iulia quin sola est, qua cantu Musa, lepore Gratia, qua longe est victa decore Venus.
31. de Veronica Es Veronicane? an potius vere unica? quae me Uris, quae mihi me tam cito surpueris? Unica nimirum, cui soli est forma, decorque, Gratiaque, et quantum est et salis et veneris. Quaeque simul casta es, simul et pulcherrima sola; O sola, o vero nomine digna tuo!
32. de Glycere et Lycori An Glyceren pluris faciam, plurisne Lycorin, Si Cherinte, scio dicere, dispeream. Moribus haec atque haec placet, et placet ultraque cultu; Parque illis lepor est, gratia, parque venus. Hanc amo, depereo illam; quin amo, depereoque Utranque, et rursum utraque vita mihi. Quaeres fortassis qui possim: nescio; tantum Novi ego, quod geminas ardeo, amo, pereo.
33. ad puellam vendentem rosas Hasne rosas, an te vendes, an utrumque, puella, Quae rosa es, atque inquis vendere velle rosas?
34. idem Vendere velle rosas, inquis, cum sis rosa: quaero Tene, rosasne velis, virgo, an utrumque dare.
35. de lupo et ove Foetum invita lupae, sed iussu nutrit herili, Et sua lacte suo pignora fraudat ovis; Scilicet ut meritam bene de se perdat adultus: Mutare ingenium gratia nulla potest.
36. de Bardo poeta Cuncta memor recitat quae pangit milia Bardus Carmina; nulla tamen scribere Bardus ait. Si verum est, bene, Paule, facit, qui perdere chartham Nolit, cum mentem perdere sat fuerit.
37. de Callimacho - Heus puer, - imprudens dixi cum pone viderem Callimachum: - O, - dixi, vertit ut ora, - pater.
38. de eodem Sunt pueri crines, senis ora, tuique videtur Tam belli occipitis sinciput esse pater.
39. ad Aulum Ne distorque oculos, ne nuta, ne fode surdum, Ne mihi velle latus, ne pede tunde pedem. Sensi; te Lalio eripiam vis, Aule, loquaci: Dic, age, si id facio, quis tibi me eripiet?
40. ad puerum Quod fractus nisu in medio te deserit arcus, Non tua sed Clarii, Lygdame, culpa dei; Qui prius ut cithara clarum te vidit et ore, Indoluit cithara victus et ore deus; Atque arcum metuens, arcu ne victus abiret, Fregit, et imprudens tam mage victus abit.
41. de puero mortuo Exanimum Paphie puerum miserata feretro - Eheu talis, ait, noster Adonis erat! -
42. in Venerem armatam Lacedaemone Arma, Venus, Martis sunt haec; quid inutile pondus, Mortali bellum si meditare, subis? Nil opus est ferro, ferri cum nuda potentem Exueris spoliis omnibus ipsa deum. Arma deo sua sunt; hospes, ne fallere; Sparta est Haec, ubi de patrio sunt data more mihi. Meque decent saevo in fluctu quae sanguine nata, Quae sum Martis amor, quae Lacedaemonia.
43. de Trivultia Quod genere et censu praestes, Trivultia, multis, Est decus; at decus id pluribus esse vides. Quod prior innumeris tua sit nullique secunda Forma, tamen non est unica, rara licet. Quod sis casta, etsi non est te castior ulla, Tecum alia atque alia est casta puella tamen. Quod docta atque sciens Musarum es sola, sed olim Deiphobe et fidicen Lesbia tali erat. Quod generosa eadem, dives, formosa, pudica Doctaque sis, nulla est par tibi, nulla fuit.
44. de eadem Sis dives, generosa, bella, casta, Docta, et si ulterius potes quid esse; Si, Trivultia, non simul benigna es, Nulli bella places, pudica nulli, Nulli docta videris, et beatae Nullos divitiae movent genusve, Et si his ulterius potes quid esse.
45. epitaphium Philippae Marmoris ingenti sub pondere clausa Philippa est: Cavit vir tandem ne ulterius fugeret.
46. epitaphium eiusdem Quaeris quae fuerim? Me scito fuisse Philippam: Plura rogas? Nolo plura loqui, nisi quod Nil alienum a me mulier muliebre putavi: Hoc, heus! in partem accipe, quaeso, bonam. Quid tibi vis? An me interius vis nosse? Quid ipsum Ten noscis? Prior haec sit tibi cura, et abi.
47. epitaphium Labullae Huc oculos, huc verte, Bonae quicunque Parentis Templa subis, sibi et haec quid velit urna vide. Flaminis hic uxor Turini funere acerbo Dulcis ab amplexu rapta Labulla viri est; Quae forma et censu innumeras et honore parentum, At virtute omnes vicerat una nurus. I nunc, et votis coelum, miser, omne fatiga, Quando bona haec quanti sint facienda vides.
48. eiusdem Haec vivens, nec certa satis natisque viroque Si sua curae esset futura cinis, Illa, virum quamvis et natos semper amarit Uxor quam magis et mater amare potest, Esset opes quamvis natis lictura viroque, Blanda licet natis, blanda viro fuerit; Haec, inquam, coniux Turini saxa paravit, Functa quibus voluit luce Labulla tegi.
49. epitaphium Manfredii Quis tegitur tumulo? - Manfredius ille, viator, Roenaldus qui sub pace dolo occubuit. - Sed quae tanta necis tam saevae causa? - Sororem Interfectoris perdite amasse sui. - Proh scelus! ista tulit quod amarit praemia! Quid si Odisset? Meriti est dura homini ratio.
50. epitaphium Claudit Alexandrum fossa brevis urna: puella, Cui dare dum nimium vult, nimium eripuit. Nunc eat, et durum demens incuset Amorem: Hunc, quia se facilem praebuit, enecuit.
51. epitaphium Badini Qui iuvenis Martem, senior qui Martis amicam Tentando, aerumnas hinc tulit, inde decus, Badinus iacet hic: felix ter ut ante iuventa Si sic et coelebs acta senecta foret! Caetera vir prudens, solers fidusque gerendis Rebus Atestino carus ob idque duci.
52. ad Timotheum Bendideum - Ignaro servum domino promittere quicquam Posse ratum, mores scriptaque iura vetant. - Hoc mihi, Timothee, in patriam discedere tecum Pollicito, intorcto verbere dixit Amor. Quid faciam? Iubet ille; rogas tu; terret herilis Saevicia; ipse fidem poscis; utrumque trahit. Durus Amor, flectique nequit; tu mitis et idem Exorandus: ad haec tu vir, et ille deus. Iam quid agam teneo: veniam sperare benigne Malo, quam promptae tradere colla neci.
53. epithalamium Ferrarienses Surgite, iam signum venientis tibia nuptae Concinuit procul: ecce venit formosa iugato Qualis olore Venus, cum Memphim, aut alta Cythera, Aut nemus Idalium, aut Amathuntis templa revisit. Cernitis ut circumque oculos, circumque decorum Osque genasque, humerosque et circum virginis omnem Laudatam speciem volitet Charis, utque serenos Vibratis levibus pennis illi afflet honores? Cernitis ut circum tenerorum lusus Amorum Obstrepat, ut calathos certent invergere florum In comptum dominae caput, utque hic lilia fronti Componens niveae, hic immortales amaranthos Purpureasque rosas malis, mirentur eandem Formam diversos florum superare colores? Cernitis ut iuvenes obducta fronte Latini, Queis est dicta dies reditus, pilenta sequantur? Cur non audimus tacita quid voce volutent, Reddere et argutis meditamur commoda dictis, Sic ad regales thalamos Hymenaea citantes? - Blande Hymen, iucunde Hymen, ades, o Hymenaee. - Romani Aspicite Herculeos iuvenes procedere contra, O socii, iam iam numeris certare paratos. Sic certe haud temere veniunt; victoria nobis Difficilis, laetas nam poscunt carmina mentes, Nos tristes: quid enim nisi triste efferre paramus, Culmine deiecti tanto, pulcherrima, cum te Externi invideant thalami, Lucretia, nobis? Dure Hymen, Hymenaee, piis invise Latinis! Ferrarienses Aspicite Ausonios meditata requirere vates, Victrici qui saepe caput pressere corona. Quare non facilis stat nobis palma, sodales, Qui prima alterno cantu certamina inimus; Gloria sed maior quae multo parta labore Provenit. Hoc agite, huc animum convertite, ne qua Sit mora cum docto deceat succedere cantu. Blande Hymen, iucunde Hymen, ades, o Hymenaee. Romani Omnia vertuntur: quae quondam maxima Roma Ausonias inter tantum caput extulit urbes Quantum abies inter graciles annosa genistas, Aut quantum tenues inter vetus Albula rivos Seu claris hominum studiis, seu moenibus altis, Nunc deserta vacat, veteri depressa ruina; Atque ubi templa deum et Capitolia celsa fuere, Flexipedes surgunt hederae fruticesque maligni, Et turpes praebent latebras serpentibus atris. Est levis haec iactura tamen: ruat hoc quoque, quicquid Est reliquum, iuvet et nudis habitare sub antris, Vivere dum liceat tecum, pulcherrima Virgo Dure Hymen, Hymenaee, piis invise Latinis! Ferrarienses Omnia vertuntur: modicis quae moenibus olim Hinc viridi ripa, hinc limosa obducta palude Angustas capiebat opes Ferraria pauper, Angustasque domos, angustaque templa deorum, Apta tamen tenui populo tenuique senatu; Finitimas inter tantum nunc eminet urbes, Quantum inter Bacchi colles pater Apenninus, Eridanusve inter fluvios, quos accipit infra, Quosque supra e tota Hesperia Neptunus uterque. Nunc, ubi piscoso pellebant gurgite lintrem, Aut ubi in aprico siccabant retia campo, Regia templa, domus, fora, compita, Curia, turres Herculeique decent muri, portaeque, viaeque, Vixque suo populo ampla, potenti et molibus aequis Et paribus studiis generi contendere Martis. At nullos tantum iactat Ferraria cultus, Quam quod te dominam accipiat, pulcherrima Virgo. Blande Hymen, iucunde Hymen, ades, o Hymenaee. Romani Qualis in Ionio magno, bacchantibus austris, Nauta, ubi vel Syria vel Thynna merce gravatam Illiditque ratem scopulisque relinquit acutis Naufragus, et multum per caerula volvitur expes, Nudus et ignota tandem iactatur arena; Dum vacuam querulis contristat fletibus oram, Haud procul informi in limo radiare coruscam Intuitur, quam vertit atrox ad littora, gemmam, Tempestas, seque illa opibus solatur ademptis; Ecce autem mirantem ignes rutilumque decorem Incautumque potens manus occupat obvia, et illum Dimittit maria implentem et nemus omne querelis: Talis Roma, diu casus ubi flevit iniquos Optavitque dolens veterum decora alta Quiritum, Dum Vaticano flexisset lumina colli, Te vidit clari soboles, Lucretia, Borgae, Pulchro ore et pulchris aequantem moribus, aut quas Verax fama refert, aut quas sibi fabula finxit; Atque novo veteres solata est munere curas O septem colles, Tiberis pater, altaque prisci Imperii monimenta, graves intendite luctus! Nuper Atestini fratres, proceresque propinqui, Herculeus iuvenis patria quos misit ab urbe, Quod pulchri fuerat vobis impune tulere, Externoque decus vestrum iunxere marito. Dure Hymen, Hymenaee, piis invise Latinis! Ferrarienses Ut qui perpetuis viret hortus consitus umbris, Mobilibusque nitet per quadrua compita rivis, Laudetur licet Ideae sub sidere Caprae, Seu cum Libra oritur, seu cum sata Sirius urit, Est tamen egelidos Tauro referente tepores Gratior (erumpunt tum lento e vimine frondes, Tum pingunt variis decorantque coloribus herbas Liliaque, violaeque, rosaeque, brevesque hyacinthi); Sic quae regali fulsit Ferraria cultu, Aedibus aut sacris, aut auctae molibus urbis, Aut mage privatis opibus luxuque decenti, Vel studiis primum ingenuis iuvenumque senumque, Nunc pulchra est, nunc grata magis, cum, Borgia, tauro Vecta tuo referes auratis cornibus annum. Vere novo insuetos summittit terra colores, Herculeique nitent nativis floribus horti; Arte tibi qua quisque valet blanditur honesta, Et nos, qui teneris musas veneramur ab annis, Alternis laetos numeris canimus Hymenaeos. Blande Hymen, iucunde Hymen, ades, o Hymenaee. Romani Dure Hymen, Hymenaee, piis invise Latinis, Qui potes e lacrimis miserorum auferre parentum Ardentique viro trepidam donare puellam, Et procul a patria longinquas ducere ad oras! Dure Hymen, Hymenaee, piis invise Latinis! Ferrarienses Blande Hymen, iucunde Hymen, ades, o Hymenaee, Qui cupido iuveni cupidam sociare puellam Tendis, qui tacitos questus miseraris amantum, Qui nympham haud pateris viduo tabescere lecto, Longinquasque urbes geniali foedere iungis. Blande Hymen, iucunde Hymen, ades, o Hymenaee. Romani O quondam gratae pulchro candore puellae, Quae Phaethontei colitis vada conscia casus, Quid Latiae nuptae iucundo occurritis ore? Nec sensistis titi potioris luminis ortu Vester hebet, languetque decor spectabilis olim, Arctos ut Eoo veniente Hyperionis axe? Dure Hymen, Hymenaee, piis invise Latinis! Ferrarienses O longum incultae tenuique in honore puellae, Pinguia quae colitis testantia culta labores Herculeos, ubi multiplicem Dux inclytus hydram Contudit ignavis foedantem flexibus agros, Virginis adventu Romanae exporgite frontem. Nam pulchra ut rerum facies celatur opaca In nocte et picea sordens caligine nullos Oblectat torpetque alienae obnoxia culpae, Quae mox cum thalamo Tithonia surgit ab Indo, Apparet meritasque audit clarissima laudes; Sic vos ingrata resides latuistis in umbra Heroe Herculeo post vincula prima tot annos Caelibe, at Aurora nunc exoriente Latina, Gratae estis, capiturque decor non visilis ante. Blande Hymen, iucunde Hymen, ades, o Hymenaee. At vos, Romulei vates, ne tendite contra; Iam numeris satis est lusum: iam tecta subimus Regia, nec pigeat concordi dicere cantu: Blande Hymen, iucunde Hymen, ades, o Hymenaee.
54. de diversis amoribus Est mea nunc Glycere, mea nunc est cura Lycoris, Lyda modo meus est, est modo Phyllis amor. Primas Glaura faces renovat, movet Hybla recentes, Mox cessura igni Glaura vel Hybla novo. Nec mihi, diverso nec eodem tempore, saepe Centum vesano sunt in amore satis. Ut sum si placeo, me, me sic utere, virgo, Seu grata es, seu iam grata futura mihi. Hoc olim ingenio vitales hausimus auras, Multa cito ut placeant, displicitura brevi. Non in amore modo mens haec, sed in omnibus impar; Ipsa sibi longa non retinenda mora. Saepe eadem Aurorae rosea surgente quadriga Non est, quae fuerat sole cadente mihi. O quot tentatas illa est versata per artes Festivum impatiens rettulit unde pedem! Cum primum longos posui de more capillos Estque mihi primum tradita pura toga, Haec me verbosas suasit perdiscere leges, Amplaque clamosi quaerere lucra fori; Atque eadem optatam sperantem attingere metam Non ultra passa est improba ferre pedem; Meque ad Permessum vocat Aoniamque Aganippem, Aptaque virgineis mollia prata choris; Meque iubet docto vitam producere cantu, Per nemora illa, avidis non adeunda viris. Iamque acies, iam facta ducum, iam fortia Martis Concipit aeterna bella canenda tuba. Ecce iterum. - Male sana, inquit, quid inutile tento Hoc studium? Vati praemia nulla manent. Meque aulae cogit dominam tentare potentem Fortunam obsequio servitioque gravi. Mox ubi pertaesum est male grati principis, illa Non tulit hic resides longius ire moras. Laudat et aeratis ut eam spectabilis armis, Et meream forti conspiciendus equo. Et mihi sunt aptae vires, patiensque laborum Corpus, et has possunt tela decere manus. Nec mora; bellator sonipes, et cuncta parantur Instrumenta acri commoda militiae; Iuratusque pio celebri sub principe miles, Expecto horrisonae martia signa tubae. Iam neque castra placent, rursus nec classica nobis; Ite procul, Getici tela cruenta dei. Humanone trucem foedabo sanguine dextram, Ut meus assiduo sub bove crescat ager? Et breve mortis iter sternam mihi, ut horridus umbram Horreat immitem portitor ipse meam? Atque aliquis, placida aspiciens a sede piorum Me procul Eumenidum verbera saeva pati, - En qui Musarum liquit grata otia, dicat, Anxius ut raperet munere Martis opes; - Manibus et sociis narret me digna subisse Supplicia, haud ulla diminuenda die? Antra mihi placeant potius, montesque supini Vividaque irriguis gramina semper aquis; Et Satyros inter celebres, Dryadasque puellas Plectra mihi digitos, fistula labra terat. Dum vaga mens aliud poscat, procul este, Catones; Este quibus parili vita tenore fluit, Quos labor angat, iter cupientes limite certo, Ire sub instabili cuncta novante polo. Me mea mobilitas senio deducat inerti, Dum studia haud desint quae variata iuvent, Me miserum! quod in hoc non sum mutabilis uno, Quando me assidua compede vincit Amor: Et nunc Hybla licet, nunc sit mea cura Lycoris, Et te, Phylli modo, te modo, Lyda, velim; Aut Glauram aut Glyceren, aut unam aut saepe ducentas Depeream; igne tamen perpete semper amo.
55. epitaphium Iani Francisci Gonzagae Quae fuerant, vivente anima olim, mortua membra Absque anima tandem claudit humata lapis. Corporis affecti aerumnas novus incola coeli Spiritus hic gaudet deposuisse graves. Quare animam Iani seu corpus flere, viator, Frustra hoc, sero illud, vanus uterque dolor.
55a. Iani Francisci Gonzagae mortua pridem Membra, animae quanvis iuncta, dies soluit, Hicque iacent: anima ad sedes sublata quietas Gaudet onus tandem deposuisse grave. Hospes, quaeso, animam flebis corpusve sepulti? Serum hoc, saevum illud, vanus uterque dolor.
56. "Sum" dat "es est", et "edo" dat "es est": genus unde, magister, Estense? An quod "sit" dicitur, an quod "edat"?
57. in Hippolytum Estensem episcopum Ferrariae Excita festivo populi Ferraria plausu, Protulit ex adytis ora verenda sacris: Utque sua Hippolytum prospexit templa tuentem, - O claros, inquit, gens mea nacta duces! Quis patre invicto gerit Hercule fortius arma? Mystica quis casto castius Hippolyto? -
58. epitaphium Ludovici Areosti Ludovici Areosti humantur ossa Sub hoc marmore, seu sub hac humo, seu Sub quicquid voluit benignus haeres, Sive haerede benignitor comes, sive Oportunius incidens viator; Nam scire haud potuit futura: sed nec Tanti erat vacuum sibi cadaver, Ut urnam cuperet parare vivens. Vivens ista tamen sibi paravit, Quae inscribi voluit suo sepulchro (Olim si quod haberet is sepulchrum), Ne, cum spiritus, exili peracto Praescripti spatio, misellus artus, Quos aegre ante reliquerit, reposcet, Hac et hac cinerem hunc et hunc revellens, Dum noscat proprium, vagus pererret.
58a. idem Ludovici Areosti humantur ossa Hoc sub marmore, seu sub hac humo, seu Sub quicquid voluit benignus haeres: Nam scire haud potuit futura de se, Nec tanti vacuum fuit cadaver Illi urnam ut cuperet parare vivens. Signari voluit tamen sepulchrum, Ne, cum spiritus ultimo dierum In membra haec veniet redire iussus, Inter tot tumulos diu vagetur.
59. epitaphium Herculis Strozzae Qui patriae est olim iuvenis moderatus habenas, Quique senum subiit pondera pene puer (Quem molles elegi ostendunt, seu grandia mavis Sive canenda lyra carmina, quantus erat), Herculis hic Strozzae tegitur cinis: intulit uxor Barbara, Taurellae stemmate clara domus. Quale hoc cumque suo statuit sacrum aere sepulchrum, Iuncta ubi vult chari manibus esse viri.
60. ad Fuscum Antiqua Fusci claraque Aristii, Puer, propago, forsitan et meum Ductum unde nomen et meorum, Nunc Ariostum, at Aristium olim; Te vix triennem iam comitem vocat Suum imperator; grandia iam tibi Virtutis elargitur ultro Praemia, tergeminos honores, Virtus prius quam (nam tenera impedit Aetas) tuo se iungere pectori Possit: sed Augustus futuram Mox videt adveniente pube. Hoc spondet illi nota parentium Virtus tuorum, patrui et optima Thomae institutio, et quod ista Omnibus indole polliceris. At quantum honoris, tantum oneris datur: Quippe elaborandum est tibi maximam Tui omnium expectationem et Caesaris indicium tueri.
61. de Raphaele Urbinate Huc oculos - non longa mora est -, huc verte; meretur Te, quamvis properes, sistere qui iacet hic: Cuius picta manu te plurima forsan imago Iocunda valuit sistere saepe mora. Hoc, Urbine, tuum decus; hoc tua, Roma, vuluptas; Hoc, Pictura, tuus marmore splendor inest. Marmor habet iuvenem exanimum, qui marmora quique Illita parietibus vivere signa facit. Os oculosque movere, pedes proferre, manusque Tendere; tantum non posse deditque loqui: Quod dum qui faciat meditatur, opusque perenne Reddat, monstra Deae talia morte vetant. Hospes, abi, monitus mediocria quaerere, quando Stare diu summis invida fata negant.
62. ad Alphonsum Ferrariae ducem III Cum desperata fratrem languere salute Et nulla redimi posse putaret ope, Dis vovet Hippolytus, Getico dum currit ab orbe, Manibus ipse suum, vivat ut ille, caput. Vota deos faciles habuere: Alphonsus ab Orco Eripitur, fratris fratre obeunte vices. Morte tua, Pollux, redimis si Castora, munus Accepturus idem das, nec obis, sed abis; Quod dedit hic, nunquam accipiet, nec lusus inani Spe reditus avidi limina Ditis adit.
63. epitaphium Zerbinati Paulum siste, mora est brevis; rogat te Zerbinatus in hoc situs sepulchro, Si sis forte sciens, ut et scientem Se reddas quoque, quis furor Leonem Tassinum impulerit, quem amabat, et quem Erat pluribus usque prosecutus Magnisque officiis domi forisque, Ut ipsum insidiis agens necarit. Quod si scire negas, abi; et tibi sit Exemplo, ingenium malum feroxque Lenire ut benefacta nulla possint.
64. in Olivam Hicne rosas inter Veneris bulbosque Priapi Et Bacchi vites Palladis arbor ero? Immeritoque obscaena et adultera et ebria dicar, Sobria quae semper casta pudensque fui? Hinc me auferte, aut me ferro succidite, quaeso, Me mihi dent turpem probra aliena notam.
65. de paupertate Sis lautus licet et beatus, hospes, Et quicquid cupis affluens referto Cornu Copia subministret ultro, Ne suspende humilem casam brevemque Mensam naribus hanc tamen recurvis, Si nec, Bauci, tuam, tuam, Molorche, Tuamque, Icare, pauperem tabernam, Et viles modica cibos patella Sprevit Iuppiter, Hercules, Liaeus.
66. de populo et vite Arrida sum, vireoque aliena populus umbra, Sumque recemiferis undique operta comis; Gratae vitis opus, quae cum moritura iaceret, Munere surrexit laeta feraxque meo. Nunc nostri memor officii, docet unde referri Magna etiam possit gratia post obitum.
67. Quae frondere vides serie plantaria longa Et fungi densae sepis opaca vicem, Lucus erant, horti latus impedientia dextrum E regione domus, e regione viae, Parta viderentur septena ut iugera frustra Prospectus longi cum brevis esset agri. Non mites edi foetus, coalescere ramos, Crescere non urens umbra sinebat olus. Emptor ad hos usus Ariostus vertit, et optat Non minus hospitibus quam placitura sibi.