CroALa: documentum

Documentum marul-mar-dauid.xml in db croala0

Dedicatio SANCTISSIMO CARDINALI, EPISCOPO PORTVENSI PATRIARCHĘQVE AQVILEGIENSI DOMINICO GRIMANO M. MARVLVS IN DOMINO SALVTEM

Quum te, sanctissime Grimane Cardinalis, et omnibus ingenuis disciplinis egregie institutum audiam et officii dignitate generisque claritate imprimis eminere sciam, me tibi deditissimum esse tuique studiosissimum nulla alia re commodius aptiusque testari potui quam ut litterarii operis aliquid ederem tuoque nomini dedicarem. Aggressus sum itaque rem plane uiribus meis imparem, sed non a uirtutibus tuis alienam: Dauidis regis gesta uersibus expressi historiam secutus, quam in sacris proditam codicibus ueram esse non ambigo. Eam poeticis numeris Pierioque lepore exornare conatus sum, quo tibi tua grauitate dignius, tuę sanctitati delectabilius munusculum offerre possem. Cęterum ad hoc perficiendum multa mihi impedimento erant: iampridem intermissa condendi carminis cura, Hebraicorum nominum Latinę linguę inusitata relatio, locorum quoque a nullo prorsus geographorum nostrorum satis explanata uocabula. Has tamen omnes difficultates meus erga sanctitatem tuam amor peruicit. Ille quod intermiseram reuocauit, ille etiam nomina, quę plerumque (ut nosti) absque ulla casuum declinatione in libris diuinis proferuntur, declinare me compulit, ut sermonis nostri sensus apertior fieret, ille denique locorum situs, quos plene diserteque exponere non poteram, diuinare me fecit. Appendicem etiam operi adiunxi soluta utens oratione, singulorum uoluminum argumenta. Deinde historię ueteris contextum ostendi nouę esse figuram. Quod opus si sanctitati tuę placuerit, facile criticorum ronchos inuidorumque subsannationes contemmnemus, uel potius in illas incidere minime uerebimur, quando quidem tanta est tua unius apud omnes autoritas, ut quicquid abs te probatum noscitur, id ipsum uel arroganter improbare uel palam carpere audeat nemo. Sed dicet aliquis: Ut quid GLAUKA=S *)AQH/NAS, ut quid ligna in siluam portas? Quare huic, qui scientiarum omnium ornamentis affluit atque abundat, litterarium munus mittis? Cui ego ingenue respondebo: Talem uirum, tam eruditum, tam sanctum, tam in omni laudis genere celebrem nullo alio munere iustius conuenientiusque colere poteram quam hoc uno, quo ipsum plurimum delectari arbitratus sum, eo uidelicet, quod nostram religionem sapiat, quod Christum sonet, quod odorem illum, quo animę fideles reficiuntur, fragret. Ad hęc non me fugiebat eam esse litteratorum naturam, ut quanuis ipsi in omni liberali doctrina politissimi excultissimique sint, minus etiam eruditorum opuscula interdum non inuiti legant. Nos itaque non ista mittimus, ut doctiorem instruamus, ne prouerbio locus detur: Sus Mineruam, sed ut doctissimum honore, quo possumus, prosequamur. Abundabat et Dauid noster, quum iam regnum accepisset, diuitiarum copia, nec tamen dedignatus est a Siba seruo modici admodum precii munuscula accipere. Ita spero te quoque, sanctissime Cardinalis uirque doctissime, pro tua in omnes humanitate in nostro opere suscipiendo facturum. Quod quum feceris, non accipies beneficium, sed dabis. Exiguum est enim quod tibi mittimus, multum autem quod abs te poscimus: ut tantum digneris quod mittitur accipere meque in clientulorum tuorum numero habere.

Vale!

Liber I ARGVMENTVM Regum lib. I, cap. XIII. Samuel propheta arguit Saulem regem inobedientię in deum et regnum de familia eius transferendum prędicit. XV. Iterum denunciat eum de regno eiiciendum, quia iussus interficere Amalechitas regi eorum Agago pepercerit. Quem coram adductum Samuel ipse in frusta concidit. XVI. Samuel ungit Dauidem regem futurum. Saul agitatus immundo spiritu Dauide cytharam pulsante refocillatur. Dauid fit armiger Saulis. XVII. Goliam interimit. Palestini fugiunt.

Dauidis memorare pii gesta inclyta regis Instituo. Quis nunc dignas in carmina uires Suppeditet? Non Cyrrheę de uertice rupis Descendens lauroque caput pręcinctus Apollo, Non Nysę numen, furiata mente Lyęus, Pieridumque chorus. Nam non ego dicere Troię Excidium Thebasue paro nec sparsa cruore Thessala Romano bellis ciuilibus arua, Sed cęlo cognatum opus arcanisque sacratum Mysteriis. Quorum qui solus crederis autor, Solus, magne deus, mihi iam cantanda ministres. Iudei Gens quondam Iudea potens opibusque uirisque, Orbe sub Eoo residens, non inscia uerę Religionis erat; ritus moremque sacrorum Edidicit monstrante deo, referentibus ipsis E cęlo afflatis certissima quęque prophetis. Hinc unum celebrare deum, uirtute creata Cuius cuncta forent, coepit, terramque polumque Qui regat et sensus cunctis uitamque ministret. Quos uero gentes alię populique colebant, Hos non esse deos, sed prorsus demonas ipsos, Quorum homines capti iam pridem fraudibus errant Vix numeranda suis uenerantes numina uotis. Ergo Iudaicę primus moderamina gentis Saul rex Ciso natus Saul et regni sceptra tenebat, Non recto officio nixus nec legibus ęquis, Samuel propheta Quum Samuel uates dictis mordacibus illum Aggrediens et facta deo non grata reuoluens Hęc responsa dedit: "Quoniam tibi certa Tonantis Iussa sequi nulli fuerit post talia curę, Isto te indignum, quo te dignatus honore est, Censuit atque alium, regni cui tradat habenas, Iam sibi prospexit successoremque regendo Constituit populo, notum pietate fideque, nota Quanquam humili de plebe uirum. Sed sanguinis omnes Exuperat tenebras cum laudum lumine uirtus. Hęc effatus abit moestum tristemque relinquens Iam Saulem et multa perculsum pectora cura. At quia continuo tali pro crimine poena Non inflicta fuit, iussus rex perdere gentem Amalechitarum, rursum mandata reliquit, Rursum iussa dei temnens seruauit Agagum, Victor commisso captum certamine regem, Illius armentis etiam pecorique pepercit. Ergo dei immemorem res effecere secundę. Sed frustra excusat facinus damnante propheta, Saul "Ignouisse uiro pietas me compulit," inquit "Illęsas autem pecudes dimittere suasit Religio, ut sacras stet plurima uictima ad aras." — Samuel "Falleris" exclamat Samuel "uanoque fauore Facta iniusta tegis, quoniam non gratior ulla est Cęlicolum regi, sacris quę imponitur aris, Hostia quam semper studio curaque fideli Imperio parere suo. Quod spernere quum sis Ausus, et ipse tuum de regno tollere nomen Ac Beniaminam sobolem postponere Iudę Decreuit, Iudę regem de stirpe creare." Hęc ait indignans regemque relinquere uerso Inde parat tergo. Vetat hoc et abire uolentem Apprendit Saul apprensaque lacinia uestis Implicita est digitis et, dum conamine pannus Diuerso trahitur, geminas distentus utrinque Laxat se in partes. Subitum scissura fragorem Increpuit causamque dedit magis apta loquendi Samuel Fatidico uati: "Sic, sic" ait "ipse deum rex, Quem dederat quondam, sceptri tibi scindet honorem, Impositusque tuo solio dominabitur alter Te melior multaque super uirtute ferendus." Rex metuens commissa palam trepidusque fatetur Submissoque genu diuinum numen adorat Ignoscique sibi poscit ueniamque precatur. Captiuum interea produci mandat Agagum Agagus rex interficitur Coram se Samuel fatisque potentibus actus In frusta educto discidit protinus ense. Corruit in terram fuso miseranda cruore Victima deque suo disectis corpore membris Ablataque uiri forma deforme cadauer. Galgala Galgala tunc Saulem multa cum plebe tenebat, Vrbs geminis uicina iugis, hac parte Gebalum, Illa prospiciens uiridantem fronde Garizim. Illic cęde pius uates ubi iussa peregit, Iussa uerenda dei, Ramatę sua tecta petiuit Saulis fata dolens. Sed cęlo uenit ab alto Ipse deus uerbisque prius quod dixerat, illud Deus ad Samuelem Re facturus ait: "Samuel fidissime, quid tu Profusis Saulem lachrymis gemis, improba cuius Dextra meum toties prauis despexerit ausis Imperium legique meę qui tendere contra Nil timuit? Populone pio dominarier illum Ius tu fasque putas? Quin talem comprime luctum Atque hęc nostra modo mandata facessere perge Iesseus, Dauidis pater Est Iesseus, magni genus alto a sanguine Iudę. Intra Bethlemos domus ipsi condita muros Illa parte manet, quę spectat lampada Solis Fulgentem, quoties Eoo surgit ab orbe. Illo te transfer natorumque agminis unum, Quem placuisse mihi nosces, hunc chrismate regem Vnge sacro sceptrumque manu da nobile ferre." Hęc dicente deo Samuel stetit ore trementi Expauidoque diu. Postquam sibi reddita mens est, Ędidit has dubio promptas de pectore uoces: Samuel respondet "Magne pater, quid me tam certa pericula uitę Attentare iubes? Huius si forte negoci Consilium scierit, multam Saul actus in iram Protinus, heu, tristi claudet mea lumina letho." — "At tu" numen ait "uitulam cape 'pergoque', dices, 'Sacrum ferre deo', hac eludes arte superbum. Quum facies vitula, Iesseum ad sacra uocabis Ipsum progeniemque omnem. Tunc protinus illum, Quem tibi monstraro, liquido sacrabis oliuo Vtque meo pręsit populo plebique, iubebis." Tunc demum Samuel pecus atque armenta reuisens De grege, quę uisa est magis illi buccula pinguis, Hanc tulit et rapido Bethlemi moenia gressu Accessit celerans Iesseumque ad sacra uocauit Cum natis illique simul secreta recludit Consilia. Ingentes pro tanto munere Iesseus Grates lętus agit superum dominoque deoque Et doni autorem procliuo uertice adorat, Septem aderant iuuenes; proceri corporis unus Ante alios Heliab, grato pręstabilis ore, Recto habitu latisque humeris nigroque capillo. Protensam genitor dextram direxit in illum Et rogat, anne ipsum maneant insignia regni. nota Respondit Samuel: "Stellati rector Olympi Non habitus hominum pensat formęue decorem. Nanque bonum fragile est, oculos quod pascit inani Obtutu uulgique rudis sermone probatur. Talis enim species uenientis damna senectę Sentit et indomitę dispendia proxima mortis. Interiora deus rimatur corda sinusque Ingressus mentis, mores metitur et actus. Non hunc, quem monstras, deus eligit aut probat ullum Ex istis, quos tu coram consistere cernis. Nunquid non alius superest tibi filius isto Ex numero?" — "Superest", respondit "pascua curę Cui sunt et gregibus iunior qui pręsit alendis." Tunc Samuel "Non ante dapes gustabimus" inquit "Quam puer huc ueniens se nobis offerat ultro." Dauid Iussis ille patris parens et pascua linquens Accitus properauit iter seque obtulit ultro, Insignis forma iuuenis facieque decorus, Iocundo aspectu, suffusus et ora rubore Atque manu promptus, uiridis tamen apta labori Ętas et dubio uirtus matura periclo Armorum ac belli, grauibus thoracibus artus Subdendi gladioque latus clypeoque sinistra Conueniens animique uigor super omnia celsus. Agnouit uates hunc unum ex agmine tanto Esse quidem, cui fata dari sublime tribunal Israhelitarum regnique insigne iubebant, Nec mora, repletum diuino chrismate cornu Effudit Dauida super, plaudente corona Fratrum. Iocundo genitor magis astitit ore. Rege salutato Samuel sua tecta petiuit, Ad Ramatęque lares passu properante recessit. Ex illo adridere deus, dare sydera cęlo Dextera Dauidi, hunc ipsum seruare periclis, Hunc animi donare bonis, hunc robore notum Corporis et multa locupletem reddere gaza, Saul a spiritu agitatus At uero Saulem furiis agitabat amaris Immanis demon, totos infusus in artus. Ille solo stridens prostratus uoluere sese Huc, illuc uisus, toruo quoque lumine circum Terrebat stantes et spumas ore uomebat Comparatio Dentibus infrendens, rabidus ceu sępe Molossus, In turpes quoties dimissus ringitur ursos. nota Quicunque ergo hominum nimis audax mente procaci Despicit ętherii monitus mandataque regis, Hic procul exclusus populi de sorte fidelis Spirituum iuris sese sciat esse malorum Nec nisi placato resipiscere posse Tonante. Placatus dabit ille feros de pectore motus Pellere tranquillamque admittere corde quietem Et tandem nullas horrescere demonis iras. Saul, Cisi filius Hunc ubi amicorum pietas miserata laborem Cisidę consulta dedit, quo prorsus iniquum Seu tollat seu forte leuet medicamine morbum, Protinus accitus Solymarum uenit ad urbem Dauid Iesseides Dauid psallens et nablia palma Solicitans dulcique aures modulamine mulcens. Attulit et regi, dederat quę munera Iesseus Ipse pater, non magna quidem, si respicis illa, Sin hominem, magnum testantia forsan amorem. Munera oblata Sauli Iam Bacchi et Cereris speciebus onustus Ducitur in medium, simul et pinguissimus hędus, Villosę sed adhuc qui paruulus ubera matris Lambebat, niueum suctu sorbente liquorem. Hęc oblata sibi placido Saul omnia uultu Accipiens multas egit pro munere grates, Sed pro mente magis facili simul atque benigna Et prompto obsequio, optatum quod mittere psalten Curarit uotisque suis nihil inde moratus Annuerit. Post hęc Dauidis lenia colla Impubesque genas amplectens oscula libat Saul ad Dauidem Atque his affatur uerbis: "Charissime, de te Multa quidem dudum iuuenesque senesque ferebant, Aspectus tamen iste tuus, tua uiuida uirtus, Os habitusque simul promittere plura uidentur Quam quę dicta mihi: uicit pręsentia famam. Noster eris nostręque uiris numeraberis unus Militię, nostrum primus comitabere tergum Arma gerens, quoties duri fera pręlia Martis Miscere et belli tentare pericla libebit. Ast etiam positis quum pax agitabitur armis, Pars (mihi crede) aulę fies non infima nostrę. Unum oro: cytharę fidibus lenire dolorem Tende meum, quum me morbi uis dira maligni Inuadens miseros affligere coeperit artus. Nescio enim quę me pręssum torpedine multa Concutiunt laruę, modico tamen interuallo Respirare sinunt lassisque redire quietem Permittunt membris. Huic tu succurre labori, Si potes. Hoc uno, cęssent ut cętera, certe Officio tibi me uinctum memoremque tenebis." Maiestate uiri iuuenilis territa uirtus Obstupuit mentemque rubor turbauit et ora. Haud multum mansere metus; sibi redditus ille Dauid respondet Hęc demum responsa dedit: "Tua iussa capessam. Quem me cunque uoles fieri, rex inclyte, talis Esse uolo, tibi me totum do, dedico totum, Insanum sanumque sequar pariterque iuuabo, Quicquid deinde meę uires artesque ualebunt. Seu res uisa lyram fuerit seu poscere ferrum, Pręsto adero, nec me segnem timidumue uidebis Vlla in re quandoque tibi." Post talia dicta Mens illecta magis Saulis concępit amoris In iuuenem stimulos et iam fidentius illi Credere se et uultu magis aspirare fauenti. Ergo illum quoties tristis turbabat Herinis, Arrepta toties aderat testudine Dauid. Leua tenens capulum digitisque micantibus errans, Fila suprema lyrę nunc hęc, nunc illa premebat, Dextera sed medios percurrens pectine neruos Ędebat multa uariatos arte canores. Continuo cęssare furor, decędere toto Corpore pestilitas, monstro deformior omni, Compellebatur sanumque relinquere regem. Tanta erat in sonitu mentem mulcente potestas! Cessent Dirceos cytharę modulamine muros Iactare extructos uatum commenta priorum Rupesque et siluas Rhodopeia plectra secutas. Hęc conficta quidem nemo est, qui nesciat, et si Quisquam adeo tota soluit de fronte pudorem, Facta esse ut dicat, tamen impendisse salutem Humanę plus est depulso demone menti Tamque feram domuisse soni dulcedine pestem. Quis dubitat pręstare fidem, quum fingere nobis Lex diuina uetet, fecis quum Musa prophanę Expers porrecto quicquid cratere refundit, Hauriat e puris sacrati fluminis undis? Reddita mens fuerat Saulo, quum regia tecta Dauidis fratres Tres adiere uiri, cognati sanguinis omnes Atque uno genitore sati, quo natus et ipse est, Sed mage felici postremus germine Dauid. Heliab Natu inter fratres Heliabus maximus hastam, Hastam, qua solitus syagros agitare, ferebat. Amminadab Post hunc Amminadab lateri succinxerat harpen Sammas Hisque minor Sammas melis de pelle pharetram Villosam iaculisque grauem gestabat acutis Atque arcum dura taxi de stirpe dolatum, Non incerti ictus, quum resque locusque petissent. Talibus instructos armis ubi regia Saulis Excepit iuuenes, custodum concita turba Admirata nouos habitus, noua tela uirorum, Vnde, rogat, ueniant aut quid uenere petitum. Illi hęc confessi subeunt penetrale superbum Rex Saul Atque micans auro. Soliis hic pręses eburnis Sederat, Oebalio pulchre uelatus amictu, Aurea sceptra tenens. Canum caput aurea circum Stabat perstringens oculos fulgore corona. Aurea perspicuis torques distincta lapillis A collo pendens pectus decorabat honestum. Circa illum famuli et procerum longo ordine coetus Nobilis astabat. Fratres, ubi tale tribunal Accessisse datum, pariter ceruicibus omnes In terram pronis et aperto uertice adorant. Fratres Dauidis ad Saulem "O rex magne, tui sumus" aiunt "fida clientis (Si nescis) Iessei nos pignora Bethlemitę, Dauidis fratres, tibi quem dimittere iussus Ille quidem non parua suę solatia uitę Paruit aspernans. Puerum concede parenti Nosque loco illius teneas. Hoc poscimus omnes. Hoc genitor Iesseus uotis petit omnibus unum. Permitte, ut gregibus pręsit, robustior ętas Illum bello habilem donec tibi reddat et armis. Suspensa rex mente stetit, dimitteret unum Incertus puerum, tribus his ad bella receptis (Bella autem magno feruebant horrida motu), Anne recusatis solum retineret apud se Dauidem. Tanto solum complexus amore est. Sed tamen instantis uicit formido pericli Proque istis ipsum iam tandem passus abire Assensit uotis pariter fratrumque patrisque. Nondum erat expertus, quantum iam corporis ille Viribus atque animi teneros excesserat annos. Nuncius interea regis perfertur ad aures Hostilem turmam latis descendere campis Iamque Palestinas acies pallare per omnem Iudeę regionis humum. Mora nulla, paratam Rex Saul ipse suam profudit ab urbe phalangem. Saul processit ad pugnam It peditum pilata manus gladioque iuuentus Ancipiti succincta latus. Pars ferre sagittas Ithyreosque arcus, pars molles uertere fundas, Non molles ut agant saxis stridentibus ictus. Inde ruunt equitum directis cursibus alę Puluereamque ciet pulsu leuis ungula nubem. Has inter medius graditur rex ipse cohortes Et festinantes moderatur uoce maniplos. Martius hunc sonipes tectum fulgentibus armis Sublimemque uehit terrens hinnitibus auras Atque citatorum sinuosa uolumina crurum Alternans et frena ferox spumantia mandens. Talis Peleum Persis fera bella mouentem Bucephalas uexisse ducem memoratur et Indis. Talem Neptunus donauit Ariona magno Adrasto, Argiuum (si vera est fama) tyranno. Aduenere locos, Socoth et Azetha uocabant, Quos Terebintea paruo discrimine uallis Diuidit atque humilis montes interiacet altos. Illa Palestinę cępere cacumina turmę, Hęc Iudea phalanx. Positis certamina castris Parua serunt cursuque leui magis arma lacessunt Quam pugnam exercent, quum tandem maximus ille, GOLIAS Ille Gygantei generis, sed spuria, proles In medię uallis descendens plana Golias Horrendo clamore tonat: qui cernere ferro Et conferre manum secum audet, colle relicto Deuolet, ut medio peragantur pręlia campo. Vnius iam cęde uiri si uictor abibit Iudeę miles, populo dominetur utrique Rex Saul; oppresso si uicerit hoste Golias, Turba Palestinę concędat Saulica genti. Talia uociferans, ualido correpta lacerto Tela quatit toruisque oculis et fronte minatur. Corporis huic habitus, cubitos qui mensus in altum Bis ternos palmumque simul processerat unum, Membraque tam magnę quadrabant cętera moli. Improba crassities laterum, tumor altus obesi Ventris, coxa patens, longa internodia crurum Luxuriansque thoris pectus taurinaque colla, Magni humeri magnęque humerum ramalia chelę Insignisque pilę caput instar, tetrica uultus Effigies oculique truces rictusque ferinus. Denique tota uiri facies metuenda grauisque Omnibus aspectus, quanuis quoque nulla tulisset Bellica tela manu certareque uellet inermis. Quanto igitur potuit Saulis magis esse timori Militibus multo armorum munimine fultus Arma Golię Ingentes artus ingens lorica tegebat, Cassis ahena caput, suras et brachia circum Ferrea terrifico crepitabat murmure lamma, Ferreus et clypeus leuo pendebat ab harmo Fulgorem spargens aduerso sole micantem. Hastam dextra minax digitis complexa trabalem Vibrabat lati conuersa cuspide ferri. Israhelitarum dum singula corpora solus Prouocat ad pugnam, segnes et uoce lacessit, Nemo fuit numero ex omni, qui comminus armis Certare et contra uoluisset stare Goliam, Magna licet pręses uincenti pręmia, magnos Proponat census et summum laudis honorem. Quippe suos animis postquam languescere uidit, Saul ad suos Talibus aggreditur dictis: "Fortissima quondam Pectora diuinumque genus, Iudea iuuentus, Cernitis en quali nos contra tendere probro Non cessat uocitans audax in pręlia Getheus? Nonne estis geniti ex illis, qui regibus istud Erripuere solum, quis gentes uincere iniquas Fata dabant? Deus ipse, deus considere terris His iubet, et timor est inimicę obsistere genti. Res et opes uobis et cuncta auferre paratę? Vasti hominis moles si terret, peruia ferro Hic quoque membra gerit. Multo si robore pręstat, Robustum quandoque leuis prostrauit, arena In media fixum telis, elephanta Gethulus. Sit magnus sitque ille potens, dum uestra probatur Dexteritas agilisque manus solersque cauere nota Atque inferre ictus. Vires industria uincit, Adsit tantum animus. Pauidos fortuna repellit. Quicunque ex uobis processerit obuius illi Et uictum dederit letho, cumulabitur amplis Diuitiis factusque gener mihi, liber in omne Tempus erit, nullum pendens aliquando tributum Ipse genusue suum." Quem non uel talia uerba Vel tam pręcipuę mercedis pacta mouerent? Muta tamen stant ora uirum laudisque fauorem Promissique fidem uicit formido pericli. Feruidus interea iussis parere paternis, Dauid Affuit hic Dauid, quid sit cum fratribus actum, Quęsitum missus, tunc regia signa secutis. Atque ubi conspexit cum telo stare Gygantem, Dumque illum nemo pręsumit tendere contra, Exultare ferum nec adhuc decedere ab illo, Quo uoluit certare, loco, turbatus in iram Exit et ad regem prompto sermone profatur: Dauid ad Saulem "Psaltes ante tuus, pugilem nunc offero dextram, Inclyte rex, ne se iactet temerarius ille Iam uicisse omnes exclamans nemine uicto. Est animus conferre manum, superumque fauente Numine Getheum sternet mea dextra Goliam, Ipse meis si me permittis sortibus uti." Obstupuere omnes iuuenili in corpore tantum Esse animi. Rex ipse oculos defixit in illum Admirans. Dubitat, ne sit fiducia maior Viribus ista suis inconsultusque iuuentę Et rationis egens in aperta pericula cursus, Saul Dauidi Atque ait: "O iuuenum mihi iam charissime, quo te Nunc tuus ardor agit? Transcendis nisibus annos. Ante pilos certare cupis, tyrunculus illa Attentare audes ueterani militis arma, Nec tibi succurrit, quam pręstans uiribus ille est, Quam ferro instructus, quam toto corpore magnus? Immodico moderare animo mentemque ferocem Refrenans melius florenti consule uitę Et patere, ut subeant alii certamina tanta, Dum tibi digna tuo crescet conamine uirtus." Nil iuuenem terrent hęc talia dicta magisque Gliscit amor pugnę, remoratus suscitat ardor Tentandi penitus maiora incendia belli. Comparatio Ac uelut audacem uenator forte Molossum Quum tenet, ille alacer uiso se porrigit urso Vlteriusque ruens retinacula rumpere tentat, Necdum dimissus latrat, furit, ingemit, urget, Carpit humum, nunc huc agilis, nunc uertitur illuc. Haud aliter Dauid: toruo spectare Goliam Lumine sępe minax, precibus quoque flectere regem Moliri et magnum uultu pręferre uigorem Spemque simul uincendi animoso prodere gestu Dicereque, in siluis sęuo quum occurrerit urso, Ausum se pręsenti animo consistere contra Atque pedem firmare loco, donec venienti Attulit exitium discussis fuste cerebris. Inde quod in fuluum gradiens quandoque leonem Inciderit, rictus qui contra ferret hiantes Infrendens rapidoque ruens per deuia cursu, At se contortum difractis dentibus acri Infixisse gulę per aperta foramina saxum. Hinc illum gemuisse diu, dum spiritus ęger Non potis obstruso est halitus agitare meatu, Fessa sed inclusa cruciantur uiscera uita, Donec humi exanimes fugiens dimitteret artus. Sic pręstante deo magni se cęde Golię Iam fore pręsenti notum sęcloque futuro. "Atque istud tam turpis" ait "foedique timoris Dedecus effugiet, quod uobis obiicit hostis, Quum demum uicto uos gloria certa sequetur." Talibus instanti rex tandem cęssit et arma Apta dedit: phrameam, ferratum tegmen et hastam Et nitidam puro galeam clypeumque metallo. His tamen abiectis abiit Iesseia proles Arrepto tantum nodosę stipite quercus. Funiceas etiam fundę Balearis habenas Aptat et e scrupeo ripę propioris aceruo Quinque capit lapides, ęquati ponderis omnes, Dauid superat Goliam Collegitque sinu pręstolantemque Goliam Protinus aggressus, fundę uertigine saxum Coniicit idque uolans stridenti turbine fertur. Tum ualide illisum perfracta casside frontem Diffindit mediam. Lethali saucius ictu Mugiit ut taurus sacras mactatus ad aras. Per uultus perque arma fluens miserabilis humor Sanguinis admixto coepit manare cerebro. Ille labans tereti iam frustra innititur hastę, Frustra stare cupit. Mox pręceps corpore toto Labitur in terram. Tremuit sub pondere tellus Armaque labentis magno sonuere fragore. Impiger hinc Dauid prostratos occupat artus Accurrens pręnsaque coma morientis et ense Continuo secat immanis fera guttura colli Auulsumque caput tollit sublime suisque Ostentat uictor. Ferit ardua sydera clamor Israhelitarum. Trepidę fugere cateruę Incircumcisę montana per auia plebis. Insequitur Iudea phalanx pauitantia cędens Terga uirum longe, portas Acharonis adusque Getheasque domos, hosti loca tuta fugato, Qui reliquus potuit cędi superesse cruentę. Vesper Inde reuertentes quum Sol procliuus in undis Oceani nitidum properaret condere currum Parsque aduersa poli, uenienti obnoxia nocti, Inciperet terrę tenui uestirier umbra. Inuadunt uallos, hostilia castra rapinis Euacuant spoliisque domos atque oppida complent. In summis Solymę suspendunt moenibus urbis Triste Palestini populo plaudente Golię Sanguineumque caput. Sanctę sub tecta tabernę Arma tulit Dauid regique dicata superno Liquit et ingentes pro palmę munere grates Exultans lętumque canens peana peregit. En tibi, quo tandem perducta est ira superbi, Qui sese inuictum iactarat, uiribus ampli Corporis et fido armorum munimine fretus A pastore iacet tandem superatus inermi Atque illi, pugnax quem secum gesserat, ensi Prębuit oblatas ceruices uictus et ora. nota Ergo uelut tenues uanescit fumus in auras, Sic nimis elatę perit improba gloria mentis.

Liber II ARGVMENTVM Regum lib. I, cap. XVIII. Amicicia inter Dauidem et Ionatham, Saulis filium. Saul Dauidem pręficit militibus. Sed quoniam plebis cantibus illum sibi pręferri audiuit, uoluit eum interficere. Gratiam simulat. Despondet ei filiam Michol. XIX. Dauid fugiens Saulem latet. Reconciliatur. Superat Palestinos. Rursum fugit. Domi obsessus per fenestram demmittitur. Obsessores a Michola eluduntur. Coram patre coarguta factum excusat.

Lib. II Inter Dauidem et Ionatham amicicia Ingenti excepit rex Saul Dauida fauore Accumulatque bonis. Ionathas quoque, regia proles, Amplecti hunc unum fraterno coepit amore, Officiis animoque colens super omnia fido. Ęquali Dauid studio flagrabat in illum, Ne uictus summi meritis uideretur amici. Ambos una parens grauido si uentre tulisset Fudissetque simul partu foecunda gemellos, Haud maiora quidem poterant ostendere amoris Argumenta pii inter se mentisque benignę. Ionathę dona Dauidi oblata Iam primum Ionathas donauit uestibus illum, Purpura quas Tyrio feruens infecit aheno Quasque Semyramia diuersis foemina filis Pinxit acu, dono tali testatus amorem Ipse suum meritumque uiri. Tunc splendida panni Gratia uirgati rauos eiecit amictus Et ferrugineas cocco toga tincta lacernas, Tegmine sub uili ne fortia facta laterent Nobilitasque animi. Gladium quoque cęssit eidem, Cuius et argento capulus cęlatus et auro Fulgebat, miris uaginam mille figuris Exornabat ebur, flauenti lora metallo Intertexta nitent. His Gnosia spicula iungit Corithosque leues et sęuum flexibus arcum. Hęc cuncta ut fuerint multo licitanda triente, Ille tamen sese maioribus undique donis Pręstabat dignum. Regi parere paratus, Illorum, quę iussa sibi, nec mole grauari Nec poterat diri terreri sorte pericli Impauidusque animo simul inuictusque labore Omne sibi iniunctum pręclare munus obibat. Inuidiam poterat laudis superare decore, Si sibi pręlatum post talia facta tulisset Non ita duro animo Saulis uecordia regis. nota Sed nec ferre potest illos nec amare superbus, Quos anteire uidet famę melioris honore. Exuuias igitur quum Dauid et arma Golię Suffixumque caput pilo portaret ad urbem, Israhelitarum tunc undique concita pubes Obuia procurrens contentaque tympana pulsans Multisonumque mouens ędebat cantica sistrum. Omnia lętitię de tanto signa triumpho Pro se quisque dabat, nuptę innuptęque puellę, Dum festas agitant ad compita nota choreas Et uario glomerant sinuosa uolumina saltu, Percussit Saul mille et Dauid decem millia Cantantes dixere: "Manus Dauidica strauit Millia bis quinque et Saulis uix dextera mille." Tunc ueluti subita confixus cuspide ceruus Ingemit et siluas querulis mugitibus implet. Hic coepit Saulis invidia in Dauidem Sic, ubi iam tales cantus Saul auribus hausit, Contorquere caput furiis accensus et ira Coepit et "En," inquit, "quo me sors egit iniqua, Vt decuplo maior Dauidi gloria surgat, Nostris auspiciis, nostro qui militat ęre, Quam mihi, qui regno pręsum, quem maximus unum Spectat honos. Ergo conuerso cardine rerum Mancipio dominus famulabitur? Ille sedebit In regni solio et sceptri potietur honore?" His ardens odiis, illi, quem semper amauit, Insidiari animo iam tandem coepit acerbo, Non culpa ipsius, sed uulgi errore pusilli, Si tamen est error laudes plausumque dedisse Illi, qui uictis uicto succurrerat hoste Quique sua cunctis peperit uirtute salutem. Tempus Altera flammiferi iam lampas fulgida Solis Scandebat rapido summum super ęthera curru Sudantesque agitabat equos, quum Saulis ab imo Saul iratus Surgens corde furor totos perfuderat artus. Palluit os illi, coeperunt colla tumere, Horrere arrecti crines, infrendere dentes, Scintillare oculi, spumantia labra tremore Quassari, adductis fieri frons aspera rugis. Vsque adeo formę mens indignata prophanat Effigiem turpesque serit super ora figuras. Solicitus Dauid cytharam pulsare canoram Accelerat notasque sono tentare medellas, Non hanc esse putans hominis, sed demonis iram. Ille tamen telum (telum nam forte tenebat) Torsit in aduersos uultus atque ora sonantis. Sed declinato Dauid bene providus ictu Proiectaque cheli suspectam deserit aulam Et fugiens odium uitat capitale tyranni. Sed rex cassa uidens primę molimina fraudis, Inde dolos alios meditans, cęlare cruentam Nititur inuidiam mentitę nomine pacis. Placatos pręfert uultus Dauide uocato Et dextram dextra tangens sic ore profatur: Saul ad Dauidem "Foedus amicicię tecum firmare perennis Est animus. Dauid charissime, mitte timorem Nec quicquam dubites. Tua sit uolo sponsa Merobe, Virgo inter natas forma pulcherrima nostras, Quum dulces de te nobis paritura nepotes. Tum tibi pręstantem regali stemmate prolem. Perge modo et dignum tam pręclaris hymeneis Te pręstare stude. Primę dux esto cohortis Atque Palestinos uastator curre per agros, Nec pecori, nec parce uiris. Prostrasse Goliam Et pepulisse procul nostris a moenibus hostem Non satis est, nisi Marte ferox aliena lacessas Illorum populans fines, inuadere regni Ausi qui dudum fuerant campestria nostri." Comparatio Callidus ut quondam curuo piscator in hamo Componit dulces et in ęquora porrigit escas Blanditusque cibis unco comprendit aheno Et trahit affixum per fila tenacia piscem, Si non excusso frustretur linea congro, Sic Saul alloquio cęlat quod corde uolutat. Nanque cupit tali Dauidem Marte perire, Polluat ipse suas eius ne sanguine palmas. Respondet Dauid Tunc humilis Dauid "Qui sim, uel qualibus" inquit "Intra Bethlemam genitus natalibus urbem, Vt merear gener esse tuus, clarissime regum? Non mea paupertas, generis neque sordida nostri Conditio digna est tam celsum scandere limen. Vis nocti conferre diem? Vis ęquora uasta Angusto stipare lacu? Certamina belli Non detrecto quidem; quascunque lacessere gentes Iusseris, ipse tui Dauidis primus in illas Stringetur gladius. Generosior ista Merobes Connubia accipiat. Satis est mihi gratia pacis, Quam pręstas, o rex. Habeo nil charius illa." Sic fatur Dauid nec adhuc expertus amoris Lasciui stimulos, pugnas tractare uoluptas Illi maior erat. Studiis mens dedita belli Non poterat molles Veneris admittere lusus. Ergo regalis genialia pacta puellę Hadrihel accepit, procerum ditissimus urbis, Nobilitate potens. Celebrat sponsalia, tedas Accendit, fruitur thalamis et amore maritę. Dauid captus amore Micholę Mox etiam Dauid bellis inuictus ab isto Igne fuit uictus coepitque ardere Micholam, Regis et hanc prolem. Cupidis modo nutibus illi, Et modo blandiri uerbis, pręsente iocari, Absentem per crebra quidem suspiria cordis Quęrere soliciti, nullam sentire quietem, Donec ad aspectum sese transferret amatę. Saul Hoc ubi Cisides persensit, gaudet adeptum Implendi se uota modos, quo protinus ipsum Coniuge promissa grauiora pericula Martis Cogat adire feri celeremque arcessere mortem. Comparatio Sic gaudet cupidus prędę uenator, adacto Inter conualles angusti tramitis urso, Effugium cui saxa negant obstantia, credens Vsurum se cęde ferę, sed dentibus illa Infrendens conuersa retro ruit impete uasto Et notas repetens fauces latrone repulso Iam loca tuta tenet campoque potitur aperto. Frustra igitur sceleris peragendi tempora nactum Apta ratus iam se Cisides, protinus instat Occultis certare dolis et fraude latenti. Submittit quosdam simili satis arte peritos, Dauida incautum qui supplantare uolentes "Macte" aiunt "uirtute tua, fortissime Dauid, Chare nimis regi! Tibi nubere nanque Micholam Ipse suam statuit natam: quę sępe petita Diuitibus clarisque procis, tibi traditur uni. Nec dubita, multas quod nondum possideas res, Non aliud pater ipse sua pro uirgine munus Poscit quam centum inuisę prępucia gentis, Arua Palestinosque colit quę plurima campos. Merces magna, leuis labor est. Age, cęde prophanos Et rediens cupidis amplexibus utere nymphę!" Quanquam Dauidis lęta est audacia sorte Hac sibi proposita, non se tamen ille fatetur Esse thoro dignum, quem celsius euehit alta Maiestas quam quo poterit sua tendere uirtus, Sed tamen "Experiar dubii discrimina belli" Inquit "et anne humiles oculis deus aspicit ęquis. Porro quum fuerim satis hoc expertus in illo, Qui nostrę iacuit prostratus uerbere fundę. Idem, spero, deus nec in his me deseret ausis. Exurgens igitur cuneos ad bella coactos Instructamque aciem trahit audax et ruit ultro. Vrgebat, quę tarda solet quoque corpora pronis Cogere ad arma animis, adamatę forma puellę. Lata Palestinę uastat populatibus arua Agmineque infesto properans Acharonis ad agrum Castra inimica uidet. Tunc firmat signa parumper Hortaturque suos: "Socii, confidite," dixit "Vicimus. Hos etenim, quos contra stare uidetis, Iussit rex Superum uestris delerier armis. Qui iubet, hic uobis dabit, ut pręstare queatis. Tantum animis opus est et iam rata fata sequentur." Dauid uictor Dixit et aduersos telum contorsit in hostes. Sublato clamore uiri curruntque ruuntque, Quenque suus satis ardor agit. Missilia primum Huc, illuc uolitant, stricti mox comminus enses Ictibus increpitant. Miscentur pręlia, puluis Tollitur et tristes operit caligine pugnas Spectantumque oculi tantum ęra micantia cernunt. Ęquo Marte diu certatum, denique lassus Hostilis cuneus iam retro cędere coepit. Hoc magis expauidę sparsęque insistere turbę Iudeus certat miles: iam Marte fugatos Opprimere et multos furuo demittere Diti. Corpora strata iacent campo; seruauit ad urbem Paucos uersa fuga et uelox ad tuta recursus. Exultat uictrix legio ditata rapina Armorum, pecudum, peregrinę uestis et ęris Atque omnis generis uictus. Agit ipse Tonanti Dauid Summas Iesseides grates et numen adorat Illi uni acceptum referens quod uicerit hostes. Regalisque memor pacti truncare peremptis Membra pudenda iubet. Rapuerunt ense resectos Bis centum (ut dicunt) cassos tentigine pennes. Is numerus stratę per gramina rubra cruore Gentis erat. Parua colei stipantur in arca, Promissis thalamis donum dotale futuri. Hinc uictor Dauid, turba comitante suorum, Ibat ouans, uiridi redimitus tempora lauro Et biiugo uectus curru. Peana canebat Pone sequens miles pulsataque tympana bombos Ędebant et silua sonum per inane uolutum Atque cauis haustum rimis referebat eundem. Ingressus Solymas Dauid prępucia regi Bis centena tulit, geminato munere pactos Exuperans thalamos. Miratur tanta tyrannus Acta ducis lętusque sui tot computat hostis Funera, quot sectos licuit sibi cernere testes. Dauidis uxor Michola Ne uero ingratum cuncti fideique malignę Censerent, sponsam iuueni sociare Micholam Connubio statuit stabili. Properatur ad alta Atria, conueniunt matres matrumque mariti, Impubes pueri simul et robusta iuuentus Et forma insignes uiridique ętate puellę, Conuentus uarius, quem latę porticus aulę Saul Vix capit. In solio Cisides celsus eburno Sederat. Ecce autem, linquens secreta cubilis Prodiit in medium pulchris ornata Michola Vestibus et reliquo cultu, sed pulchrior ipsa. Circa illam pueri, quorum manui altera sponsam, Altera succensę retinebat lumina tedę. Stabat et indutus gemmata ueste sacerdos Intectusque caput niuea uenerabile mytra. Hic Dauida prius, pulchram rogat inde Micholam, Si sponsam uelit hic et si uelit illa maritum, Vtque ambos uidit paribus concurrere uotis, Pręcipit hęc eadem ritu firmare iugali: Dextrę dextra datur, digitis detorta mariti Gemma nouę digitos coepit constringere nuptę Fulgenti laqueo, fidei per sęcla colendę Pignus perpetuum seruatus ut annulus esset. Inde deo precibus porrectis prospera dixit Ambobus uota et proli quoque fausta futurę. Postquam perfecto siluit sermone sacerdos, Insequitur lituum stridor clangorque tubarum. Ingenti sonitu concussa est regia tota, Contremuit paries. Poterant timuisse ruinam, Ista sacri (ut quondam) si flarent ęra Leuitę, Si foret hic priscę Hiericuntis moenia murus. Nil aliud poterant aures audire loquentum, Verba magis magno strepitu superata quierant. Conticuere tubę, calamos inflare choraules Et digito pulsare leui caua cymbala psaltes Coepit et argutis fidibus resonare lyristes Ac Phrygios cantare modos. Nunc tinnit acuta, Nunc tonat ille graui, media modo temperat istos Voce sonos, agili pulchre quos gutture uibrat Concordans cytharę linguę prolata canori. Arrectę cunctorum aures dulcedine tanta Et capti stabant animi. Nil murmuris usquam, Nil strepitus, donec finitis cantibus uni, Vni omnes toto pariter plausere theatro. Et si sic animos demulcet musica cantus Terreni nostręque iuuant sic carmina fecis. Angelorum cantus Angelicum quanto fas nobis credere melos Esse suaue magis, mulcens pia corda beatum, Illo, ubi iam nullo clauduntur gaudia fine, Ante dei sublime thronum clarumque tribunal? Talibus ergo frui tam miris si libet odis, Quę sunt perpetuę dulcedinis, ista uoluptas Incerta, instabilis, leuis, impia, reproba, fallax nota Spernenda est nobis. Non est apprendere dignus Immortale bonum, cui sunt mortalia cordi, Quem male terreni foedant contagia luxus. Propterea uanos uulgaria turba canores Dum nimis intentis animis atque auribus haurit, Dum saltu uario ludit lasciua iuuentus Multimodisque chorum gaudet deducere gyris, Dauidis uota Interea Dauid tollens ad sydera mentem Cęlicolum regem uotis precibusque petebat. Coniugii seruare fidem, seruare pudici Iura thori et sancte proprios educere foetus Ipsis ille daret, quos nunc coniunxit in unum, Arceret rixas, suspectum tolleret omnem, Ambobus uitam uacuam rumore sinistro Cęderet et uerę uirtutis luce nitentem, Scilicet ut possint dominoque deoque placere, Donec uterque sui cursum perfecerit ęui. Saul At contra Saulem sęua torquere simultas Coepit et exurens penitus pręcordia liuor. Nocte iacens uigilat, negat improba cura quietem, Fastiditque die positę conuiuia mensę Et renuit gustare dapes festosque hymeneos Suspensus celebrat, ridens ridere uidetur Inuitus tristemque animum uelamine lęto Obtegere atque aliquem nutrire in corde dolorem. Nam uidet in cassum fraudes cęssisse malignas Et frustra inuisum iuuenem obiectasse periclis Bellorumque minis. Ipsum magis ergo timere Incipit et tacitus secum meditatur iniqua Atque indigna nimis pravę molimina mentis Insontem contra generum, disperdere certus Siue per insidias ficti pro tempore amoris, Siue palam potius per aperti pręlia Martis. Nunc hos, nunc illos aditus sine fine requirit, Polluat ipse suam cognato ut sanguine dextram Crudelis magis anne ingratę mentis in illum, Cuius erat sanus cantu, certamine tutus, nota Non satis est certum. Semper tamen irritus omnis Contra fata labor fuit et conatus inanis. Ipse igitur magni Dauidem rector Olympi Omnibus ereptum seruabat ubique periclis, Vt manibus ueri iampridem facta prophetę Vnctio per tuta et rerum prosperrima posset Euentu gaudere suo, quum Saule repulso Susciperet regni sceptrum Iesseia proles. Ergo dum curis Cisides ęstuat atris Bella gerens Dauid fines tutatur et hostem Proterit armatus. Totas quandoque phalanges Infidę gentis Solymarum ad moenia captas Secum uictor agit, iam fama et laudibus omnes Et uirtute duces anteibat. Sed tamen idem, Omnibus eximio semper dilectus amore, Inuisus soli post tot benefacta tyranno. Proh, miseranda nimis regum non rite regentum Conditio! Dum sceptra timent amittere, nulli Parcunt, suspectis tunc indignantur amicis, Affectos aliqua quum cernunt laude merentes. Nox Iam Nox atra diem terris dimouerat almum Humentesque super tendens diffuderat umbras, Quando Cisides Ionatham reliquosque uocauit Custodes lateris uulgoque in parte remoto Saul in Dauidem Alloquitur stantes: "Quis tam temerarius" inquit "Extat, ut ille meis penitus parere negabit Imperiis? Iubeo Dauidem protinus ipsum Interimi uestris armis. Ne quęrite quare. Ille meus fiet, qui iussa refugerit, hostis. Experiar, seruone magis seruire velitis An domino." Tales rabidus dabat ore loquellas. Discessit tristis Ionathas moestusque periclo Illius, magno fuerat cui iunctus amore. Ergo solicitus Dauidis tecta petiuit. Illi aperit secreta patris metuendaque cędis Consilia, his ipsum affatus pro tempore dictis: Ionathas ad Dauidem "Infensum uites, Dauid charissime, regem Infestumque tibi. Lictoribus ille uocatis Dat mandata tui, quum Sol illuxerit orbi, Quo te cunque loco poterunt reperire, necandi. Quare efferre pedem caueas de limine portę Ipse tuę totumque diem sub tecta sedeto Illa parte domus, tutę quę uisa latebrę Esse magis fuerit, donec modo pectora regis Aspera per blandos tentem mollire precatus Illiusque tibi mentem mox ordine pandam. Interea lateas oro incolumemque memento Conseruare tuo nostram sub pectore uitam. Lęsus eris si quo (deus hoc auertat) ab ictu, Effluet ex illo noster quoque uulnere sanguis, Commixtos animos communeque corpus habemus." Dauid Talia dicentem Ionatham complectitur ille, Oscula dat, summas tali pro munere grates Lętus agit, non ipse suę discrimina uitę Sic timet, ut fidi gratatur amore sodalis. Mox festinatis regales passibus ędes Ingressus Ionathas iam fessa labore metuque Nocte silente dedit placidę sua membra quieti. Atque iacens, quali, quum crastina fulserit hora, Mulceat affatu genitoris, cogitat, iram, Cogitat et somno cura uigilante repugnat. Mane Sol uagus Eoa nitidum caput extulit unda Exutusque nigros apparuit orbis amictus Atque suus rebus rediit color. Obuius illo Excepit Ionathas uenientem tempore regem Ante fores thalami. Tunc illum uertice prono, Sicut moris erat, supplex et mitis adorat Ionathas ad Saulem Atque his alloquitur dictis: "Certissima, salue, Spesque salusque tui populi! Quis, quęso, tuarum Esse potest laudum cupidus magis atque decoris, O rex, prole tua? Quare tibi dicere cogor Quicquid obesse rear splendori nominis usquam, O pater alme, tui. Communis gloria tecum, Communis tua culpa mihi. Nunc ergo rogatum Te uenio obtestans: Dauidem perdere uelle Desiste immeritum duroue extinguere fato Egregium fidumque tibi. Fuit ille decori Virtuti famęque tuę, qui cęde Goliam Sustulit, aduersas qui fregit Marte phalanges. Armatus quoties conflixit, uictor ad istam Cum spoliis rediit, cunctis plaudentibus, urbem. Gloria magna tibi est promptos fortesque fouere Semper ad arma uiros. Pręsentia numina sentis Hoc bellante tibi. Metuunt inuadere regni, Incolumi hoc, fines urbesque lacessere bello Insidiisque tuas. Quem si patiare perire, Mutatas uereor reuoluto cardine sortes Et conuersa retro fata indignata referri." Sic fatur Ionathas, et rex placatus in ipsum Dauidem iurat se nullas deinde nocendi Illi intensurum fraudes, nihil amplius esse, Quod sibi formidet: conspectum horrescere regis Desistat, notos inter numerandus amicos. Lętus ad hęc Ionathas grates persoluit et ipsi Talia Dauidi gaudens ex ordine pandit. Dauid Securus latebris Dauid post terga relictis Regia festino gradiens pede limina scandit Erectosque gradus surgentis ad ęthera tecti. Tum Ionatha comitante petit fulgentia Saulis Atria. Rex illum placido satis accipit ore Atque data dextra charum sibi tempore in omni Iam fore promittit promissaque foedere sancit, nota Instabili tamen ista fide. Nam dira phrenesis Quem superat penitusque ferę uecordia mentis, Proposito facit ille nihil laudabile certo. Nunc huc, nunc illuc deflectitur actus ab omni Vento, uela tamen rapidis dat sępius austris. Rursus ad arma ferox excitus fuderat hostes Dauid Iesseides Dauid uictoreque milite cinctus Venit ouans, Solymam turbis plaudentibus urbem Ingreditur lętusque sui subit atria regis. Illic forte sedens fessum certamine corpus Dum releuat, dextram, qua Martia pręlia promptus Egerat aut uibrans ensem aut hastilia torquens, Transtulit ad cytharę modulantia fila sonorę Dauidis cantus Nil uulgare canens, sed certe ut maximus olim Exurgens Abram primo ferus impete gentes Fuderit infidas prędamque receperit omnem, Quę fuerat Sodomis cum Lotho ablata nepote. Vt Hiercunteus lituum clangore sacrorum Conciderit murus simul et clamore uirorum, Aspirante deo plebique fauente fideli. Pręterea Iesus, Iudea uictor in ora, Hostibus ut fusis Solis consistere currum Et proferre diem iussit, uel quo usque fugatos Prosternat cędens, oneret uel compede captos. Vtque idem bello superatis regibus omnem Iudeę regionis humum possederit utque Israhelitarum tribubus diuiserit omnem, Et tamen hac sanctos priuarit parte Leuitas, Consortem cęli quo se sciat esse sacerdos Ętherięque domus, non mundi labilis aulę. Post Iesum Iudas quid bello gesserit et quid Othoniel, quid Aioth, Delbora uirago Iahelque, Quid fortis Gedeon, quid denique uiribus omnes Exuperans Sanson. Saulem quoque coeperat ipsum Diuino celebrans ad sydera tollere cantu: Vt, qui conati fuerant euertere Iabin, Vicit Amonitas, ut turmas fuderit acres Amalechitarum, quum regem cępit Agagum. Plura etiam dicturus erat, sed percitus igne Saul in Dauidem Rex Saul inuidię, Dauidis nomine laudem Ipse suam uinci cernens, exarsit in iras Feruidus et raptum magno conamine pilum Torsit in aduersum cantantis pectus, at ille In latus accliuo uitauit corpore telum. Vitatam paries confixus suscipit hastam Hastaque fixa cauis ferrata cuspide rimis Compulit extemplo concussa fatiscere saxa. Ipse fuga elapsus non lęso corpore Dauid Tecta laremque petit tenebris defensus opacę Noctis, nam stellas nubes obduxerat atra Splendentemque globum Lunę lucere uetabat. Armati ante fores missi sedere manipli, Vt mane egressum iugularent. Murmura sensit Ante fores uxor metuensque pericla marito Rettulit. Ille fugam postico fecit aperto Incolumisque abiit. Lictores decipit uxor, Ne subito cursu fugientis terga sequantur. Michola elusit insidiatores Compingens mappas et linea lintea circum Inuoluens hominis studuit confingere formam. Implicitę effigiant tumidum caput oraque uittę, Hircina horrebant expressi pelle capilli. Grandia si paruis liceat componere, tales Oblatę Veneri fuerant a uirgine pupę, Excolerent quondam quum reproba numina gentes. Reclinat lecto simulachrum, stragula supra Iniicit et turbę respondit mane roganti Oppressum subito morbo Dauida iacere. Illi intro irrumpunt, ut iam uel cęde iacentem Afficiant, recto uel uiuum tramite ducant Ad Saulem regem. Elusi commenta lacessunt Incusantque dolos et callida uerba Micholę. Rem referunt regi. Natam Saul inde uocatam Saul ad Micholam Increpitans "Tantumne animi superesse, Michola. (Quod nunquam rebar) potuit tibi," dixit "ut hostem Per mea securum ludibria siueris ire? Nec regem metuis, nec honoras stulta parentem." Michola respondet Illa sub hęc lachrymis caute respondit obortis: "Heu miseranda meę sortis lugendaque multum Conditio! Si iussa patris complere laboro, Ense uiri pereo. Sin, cui sum iuncta, marito Obsequor, infenso pater infert iurgia uultu. Quumque animum premat hęc angustia, nescio quo me Conuertam. Sed quis prohibet depromere uerum? A me dimissum nunquam Dauida negabo. Si mea non ueniam pietas, rex magne, meretur, Foemineo saltem miserans ignosce fauori. Ille minax stricto nuper mihi dixerat ense: 'Si me non tacita emittas secretaque serues Quęrentesque dolo fallas, mea dextera letho Te dabit et nostro mittere ad Tartara telo.' Arma uiri euasi, quoniam mandata peregi. Sed falli te forte putas? Animi tibi pandam Intima sensa mei, seu parcis uera fatenti Seu minus ignoscis. Non tam terrore minarum Quam pietate meum studui saluare maritum. Si non das ueniam, genitoris malo perire, Dum pia sim, manibus quam coniux impia dici, Perdiderim quod fraude uirum nil tale merentem. Opto fida mori potius quam perfida tetram Damnatamque bonis per sęcula ducere uitam. Scito fuisse tuam tunc me, quum uirgo sedebam In laribus uerecunda tuis. Nunc, tradita quum sim Nuptum sponte tua, iam certe non tua dicor Esse, sed illius, cuius consortia seruo, Cum quo communis thalamus mihi resque domusque. Ergo tui iuris quum non sim, maxime regum, Libertam permitte suo seruire patrono, Si tibi et ipse tuos seruos cupis esse fideles. Aut si certa tibi Dauidem perdere mens est, Hanc prius, hanc animam iubeas excludere ferro. Haud penitus misera me fungi sorte putabo, Si modo morte mea pręcedam fata mariti." His dictis languere furor, mitescere mentis Coeperat ira recens. Tacitus tamen inde recessit Rex Saul alterius subiens penetrale cubilis, Vt fessam curis mentem requiete foueret. Ipsa suos repetit festina Michola penates, Suspenso sed adhuc animo meditansque periclum Coniugis et dirum patris immanemque furorem.

Liber III ARGVMENTVM Regum lib. I, cap. XIX. Dauid fugiens uenit ad Samuelem. Satellites missi, quum illuc uenissent, prophetabant. Venit Saul, sed etiam ipse prophetare coepit nihil ei inferens mali. XX. Dauid fugit. Cum Ionatha collocutus latebras petit. In conuiuio quęritur regis. Ionathas absentiam eius excusans a patre lancea impetitur. Fugit. Dat signum Dauidi paterni odii. XXI. Dauid fugit Nobem. Ab Achimelech sacerdote accipit panes et gladium Golię. Profectus ad Achim, Getheorum regem, capitis periculum insanię simulatione uitat. XXII. Venit ad speluncam Odolam. Multi ibi ad eum conueniunt. A Gaddo propheta monitus uenit in terram Iuda. Doech Idumeus accusatum a se Achimelecum cum reliquis Nobę sacerdotibus iubente Saule interimit. Abiathar, Achimelechi filius, fugit ad Dauidem, a quo amice suscipitur.

Lib. III David Interea Saulem fugiens per deuia Dauid Herbidaque ingressus Ramathei pascua ruris, Fida subit diui Samuelis tecta prophetę. Extemplo adueniens illum de more salutat, Mox scelus ingrati capitalemque indicat iram Erga se regis, tectas fraudesque dolosque, Insultus etiam manifestaque bella furentis. Cędere nequitię tunc uate iubente tyranni, Excessere loco. Ruralem deinde profecti Secessum capiunt, ubi uicus nomine Naioth, Cuius culta suis Iordanis perluit undis Atque alit assidua lętos uligine campos. Hic sedem posuere sibi Samuelque propheta Bellatorque simul Dauid uitare uolentes Insanamque iram Saulis rabiemque furentem. Attulit id regi rumor. Tunc protinus ipsum Dauidem iubet exquiri uinctumque referri Adducique sibi, telis aut ense necandum. Sed quia mortalis frustra certare potestas Contra fata parat, missę fera turba cohortis, Vt uidere pios uates (mirabile dictu) Dignaque non modicis Samuelis honoribus ora, Correpti magno deponunt arma stupore Telaque proiiciunt tensisque ad sydera palmis Coeperunt cantu modulato condere laudes Atque deo grates misso Dauide referre Et subita sęuos animos pietate domare. Comparatio Sic aliquando poli gelido quum sęuit ab axe Horrida tempestas borealibus excita uentis, Dum metuit fragili sulcans uada salsa carina Nauita, dum trepidus cultor sata lęta perire Grandine mox lędente putat, uiolenta quiescunt Flamina tranquillumque salum cęlumque serenum, Mutata rerum facie pulsoque pauore, Erectas hominum mulcent dulcedine mentes. At Saul, ut reditum per tempora tarda suorum Per longasque moras duci conspexit, eisdem Supplementa recens delecto milite misit, Dum dubitat primos ad talia facta patranda Vel minus audaces uel iam minus esse fideles. Sed tamen hos etiam uatum pręsentia mouit Conspectusque pii Samuelis et ora uirorum Plurima cantantum supero pręconia regi. Ergo ipsi pariter cantus dulcedine capti Commendare deum cęli terręque potentem Incipiunt clarosque uiros pietate fideque, Obliti Saulis mandatorumque nefandę Cędis in indignos nec quicquam triste merentes. Hoc ubi uulgatum, cuneus quoque tertius armis Mittitur instructus ualidorum Marte uirorum. Ventum erat in Naioth, tunc ęque contigit istis Ac primis: Posita laudes feritate canebant. Nam sacer e cęlo ueniens afflauerat omnes Spiritus. Hic animos illorum, hic temperat artus. Saul Indigne ista ferens, subitam simul actus in iram Cisides, mora nulla, suam uocat ipse cohortem Atque anteire parat. Paribus quoque passibus agmen Terga ducis sequitur: pedites equitesque feruntur Ordine turbato, cuncti miscentur in unum, Comparatio Dum celeratur iter, veluti quum sole calenti Sturnorum nubes supereuolat acta sonoris Vocibus agricolę, fructus ne fertilis agri Lędat Amyneam rostris carpentibus uuam. Rex Saul, ut sacrum celeri pede contigit Aioth, Primus sistit equum, primus descendit ab illo, Post regem reliqui. (Mirum!) ruiturus in omnes Qui mox uisus erat, placatur protinus, ipsum Pręsentem mitis Dauidem spectat et ipsum Iam reuerenter adit uatem, iam carmina condit Laudis et ipse deo reiecto nudus amictu Ac uelut insanus. Vulgi uox ire per ora Illa frequens coepit: "Cisides nunquid et ipse Intra Sanctorum coetum numerandus habetur?" Quisque adeo fera corda viri mollita stupebat. At uero Dauid, quanta inconstantia menti Insita regis erat, non inscius, inde recessit. Quumque loco quodam Ionatham reperisset, ad illum David ad Ionatham Cum gemitu conuersus ait: "Quo crimine, quęso, Qua demum culpa lęsi quandoque parentem, Dic mihi, chare, tuum? Non cessat flumina, montes, Omnia solicita perlustrans quęrere cura, Hac ut me miserum priuet per uulnera uita? Sanguinis ergo mei tenet illum tanta cupido, Cuius ego toties affeci cladibus hostes? Hęccine uirtuti soluuntur pręmia nostrę?" Ionathas respondet Respondit Ionathas: "Quicquid, charissime Dauid, Te grauat, hoc ipsum nostram solet angere mentem. Nulla tua in regem fuit unquam iniuria certe, Sed me teste merens quam maxima pręmia uirtus. nota Inuidus ast animus, quanuis benefeceris illi, Est tamen impatiens alienę laudis et ipsos, Quos anteire uidet, semper contundere gestit. Credo autem nostro nihil a genitore parari, Seu magnum id fuerit seu paruum, protinus illud Vt mihi non pandat. Quare tibi numina iuro Sancta dei, quicquid moliri coeperit ille, Omne tibi arcanum penitus reserabo paternum." Talibus auditis respondit talia Dauid: David ad Ionatham "Credo equidem, Ionatha, nostrę discrimina uitę Esse molesta tibi teque affectare salutem Non mage, chare, tuam quam totis uiribus ut me A cunctis pariter saluum tueare periclis. Sed quia noster amor regi quoque notus habetur, Cęlatum te forte uolet, tractauerit ultra Siquid triste mihi. Sed tu scrutare parentis Mentem, quęso, tui. Festę uenere Calendę, Quum mihi post regem lęta ad conuiuia sedes (Vt scis) prima datur. Si me quęsiuerit ille, Dic ad Bethlemos propere petiisse penates, Te precibus cędente meis, solennia sacra Vt peragam et soler tribulum consortia pręsens. Interea latebris recubabo tectus in illis, Dum referas responsa mihi. Si mitia fient, Pax erit, at contra subita si bile tumebunt, Mors metuenda quidem. Nunc uni me tibi totum Atque tuę fidei committo. Tu modo cures, Nequando tradar regi sine more furenti nota Infensoque mihi. Non ęquo examine uerum Iudicat iratus, nescit moderamina mentis Et rationis egens nec amicis parcere nouit." Ionathas respondet Tunc Ionathas manibus geminis ad sydera tensis "Testor" ait "diuum regem, me mente fideli Cuncta relaturum tibi, Dauid, protinus illa, Quę bene uestigans cura studioque sagaci Nosse quidem potero sensus arcana paterni, Siue bonum fuerit quod norim siue sinistrum. At siquid simulanter agam, si fallere nitar, Ignifero tunc me trudat sub Tartara telo Omnipotens Saulisue sinat decedere dextra. Nil igitur dubites de me, charissime Dauid, Nec de Saule quidem. Nullum tam corde latenti Ducere consilium poterit, quin detegat ore Aut moesto aut hilari. Nec prodest fingere uerbis Diuersum, quando mentem frons indicat ipsa. Tu memor esto tui Ionathę, quum uiuere liber Coeperis absque metu, quum summum culmen honoris Ascendes populo plaudente, fauentibus astris." Dauid Iesseides animum erexit lętatus amici Ingenti multaque fide et, si fata reseruant Vlla sibi post hęc melioris tempora sortis, Digna relaturum se dixit pręmia tali Illius officio. Renouarunt foedus amoris Inter se nullo soluendum tempore, donec Carpere uitales ipsis conceditur auras. Rupes Ezel Nubibus ęriis et cęlo proxima rupes, Aspera muricibus, multa rimosa cauerna, Stabat, ab Hebreis Ezel tunc nomine dicta. Huius in occulto Dauid se condidit antro Opperiens ibi fida sui responsa sodalis. Mane Crastina puniceis surgens Aurora quadrigis Aduexit iam festa nouę celeberrima lunę Et coepit nitidę diffundere lumina lucis Atque hilari clarere die. Conuiuia mensis Ecce parant positis, epulas et munera Bacchi Apponunt famuli. Iocundo tecta tumultu Tota strepunt. Ipso tunc demum rege sedente, Ordine seruato proceres accumbere iussi, Quisque suum tenuere locum. Dauidica sedes Sola suo sessore uacat. Cur defuit ille, Quęrenti regi Ionathas respondit abisse Ad solenne sacrum Bethlemi forte futurum. Hoc a se precibus multum obnixeque rogantem Impetrasse suis atque hęc conuiuia festa, Absens quum fuerit, penitus seruare nequisse. Tunc rex iratus respexit lumine toruo Saul ad Ionatham In Ionatham clamans: "Quid me, mea spuria proles Et non uera, tuis uafre uis ludere dictis? Mene latere putas, quantum tu diligis ipsum Iesseo natum? Nescis, stupidissime, nescis, Quanto amor exitio tibi sit quandoque futurus In Dauida tuus, quanta hinc infamia nostro Confletur regno, quod adhuc non oppetat ille? Certum est ut pereat, quo saluo sępe salutis Me piget ecce meę. Sed nec, si uixerit, ulla Spes tibi regnandi post funera nostra relicta est. Viuum plebs sequitur, uiuenti sceptra dabuntur, Et tunc priuatis tua uita sub ędibus ęuum Exiget infelix, si non extincta recedet. I nunc et talem mentis male compos amicum Abde sinu oblitusque mei defende tuique!" Sic fatur tumidaque minax exęstuat ira. Ionathę fides Quem, rogo, suspicio talis non protinus arma Sumere et aduersum quosuis suaderet amicos Bella mouere palam, tacitas uel texere fraudes? Absalon expetiit genitorem pellere regno, Seba suum dominum, multos ad uulnera fratrum Interitumque patrum dominandi dira cupido Impulit et patribus iussit disperdere natos. At Ionathas regno antetulit Dauidis amorem Obsequioque patris, contempsit quippe pericla Cuncta status uitęque suę, dum functus amici Officio charum curat seruare sodalem Mallebatque mori fidus quam uiuere fallax, Quam fracta regnare fide. Documenta petantur Ex hoc rara uiris pręsentibus atque futuris. Comparatio Non sic Argolicum Pylades dilexit Orestem, Castora non Pollux. Priscorum fabula uatum Tales nulla refert, Ionathę quos ęquet amori. Ergo idem pietate sui commotus amici Mox ita submissa respondit uoce parenti: Ionathas ad Saulem "Ne sęui, genitor! Iam tandem mitior esto Atque animo perpende tuo, si iustius illum Conseruare tibi est quam perdere." Plura paratum Dicere correpta genitor perterruit hasta Saulis ira Elataque manu furibundus pectora nati Transageret penitus telo festasque profuso Pignoris ipse sui foedaret sanguine mensas, Ni consessorum consurgens turba repente Tam dirum prohibere nefas conata fuisset, Supplicibus blandisque patri clamoribus obstans. Inuitus tenuit, quem iam librauerat, ictum Rex Saul. Ille lares cursu properante paternos Linquens ora metu post se pallentia torsit Atque uno tantum seruo comitatus adiuit Proxima Dauidis latebris loca signaque monstrat Certa fugę, quę se iam dixerat esse daturum, Dat signa fugę Dauidi Si tulerit casus. Tenso nam protinus arcu Emisit celerem neruo stridente sagittam. Vtque hanc ad dominum referat tellure reuulsam, Currebat seruus, quum rursum cornua curuans Atque aliud iaciens telum, sed longius, ipsi Clamauit Ionathas puero: "Cito tolle sagittam Vltra te missam collectaque spicula defer. Pelle moras, celera!" Seruus parere paratus Apportat iacula, arcanę sed conscia uocis Mens tantum Dauidis erat Ionathęque loquentis. Cum iaculis arcuque puer dimissus in urbem Nil remoratus abit. Seruato tempore Dauid Prosilit e latebris et ter procliuus adorat. Amplexi inter se lachrymas atque oscula miscent. Insuper hęc Ionathas "Vade hinc, dulcissime Dauid, Vade" ait "atque uale! Firmati foedere amoris Sis memor et quicquid promisimus ambo uicissim Teste deo, nobis nostrisque nepotibus illud Vsque ratum maneat, nullo uiolabile sęclo." Post hęc digressi. Quo uisum tutius, illo Dauid uertit iter Ionathasque reuersus ad urbem Sępe pericla sui secum meditatur amici Quoque magis metuit, magis hoc pia numina uotis Solicitat certam absenti poscendo salutem. Noba urbs Levitarum Vrbs antiqua fuit sanctis data Noba Leuitis. Achimelech sacerdos Achimelecus ibi multa pietate sacerdos Notus erat, uenientem qui Dauida recepit. Miranti, quare sic incomitatus adisset Illas ipse domos tam magnus militiai Ductor, deuicto toties tam nobilis hoste, David Respondit Dauid, suppresso crimine duri Erga se Saulis, se rege iubente uenire Quędam secreto speculatum partibus illis, Nec procul inde suos comites residere fatetur. Vtque aliquo uictu ieiunos adiuuet illos, Orabat, quando ista dedit responsa sacerdos: "Non alii, Dauid, mihi sunt hoc tempore panes Pręter sacratos, quibus uti lege uetantur Omnes immundi. Sed si modo tuque tuique Corpore purgato puraque huc mente uenitis, Si modo uos Veneris non turpat foeda uoluptas, His quoque fas uesci." Tunc David seque suosque Affirmat mundos: ex quo sunt urbe profecti, Nil gessisse mali, nullis amplexibus usos Foemineis lectumque procul fugisse iugalem. Ergo sublatos sanctis altaribus orbes Triticeos iussit Dauidem ferre sacerdos. Discite, christicolę! Si panes sumere sanctos Non nisi mundatis licuit, nisi denique castis, Quanto pura magis mens uobis crimine ab omni Conuenit atque animus deposta labe pudicus, Sacratis propius quoties acceditis aris Mystica pransuri conuiuia? Sumitur istic Non simplex panis, non pręssi pocula musti, Sed Christus dominus specie uelatus utraque, Christus homo Christusque deus, lux, gloria, uerbum Ętheriique simul uirtus et imago parentis, Vnicus amborum quos spiritus efficit unum, Vt nihil hoc maius possit uel lingua profari, Vel reperire poli se mens super astra ferendo. David Pręterea Dauid subiungens Achimeleco Dixit: "Cęde mihi telum, si forte supersit, Aut gladium. Nanque arma domi suspensa reliqui Festinans, urgebat enim me iussio regis." Achimelech Respondit flamen uenerandus ad ista dialis: "Non est hic aliud nisi magni mucro Golię, Quem tu terribili strauisti uerbere fundę, In Terebintea dum pręlia ualle lacessit. Ille, inquam, mucro, quo tu secuisse Gygantis Iam strati ualido ceruicem diceris ictu, Illic nunc etiam madidus iacet ecce cruore, Syndone contectus, uicinus uestibus illis, Quas humerale uocant, ad sacra litanda dicatas. Illo si sit opus, tibi, Dauid, cędimus illum." Ensis Golię Iesseides gladium tollens pręcingitur ipso Thecaque eductum dextrę libramine quassat Et neque de Calibum talem uenisse caminis Asserit, Ęthnea nec de fornace Cyclopum Doech Saulis mulio Affuit hic Doech, Cisidę mulio regis, Ęditus in campis idola colentis Idumes, Ore ferus prauusque animo, uersutus et astu. Cuncta notat tacitus, memori quę mente reponens Ad regem deferre suum maturat in urbem. Donec agit uirga mularum armenta uirenti Et clamore tonat terrens et sibilat ore, Dauidis fugam Ipse fugam Dauid meditatus currit ad Achim Publica Getheę regionis sceptra tenentem, Sceptra inimica pię Solymarum aduersaque genti. Tunc uiso Dauide quidem Getheia turba "Hiccine" dixerunt "est Dauid, sępe choreis Cantatus lętis, quum tota theatra sonarent: Rex Saul armatus bellando corpora letho Mille dedit, plus ipse decem dux milia Dauid!" His ille auditis animo suspensus et hęrens Comparatio Extitit. Vt canibus subito fera cincta Lacenis, Quę, quo se referat, non inuenit inde cauernam Conspicata cauum festinans irruit antrum Atque illęsa manet, donec frustrata canum uis Compressis abeat latratibus, illa timore Prodeat abiecto et saltus iam tuta pererret. Haud aliter Dauid, populo deprensus ab illo Dum timet, ad cautas trepidus prolabitur artes. Dauid simulat stultitiam Stultitiam simulat pręsenteque rege furoris Signa repente dedit: Delapso corpore terram Verberat intorquetque artus et dentibus oris Stridet agens spumas, nunc huc, nunc uertitur illuc. Erectus confusa loqui, modo scindere uestes Ipse suas, pecudum uarias modo fingere uoces, Ambabus manibus diuersos ędere gestus, Diuersos pedibus. Quicquid dementia cogit Desipere insanos, timor hoc Dauida coegit Inter Getheos Achi spectante tyranno. Achis rex Talia qui tetrica temnens spectacula fronte "Quid mihi laruatum hunc hominem penetralibus istis Induxistis", ait, "quem non resipiscere tota Phocidos Anticyrę faceret purgamine silua, Non ipsi fratres Podalirius atque Melampus, Si cuperent ambo medicas adiungere dextras? Num desunt nobis similis ludibria monstri? Num fatuos tellus homines non germinat ista, Externos ut opus sit uobis quęrere, quorum Contristet miseranda meam lymphatio mentem? Tollite uos tandem nostris ex ędibus illum! Liber eat quocunque uolet, si liber habetur, Quem furor exuperat, cuius uesania mentem Alligat inuitamque trahit sua sub iuga morbus." Vix ea fatus erat, cuncti depellere certant Limine Dauidem, sed eundem exire morantem Correptum manibus sublimem extra atria portant Coenosoque solo effusum spretumque relinquunt. Talibus ille dolis inimicam fallere gentem Aggressus uitę manifesta pericula fugit. Odola spelunca Mons fuit erecto contingens uertice nubes Difficilisque aditu, spelunca notus Odola, Quę tunc quum fugeret trepidum Dauida recepit. Davidem amici adeunt Hoc ubi uulgatum, fraterno mota periclo Fratrum fida manus Bethlema sede relicta Accurrunt et uterque parens, simul et domus omnis. Tum quicunque fuit Iesseę stirpis amicus Aut Saulo infensus uel rebus pressus egenis Siue alieno etiam contracto debitor ęre, Omnes uno animo rupem gratanter Odolam Conscendunt lętique ducem Dauida sequuntur. Bellatrix ea turba uirum munitaque telis Illum circumstat nec non et pręlia poscit, Illi pręsidio sese auxilioque futuram Spondet et illius iussis parere paratam. Imperet in medias Saulis licet ire phalanges Et conferta uiris armisque irrumpere castra, Omne experturam contempta morte periclum. Et tamen hi numerum uixdum complere ualebant Centenum (sic fama) quater. Fiducia uires Vicerat atque animi tanto ductore uigebant. His comitatus adit Masphatę moenia sedis Et Moabitarum tali rogat ore tyrannum: "Rex, inimica tibi fugientes uenimus arma. Nam Saul ipse, tui uastator maximus agri, Nos quoque de patriis insontes sedibus egit, Actos insequitur bello mortemque minatur. Nunc fidei committo tuę commendoque nostros Confectos lachrymis et longa ętate parentes. Hic maneant oro, donec, quę fata sequantur, Experiar, uel quo claudentur fine labores." Hinc exorato per talia uerba tyranno Ambos hic pariter, matremque patremque, reliquit. Ipse in pręsidio stetit antri rupis Odolę. Gaddus propheta Inde tamen, uatis seruans oracula Gaddi, Descendit properatque tribus succedere Iudę Monstratos fines comitante cohorte suorum. Saltus Areth At postquam saltum directis passibus Areth Ingrediens illa fixit tentoria silua, Extemplo Saulis rumor peruenit ad aures Illic cum tota Dauida sedere cohorte. Ipsum autem Saulem campus Ramatheus habebat, Quem nemus argutum ramalibus integit umbris Perspicuique rigant scatebrarum aspergine fontes. Saul Ast illum nec amoena loci mulcere uoluptas Eualuit, subitam ne flaret turbidus iram Et contracta suos terreret fronte maniplos. Prętentans hastile manu gestuque minaci Saul ad suos Vsus ait: "Quid me, quid me, gens perfida, temnis Iesseidęque faues? Num uobis partiet agros Arboribusque dabit uel consita uitibus arua Aut, quibus ipse caret, flauentia porriget ęra? Ille audet nostris ueniens considere terris Et nostrum calcare solum, vos clauditis ora, Ocia uos agitis muti. Quis nunciat hostem Aduentare meum? Quis mecum signa secutus Obuius ire parat? Noster quoque filius olli Blanditur refugitque suo parere parenti, Obsequitur seruo. Quid tandem, dicite, restat Iam, nisi ut hunc uestrum libeat comprendere regem Et manibus uinctis inimicę tradere genti Atque autore meo me prorsus prodere nato? Doech Idumeus ad Saulem Talia iactanti stimulos superaddere Doech Coepit Idumeus flammisque adiungere flammas, "Quicquid habet fidei tuus," inquit "maxime regum, Quicquid opis Doech, debet tibi. Cernere Nobę Contigit ecce mihi, quando sacer Achimelecus, Consulto ętherio super hunc Dauida Tonante, Grata illi responsa dabat uictumque petenti Panibus impense exibitis obsonia iunxit Armaque porrexit cęso sublata Golię. Talibus ille igitur donatus rebus abiuit. Inde ego discedens celeri pede castra petiui, Vt tibi deferrem, ne rerum nescius esses." Rex nimis indignans accersere protinus ipsum Pontificem cunctosque iubet, qui sacra litabant Ante aras Nobę. Pariter uenere uocati. Saul sacerdotes Nobę perdere iubet Et rex continuo "Quas ob res, Achimelece, Coniurastis" ait "me contra tuque tuique Cum Dauide simul, cui uictum atque arma dedistis, Pro quo sancta dei placastis numina uotis Supplicibus cantuque precum sacrisque litatis, Quum tamen ille meum quęrat peruertere regnum Insidiasque paret, sumptis et prouocet armis?" Hęc quum terribili fudisset uerba profatu Ira recens regis, cuius non protinus ora Inficeret pallor, gelidos metus angeret artus? Achimelech sacerdos ad Saulem At tamen intrepida respondit uoce sacerdos. Pręstabant audacem animum sine crimine mores Mensque dicata deo finique propinqua senectus. "O rex, ista quidem Dauidis crimina nobis Ignorata latent. Quicquid subuenimus illi, Officium pręstare tibi reputauimus omnes, Quum gener esse tuus cunctis sciretur et esset Autor sępe tui superato ex hoste triumphi. Arma cibosque illi dedimus, cui plura dedisse Te patet. Erratum iam facto siquid in isto est, Errorem prius ipse tuum fatearis oportet. Nam cui tu natam dederas, nos panibus illum Iuuimus et primo quem tu dignatus honore es, Militię statuens ductorem, huic arma negare Duximus esse nefas aliquidue optare sinistrum. Si quicquam posthac tibi, rex, deliquerit ille, nota Nescimus. Venia est dignus, qui nescius errat. Ignoscas igitur, quando est ignoscere dignum. Credidimus generumque tuum turmęque tuorum Pręfectum tibi, rex, ex omni parte fidelem, Acceptum charumque tibi, tua iussa secutum Officiisque parem, quę te pręstante recepit. Nostra quibus si forte uoles conferre, uidebis Esse illis collata nihil. Sin poena parata est Vlla operi nostro, me spectat mulcta. Quid isti Peccarunt, qui me solum de rebus agundis Consultant semperque omnes mea iussa facessunt? Esse meum crimen fateor, si crimen habetur, Rex, iuuisse tuos (nam sic ego rebar) amicos." Saul Effera mens Saulis nulla ratione mouetur, Vt quicquam coepta desistere uellet ab ira Aut uerbis pręstare fidem. "Nil proficis" inquit "Perfidiam compto nimium sermone tegendo. Vna omnes uos culpa reos declarat. An ullus Esse fugę potuit Dauidis nescius ipsum Auxilii armorumque uidens et panis egentem? Nemo fuit uestrum, qui tunc uenisse referret Illum, quin etiam uictu iuuistis et armis. Vos igitur, lateris, iubeo, custodia nostri, Hos omnes uestro pariter disperdere ferro Perfidięque scelus meritis distringere poenis!" Nemo sacerdotes fuit ausus tangere sanctos Vimque inferre piis. Pręssis ad pectora palmis Immoti stabant, dum malunt regis iniquo Contempto imperio certę succumbere morti Quam maculare suas illorum sanguine dextras. Doech impius Solus barbaricę damnatus crimine Doech Impietatis ait: "Quid multorum arma requiris, O rex? Ecce tuus quam fido pectore Doech Scit seruire tibi, facto testabitur isto." Nec mora, districtum crebris rotat ictibus ensem, Nunc hunc, nunc illum, lethali uulnere cunctos Sternit humi. Riui currunt per prata cruoris. Corpora fusa iacent, cęsos mors occupat artus, Candida sanguineo squalent tegumenta fluore. Comparatio Ac ueluti, quem multa fames stimulauit, hiantes Extendit rictus lupus et nemus omne pererrat Pascentesque uidens pecudes furit, irruit, urget Ballantumque gregem mactat manditque cruentus. Donec ieiunam laceratis carnibus aluum Compleat, hinc saturo montana cubilia uentre Iam lassus repetit, sic dirus alumnus Idumes In iugulos sęuire sacros non destitit, usque Dum pia crudeli prostrasset corpora letho Octogena uirum numero superaddita quinque. Sed neque tot Saulis sedata est cędibus ira. Iussit adhuc rabidus Nobę disperdere plebem Non ętatis agens, nec agens discrimina sexus. Nec pecori parcens. Animantia sustulit uno Cuncta die. Nemo de strage superfuit ista Abiathar filius Achimelech Pręter natorum iugulati antistitis unum Effugio elapsum, proprio qui nomine dictus Abiatharus erat. Venit hic clademque nefandam Profusis moerens lachrymis exponere coepit Dauidi et cunctis Dauidica signa secutis. Haud siccis oculis scelus hoc Iesseius heros Audiit et tristi respondit talia uoce: "Nobę ego Doechum coram quum stare uiderem Et tacitum spectare tui pia facta parentis, 'Hic referet' dixi 'Cisidę cuncta tyranno.' Sed quisnam tantę radix et causa ruinę, Abiathare, fuit me pręter? Criminis huius Autor ego. Quanquam manifesta pericula uitę Poscere compulerint, quę tunc donata recepi Quęque reposta meę menti, non eximet ulla Obliuio, nec longa situ squalente uetustas Obducet meque immemorem nulla arguet ętas. Tu maneas mecum! Longe timor omnis abesto, Nil dubites! Aut nostra manus te proteget, aut hanc Si quisquam uitam mihi tollet, tollet et idem, Abiathare, tuam. Sors ambos una manebit." Ille igitur moestos ex hoc lenire dolores Incipit atque suis melius confidere rebus Nec penitus miserum se credere castraque nusquam Linquere Dauidis uel se diuertere ab ipso.

Liber IV ARGVMENTVM Regum lib. 1, cap. XXIII. Ceilla a Palestinis obsidetur. A Dauide liberatur. Saul eum persequi parat. Ille fugiens uenit in Ziph. A Zipheis proditur. A Saule obsidetur, sed quum audisset Saul Palestinos irruisse in regnum, dimisso Dauide recessit. XXIIII. Dauid uenit in Engadi. Latet in spelunca. In quam Sauli diuertenti clam accedens oram clamidis abscidit. Post abeuntem egressus clamauit. Fide eius comperta Saul placatus abiit. XXV. Samuel moritur. Dauid uenit in Pharan. In Nabalem ingratum animaduertere uolebat, ab uxore eius Abigaile placatus destitit.

Lib. IIII Vrbs Ceilla Interea muros, turres et tecta Ceillę Turba Palestinę subsidens Marte premebat. Audiit hoc Dauid nec mente quiescere quiuit, Vt, quos ipse suis toties deuicerat armis, Oppugnare tribus hi pergant oppida Iudę, In quibus una fuit urbs nobilis ista Ceilla, Consuluitque deum, nunquid succurrere fessis Auxilioque iuuare pios se uellet. Amica Persensit responsa dari. Tamen arma iuuentus Sat fore si Saulis possint uitare fremebant, Nedum bello alias pugnaque lacessere gentes Vt satis esse queant. Sed contra talia Dauid Dauid ad suos "Quid timidi musatis?" ait "Victoria uobis Promissis firmata dei est, cui terra polusque Obsequium pręstant, diuisis ęquoris undis Qui siccum monstrauit iter populumque fidelem Inter terribiles adaperto tramite fluctus Eduxit tutaque potens regione locauit. Hostiles autem currus aciemque secutam Obruit effusis laxati gurgitis undis. Contulit hanc nostris patribus deus ipse salutem, Non uis ulla uirum, non multę copia gentis. Et dubitatis adhuc illius fidere uerbis, Qui nunquam fallit, cuius ualet omnia uirtus? En iterum responsa petam, quo certius istud, Non mente ancipiti, quod diximus, accipiatis. Indue sacrati niueum uelaminis ephot, Vt rursum consulta petas rursumque preceris, Abiathare, deum, quo nostris mensque fidesque Confirmata magis iam gentis castra prophanę Inuasisse uelit cupiantque leuare Ceillam Obsidione graui et tanto seruare periclo. Consuluisse semel nostrum fuit istud utrique, Abiathare, satis, dubię succurrere plebi Est opus, ignauum pellant ut corda timorem Vulgatisque iterum redeant audacia fatis." Quęritur ergo iterum, quę sit sententia magni Immensique dei super hoc molimine rerum, Et primę similis uox est audita secunda: "Vade, Palestinos prompto certamine, Dauid, Aggredere et muros pauidę defende Ceillę! Nil dubita: nostro protectus numine uinces." Dauid liberat Ceillam obsidione Pollicitis animi succensi talibus, arma Expediunt cunctique simul Dauida sequuntur. Moxque Palestinas aggressi Marte cohortes Fundunt atque fugant, fugientum terga uerutis Transfigunt crebrisque secant simul ictibus ensis. Et fragor et clamor, gemitus, formido, tumultus Hic illic sonitu uario miscetur in unum. Ante omnes Dauid Getheo uulnera ferro Ingeminat: nunc hunc, nunc illum sternit oberrans. Militis atque ducis peragebat munia, forti Tractans arma manu uitansque pericla sagaci Consilio segnesque suis hortatibus urgens. Hostibus euersis rediit portasque Ceillę Ingressus magno seruatę plebis et urbis Excipitur plausu lętusque hac sede quieuit. Tantę autem laudis uacuas uaga fama per auras Spargitur et Saulem peruenit ad usque tyrannum. Saul in Dauidem Ex hoc ille ratus sibi iam Dauide potiri Esse datum dixit: "Cauea capietur in illa Iam male tutus aper. Laqueis nunc, improbe Dauid, Impediere meis: inclusus moenibus istis Iam nusquam effugies. Tanti uictoria stabit Ista tibi, ut malles pugna superatus abisse Quam sedisse loco, de quo proieceris hostem." Extemplo acciri toto iubet agmina regno, Vt quisquis ferre arma potest, mora nulla, secutus Iussa ducis, properet circumdare lata Ceillę Moenia, Dauidi nullum prębere latenti Effugium pariterque suis intendere captis Vincula militibus, subeant durissima turpis Vt iuga seruitii, tanto ductore perempto. Has tantas talesque minas tantosque paratus Persensit Dauid, propriis neque uiribus ausus Fidere, diuinos monitus inquirere coepit Supplex cum sacro sic orans Abiatharo: Dauid ad deum "Summe deus, quem mente colo, cui blandior uni Sępe tuum celebrans iterato carmine numen, Sępe tuas onerans cęsis animalibus aras, Da seruo responsa tuo, maneamne Ceillę An fugiam, totis quoniam modo uiribus illam Oppugnare parat fractisque euertere muris Rex Saul iratus nostroque infensus honori." Tunc delapsa polo mortales contigit aures Vox diuina monens: "Terra decedere ab ista Ne tardes, Dauid. Si manseris, ipse Ceillam Obsidione premet Cisides, te simul illi Offeret infidę captum uis impia gentis." Ergo discedens illinc Iesseius heros Sexcentis comitatus abit belloque probatis Militibus, loca sola uagus collesque supinos Aruaque nota feris incerta sede peragrat Auia quęque petens, nequando uiribus impar Ingenti occurrat Saulis ualidęque cateruę. Quumque illum dumeta procul Ziphea tenerent, Ionathas ad Dauidem Aduenit Ionathas et sic solatur amicum: "Ne dubita, Dauid! Diuino numine tectus Eripiere malis uitęque pericula uinces. Te manet eximium regni diadema superbi Israhelitarum. Ionathas tibi honore secundus Tunc erit iste tuus, si uiuet." Dixit, et ipse Dicta hilari Dauid firmauit protinus ore Dauid respondet Amplexusque illum "Regno mihi charior" inquit "Semper eris. Nihil orbis habet, quod Dauid amori Scit pręferre tuo, cunctis tu dulcior unus Deliciis. Sine te (mihi crede) et uiuere acerbum Et regnare foret. Quoties te cernere nostris Concessum est oculis, quoties affarier ori. Perpetuę labor iste fugę releuatur et ipsa, Ipsa meam cessant terrere pericula mentem." Talibus alloquiis inter se mutua iungunt Oscula et inuitos digressus separat. Ibat Suspirans Ionathas, flens Dauid mansit in illo, Quo sese iunxere, loco, pręsentia quippe Ambos reddebat lętos, absentia moestos. Ziphei Prodidit interea gens impia Zipheorum Dauidis latebras Sauli, "Rex inclyte," dicunt "En nostris sedere locis Dauidque cohorsque, En iuga summa tenent nemorosę rupis Achilę. Illo si totum pariter conuerteris agmen, In manibus tunc illa tuis tibi tradere castra Spondemus, capto quo iam Dauide quiescas." Hęc postquam promissa, suis ęqualia uotis, Saul Rex Saul audisset, lęto sic rettulit ore: "Summas, Ziphei, uestro pro munere grates Non ingratus ago uobis, habeo quoque summas, Quod tam solicito mea uota fauore iuuatis. Ite modo, quocunque solo consederit ille, Inspicite, ut certum quum norim, protinus illo Accelerem et totum circumdem milite campum, Nequa fugę clausis pateat uia. Condere si se Sub tellure uolent, scrutabor uiscera terrę. Inferius trusi Stygia si sede latebunt, Erruet inde illos animi solertia nostri." Illi ergo patrias repetito tramite sedes Contendunt regisque feri mandata facessunt. Tunc autem Dauida ducem fidamque cohortem Maonis deserta Post Iesimutheos fines deserta Maonis, Altorum nemorum generosi montis, habebant. Id referunt regi post explorata reuersi Ziphei loca multa quidem regionis opimę. Rex uero subito collecto milite campos Transgressus, montem peruenit ad usque Maonem Instructaque acie coepit conscendere collem, Ipsum cum sociis qui tunc Dauida tenebat. Cui iam nulla fugę fuerat uia, nulla salutis Spes nisi quam solam diuino fretus habebat Auxilio. Quare geminas ad sydera palmas Sustulit et tali numen cum uoce precatur: Dauid ad deum "Maxime terrarum rector cęlique profundi, Ad te confugio, te uoto supplice posco. Insontem defende, precor. Quam Saulis iniquo Sępe premar bello, nosti. Nunc ecce propinquat, Enecet ut captos crudelis meque meosque. A tam pręsenti tu nos tueare periclo! Illa tuum toties quę texit dextera seruum, Nunc potius cunctata nihil nos liberet isto Ciuili exitio. Nam multo est durius armis Cognatę gentis quam externo Marte perire." Vix hęc ędiderat, quum Saulica substitit ala Colleque dimisso retro cęssere phalanges Comparatio Haud secus ac puppes, quę uentis uela secundis Plena dabant, uersis repetunt mox ęquora proris Iam sulcata suis aduersa flante procella. Saul Cisides etenim montanum scandere culmen Dum properat, subitus perculsit nuncius aures: Arua Palestino uastari milite regni Tota sui, uillas incendi, rura colonis Priuari pecudumque greges armentaque uerti In prędam, magnis turbari cuncta rapinis. Vocibus his excitus abit tutumque reliquit Iesseiden comitesque simul, diuina repente Quos omnes tali seruauit gratia casu. Ipse deo grates egit pro munere Dauid Petra diuidens dicta Et soluit sua uota libens. Locus inde salutis Disiungentis habet felicia nomina Petrę, Rex Superum miserans quoniam disiunxit utrosque: Istos, ne pereant, illos, ne sanguine fratrum Inficiant dextras atque hoc se crimine damnent. Ergo nocere tibi nequando possit iniquus, Iustitiam serua, recti ne desere callem, In solo spem pone deo. Si firmus in isto Stabis proposito, summa repleberis olim Lętitia multumque malos tolerasse iuuabit. Quum Petra e cęlo tandem descenderit illa Discernens mites agnos hedosque petulcos Hosque uocans sursum, quo iam cęlestia carpant Pabula et ęternę degustent gaudia uitę, Ast illos sceleris conuictos atque prophanę Mentis damnatos ad Tartara tristia trudens, Acribus ut pensent commissa piacula poenis. Post hęc Iesseides liquit deserta Maonis, Cum sociis rapidum per plana et pascua gressum Engadi Ad loca tuta ferens Engadi, balsama raro Hic ubi odore fragrant et acuta cuspide lignis Incisis manant diuini unguenta liquoris. Iamque Palestinis tota regione fugatis Rex Saul et pręda depulso ex hoste redempta Quęsitum Dauida redit tria milia secum Israhelitarum bello non segnia ducens. Engadi penetrat, montana atque auia quęque Scrutatur uallesque cauas saltusque profundos Ęriasque simul rupes. Tunc forte grauatus Pleno uentre, cauum solus diuertit in antrum Exonerare uolens digestę pondera coenę. Ante illum fugiens speluncam Dauid eandem Intrarat tacitusque sua cum plebe sedebat. De tenebris speculata uirum magis intima turba, Protinus ad patulas Dauidis murmurat aures, Pressa illi sed uoce loquens humilique susurro: "Ecce dies uenit uatum promissa relatu Responsisque dei. Vis, Dauid, protinus istum Tradamus letho, quem solum sanguinis urget Tanta sitis nostri nullo unquam crimine lęsum? Nunc, nunc nos omni solui permitte periclo Hosteque sublato tibi debita sceptra rependi." Dauid non permisit lędi Saulem sibi infensum Irruere in regem stricto mucrone paratos Iesseides uetuit dicens: "Scelus istud abesto Hac a mente procul, diuino chrismate inunctum Vt iubeam uiolare uirum. Vos ponite tela Et cohibete manus! Sortem concedite nostram Fatis ire suis. Cessabunt ista pericla, Quum uolet ipse deus. Nobis quoque sceptra dabuntur." Sic ait et tacitus suspensis passibus ibat Ad regem iam iamque manens post terga sedentis Illius apprensam clamidis disecuit oram. Et Saul ignarus facti tenebrosa relinquens Antra suos adiit coeptamque per ardua tendit Ire uiam furiis ardens stimulatus et ira In Dauida ducem nec adhuc infensus in illum Infestusque minus. Post regem Dauid et ipse Cum sociis latebras exit properanter opacas Et cito pręrupti superat latera ardua montis, Vnde inimica queat sublimior ipse tueri Agmina et irati regis lenire ferocem Elatumque animum submissę uoce loquellę. Ergo illum intento gradiens clamore uocauit Atque ex aduerso spectantem pronus adorans Dauid ad Saulem Blandius affatur: "Quid me, rex magne, benignam Dans delatorum uerbis mendacibus aurem, Persequeris censesque tuum tam credulus hostem? Proptereaque meę laqueos intendere uitę, Heu, nunquam cessas et aperto quęrere bello, Me miserum ut perimas, cui dudum certa potestas Te data perdendi fuerat, sed sanguine dextram Hanc scelerare tuo et tantum committere crimen Nec uolo nec uolui. satis est potuisse uideri. Aspice, sitne tuę decisa hęc fimbria uestis. Quam mea nunc elata manus tibi monstrat et offert. Ac perpende simul, siquid molitur iniquum, Siquid agit prauum tuus hic post talia seruus. Quem tu quam iustis disperdere niteris armis. Is qui cuncta uidet. Superum rex, ipse uidebit. Ipse boreę mentis tutor uindexque malignę." Saul Obstupuit mutilata uidens sua tegmina limbo Cisides animumque pium miratur in illo, Insidiatori potuit qui parcere uitę Ipse suę, iustam tanto quum posset ab hoste Expetiisse necem seque excussisse periclo. Hinc uictus pietate uiri certantis honestis Contra arma officiis, postremo nullius unquam Offensę memoris, sed et indulgere parati Illis omne bonum, per quos non digna recępit. Saul ad Dauidem Hęc responsa dabat: "Fateor, mitissime Dauid, Immerito tibi me commotum. Tu autor honoris Sępe mei nostrique simul tu gloria regni. Hostis ego ipse tuus. Fateor me mente proterua Ingrataque tuo nimis invidisse decori. Et siquando dolos timui, nunc certa fidelis Constantisque animi nos erga signa dedisti. Ecquisnam quandoque sibi fera bella mouentem Non periisse semel mauult quam uiuere semper? Pro tanta pietate deus tibi pręmia digna Conferat accipiatque preces et uota secundet. Sed quum etiam regni tibi sit cęssurus habenas Imperiique uices, ut plebs populusque loquuntur Vtque canunt uates, hęc pacis foedera sunto: Numina sancta uolo iures mihi, germina nostrę Gentis ne tollas et stirpem in sęcula serues." Dauid Annuit huic pacto Dauid. Mox pace peracta Ipse cohorsque hilares Engadi plana relinquunt Munitosque adeunt naturę munere colles. Cumque sua Solymas Cisides gente petiuit. Samuel moritur Interea Samuel uates Helcanius ęger Deposuit fragilem carnis mortalis amictum. Exanimes artus patrio clausere sepulchro Turba Levitarum tristis Ramatheaque plebes. Stabant ingenti confixi corda dolore Et lachrymis perfusi oculos, lamenta sonoro Edebant gemitu pro tanti morte prophetę. Vtque etiam pręsens et postera nosceret ętas, In quibus ossa locis illius tecta iacerent, Marmoream scalptis ornarunt uersibus urnam: Epitaphium "Hic situs est Samuel, uenturę conscia sortis Cuius lingua fuit, sacer ordo, candida uita." Dauid Tunc autem Dauid castro uicina Pharano Arua tenens didicit Nabalis ouilia lana Expoliata sua seruis tondentibus illa Mons Carmelus In caulis, Carmele, tuis, qui proximus urbi Chebronę insurgens magno petis ęthera dorso Palmiferumque caput sub cęli nubila condis. Nabal diues Iste Maonis erat Nabal ditissimus urbis, Pręter opes alias fuerant cui mille capellę, Grex ouium triplo maior, nec paruus equarum Atque boum numerus. Sed tantum mentis egenus Ipse fuit, quantum fortunę rebus abundans. Ingenio durus, teter, cerebrosus et asper, Moribus incultis et in omni sordidus actu. Huius lęta sedens olim prope pascua Dauid Quadrupedes tutatus erat. Custode sub ipso Non armenta latro tetigit, non Martius ullas Carpsit oues lupus, et pecudes quot pastor agebat In dumos iubare exorto, tot deinde reuertens Intra septa domus iam Sole cadente locabat. Dauid Iesseides ideo tali sibi munere uinctum Nabalem petiit modici subsidia uictus. Qui missi fuerant, illi mandata fideli Dauidis nuncii ad Nabalem Ore recensentes dixerunt: "Optime Nabal, Teque tuamque domum notus certamine Dauid Dux noster saluere iubet mittitque rogatum, Dum pręstas operam tonsurę lętus ouili Festaque concelebras epulis conuiuia raris, De tantis opibus, tibi quas diuina fauendo Indulsit pietas, aliquid digneris amico Impartire tuo, cui per deserta uaganti Deficere humanę iam coepit copia frugis, Ille tuas defendit oues, dum castra teneret Istis fixa locis quondam. Non defuit hedus De gregibus, non agna tuis; pecuaria nemo Diripere est ausus nec furto abducere. Miles Innocuas tenuit, te non offendere iussus, Ipse manus et quę tua sunt intacta reliquit. His illum obsequiis siquid meruisse fateris, nota Nunc quocunque libet dono testare. Merenti Nam scis esse nefas si gratia nulla repensa est. Profuit ille tuis et adhuc prodesse paratus Est rebus. Tali quid te tribuisse pigebit? Mittas magna licet, maius referetur ab ipso, Hebrei quem sceptra manent insignia regni, Si non uana sacri pandunt responsa prophetę." Talia dicentes transuerso lumine Nabal nota Spectabat tacitus. Neque enim cum mente quieta, Siquid eum poscas, potis est consistere auarus. Has igitur fudit turbato pectore uoces: Nabal respondet "Quid mihi cum nato Iessei? Scilicet illo Huc fugiente pecus tutum fuit. Ergo uerentur Prędones seruum, qui nunc deserta peragrat Et pauidus domino quęrit latitare relicto. Ergo alimenta meis tollam tonsoribus, illum Vt pascam, atque homines, quorum nec nomina norim, Nec genus aut patriam, saturem modo carnibus istis, Quas nostris iussi pueris famulisque parari? Regnabit, dicunt, Dauid. Sed dicite: Nabal, Progenies magni (si nescis) clara Calephi, Vt regnes optat felicius et sua cesses Appetere esuriens." Hęc fatus compulit illos Nullo donatos ingratus munere abire. Ast ubi se uidit despectum probraque passum Mordacisque gulę conuitia Dauid ab illo, Cui bona contulerat, quem sumptis texerat armis, Extemplo iratus decreuit sumere tristes, Sed forsan meritas pro tanto crimine poenas. Feruidus ira igitur tacuit. Mox ore soluto Ad socios conuersus ait: "Fidissima nostrę Dauid in Nabalem ingratum Robora militię, quo munere uestra rependit Obsequia ingratus Nabal, iam cernitis omnes. Ecce preces nostras despexit et ore procaci Vos uestrumque ducem carpsit temerarius ille Haud minus audenter quam si uilissima cuncti Mancipia essemus seu quicquam uilius illis: Non noti uirtute uiri, non hoste timendi Iam toties uicto. Qui simus, nouerit ille Per sceleris poenas. Nostro delebere, Nabal, Quos temnis, ferro. Dirę petulantia linguę Et tua tota domus tecum subuersa peribit Et pecus omne simul." Post hęc accingit acuto Ense latus reliquosque iubet iam tela parare Seque sequi, scelus ingrati ut castiget, euntem. Turba quater centena virum sua terga secuta est, Omnes instructi ad pugnam et certare parati, Bis quoque centenis ad castra tuenda relictis. Interea quidam Nabalis forte bubulcus Vxori ipsius rem defert, qualiter ille In Dauida ducem iactarit probra, ministris Illius insultans paucasque petentibus escas Vt dederit celerem tumido clamore repulsam. Inde, nisi ipsa nihil prorsus cunctata sagaci Consilio occurrat, speret domuique uiroque Et magnam cunctis unius crimine cladem. Abigail Nabalis uxor Abigail fuerat mulieri nomen. Honestas Et pudor et placidę tranquilla modestia mentis Eius erant comites, oris quoque iuncta decori Plurima facundę fulgebat gratia linguę. Ergo maritalis manifesta insania facti Angere cordatę mulieris pectora coepit. Illo inconsulto cum multis obuia donis Dauidi ire parat. Pueros pręcedere iussit, Ipsa sedens dorso post illos ibat aselli. Dona fuere quidem raptim pro tempore sumpta: Bis centena Ceres, Cereris cum panibus utres Hyrcini gemini Baccheo munere pleni, Cum uerubus quernis ueruecum corpora quinque Pinguia, iamdudum calidis assata caminis Et totidem satis demensę uasa polentę Vuaque passa simul, centum distincta maniplis, Bis centum massę caricarum. Talia cuncta Ante illam serui Archadicis imposta caballis Festini urgebant, quum montis plana propinqui Iungentes molli cernunt descendere cliuo Armatam iuuenum turmam ductore feroci, Tendentum celeri uelut in certamina cursu. Agnoscunt Dauida ducem. Tunc protinus ipsa Abigail placat Dauidem Desilit Abigail, quo iam ferebatur, asello Et uenerata uirum uenientem prona salutat. Sternitur ante pedes miserando prouida gestu Flebilibusque modis atque illum talibus orat: "Inclyte dux Dauid, Superum qui rege fauente Bella geris gentemque domas idola colentem, Te prostrata rogo, perpendas quam sit iniquum, Vt multi insontes unius crimine stulti Plectantur culpamque luat gens inscia culpę. Illius en ego sum Nabalis flebilis uxor, Dementis stupidique uiri, uecordia cuius Te bene de nobis meritum proscindere uerbis Ausa est indignis. Quid enim non improbus audet Insignisque furor? Famulos quod miseris illi, Nosse ante haud potui atque ingratę audacia mentis Me certe latuit, post factum talia noui. Tunc absens etenim fueram doluique fuisse Absentem, nam tale nihil contingeret olim. Ipsa ego cuncta tuis curassem congrua uotis, Officio poscente tuo. Nam plurima semper, Quum multa exoluam, tibi me debere fatebor. Quicquid habemus enim, nostra est possessio, munus Sed, dux magne, tuum. Tamen est pro munere tanto Facta offensa tibi. Facta est, iam uertere nemo, Ne sit facta, potest. Qui fecit, non bene sanę Mentis erat. Nunc ipsa tuis oransque precansque Aduoluor pedibus. Veniam mihi criminis huius Ancillę concede tuę dignareque dona Accipere hęc oblata tibi, quę nempe fatemur Inferiora tuis in nos, dux optime, factis, Non spernenda tamen, quum nos atque omnia nostra His adiuncta tuos tibi iam seruentur in usus. Quos ita deuinctos retines si perdere pergas, Ipsi cumque ipsis tua iam benefacta peribunt. Sin quoque peccantem intactum dimittere malis Quam punire, magis placidę clęmentia mentis Addita peccanti forsan memorabitur olim Quam prius insonti collatum munus amico. Hoc tibi cum multis commune est, rarius illud, Vt quisquam lęsus iusta se temperet ira Et facile exhibeat ueniam poscentibus. Ergo Adde tuis cumulum tam multis laudibus istum, Vt nihil his desit. Quisquis nunc inuidet, illum Esse tibi infestum iam tandem, credo, pudebit Incipietque tibi mutata mente fauere, Quum per cunctorum te ferri uiderit ora, Non pietate minus quam forti pectore clarum." Protinus ira furens blanda lenita loquella In Dauide fuit. Verborum sensibus ille Ornatuque simul captus formęque decore Placatur. Precibus uenia est concessa petentis Et promissa fides, et lęto munera uultu Cuncta accepta quidem Dauidi, non quia rebus Talibus indiguit, dum per loca sola vagatur Cum tot plebe uirum, sed ne delata refutans Credatur coeptum nondum posuisse rigorem. Atque his astanti respondens Abigaili Dauid ad Abigailem Exhilaratus ait: "Summas ego debeo grates Ętherio primum, qui temperat omnia, regi, Summas deinde tibi. Dedit ille repente profectis Hic hodie ut fieres armatis obuia nobis. Tu dulci eloquio uerbisque potentibus oris Placasti ingentem nostris in cordibus iram, Qua succensus ego petulantis crimina linguę Et nimis ingratę scelerata obliuia mentis In Nabale tuo properabam protinus ultum. Hanc, hanc illius foedassem sanguine dextram! Sed neque solius contentus cęde ruissem In genus omne suum pariter grassanteque ferro Orba domus dominum lugeret, pignora, seruos Et mutas pecudes, catulis, mihi crede, nec ipsis Parcere mentis erat. Tibi nunc ea cuncta remitto, Cedo cuncta tibi. Tali tua munera lege Insuper accipio, si me mea fata sequentur, Vt quandoque tibi sim multo plura daturus. Nunc secura uale, cuius sapientia rara, Pręstans eloquium, mens mitis teque tuosque A tam uicinę reuocauit limine mortis." Hęc ubi dicta, pius conuerso milite Dauid Ad sua castra redit gaudens, quod sanguinis expers Innocuasque manus pacataque tela referret. Ipsa quoque Abigail Carmeli pascua montis Magnorum compos uotorum lęta reuisit.

Liber V ARGVMENTVM Regum lib. 1, cap. XXV. Abigail domum reuersa Nabalem ebrium offendit. Quo mortuo Dauid eam sibi copulat. Alteram etiam duxit Achinoem. Saul Micholam tradit Phalto. XXVI. Zipheis prodentibus Dauidem obsidet in colle Achilę. Dauid noctu ingressus eius tentorium, tulit cyphum et hastam. Quam ob rem Saul placatus abiit. XXVII. Dauid fugit in Palestinam ad Achim regem. Habitat in Sicelech. Prędatur gentiles et fingit se prędari Israhelitas. XXVIII. Palestini cogunt exercitum in Saulem. Saul propius castrametatus timuit. Dimissis castris abiit consultum phitonissam de euentu belli. Samuel apparens prędixit aduersa. Ille prę dolore uix exoratus, ut cibum caperet, nocte reuersus est in castra.

Lib. V Meridies Scandebat medium cęli Sol aureus orbem Feruentemque magis spirabant naribus ignem Pyrous rapidusque Phlegon et lucis Eous Foecundus plenusque suis ardoribus Ęthon, Quando tecta domus Nabalis sedula coniux Succedens uidit dapibus conuiuia largis Feruere et impletis undantia uina lagenis Afferri pariter positis longo ordine mensis. Atria tota strepunt istis famulantibus, illis Nunc hoc, nunc illud poscentibus, omnis et ipsa Plebs recubans uario tempus sermone trahebat. Risusque et cantus creberque per ora susurrus Fertur et elatę rumpunt laquearia uoces. Comparatio Qualiter in magno pecudum grege sępe ruditus Mugitusque sonat ballatu mixtus ouili Grunituque suum, tum uox confusa canore Diuerso patulas hominum circumtonat aures, Talis ibi per tota ruens triclinia clamor Murmure multiplici latas repleuerat ędis. Nabal ebrius Inter conuiuas Nabalem forte maritum Cernit, qui manibus plenum cratera duabus Sustulit amplexus labrisque admouit et ore Exhaustum cupido totum consumpsit hiatum. Et tunc illa quidem deprendit tam magis ipsum Incaluisse aliis quanto maiore bibendi Libertate solet dominus quam seruulus uti. Potus Nabal erat, perplexo uerba palato Dimidiata refert non blesę crimine linguę, Sed uini uitio uenas inflante madentes. Ipse idem nescitque loqui nescitque tacere. Murmurat ore, manu gestit, conniuet ocellis. Et nisi quod mensis innixus pectore prono Ebrius accumbat. pedibus consistere rectis Non bene sufficeret. Talem quum prouida coniux nota Vidisset, siluit. Quid enim suadere loquendo Capto mente potest aliquis uel dicere, quod non Ventus et instabiles properent auferre procellę? Ast ubi iam noctis conuiuia lęta secutę Alta quies crapulam digessit mensque nitere Coepta nitente die est, uerbis aggressa maritum Abigail narrat quę gesserat. Ille periclo Territus audito trepidos uix sustinet artus. Inde stupens nec adhuc meritas euadere poenas Comparatio Posse timet. Veluti mediis qui fluctibus olim Iactatum fragili meminit se forte carina, Quos uix effugit fluctus, exhorret eosdem Nec potis est illos animo memorare quieto. Liber erat poena Dauidis munere Nabal. Sed mulctante deo stultę commissa loquellę Et benefactori mala probra relata, repenti Post bis quinque dies rapitur sub Tartara letho. Morte luisse scelus Nabalem nuncius aures Protinus impleuit Dauidis. Sustulit ille Ad cęlum geminas gemino cum lumine palmas Dauid ad deum Et uoce intenta "Tibi, mundi maxime rector, Grates" inquit "ago. Tu iusto facta proterui Ingratique uiri poenarum uerbere pulsas Nec potes ipse pati, collata iniuria seruis Vt sit inulta tuis. Tu me decędere ab ira Curasti incoepta, ne lęsus lędere pergam, Sed magis ignoscam. Nunc te dixisse recordor: 'Cędite uindictam mihimet, punire malignos Iuris quippe mei est dignisque indigna ferentes Accumulare bonis.' Tu uindex, tu pater idem Attollens humiles semper subdensque superbos, Da quoque in infestos ut sim placabilis hostes. Vt semper uirtute tua stabilitus et illos Euitare queam, simul et me reddere dignum Promissis in regna tuis sceptroque potiri." Discessere polo nubes ęthraque relucens Syderea cęlum diuini prospera nutus Signa dedit, facto quum Dauid fine quieuit. Inde subit mentem formę decor Abigailis Submissusque animus prudensque loquentia linguę Nec facunda minus, quanta curaque fideque Quęsierit ueniam, sed et impetrarit iniquo Et uenia indigno post impia facta marito. Ergo suis illam thalamis admittere secum Decernens quosdam genialia iura petitum Emisit. Quibus ipsa trahens a pectore uocem Hęc responsa dedit, sed prono uertice nomen Abigail ad Dauidis legatos Dauidis uenerata prius: "Me munere tanto Immeritam fateor. Dauidis dicier uxor Iesseique nurus plus est quam nostra requirit Conditio. Seruire meo, seruire parata Sum domino, quicquid mihi iusserit ille, facessam. Quanuis ipsa suis me crura lauare pedesque Pręcipiat seruis, manibus complebitur istis Vile ministerium, merear modo talis in ędes Esse recepta uiri numeroque admissa suarum Vel fieri uel dici pars aliqua ancillarum." Ergo ubi defuncto persoluit iusta marito, Exurgit dorsumque sui conscendit aselli Ingrediturque uiam quinis comitata puellis Cumque uiris, illi qui se uenere uocatum, Vesper Maturauit iter. Nondum Phoebeia lampas Oceani Hesperia pręceps se merserat unda, Abigail fit Dauidis uxor Quando ad Dauidem uenit noua nupta maritum Atque ipsi coniuncta uiro est melioribus usa Quam prius auspiciis. Post hęc (quia lege licebat Achinoe altera eius uxor De tribubus propriis plures adducere sponsas) Iezrahelitanam thalamo sibi iungere Dauid Achinoen studuit. Demum gaudere duarum Harum coniugio coepit, nam prima Michola Tradita erat Phalto cuidam sic Saule iubente nota Contra scita dei. Nam nescit legibus uti Cuiuscunque leuem turbat furor iraque mentem. Hinc quia Dauidi infensus tunc extitit ille. Soluit legitimos peruerso more hymeneos. Illicitos iussit uinclo uincire prophano. Saul in Dauidem Cumque iterum Saulem praui liuoris Herinis Aduersum Dauida modis urgeret amaris, Ecce hunc Ziphei quidam ad Gabaona sedentem Conueniunt referuntque super iuga montis Achilę Ipsum Iesseiden timida cum gente morari. Exurgens igitur Zipheia currit in arua Cum ter mille uiris collemque obsedit Achilę. Stabat ibi fixis collecto milite castris. Nox Et iam cęca suis terram nox texerat umbris Diffundens blandum per mollia membra soporem, Magnanimus Dauid solo comitatus Abisa, Pręstanti uirtute uiro, descendit ad ima Saulis castra uolens. quid tunc ageretur in illis. Noscere, quid miles, quid custos procubitorque Sub noctem curent operis. Sopita iacere Corpora deprendit. Fessos irrepserat artus Somnus et alta quies uiuos in morte tenebat. Ambo igitur uallum transgressi, Saulica lento Successere gradu tentoria. Denique cernunt Iterum Dauid pepercit Sauli sibi infesto In medio regem somno spirare sepultum Militięque ducem Abnerum turbamque minorem Custodum. Patulam tunc se Dauidis ad aurem Inclinans audax animi sic fatur Abisas: "Ecce deus, deus ecce tuum tibi tradidit hostem! Vtere sorte data! Vis uno cuspidis ictu Conficiam Saulem?" Quotus hoc uetuisset in hoste Tam sibi suspecto, quem iam nec mitia uerba Reddere placatum poterant, nec cognita fidi Pectoris officia? At uetuit Iesseius heros. Qui tunc tale suo responsum fudit Abisę: Dauid ad suum Abisam "Mitte animum talem! Nequaquam criminis expers Esse potest, quisquis perfusum chrismate sacro Ausus erit uiolare uirum seu lędere ferro. Absit ut hanc unquam Cisidę sanguine dextram Foedarim! Licet ille meę dispendia uitę Dira mente paret, semper tolerabimus illum, Donec diuino mulctatus uerbere finem Imponat furiis odiumque relinquat iniquum. Nunc hastile illud, quod fixum stare uidemus Ad caput ecce suum, taciturnus tolle cyphumque Hastili hęrentem. Cumque hac tantummodo pręda, Dum nox atra fauet, colles repetamus eosdem." Indeprensi abeunt nondum uigilantibus ipsis Saulis militibus. Superato uertice montis Dauid, converso ad regis tentoria uultu, Ingenti clamore tonat: "Custodia curę Dauid ad Saulis custodes O quibus est Saulis, iam surgite, surgite et aure Nequaquam surda nunc nostra admittite dicta!" Abnerus uocis sonitu uulgique tumultu Experrectus ait: "Quis tu, qui ueneris isto Verborum tonitru regis turbare quietem?" Respondit Dauid: "Num non, Abnere, potestas Illa tui donata manet tibi munere regis, Post ipsum ut fieres primus? Taline rependis Officium mercede suum, quum dormiat ille Sub te custode, ut uitę tam certa pericla Ille suę subeat? Nam quidam sustulit illi Tela cyphumque simul, capiti quę proxima regis Sopiti steterant. Domini custodia quem sic Delectet, mortis poenas est pendere dignus." Saul placatur Agnouit uocem iam rex Dauidis et idem Commotus pietate uiri, qui parcere uitę Insidiatoris toties quam cęde nocere Maluit, "Heus" inquit "nunquid Iesseia proles Et meus es Dauid?" Cui statim reddidit ille: Dauid ad Saulem "Dauid ego seruusque tuus, uirtute fideque Nulli non notus te pręter. Causa nefandi Quę sit, quęso, odii? Pacem promittis, et arma Importuna moues. Data nobis foedera frangis, Fracta dolo sarcire paras. Ostendis amicum Fronte palam, sęuum seruas in cordibus hostem. Quis furor hic, o rex? Ignoscas, talia fari Compellit me quippe dolor, tibi semper honori Quum fuerim, quum nostra tuos euerterit hostes Dextra. Palestinę memorant mea gesta phalanges Nec mihi se cęssisse negant, certamen inire His quoties placuit. Nunc tuti gaudia carpunt, Quod mala, quę passi te sunt autore, meorum Viribus atque meis, te nunc ultore ruina Compensare mea iam sperent atque meorum. Ergo infesta mihi, Cisides, arma mouere Non potes, ipse tuos nisi contra iuueris hostes. Desine me tandem, qui te colo, uelle perire Atque fauere illis, optant qui tristia fata Ambobus nobis et semper Marte lacessunt. Ecce iterum potuit mea te configere dextra, Et se continuit. Facti mutilatio uestis Fecerat ante fidem, faciat nunc hasta cyphusque, Pręda thoro sublata tuo, distenta sopore In quo membra tenens proflabas pectore somnum, Quum nemo, qui non altum dormiret, adesset." Confusus rex mente fuit, quo crimina posset Expurgare, nihil sibi cernens esse relictum. Saul respondet Mox "Peccaui." inquit "Veniam da, quęso, fatenti. Multa mei leuitas animi me traxit, inique Talia ut inferrem tibi, Dauid. Conscius ergo Erroris doleo. Redeas securus in urbem Aut, mage si libeat, patrios concede penates, Vel quocunque uelis, et nil iam denique triste, Vim nullam metuas. Meme tibi semper amicum Crede fore, ipse meam quando superesse salutem Quam periisse magis cupias. Quod credere nunquam Induci posset mea mens, nisi talibus esset Edocta indiciis, fateor nil certius istis." Sed nec adhuc Dauid se prorsus credidit illi Raptaque restituens "Velut" inquit "sępe peperci Ipse tuę uitę, sic rebus fata secundis Me seruent sortemque uelint auferre sinistram." Tunc et Cisides illi ipsi prospera lętis Optauit uotis et nil hostile relinquens Sublatis petiit Gabaonia prędia castris. Ad loca nota pius Dauid cum plebe suorum Cumque graui rediit circa pręcordia cura. Certus enim fuerat regis non fidere uerbis, Non dare sese illi, cuius metuenda potestas Instabilisque fides et nunquam firma uoluntas, Comparatio Qui uarius fallaxque foret similisque marinis Ęquoribus, quę sępe die tranquilla sub uno Et constrata silent, rursumque inflata tumescunt Commutantque suam cum tempestate quietem Quasque modo ęquali dorso uexere carinas, Illas mox rabidis undarum molibus urgent. Dauid secum Hęc igitur secum Dauid: "Per regna uagari Me sua Cisides dum scit, non desinet unquam Impetere insidiis uel aperto quęrere bello. Atque ideo quandoque capi continget et illas Incurrisse manus, fugiens quas sępe latensque Hactenus euasi cęlestis munere regis. Nonne mihi melius procul hinc discedere et oras Alterius regni sedesque subire remotas, Vt, quum Iudeos extremi limitis agros Excessisse sciet me rex, mihi bella mouere Et mea scrutari tandem uestigia cesset?" Summum mane Phosphorus Eoo pręcurrere coeperat orbe Solis equos rutilasque faces prodire monebat Ore rubescenti flauique nitore capilli, Quum ductor Dauid surgens mouet agmina secum, Dauid venit ad regem Achim Sex centena uirum. Recto petit intima cursu Regna Palestinę Gethamque ingressus in urbem Achi sese offert regi sedemque precatus, Tecta oblata capit secumque manere cohortem Iussit et ambabus secreta cubilia monstrat Coniugibus sociatque pares ętate ministras, Vt dominas famulasque domus pars altera haberet, Altera pars marium tantum foret hospita turbę. nota Nanque uiros inter turpe est residere pudicis Diuersique cauere parum consortia sexus. Nec decet armatos atque aspera bella gerentes Foemineis blande mixtos habitare cateruis. Vt Saul audiuit. quod Getham cęssit ad urbem Iesseides Dauid, fugientis destitit armis Terga sequi missisque uirum perquirere turmis. Ast ubi se media Dauid regione manendo Externi regni uidit nihil ędere posse Forti animo dignum et expertę robore dextrę Dauid ad Achim Stans Achi coram uerbis ita fatur amicis: "Salue, magne magis magno genitore Maocho, Sceptra Palestinę qui gestas aurea gentis! Seruus ego tuus hic aliud nil sentio certe Me pręstare tibi pręter leuis ocia uitę. Dic extrema igitur tuear confinia regni, Vt tua defendens armis aliena lacessam Saul Et discat patriis Cisides quem expulit oris, Cisides tuus atque meus iam cognitus hostis." Sicelechus urbs data Dauidi Annuit oranti rex illi. Tunc Sichelecum Extremis positam concessit finibus arcem. Transtulit ergo illo rex Dauid seque suosque. Hinc Syrię uicos Gethsurum et germine Gezram Foecundam multo et sterilem pomis Amalechum Prędari solitus, gentis loca nota prophanę. Auertens armenta boum pecudumque rudentum Lanigerosque greges et ruptos terga camellos Exuuiasque uirum. Sed nequis nuncius ista Deferre ad regem patulasque onerare querelis Aures illius posset, trucidare colonos Moris erat. Superesse puer iuuenisue senexue, Vel iam mater anus, uel adhuc innupta puella Permissi haud fuerant. Ętas, conditio, sexus Exitii expertem poterant tunc reddere nullum. Et quum res raptas Getheam ferret ad urbem Iesseides, coram iactabat talia sese Israhelitarum genti sublata referre. Id simulare leuis fuit error, nec tamen ullum Desęuire nefas aduersus corpora gentis Infidę, mandante deo disperdere cunctos, Quorum Iudeę promissa noualia plebi Essent atque omnis possessio debita terrę. Achis Maochi filius Inde Maochides Dauidem dicere semper Vera ratus populoque putans abducere prędas Illum sępe suo uastareque Saulica regna Iudeumque solum, iam ipsum sibi semper amicum, Ipsum per cunctos fidum fore credidit annos. Achis ad Dauidem Ast ubi iam magno compelleret agmina motu Inferretque uolens Sauli fera pręlia regi, Dixit Dauidi: "Nunc te mea bella reposcunt Ostendasque iubent, quantum uirtute feroci Consilioque uales. Lateri te adiungere nostro Decreui: tu certa meę custodia uitę, Tu capitis tutamen eris. Dic turma tuorum Se telis animisque paret pręstantibus ultro Exiliumque tuum tandem seu uindicet armis, Seu cupiat lethum pulchra pro laude pacisci." Dauid respondet "Lętor," Dauid ait, "rex regum maxime, lętor, Quod mihi, quam cupii, sit nunc oblata potestas Monstrandi, quantum possit mea dextera bello, Debeat et quantum tibi uirtus nostra fidesque. Immo referre reor grates magis esse decorum Officiis, uenerande, tuis et munere dignas Quam studuisse meę tanto certamine famę. Debeo cuncta tibi: tu pulsum in regna receptas, Tu fere adhuc nobis meritis nihil oppida donas Militięque tuę tu me dignaris honore. Talibus obstrictum non me uis ulla pericli, Non arcere labor poterit tua castra tuentem, Donec uulneribus confosso corpore uires Destituent lapsosque solum susceperit artus." Forti digna uiro Dauidem uerba loquentem Rursum Achis Achis utraque manu constrinxit ad oscula dicens: "Viue diu, Dauid! Si uixero, plura daturus Sum quoque dona tibi. Primos eris inter amicos Atque Palestinę ductores maximus aulę. I nunc cumque tuis nobis in tempore adesto!" Achis aduersus Saulem regem Post, ubi ad arma omnes iam conuenere manipli Magnanimique duces fulgentesque ęre cateruę, Milia multa uirum, peditum longo ordine coetus Atque equitum numerosa cohors, effusa patentes Per campos, lentis non multum passibus ibant. Peruentum est ad plana Sunę finesque Sebastę. Hic tandem fixis libuit considere castris. Saul Rex Saul ipse etiam secum mouet arma, coactis Israhelitarum legionibus. Omnia feruent Armatis hominum turbis. Nunc spargitur agmen Promptius incedens et nunc glomeratur in unum, Comparatio Humentes ueluti nubes, quas undique uenti Ęra per uacuum iactantes flatibus urgent, Atque hic rara nitent, illic densata nigrescunt Vellera, dissimiles uarie miscentur acerui. Gelboa mons Gelboa mons primum Saulis tentoria lato Excępit dorso. Cuius de uertice spectans Ille Palestinas acies atque horrida telis Castra suis, clypeos, galeas, thoracas ahenos, Ingentes hastas, sinuatis cornibus arcus Falcatosque enses, timuit gelidoque pauore Constitit affectus, dum se non crederet ipsis Esse parem, numero sed enim pręstare uirorum Hostilem turmam et duri munimine ferri. Ęstuat infelix curisque urentibus ęger Consulit ętherii, quę lęsit, numina regis. Vt sibi nulla dari uidit responsa, nec ulla Somnia, quę belli possent prędicere finem, Nec monita, a sacris frustra quęsita prophetis, Protinus ad magicas se transtulit impius artes, Saul de euentu pugnę consulit magam Quęsiuit sagas. Endora discit in urbe Huius sortis anum paruos habitare penates, Quę transferre queat (si uera est fama) labores Agricolę faciatque alio sata surgere campo, Nubibus exortis cęlum fuscare serenum Et rursum nubes fulgenti cędere Soli. Quęque etiam excitos manes exire sepulchris Cogat et humanas audire et reddere uoces. Post tamen hi tenues abeunt ceu fumus in auras, Ne stabili uirtute putes remeare priores Cantibus admotis resoluto in corpore sensus. Cisides igitur mutatis uestibus atque Sese alium simulans cupiensque latere, quis esset, Non nisi cum seruis Endorę tecta duobus Nox Solicitus petiit. Iam pullis texerat alis Humida nox terras, animantum corpora blandos Carpebant somnos, placida perfusa quiete, Quando adiere magam tres isti sacra cientem Thessala, iam multę per amica silentia noctis. Saul Cisides rogat hanc, Samuelis ut ipsa prophetę Sedibus ex imis notam sibi suscitet umbram, Ore uolens uatis doctus iam nosse futura. Tale autem facinus mulieri forte timenti Ordiri pręsente uirum spectanteque turba, Ne delata luat, quas lex sanctissima poenas Constituit magici prohibens mala crimina rhombi, Cisides iurat nihil ipsi triste timendum Esse quidem, secura suas exerceat artes. Illa igitur uetitos peragens post talia cantus, Fatidicam tumulo Samuelis deuocat umbram. Ex illo euentus discit secreta futuri, Esse etiam Saulem, qui uenit fata rogatum. Maga ad Saulem Hunc ergo mulier primum uenerata "Quid" inquit "Ludere me uili uoluisti uestis amictu, Vt, precibus commota tuis, quum carmina lege Interdicta canam, sumas de crimine nostro Supplicium captamque dolis sub Tartara mittas? Nam scio te esse uirum, cui certe summa regendi est Israhelitanam plebem donata potestas." — Saul respondet "Fare, age, ne timeas" respondit Cisius heros: "Ęde palam quicquid uidisti, siue secunda, Siue aduersa mihi." Tunc illa afflata furore Demonis exclamat: "Video pia numina diuum Surgere de terrę tumulis umbrasque deorum. Quos inter Samuel." Dicto mox ocyus ipsa Samuel apparens Affuit effigies uatis, tremebunda senecta Membra gerens corpusque labans nixumque bacillo. Cui clamidis leuo pars hęc pendebat ab armo, Pars hęc sub dextra sese sinuauerat ala: Altera erat deprompta manus, manus altera tecta. Maiestas inerat uultu canique capilli Canaque quę pectus uenerabile barba tegebat. Tota uiri facies diuino clara decore Et iam mortali deposta fulgida forma. Talis imago fuit Samuelis, quando locutus Postremum regi Sauli sic ore profatur: Samuel ad Saulem "Quid mea marmoreo, Cisides, ossa sepulchro Ellicis et manes audes uexare quietos? Quanquam non adsum cantu reuocatus iniquo Illicitisque sacris: cęlestis numinis actus Imperio ueni." Verbis perterritus istis Ille refert: "Veniam mihi da, diuine sacerdos Saul respondit Arcanique sciens uates! Ego nempe periclis Ecce premor belli. Getheę sceptrifer urbis Ipse Palestinam totam sub Marte coactam In me sęuus agit. Frustra responsa Tonantis Appetii: renuit sacros audire prophetas, Somnia nulla dedit. Fuit hoc tentare necesse, Vt, quocunque modo te possem, huc usque uocarem Atque tuis monitis imbutus denique scirem, Quid facto sit opus tanto in discrimine rerum," Samuel Contraxit frontem uates et lumine toruo Respectans inquit: "Quid me responsa petebas, Nosses iratum quando tibi numen? An illo Inuito quenquam sperasti scire futura, Stulte, uel euentus uenturos dicere posse? Ipso igitur pandente scias fugisse fauorem A te diuinum, contra cum gente manere Aduersante tibi. Venit fatale tuarum Excidium rerum. Regnandi iura dabuntur Illi, quem tu odiis agitasti sępe nefandis, Dauidi Saulisque domus priuata dolebit. Hoc mea uenturum tibi, rex, predixerat olim Mens afflata deo, cuius tu spernere iussa Ausus es, indulgens genti inconcessa prophanę Amalechitarum. Sed nequaquam tibi parcent Arma Palestinę, quę iam fugis, impia gentis. Succumbes uictus tecumque exercitus omnis Hostis in arbitrium superatus protinus ibit. Tu quoque cum natis Stygias demissus ad umbras, Terrentem tristes animas Plutona uidebis. Id patiere, prius quam crastina transeat hora Atque diem clauso componat uesper Olympo." Hoc dicto in tenues disparens soluitur auras Atque instar fumi in nebulas effusus abiuit. At uero Saulis magno concussa pauore Occupat ossa tremor gelidusque in uiscera sanguis Cogitur ad terramque ruunt languentia membra. Exanimi similis iacuit. Quum deinde redisset Spiritus et pariter uitali corda calore Excita sentirent solitum remeasse uigorem, Maga Accessit mulier, multum miserata iacentem, Atque ait: "Ecce uides, regum celeberrime, quanto Obsequio tua iussa sequens tibi cuncta peregi, Quę te cunque quidem quam primum uelle ferebas. Tu quoque, quęso, meos facili nunc aure precatus Admittas: pietate tui commota precabor. Sume cibos, tua quos tibi nunc ancilla paraui, Deficientem animam reparato ut corpore serues. Infirmis titubas pedibus ieiunus et horrens Stare nequis rectus. Reuocent obsonia uires Ista tuas tandem. ut sanus tua castra reuisas." Rex autem, moerore graui confectus, ab ore Reppulit oblatas notę dulcedinis offas Decreuitque mori. Precibus uix deinde suorum Mens est mota uiri. Mutauit quippe rogatus Propositum lethi porrectaque prandia tandem Delibans hausit. Tunc ipse illique, refecti Iocundis epulis pariter dulcique Lyeo, Surgentes abeunt mensis post terga relictis. Nox Iam multum noctis processerat atque uolucrum Coeperat audiri uox undique cristatarum, Quando iter ingressi, lunari luce tenebras Sublustres reddente, meant et passibus altos Transmittunt colles effusique ęquora campi Seque suis demum, quum iam suprema ruberet Mane Eoę regionis humus sub lampade Phoebi. Restituunt castris et fessi corpora curant.

Liber VI ARGVMENTVM Regum lib. I, cap. XXIX. Palestini cum Saule conflicturi Dauidem, sibi suspectum, redire cogunt ascenduntque in Iezrahel. XXX. Dauid, reuersus in Sicelech, offendit ciuitatem uastatam ab Amalechitis uxoresque suas abductas. Cucurrit post eos cum sexcentis, quorum ducentis ad sarcinas relictis cum reliquis assecutus inimicos recuperat prędam et reuertitur in Sicelech. XXXI. Israhelitę in Gelboe uicti. Saul cum filiis periit. Ciuitates a Palestinis occupatę. Iabitę sepelierunt Saulem cum liberis. Regum lib. II, cap. I. Dauid in Sicelech accipit nuncium cladis. Luget Saulem et Ionatham et reliquos. Nuncios interimi iussit. Maledixit montibus Gelboę.

Lib. VI Saul Post hęc non multo iussit sua signa moueri Iudeę rector gentis uallosque reuelli. Descendens igitur Gelboa, transtulit agmen Iezrahelitanę ad fontes et flumina terrę, Ne foret ante siti miles superatus anhella, Quam tempus pugnam torquendaque tela uocaret. Achis Achis et ipse suas audax iubet ire phalanges. Ergo Sunę campis omnes post terga relictis Festini properant alacresque in pręlia tendunt Agmine quadrato. Dauidica turba cohorsque, Postremum sortita locum, munibat eundo Regis utrumque latus, frontem quoque tergaque regis Protegere atque animis audacibus illa tueri. Poscere iam pugnam cuncti uibrareque tela, Exertare manus uultumque efferre ferocem, Succlamare etiam terrereque uocibus hostem. Inde Palestinos chiliarchas pungere coepit Inuidię stimulus. Non ęqua mente ferebant Pręponi externos et quam se pluris haberi. Achis duces inuident Dauidi "Quidnam" aiunt "uelit ista cohors, rex inclyte, tecum Hebreę plebis, recutiti et copia uulgi?" — "Nunquid nescitis bello Dauida probatum" Achis ait "Saulisque ducem, mox nostra secutum Signa diu fidumque mihi multumque superbo Infensum Sauli?" Turbati corda furore Exclamant omnes: "Redeat dux iste locosque Possideat, quibus est abs te donatus abunde! Pręlia nobiscum tantum desistat adire Et certare simul. Quis enim confidere tuto Iudeis poterit, Iudeis bella mouendo? Suspicio est igitur, ne, dum miscebimus arma Atque tuum contra connixi stabimus hostem, Iste suis, o rex, te primum sauciet armis Atque hinc nostra sequens discindat uulnere terga. Quicquid erit, notum minus ecce pauescimus hostem nota Quam fidei socium suspectę. Fictus amicus Tunc magis offendit, quum multum profore nobis Speratur uirtusque patet male cauta periclo. Et quanam ratione alia placare furorem Iste sui poterit regis, nisi sanguine nostro Et nisi cęde tua? Simul est utrumque timendum. Quid non audebit, de quo cantare solebant: 'Saulis mille uirum percussit corpora dextra, Mille autem decies Dauidis splendida uirtus?' Quo plus laudis habet, plus est exinde pericli." Sermo molestus erat regi, neque credere quicquam De Dauide mali poterat. Tamen ipse suorum Vocibus impensus cęssit, ne forte reclament Auersisque animis detrectent pręlia belli Pręsentis, uel stare negent ultroque recedant. Excitum propius tunc demum talibus illum Achis ad Dauidem Alloquitur dictis: "Nihil est, charissime Dauid, Quod de te dubitem. Nota est uirtusque fidesque, Quas mihi testantur toties ex hoste relatę Exuuię et regni protectio sedula nostri. Interea nec culpa leuis tua facta notauit, Sed de me semper belle sancteque fuisti Promeritus factusque mihi es per talia charus. Militię proceres istis decędere castris Te tamen ecce uolunt: illis parere necesse est. Ergo tuos tecum tollens, seu uis Sicelechum, Seu uis ipsa meę retro pete moenia Gethę, Vt tandem cessent nostrę mala murmura turmę." Hic quoque Dauidi deus affuit. Inde reuerti Iussus quippe fuit, ne gentis signa prophanę Sponte sequens populumque sacris rituque fidelem Cognatumque sibi contra stans impius esset. Dauid recessit Exurgens igitur supremę tempore noctis, Excitat ipse suam et secum iubet ire cohortem, Atque ubi adhuc dubię clarere crepuscula lucis Coepissent, properant illis excedere castris Dux Dauid iuuenumque manus retroque petentes Arua Palestinę, subeunt regionis et oras. Ast Achis regis directis cursibus agmen Iezrahelitanos, hostilia terga secutum, Accessit campos. Saulis cęssere phalanges Saul uictus Dilapsosque fuga Gelboę proxima montis Culmina suscipiunt. Sed uictrix turma secuta Ardenterque premens, illos euertere contis Coeperat, hos gladiis aliosque ferire sagittis. Sternuntur passim, colles clamore resultant Armorumque sono, cruor effluit undique riuis. Inde globum Saulis legio pilata feroci Impete perrumpunt. Contra stetit acer in armis Ionathas occiditur Et Dauidis amor Ionathas: conuersus in hostem Se tegit ingenti clypeo simul et rotat ensem. Mox tamen hostili circumdatus ille corona, Corruit accepto transfixa per ilia ferro. Infelix iuuenis moriens Dauida uocabat, Absentem Dauida suum. De morte doloris Nil habiturus erat, saluum si posset amicum Ante uidere oculis quam tristi cędere fato. Iuxta illum fratres, genitus prius Aminadabus. Posterius Melchis cęsi fugere sub umbras. Saul Et Saul ipse pater, lethali saucius ictu, Dum fugit, armigerum rogat ipsum, uulnere uulnus Accumulet ferro, ne uiuum colligat hostis Coniiciatque ferox in turpia uincula captum. Id tamen et iussus timuit committere seruus. Ille morę impatiens, conuersę protinus hastę Incubuit. Sed dum misere superincubat, alter Accessit fugiens et adhuc in carne morantem Cunctantemque animam repetito propulit ictu, Obstrictus regis precibus. Mox armiger ille, Mortis heri consors fieri quum uellet, et ipse, Ipse suum aduersa transegit cuspide corpus Seruorum amor in dominos Atque comes illi nigrum descendit ad Orcum. Talis erat Gracchi Philocrates (uera Latini Si referunt fasti), tanto quoque nomine dignus. Pandarus ille etiam talis, quo Cassius usus Dicitur, Augusti quum uictus uincla timeret. Ambo isti dominis uitam rapuere rogati, Ne raperet uiuos inimici sęua potestas Atque infensa manus. Sua mox in uiscera ferrum Condunt nollentes illis superesse peremptis. Magna hęc seruorum pietas, sed maius amoris Armigeri specimen: ne regis sanguine dextram Polluat, illius tunc iussa facessere cauit, Nec tamen extincto uoluit uixisse superstes. nota Siqua autem talem nobis contingere casum Fors dabit, affectus iusta ratione regendus Tunc erit arcendęque manus a cęde nefanda, Quam lex sancta uetat. Sed nec permittitur ulli In sua fata suis uiolenter uiribus uti. Nonne etiam maior uirtus et fortior illa est, Vincere quę mauult durissima quęque ferendo, Quam quicquam metuens ignauam arcessere mortem? Illa dies igitur cęsorum corpora uidit Israhelitarum misereque iacentia passim Per siluas, per plana soli perque inuia saxa. Quo Saul ipse loco, Saulis simul armiger illo Conciderant. Alio iacuere cadauera campo Natorum, moriensque suam spectare nequiuit Prolem Cisides, seruo comitatus obiuit. Deuictum Saulem quum nuncia fama referret, Incessit populos terror: fugit accola uallis Et qui Iordanis seruabant proxima ripis Oppida desertis subita formidine mortis Effugere procul. Vacuas ingreditur urbes Victrix turba uirum et coepit dominarier illis. Ergo Palestinę concessit subdita genti Iudei pars magna soli: castella fragosis Collibus imposita et latis circumdata fossis Moenia, frugiferę ualles et pascua rura Quique fluunt sparsis riuatim fontibus horti Et uario rident florum herbarumque colore. Comparatio Attalicis similes auleis, siue tapetis, Niliacus nobis quę mittit picta Canopus. Talia multa timor uenienti cęsserat hosti, Nullo obstare auso, nec se defendere telis Tutarique armis, quando tot fortia bello Corpora Gelboo cecidisse in monte sciebant. Mane Postera lux radiis nocturnas dispulit umbras, Coeperat et uolucrum uibratus gutture cantus Audiri montisque procul splendescere culmen, Quando Palestinus surgens exercitus omnis, Pręsidio tantum super oppida capta relicto, Nota retro petiit Gelboę culmina rupis Iudeas lecturus opes atque arma iacentum. Illic uisa trium natorum corpora primum Ionathas Cisidę Saulis. Ionatham recubare supino Corpore conspiciunt. Clypeum gladiumque tenebat Tunc etiam infelix ineratque ferocia uultu Exangui gelidosque iacens disiecerat artus. Aminadab Aminadabus erat proiectum in puluere corpus, Sanguine concreto sparsumque cruore cadauer Et capite exciso truncum. Sed cuspide guttur Melchis Fixum Melchis habens genibus contexerat ora Atque iacens modicum sese sinuarat in orbem. Hos armis tunicisque simul spoliare cruentis Primum festinant et corpora nuda relinquunt. Inde alios aliosque petunt tolluntque uiritim Saul Cunctorum exuuias. Saulis mox nacta cadauer Turma ferox, exangue caput diuulsit ab illo Purpureosque tulit misere recubantis amictus Loricamque auro contextam cingulaque auro Fulgida et aurati discinctum tegminis ensem. Truncus nudus erat, modo qui tam lata superbus Regna tenens populos nutu terrebat et urbes. nota O quam stulta hominum dominandi et uana cupido! Viribus hoc opibusque petunt uitęque periclo, Vna simul totum Sauli quod sustulit hora. Sintopolis antea Bethsana Bethsanę murus, cui nunc Sintopolis urbi Est nomen, tenuit suspensa cadauera regis Natorumque eius. Media testudine templi Deus Astharoth Ante deum, quem gentes Astharota uocabant, Regia suffigunt spolia et rem carmine signant. Achis uictor Duceret eximium quum uicto Saule triumphum, Ista suis Achis uictor diis dona dicauit. Iabitę Corpora Iabitę furati nocte tulerunt Ad patriam Iabim (Galada stabat in ora Vrbs Iabis summo sublimis et ardua colle Trans Iordanis aquas). Frondes ramosque cupressi Congessere super suppostoque igne cremarunt. Deinde, pyra extincta, legerunt ossa calenti De cinere atque eadem candentibus erruta prunis Conspicuo posuere loco, quem frondea silua, Quem fons irriguus, quem tellus nobilitabat, Herbarum assiduo gaudens et lęta uirore, Non procul a Iabis muris. Ibi tecta sepulchro Septenos luxere dies: funebris amictus Humentesque oculi, querulo quoque nenia cantu Indubitata dabant non parui signa doloris. Dauid reuersus Sicelechum Dauidem interea Dauidiademque cohortem Tertia lux tandem Sicelechi reddidit agro. Abductis uastam uiderunt ciuibus urbem Incensamque igni. Paulo ante inuaserat illam Amalechitarum sumptis gens fortis in armis Prędatrixque simul longisque assueta rapinis. Seruarat fuga sola uiros. Pueri atque puellę, Vxores matresque uirum sub uincla coactę Hostis in arbitrium sese cęssisse uidebant. Heu miserę natos linquentes atque maritos Atque patres, manibus plangebant pectora duris, Nec cessant laniare comas, nec carpere uultus Sanguine foedatos, undanti lumina fletu Et lachrymis implere sinus et spargere tristes Cum gemitu uoces longi uariique ululatus. Quumque sonos rupes uicini montis eosdem Redderet obiectu saxorum culminis alti, Difficile est dictu, quantum miserabile carmen Exinde humanas surgens ueniebat ad aures. Qui reliqui fuerant, compuncti corda dolore Flebant. Ipse suas fleuit Iesseius heros Vxores, captiuas ambas, Abigailem Achinoenque simul. Tristi plebs acta furore Insultare duci causamque hunc esse malorum Dicere, quod poterat qui pręsens esse saluti, Absens absentes prędam dimiserit hosti Tradideritque simul. Manibus uix temperat amens Cocio, sed fato Dauida tegente quieuit. Dauid Ille ergo indutus sacratum protinus ephot, Aggreditur rogitare deum, possetne repenti Cursu castra sequi latronum ipsosque rapinis Exuere. Vtque sibi cęlestia numina certis Annuere agnouit signis, citat agmina promptus Sexcentena uirum. Quorum pars tertia lassi Vixque iter emensi medium ad Besora fluenta Subsistunt reliquique ducem Dauida sequuntur. Flumine transmisso campos adiere patentes, Quidam Ęgyptius occurit Dauidi Quando uisa uiri, macie confecta suprema, Obuiaque effigies. Miserando pabula gestu Postulat, ore loqui nimium languente nequibat. Tunc data sunt illi caricarum massa, maniplus Passę uuę panisque recens et pocula lymphę. His reuocat uires. Dauidi deinde roganti "Ęgypto genitus sum" dixit "mancipiumque Cuiusdam magni modo principis Amalechitę. Qui nunc cum multis per rura aliena uagatus, Abduxit prędas, Sicelechum uertit in ignes Atque Palestinos fines populatus abiuit Meque hic ęgrotum properando sponte reliquit. Iamque fame infelix, et non langore peribam Corporis ęgroti. Vestro nunc spiritus omnis Stat meus auxilio, uestro nunc munere uiuo. Tertia nanque dies teritur mihi sedibus istis Quęrenti frustra pariter potumque cibumque. Qui sim, iam nostis. Seu me seruare uelitis, Arbitrii uestri est, seu certę tradere morti." "Nil dubites iam" Dauid ait" modo ducito ad istam Tu nos prędonum turmam. Seruabere liber Iamque ibis quocunque uoles formidinis expers Securusque tui, tibi cęli numina iuro." Hoc duce pergentes superatis collibus ultra Arua Palestinę turmam uidere sedentem Lateque effusam uirides recubare per herbas. Illic esse rati se tutos, uina coronant Indulgentque epulis, conuiuia festa facessunt, Ob prędam lęti. Dauidis turbine magno Dauid uictor Improuisa phalanx medios irrumpit in illos. Strictis res geritur mucronibus. Ampla repenti Cęde repletur humus mensęque thorique cruore Sparguntur passim. Sessorum corpora iuxta Cęsa cadunt, clamorque uirum strepitusque uolantum Vndique telorum, inflicti quoque comminus ictus Crebrescunt magis atque magis, superintonat ęther Et reboant ualles et mons collesque resultant. Exultat uictrix acies latroneque uicto Raptas cogit opes, hominum pecudumque receptos Colligit usque greges. Dauidi est utraque coniux Reddita, multa uirum subito data milia letho. Sola quater centum iuuenum manus ardua scandens Dorsa camellorum, fugeret dum prępete cursu, Euasit tanti manifesta pericula belli. Ibat Dauid ouans, redimitus tempora lauro, Insigni quoque uectus equo, tota agmina circum, Omnes et spoliis et telis hostis onusti. Cumque illis pueri, mulieres atque puellę, Iamdudum captiua manus, nunc libera, tendunt Ad patrium remeare solum (mora nulla), citato Quisque gradu properat propriosque subire penates Solarique suos, ut quos tristauerat atrę Sortis conditio, mutatę gaudia lętos Continuo reddant et palmis plaudere cogant Et suscepta deo iubeant persoluere uota. Atque ubi peruentum est propius Besora fluenta, Bis centena cohors, illis quę fessa resedit In ripis, uisum surgens Dauida salutat Seque illi penitus coniungit. Cętera turba, Non omnis, sed uexat amor quos ęris habendi. Reclamant. "Dabimus nihil his" dixere "bonorum, Quę uehimus! Quoniam quos nunc absentia pugnę Fecerat exortes, nostrę quoque iura rapinę Nequaquam cędi decet his. Vxoribus ergo Contenti et natis acceptis, cętera nobis, Nostrorum capitum discrimine parta, relinquant." Dauidis iudicium Haud ita Iesseidę uisum, cui cura tuendę Fraternę pietatis erat. "Victoria." dixit Hęc modo diuino nobis collata fauore est, Nec magis ipse deus uobis fauisse uidetur, Qui magnis animis nixi pugnastis in hostem, Quam quos inuitos casus residere coegit Imperiumue ducis. Quum sic euenerit, ergo Ęque participes prędę debere tuentes Impedimenta uiros iubeo casuque relictos, Vt qui mortiferę subeunt discrimina pugnę." Ex hac ista die lex est seruata perennis Militibus sociisque simul tractantibus arma. Altera lux omnes Sicelecha sistit in urbe Et uirides palmas et laurea serta gerentes. Dauidis laus Dauidi laudes gratesque a ciuibus actę, Dauidis nomen iuuenesque senesque canebant Per fora perque domos, per compita cuncta uiarum: Solum hunc inuictum, quo sospite nullius arma, Nullius insidias metuant, sed iam omnia sperent Ad uotum fluxura sibi iocundaque semper. His aliisque simul celebrabant undique uerbis Virtutem animumque ducis. Tamen ipse suorum Gestorum laudem cęli terręque potenti Attribuit domino semper gratesque peregit. Diuersisque locis quum munera mitteret, inquit: "Ista deus nobis indulsit, non mea uirtus, Quę uobis mittenda quidem curauimus ipsi, Vt uos thure sacro pecudumque cruore litantes Pro bene re gesta grates referatis eidem." Porro urbes, quas ipse suis donasse refertur Vrbes quibus Dauid misit dona Muneribus, sunt hę: diuum domus inclyta Bethel, Sublimis Ramoth, muris firmissima Gether, Aroer, assiduis Arnon quam circuit undis, Contemptrix lethi Sephamot consorsque doloris Esthama sępe grauis, mercatrix improba Rachal, Inde dei metuens Hierameli, ęraria Ceni. Nobilis Asa lacu, sita montis uertice Rama, Se peccasse dolens Athac Hebronque iugalis Et magico infamis cantu, loca denique cuncta, Cum quibus hospitii Dauidi iura fuere Et quę iam sancto Solymarum subdita regno, Submissa uitale iugum ceruice ferebant, Falsorum contemnendo simulachra deorum, Suscepto ueri uenerandi numinis usu Moreque sacrorum. Iam tertia coeperat orbem Illustrare dies Dauide a cęde reuerso Nuncius cladis Israhelitanę Amalechitarum, quum tristis nuncius illi (O quam festino turbantur gaudia luctu!) Aduenit memorans Gelboi funera belli Innumerasque neces magno certamine plebis Iam dudum uictę, Saulis quoque regis acerbam Et Ionathę sęuam per plurima uulnera mortem. Horum de casu quęsitus plura duorum "Ecce fugam capiens" inquit "per deuia saxa Montanę rupis, regem tunc forte iacentem Offendi proprio transfixum pectora ferro. Viuus adhuc altosque ciens sub corde dolores, Vt me uidit, ait: 'Sic te sors temporis huius, Quisquis es, eripiat capitis uitęque periclo Dissimilemque meę pręstent pia fata quietem, Hanc mihi luctantem pellas de corpore uitam Protinus ense tuo, quo mortis morte dolores Ocyus excedant. Animam miseratus anhellam Solue suis uinclis, da iam requiescere lassę'. Percussi iugulum, fateor. Tunc protinus ipse Liquit humi exanimes discedens spiritus artus. Iamque propinquabat fugientum terga sequendo Turma ferox, rapui regis diadema decorum Armillamque simul rapidoque euadere cursu Contendi, euasi, Sicelechi tecta petiui, Tale tibi ut referam facinus, dux inclyte Dauid. Vtque fidem pręstes, uideas si dextera Saulis Hoc insigne tulit, uel si capitis uenerandi Hoc gestamen erat." Deprompsit talia dicens Dauid Saulis necem dolens Armillam auro contextam gemmisque coronam. His uisis stupuit Dauid motusque dolore, More suę gentis manibus discindere coepit Vestes ipse suas. Hoc ipsum cętera turba Tunc imitata, sinus pariter lacerare fluentes, Flebilibus lamenta modis componere, corde Suspirare graui, lachrymis perfundere uultus, Nil toto gustare die Ionathęque dolendo Cisidęque uicem, casus clademque nefandam Israhelitarum, populi plebisque ruinas. Deterso fletu Dauid sublata parumper Ora hominem uersus flexit cuiasque rogauit Ille foret, tam dira sibi qui nunciat acta. "Externi generis sum," rettulit "Amalechita Dauid ad cladis nuncium De genitore satus, uestratia castra secutus." Dauid ait: "Quare diuino chrismate sacrum Extenta uiolare manu ferroque ferire Ausus es, o nimium, nimium temerarie? Non te Regia maiestas, non nominis, impie, splendor Retraxit monuitque manus frenare proteruas? Hiccine honos nostris debetur regibus olim, Vt quos ipse deus plebi populisque regendis Pręficit, inflicto premat illos uulnere seruus?" His dictis miles ferratę cuspidis ictu Perforat illius costas Dauide iubente. Corruit ictus humi, fluxit de uulnere sanguis Vitalisque uigor pariter cum sanguine fugit. Iesseides super extentum tellure cadauer Exanimesque artus astans "Tua crimina" dixit "Ecce caput pressere tuum, quum tu ipse locutus Te contra fueris, coram confessus iniquum Atque immane scelus, sacro perfusa liquore Membra perisse tua, seruorum pessime, dextra." Mox inde auersus, Ionathę Saulisque cruenta Secum fata dolens tales dabat ore querelas: Dauidis lamenta "Heu generis miseranda mei fortuna! Feroces Robustique uiri, Iudeę fortia bello Corpora, conflictu perierunt cuncta sub uno In cliuis, Gelboa, tuis. Quid agetis inertes, Quid turba imbellis regi ducibusque superstes? Quis tua, ne rapiant hostes, pecuaria post hęc Defendet? Quis deinde tuos tibi proteget agros, Hos inimica manus ne uastet? Denique muros Quis fidens animi tutabitur, omnibus una Fortibus amissis et dira cęde peremptis? In quos Achis atrox grassatus, sanguine nostros Impleuit colles et siluas ossibus altas. Proh, Gelboa nocens, nec ros, nec fertilis imber In tua dorsa pluant, siccentur amoena uireta, Arescant herbę, desit quod rusticus olim Colligat et prono quod grex detondeat ore! In te strata iacent Saulis sublimia membra Vili humilique loco, ueluti de plebe prophana Vnus et ipse foret, qui dudum insignia regni, Sceptra manu gessit, sancto sacratus oliuo. In te procubuit Ionathas quoque, regia proles, Victor et ipse uirum. Ionatha charissime, quo te Prosequar affatu? Quali lamenta mouebo Ore miser? Quanto referam tua funera fletu? Cuncta simul periere mihi solatia tecum. Tu mihi in aduersis requies, dulcedo secundis, Spes dubiis fueras, in magnis sępe periclis Tu uitę tutella meę, tu causa salutis. Nunc sine te nil dulce mihi: moerore replebor, Quo me cunque feram. Sed si tua scilicet una Mors mihi perpetuos fuit allatura dolores, Quanto flenda magis tantis comitata tuorum Funeribus fatoque patris populique ruina? Talia, fama, sile! Getheam nullus ad urbem Cladis rumor eat, dispendia nesciat ista Ora Palestinę terrę, non Ascalon istud Audiat ipse nefas, nostrorum sorte malorum Infensus semper nobis ne gaudeat hostis! Quis tamen ista teget? Nullus patet angulus orbis, Qui non plenus erit tam diri murmure belli, Tam grauis erumnę tristi moestoque relatu Barbaricis etiam populis gentique ferinę. Me si tantarum capient obliuia rerum, Nulla tamen Ionathę nomen mihi subtrahet ętas, Non robur iuuenile uigens, non ęgra senectus. Quumque uolet nexus mors soluere corporis huius Infernosque uidere locos me iusserit, illic Tunc primum, Ionathas noster qua sede moratur, Inquiram daboque amplexus atque oscula, siquid Tale dari poterit iam carne carentibus umbris. Illi me comitem, quoquo se uerterit idem, Pręstabo laterique latus sociabitur omni Tempore, collatis ultro citroque fruemur Dulcibus alloquiis, donec felicius ęuum Ętherii pietate patris traducere nobis Translatis supera cęli continget in aula, Angelicis ubi iuncta choris humana propago Diuino felix uisu semperque beata Fiet et in nullo claudet sua gaudia sęclo." Talia iactando, manantia lumina fletu Nunc demittit humi, nunc alta ad sydera tollit, Comparatio Nunc uertit circum. Veluti qui uulnere lęsus Lethali dubię cupit omnia pharmaca uitę Impendisse simul, medicos perquirit et omnes Poscit opem, sic se uoluendo Dauid agebat, Nullo ęgram curare ualens medicamine mentem.

Liber VII ARGVMENTVM Regum lib. II, cap. II. Dauid ascendit in Hebron. Vngitur in regem. Benedixit Iabitis, qui sepelierunt Saulem. Abnero autore Isbosethus, Saulis filius superstes, regnauit annos duos super Isręl. Dauid autem regnauit in Hebron super Iudam annos VII, menses VI. Abner et Ioab inter se pugnant. Ibi Asahel, Ioabi frater, ab Abnero inerficitur. Interfectus in Bethleem sepelitur. Ioab cum suis redit in Hebron. III. Dauidi in Hebron nati sunt filii. Isbosethus dissidens cum Abnero Micholam Dauidi restituit. Abneri persuasu Isręl recępit Dauidem regem. Dauid ipsum amice suscepit. Ioab superueniens Abnerum per dolum interimit. IIII. Isbosethum filii Renon dormientem interficiunt. Caput afferunt Dauidi in Hebron, qui eos iussit interfici et caput sepeliri. V. Vniuersę tribus couuenientes in Hebron salutauerunt Dauidem regem. Ille cum ipsis uenit Hierosolymam. Expulit Iebuseos. Arcem Syon muniuit.

Lib. VII Hactenus ipsa ducis Dauidis diximus acta, Inuocatio Nunc subeunt cantanda mihi quę gesserit idem Sceptra tenens regni. Meliori carmina nobis Digna lyra donate, deę! Non numina celsi Inuoco Parnasi lotasue Helicone sorores, Sed uos, diuinas Charites, quę culmine lapsę Ętherio colitis Iordanis fluminis undas Et loca nota piis. Saulis post fata tyranni Accepit responsa dei Iesseius heros Atque his admonitus Iudę migrauit in urbem Hebronem, quondam populis opibusque potentem, Adam, Abraham, Isaac et Iacob Quattuor et celebrem positis ibi forte sepulchris Primorum Hebrei generis gentisque parentum. Huc cum coniugibus se contulit ille duabus. Inde suos socios diuersa per oppida misit, Subdita tunc illi, modo quam memorauimus, urbi. Illuc Iuda tribus properans conuenit ad ipsum Dauid rex Iesseiden regemque uolens de more salutat In solioque locat sacroque perungit odore Purpureaque super contectum ueste coronat. Iamque auro radiare caput sublime sedentis Coeperat et molles aurum circumdare lumbos, Aurea de tereti pendere monilia collo Et splendere simul, totos diffusa per artus, Maiestas immensa uiri, quum uenit ad aures Facti fama pii, quod Saulis corpora regis Natorumque trium Iabitę rapta tulissent A pinnis, Bethsana, tuis ad prędia Iabis, Quod myrrha et casiis et odora perlita nardo Clausissent patrio pariter collata sepulchro. Continuo Dauid delectos tendere Iabim Imperat ipse uiros pacisque insignia dextra Ferre manu: ramos semper uiridantis oliuę. Qui mox emensi Galaadas passibus oras, Perueniunt Iabim. Suscepit curia lętos. Illi autem coram seniorum stante corona Talia maturo fuderunt pectore dicta: Dauidis legati ad Iabitas "Ab Dauide quidem modo missi aduenimus istam Vrbem, Iabitę. Quod uestro funera regi Pignoribusque simul digno curastis honore, Commendat multum laudansque ad sydera tollit. Inde deum poscit, uobis bona cuncta rependat Pro tanta in dominos uestra pietate fideque Seque simul meritas grates debere fatetur, Soluendas quum tempus erit pro talibus aptum. Vos iubet interea moestam deponere mentem Atque bono esse animo, quando ipse in sede locatus Saulis, odorifico perfusus unguine regnat, Sic Iuda curante tribu fatoque fauente Responsisque dei. Qui Iudę nominis estis, Vos gaudere decet. Regnandi facta potestas Perpetua est uobis, donec de sanguine uestro Saluator ueniens prisci maledicta reatus Tollat et ęternę condat noua sęcla salutis." Talibus auditis Iabitę gaudia plausu Dauid laudatur Testati referunt: tanti moderamina regni Apta magis nulli pręter Dauida fuisse. Conueniens etenim cunctis iustumque uideri, Vt pręsit populo, qui uincit uiribus omnes Et pietate uiros, qui magnum cęde Goliam Sustulit, hostilem qui uictor sępe phalangem Siue dedit letho seu uertere terga coegit Quique sibi infestum uoluit uitare tyrannum, Perdere quum posset, ueneratus regia sceptra Sacratumque caput. Post talia plurima dicta Legatis portanda nouo dant munera regi Haud temnenda quidem. Lęti rediere suoque Legati referunt, fuerant quę gesta, tyranno Ordine quęque suo largitaque munera promunt Regis liberalitas In medium. Socios ea rex partitur in omnes, Ex opibus nihil esse suum regnique bonorum, Hoc unum dicens, ut cunctis imperet unus, Velle sibi proprium, se cętera cędere plebi. Auaritia O quam dissimiles, quorum insaturata Caribdis Publica ubi exhausit, quęrit priuata uorare. Iudicio iniusto nitens, non legibus ęquis! Isbosethus Isbosethus erat Saulis clarissima proles. Hunc regnare uolens pręfectus militiai Abnerus, reliquis tribubus suadere solerti Conatus studio, pompis regalibus ornat. Ille quater denos uiuens impleuerat annos, Quum talis regni moderari coepit habenas Et regere imperio Galaadas Gessuriosque Et Beniaminas gentes et Iezrahelitas Israhelemque omnem. Domus unica Iuda fauebat Dauidi, magna qui tunc Hebronis in aula Sex menses septemque sui moderaminis annos Exegit, placidam fatis sibi flantibus auram. Pugna inter Ioabum et Abnerum duces Audax interea cuneos Abnerus agebat Per Gabaonis humum. Dauidis castra Ioabus Mouit in aduersum Gabaonis ad usque lacunas. Ambos exiguus paruo discrimine campus Separat et spacio diuersos diuidit arcto. Consedere loco. Leuibus procurrere primum Inter se pugnis, Abnero ad bella uocante, Incipiunt acies. Bis senos altera misit Turma uiros totidemque effuderat altera contra. Vi numeroque pares congressi tela feroces Vtrinque intorquent, mox iunctis comminus armis Vrgent obnixi, consertis uulnera scutis Iam breuibus siccis agitant, angustia longos Non patitur gladios. Pariter miscentur in unum Victores uictique globum spaciumque cadendi Defuit in medio cęsis, subsistere firmę Dum poterant uires circumnitentibus ultra. Inde fere aduersis ceciderunt ictibus omnes. Vsque adeo interimi potius quam cedere cunctis Mens simul una fuit. Tantę ne gloria cędis Ęuo fracta cadat, campum certaminis huius Campus robustorum Campum dixerunt tunc nomine robustorum, Nunc quoque seruantem pugnę monumenta uetusta. His ita confractis surgunt hinc inde repente Pręlia: totę acies, castris post terga relictis, Concurrunt pariter. Superat Dauidica turma Aduersosque fugat, fugientibus ingerit hastas Saxaque prensa manu aut fundę uertigine torta. Pars percussa cadit, celeri pars euolat ultra Lapsa fuga atque ipsos etiam metus urget inertes. Abnerum tunc forte ducem ducis ipse Ioabi Frater pone sequens, Asahel, premit, ille retorta Asahel cadit Post tergum facie clamat: "Diuerte uolatum Hunc alio atque alios, Asahel, comprendere cura. Quos modo despolies, ne te mea dextera telis Irritata tuis cogatur tradere letho Offendamque tua germanum cęde Ioabum!" Surdis hoc Asahel concludens auribus urget Cursu terga uiri. Conuersus protinus ille, Aduersa rapide uenientem perculit hasta Visceraque inguinibus fluxerunt cuspide apertis. Sic Asahel periit, cuius quoque cęde sequentes Turbati cursum sistebant atque dolore Affecti nimio lugebant funera noti Asahelis pernicitas Eximia uirtute uiri, qui cursibus ipsas Siluestres capreas uenando ęquare solebat Atque anteire canes. Nocuit tamen ecce misello Pernices habuisse pedes. Fortasse caueret Dirę tela necis, si corpore tardior esset. At post Abnerum properare Ioabus Abisasque Exurgunt pariter, fraternę cędis acerbi Vltores, nisi nox finisset bella, futuri. Tunc iuga tuta superscandens Abnerus, et illos, Qui reliqui fuerant, ad se collegit et inde Victorem alloquitur blando sermone Ioabum: Abnerus ad Ioabum "Quonam hic usque tuus perget sęuire, Ioabe, Districtus gladius? Nullumne relinquere uiuum Decernis penitus? Sed desperantibus una Velle mori fiet collato Marte uoluntas. Si uinces, uinces magna cum strage tuorum, Si uictus fueris, uictum te nonne pudebit A uictis? Desiste igitur reuocaque phalanges Iam cessent urgere suos certamine fratres Et tandem parcant cedentibus atque fugatis!" Ioabus respondet His placide auditis sedata mente Ioabus Respondit: "Si me rem talem, Abnere, petisses Principio pugnę, cognato nemo cruore, Me prohibente, manus foedasset. Criminis autor Quis fuerat nisi tu, qui uoce lacessere nostros Ausus es et primus ciuilia bella mouere? Nunc si forte piget te tales ędere pugnas, Et me, Abnere, piget." Dixit iussitque maniplos Ad sua dimisso certamine castra redire, Inspirans tumidis resonantia cornua buccis. Dux Abnerus iter Moabitica uertit in arua, Per campos sub nocte means peruenit ad amnem Iordanis facilisque uado caua flumina transit. Omnes lustrato properatis passibus agro, Cui nomen Bethoron erat, tentoria uelis, Isbosethe, tuis subierunt tecta dolentes, Sexaginta uiris amissis atque trecentis. Ex acie uictrice tamen bis corpora dena Cęsa modo, ipse Asahel si sit numerandus in istis, Quem ducis Abneri fugientis dextra peremit, Ante alios celerem et fraterno sanguine Abisę Coniunctum notoque simul uirtute Ioabo. Hunc illo extinctum bello studuere gementes Ad natale solum Bethlemaque tecta referre Et positum patrio digne decorare sepulchro. Nocte autem tota uictor ductorque Ioabus Quum fecisset iter, coepisset et aurea uultus Mane Ostentare suos tenebris Aurora fugatis Eoa de parte poli lucemque propinquam Solis puniceo iam pręmonstrare colore, Ipse cohorsque simul subierunt tecta superbę Hebronis gratesque deo laudesque canendo Dauidi, cui sacra suas Victoria palmas Porrigit et solio sublimem collocat alto. Acre autem certamen erat cum Saulis iniqua Stirpe diu, sed fata deo statuente secunda Iesseo generi, Dauid successibus usus Proficit inque dies magis amplum reddere regnum Festinat lateque suum diffundere nomen. Comparatio Ac ueluti Megaris in campis promere fructus Vere nouo foecunda suos cum cernitur arbor, Paulatim fluido descendunt corpore flores, Donec humi cuncti labendo linquere culmen Cogantur canoque tegant uelamine terram, Gaudet at illa suos pomorum crescere foetus, Sic Saulis labente domo Dauidica uirtus Altius exurgens se supra sydera tollit. Dauidis uxores cum liberis Pręterea sobolis generandę copia regi Larga datur, cunctis uni famulantibus astris. Achinoeque illi pariens Ammona profudit, Abigail Chelebum, Tholomai filia Macha Absalona comis insignem atque ore decorum. Ex Agita genitus quartus post hos Adonias, Saphacias quintus, proles noua matris Abithę, Sextus Hietramus, genitrix quem protulit Egla. Tot natos totidem Dauidi Hebrone dedere Vxores grauidam soluentes partubus aluum. Quumque alias transferre tribus rex magnus Olympi Ad pia Iesseidę Dauidis regna pararet, Abnerus Contigit, ut Veneris stimulis Abnerus adactus Iret in amplexum Resphę, charissima quondam Quę fuerat Sauli coniux. Indignius istud Isbosethus ad Abnerum Isbosethus habens inquit: "Talesne referre Curasti grates meritis ingentibus in te Officiisque mei multis, Abnere, parentis, Illius qui iura thori confuderis ultro Turpi concubitu foedęque libidinis usu?" Talibus Abneri irritantur pectora dictis. Obiectum purgare scelus nil curat et alte Erectum quassat caput indignataque uoluens Abnerus respondit Lumina turbato fertur sic ore locutus: "Isbosethe, nimis parui me pendis, ob istud Qui me damnandum facinus, quasi grande, putasti. Scilicet indignum est bellum pro rege gerenti De tot pellicibus regis si iungitur una? In me dona patris quum pensas, cur mea muto Ore pericla siles? Ductorem fecerat ille Si me militię, nunquid non rexerit idem Imperium uirtute mea protectus et armis Contemptuque meę uitę assiduoque labore Bellandi regnumque suum finesque tuendi? Te post fata patris super alta sede locaui Hęredem regni successoremque paterni. nota Officium tamen omne perit, quod fertur in illos, Quos acceptarum reddunt obliuia rerum Ingratos. Valeas tandem cum moribus istis Iamque alium tibi quęre ducem, me desine habere! Immo ego dispeream, nisi fata fauentia regi Dauidi totis animis opibusque iuuabo, Vt regnet, regnare deus quem iusserit ipse!" Isbosethus humi perceptis talibus ora Pallida deiecit linguaque silente recessit, Hiscere non audens Abneri territus ira. Ille autem misit pacem ab Dauide petitum Colloquiique fidem. Respondit Dauid amicum Se fore perpetuum, si secum forte Micholam Adducat ueniens, quę theda iuncta iugali Prima sibi fuerat, centum licitata resectis Inguinibus magnoque suę discrimine uitę. Abnerus transit ad Dauidem Exin Abnerus Saulis genus omne reliquit, Ad Dauida pium studiis conuersus amicis. Ergo fauens illi blandis affatibus omnes Solicitare tribus coepit mollique precatu, Sed Beniaminam cura maiore uocare Ad Iudę partes, diuino numine lectę, Israhelitani ut gestet diademata regni. Ex qua nunc primum Dauid decernitur unus, Sic dicente deo: "Sceptrum Dauide tenente Israhelitarum populum saluabo fidelem. Arma Palestinę non illum lędere gentis Nec uis ulla uirum poterit tectusque fauore Ille meo semper uincet, confinia regni Proferet ulterius, sumptis metuendus in armis." Consensere tribus, Dauidis fata sequendi Abnero dedidere fidem. Rebusque peractis Abnerus Dauida petit, translatus ad urbem Hebronem, latus illius comitante caterua Quinque quater iuuenum. Veniens nihil ante locutus Michola redditur Dauidi Quam Phalto ablatam, gratissima dona, Micholam Offerret regi. Phaltus seruare pudice Hanc studuit totos, quos secum exegerat, annos, Atrox esse sciens alienam tangere crimen Vxorem uiuente uiro. Quare ipsa marito Multum chara fuit Dauidi, amplectitur illam Iniectis collo manibus labrisque labella Insertans, optata diu sibi basia libat. Conuiuium Cumque suo Abnerum comitatu suscipit amplis Porticibus. Sedere hilares. Triclinia plenis Lancibus et pateris Baccho stipantur onustis Aggeriturque Ceres. Rebus pascuntur opimis Pro se quisque uiri, propinant pocula regi Certatimque illi dicunt felicia uota, Imperet ut populo saluis per sęcula rebus Et plebi semper charus, metuendus et hosti. Sic epulata diu sessorum turba, remotis Abnerus ad Dauidem Exurgunt mensis, sed adhuc Dauide sedente Incipit Abnerus: "Grates tibi soluere dignas Quis potis est, o rex? Porro, quod possumus, hoc est: Nos et nostra modo tibi subdimus. Insuper ibo Inducamque tribus tua iam sub sceptra fideles, Omnibus ut pręsis, superas qui uiribus omnes Corporis atque animi, cui cęlum sydere dextro Aspirat pręsensque deus quem numine complet." His dictis regi dat dextram et foedera sancit Teste deo iuratque fidem sine fraude perennem, Donec uitales uiuendo carperet auras. Iam discedentem Dauid deducit amici Officio fungens, pariter gradiuntur ad usque Valuarum spacium et extremę limina portę. Ille "Vale" dicto, turba comitante, recessit. Ecce autem uictor cęso latrone Ioabus Cum spoliis prędaque redit, delatus in urbem. Audiit Abnerum blande cum rege locutum Excessisse recens curaque accensus acerba Ioabus ad regem Exclamat: "Quęnam te, rex, fiducia fecit Incolumem sinere ire tuis ex ędibus hostem? Hanc Abnerus enim quare penetrauerat urbem? Nonne uolens dare uerba tibi? Tum discere, quicquid Ipse agites rerum, quantos concire paratus Moliris. Quibus inspectis ad tuta recessit." Hęc fatus regi, coepit secreta Ioabus Voluere consilia. Emisit, qui nomine regis Abnerum reuocet dicens superesse, quod illi Dicere secreto rex uellet. Nescius ergo Ille Ioabinę fraudis, regressus in urbem Abnerum perimit Ioabus Venit. At exceptum lęto satis ore salutat Seque arcana loqui simulauit uelle Ioabus Indeque semotum confodit. Corruit illic Accepto incautus transfixa per ilia ferro, Non uictus uirtute uiri, sed fraude nefanda Infidę mentis cordisque ad iniqua maligni. Hoc immane scelus quum rex audisset, iniqua Mente tulit gemituque graui de corde uoluto, Dauid maledicit Ioabum Moestus ait: "Testor diuumque hominumque parentem Me regnumque meum commissi criminis huius Non esse autorem, nec iniquę conscia cędis Corda tulisse unquam. Veniat uindicta Ioabum Infidum supra morbisque infecta nepotum Corpora conspiciat, corrupti sanguinis ęgra Profluuio et sanie squalentis putida leprę! Non desint illi, quos panis inopia uexet Consummatque fames aut bellicus hauriat ensis! Vt uero Abneri celebrari funera uidit, "Scindite" ait "uestes, lugubres sumite saccos, Tristibus Abneri mortem lugete querelis, O socii, fortisque uiri decorate gementes Funus et exequiis dignos pręstate dolores!" Sic dicens sequitur prona ceruice feretrum, Pulla ueste caput tectus, suspiria ducit Humentes tergens oculos. Hoc cętera plebes Ore habituque simul regem comitatur euntem. Atque ubi depositum tumulo texere cadauer, Plebs iterat fletum, lachrymis rex infit obortis: "Nunc, Abnere, iaces uultu seductus amico Infidaque fide. Tamen hoc solamen habeto: Non tibi uincla manus strinxerunt, ferrea suras Non tetigit compes. Pręstantis militis instar Occumbis liber, lethali saucius ictu. nota Capta dolis uirtus laudem non perdit et illum Indicat imbellem, libuit cui fraudibus uti." Quum conclamato remeassent corpore, Dauid, Sic uelut in procerum magnorum morte dolenda Mos erat, indixit, nequis sua pabula gustet Ore prius, quam Solis equos demergier undis Viderit Oceani et stabulis se condere in imis. Talibus indiciis patuit non rege uolente Abnerum gladio sęui periisse Ioabi. Et licet ipsius germanum sustulit ille, Sustulit in bello urgentem urgentique resistens. Ergo non ideo compostę tempore pacis Iam cum rege simul decuit sęuisse Ioabum Vindictamque dolis et turpi fraude petisse. Nuncius hunc rumor casum portauit ad aures, Isbosethe, tuas. Poteras gaudere repenti Cęde uiri, cuius metuebas territus iram Supremasque minas. At te doluisse uetusti Annales memorant. Sed forsan plebe dolente Tu tristem lęto fingebas corde dolorem. Nil iuuit finxisse tamen. Dauida parabat Israhelitarum gens omnis condere regem. Vnum omnes legere sibi primique cohortis Bannaas et Rechab perimunt Isbosethum Isbosethanę ductores, Rhemmone nati, Fugerunt Gethaim, Bannaas atque Rechabus. Inde rati gratam Dauidi Iesseidę rem Sese facturos, peregrina ueste latentes Intrarunt urbem Isbosethique penates Iam medio feruente die, super alta iacentem Stragula defixo perimunt intra inguina ferro Sublatumque caput secum sub ueste tulere Hebronem regi Dauidi. Protinus illo Conuento promunt manibus disecta cruentis Ora palam. Simul "Ecce" aiunt "caput Isbosethi Afferimus, nostro dudum mucrone recisum, Qui tuus hostis erat, cuius mens emula regni, O rex magne, tui te pellere sedibus istis Tentabat, nunc bella ciens, nunc fraudibus utens, Vt te sublato tribulum quoque sceptra tuorum Arriperet solus. Sed qui tibi regna parauit Tradere tota deus, Saulem iam sustulit ille Progeniemque omnem: tutus dominabere terris." nota O spes uana hominum, quorum mens impia credit Perfidia reperire fidem dominisque placere Posse aliis, quum fraude suos factisque malignis Prodiderint, nulli chari gratiue futuri! Isto igitur multum turbatus crimine Dauid Hęc responsa dedit, regali examine digna, Dauid ad parricidas Isbosethi Ęquo digna foro: "Nescitis, Saulica cędes Quanto illi exitio fuerit, qui primus ab altis Gelboę siluis properans uenit Sicelechum Ac simul ipsius miserandum rettulit ultro Ille mihi casum, se lęta et prospera credens Enarrare nouo tristi de morte relatu? Hic igitur sperans ex his se pręmia uerbis Laturum, meritę subiit supplicia mortis. Nonne magis talem mulctam persoluere digni, Innocuum qui cęde uirum sunt tollere adorti Hospitiumque eius penetrantes, forte cubantem Atque graui pressum somno uexare piumque Sunt ausi truncare caput truncumque prophana Contrectare manu atque oculis proponere nostris Spectandum? Veluti sceleris spectacula mentem Oblectare meam possint hominemque iuuare Impia facta pium! Pereant, qui perdere regem Non timuere suum, mortem pro crimine pendant! Poena affecti parricidę Extemplo cęsus uita priuatur uterque Amborumque simul palmas plantasque recisas Arbore suspendunt, Hebronis iuncta lacunę Quę fuit et late ramorum brachia pandens Vmbrabat uirides frondoso germine ripas. Isbosethi autem, ne mortis honore careret, Depositum tumulo condunt caput Abnerino. Post hęc quęque tribus primates mittere lectos Ad Dauida studet. Veniens Hebronis in urbem Tota cohors, coram Dauide sedente locuta est: Principes tribuum ad Dauidem "Salue, Iuda tribus quo nunc lętatur alumno, Cuius se uirtute effert! Nos cętera plebes Nonne simul tecum magni proles Iacobi Progeniesque sumus, cognato sanguine fratres Censendi pariter? Quare consensibus omnes Te paribus petimus poscentes, omnibus unus Vt pręsis regnique regas totius habenas. Israhelitarum tibi certe sceptra deum rex Decernit dicens: 'Bethlema natus in urbe, Ipse meum populum Dauid tueatur et ipse Pręsideat cunctis, ipsi mea dextra fauebit' Hinc tecum fidei stabilis modo foedus inimus Omnes uno animo, te tandem chrismate sacro Vngimus, ut dextro fatorum numine regnes." His dictis illum prompto diapasmate regem Exunxere palam, toto plaudente theatro. Insonuere tubis rauco clangore Leuitę. Cymbala cum cytharis, cum systris tibia cantus Multimodos fudere simul cecinitque sacratos Turba sacerdotum modulatis uocibus hymnos. Deduxere alii per compita lata choreas Saltibus et uario cursu uarioque recursu. Semita quęque iocis et lusu feruere lęto Cernitur, ipsa polo ridebant astra sereno. Ridebat placidis mitis Neptunus in undis, Risit humus uario florum depicta colore Vberiusque suo pascens animantia foetu. Inde tribus totis conuiuia facta diebus Dauidis magna magni iam regis in aula Ingenti semper potusque cibique paratu. Quę siquis narrare uolet per singula, certe Totum pene diem fando consumat oportet. Tot res tam uarię lauti rarique saporis Tunc illas regis mensas onerasse feruntur. Dauid totius sumpto diademate regni. Dauid de Hebrone ascendit Hierosolimam Cunctarum tribuum lectis comitantibus illum Principibusque uiris, gradiens Hebrone relicta Peruenit Solymas. Iebusei claudere portas Iebusei Ausi aiunt: "Te certa uetant responsa deorum Has intrare domos, quorum simulachra superbus Cęca et clauda uocas. Si nos modo uincis, et illa Te uicisse puta." Dauid conuersus ad arcem, Quę collis prouecta iugo supereminet urbi, Hanc superat primoque capit conamine. Dicta Arx Syon Ante Syon fuerat, tunc arx est coepta uocari Dauidis. Sanctam post hęc ingressus in urbem Iebusei pelluntur ab urbe Victos eiecit Iebuseos, signa deorum Sustulit euertens. Atque inde paroemia nata: Non intret claudus templum nec lumine captus. Vrbs fuerat tunc dicta Iebus de nomine plebis Ante Salem, demum coniuncta uocabula sanctam Hierusalem interpretatur Pacis uisio Hierusalem fecere simul. Quę nomina pacis Propterea sortita fuit, quia Christus in illam Sic uenturus erat, diuinam ut mitiget iram, Conferat et uitam mortalibus ipse perennem. Iesseides arcem muralibus undique septis Muniuit, sed parte magis consurgere fecit Saxorum molem, qua pronior hostibus esset Accessus facilisque magis subeuntibus illa. Hic posuit sedem, belli successibus usus, Auxit opes uiresque. Fouens deus affuit illi, Ipse deus Dauida suum tutatus et arcem, Cogebat uictas illius sub iuga gentes.

Liber VIII ARGVMENTVM Regum lib. II, cap. V. Hiramus, rex Tyri, misit Dauidi materiam ad regiam ędificandam. Dauid accipit adhuc alias uxores. Palestinos superat in Raphidin. Iterum uenientes eos ibidem cecidit. VI. Reduxit arcam a Palestinis redditam. Oza labentem arcam tetigit et mortuus est. Deduci iussit eam Dauid in domum Obededom. Postea reduxit in urbem. Michol ludenti regi ante arcam exprobrans damnatur sterilitate. VII. Paranti Dauidi templum construere dominus per Nathan prophetam dixit, quod non ipse, sed filius eius positurus sibi esset templum. VIII. Dauid concidit Palestinos. A Moabitis exegit tributum. Fregit Adadeserum, Sobę regem. Equos eius subneruauit. Fregit Syros fecitque tributarios. Cum spoliis Adadeseri rediit Hierosolymam. Thou, rex Emath, gratulatur ei de uictoria aduersus Adadeserum. Vastauit Idumeos. Ioab erat dux militum.

Lib. VIII Rex fuit Hiramus Tyrię memorabilis aulę. Diuitiis armisque potens. Virtusque decusque Huic notum Dauidis erat. Talemque fideli Conciliare sibi properabat foedere amicum Atque illi Solymis iam regia tecta paranti Condere sensuras nulla ęui incommoda cedros Ęternasque trabes preciosaque marmora misit Nauibus impletis et ad illa dolanda sagaces Atque struenda uiros. Pro magno munere Dauid Hęc capiens parto magis est gauisus amico. Lętus agit grates et mutua dona remittit. Regia Dauidis ędificatur Interea struitur domus ipsi congrua regi. Fundamenta locant, patet ingens area largo Complexu, iam saxa trahunt cementaque malta Miscentur, surgit propero molimine murus. Tigna ligant, grauibus subdunt laquearia tectis, Imbricibus positis tegularum finditur ordo, Prona per impluuium cęlestis flumina lymphę Vt possint puteos labendo implere capaces. Atria marmoreę circumdant lata columnę, Quas superiniecti pręsserunt fornicis arcus. Stat testudinea subter caua porticus umbra, Hic asarota nitent uariis distincta figuris Picturasque suas paries crustatus ophite Et Phrygio et Parii monstrat candore lapilli. Portarum spacium solidis consistere pilis Mirari poteras, nisi saxa ingentia docti Artificis superasset opus, qui scalpserat omnem Progeniem Iudę, deductam tempus adusque Virginei partus nostrique crepundia Christi. Cernere erat uiuos non uiuo in marmore uultus Molliaque in duro consurgere membra metallo Motu quęque suo et mutas expromere uoces. Quod si saxa loqui possent, ea posse putares. Accepit reliquas tandem noua regia partes: Andron et exedras, gynecia, septa, dietas Erectosque gradus, diuersa cubicula, longe Lateque effusas aulas crebrasque fenestras. Clatratas ferro quasdam, quasdanque patentes Cum podiis. Numerare graue est illa omnia, nedum Enarrare decus rerumque exponere formas. Quis fictas pictasque ualet comprendere dignis Effigies uerbis? Hic prata uirere uideres, Illic perspicuis fontes decurrere lymphis, Per nemus ire feras, pecudes per pascua mutas. Hic uolitare alias liquidumque per ęra ferri Conspiceres uolucres, alias insidere ramis Arboris et summę requiescere uertice siluę. Hic urbes, hic rura, casas, mare, flumina, montes Atque hominum simulachra modis spirantia miris, Grandia non grandi spacio comprensa uidentur. Praxitelis Lysięque putes sculptilia tota Esse manum, Zeuzis tabulas opus, aut Agatharchi, Aut, ars ista magis quem commendauit, Appellis. Hę tamen effigies fuerant non mollis amoris Aut luxus exempla mali, sed multa colendę Virtutis species ueterum collecta uirorum Et stimuli ad ueram laudem famamque perennem. Quumque forent cunctis exactę in partibus ędes, Seu formam, seu quis precium bene computet, illis Dauidis laus Plus fulgere sui tunc uisa est gloria regis, Regis, cui nemo bello conferre gerendo Israhelitarum neque cultu numinis alti Se poterat, rebus pręstabat talibus omnes. Taliaque ingresso pallatia maius habebant Comparatio Ipsa sibi pondus. Veluti quum fulua micantem Accipiunt multo splendore metalla lapillum, Non aurum gemmę precium facit, illa sed auro Multo plus lucis confert, plus addit honoris. Firmato imperio genus ipsum augere uacabat, Successor sceptro ne desit stemmatis huius Atque domus semper generet Iesseia reges. Ergo uolens Dauid prolem proferre, maritas Ducit adhuc alias. Solymis quoque pignora plura Dauidi nati Hierosolymis Quam prius Hebrona genuit foecundus in urbe. Samua nomen erat primo Sobabque secundo, Nathan post illos, Salomon quoque pacis amator, Iabir et Helisua et Nepheg liberque Iophias Helisamasque, dei speculator, et Heldas acutus, Perfidus Heliphelech horum postremus habetur. Fama Palestinas uolitans penetrauit ad oras, Israhelitani quod tandem insignia regni Assumpsit Dauid, Bethlema natus in urbe. Posse nouum facile uinci certamine regem Spes erat atque suis submoto finibus urbes nota Inde capi pauidas. — O quam contraria rebus Speratis persępe pati fiducia mentis Inconsulta solet rationisque indiga uirtus! Ergo quam primum contractis uiribus arua Armati Iudea petunt, bellique tumultus Tam subiti Dauida mouet: parat arma suosque Tutari fines disponens consulit aras Atque optata capit palmę responsa futurę. His fretus conferre manum festinat et hostis Castra sedere uidens Raphaimę proxima ualli, Dirigit illo aciem fulgentesque ęre maniplos. Dauid uictor Irrumpens primo disiectos impete fudit Insequiturque fuga elapsos, dat plurima letho Corpora, nec paucos comprendit uulnere ab omni Illesos, quos ipse tamen iuga ferre subegit Seruitii. Victor rediens et castra reuisens, Dauid gratias agit deo Lętus ait: "Grates tibi, mundi rector et autor, Qui gentes mihi subdis, ago, simulachra colentes Humana fabricata manu, te quippe fauente Impia commissa dispersimus agmina pugna, Comparatio Dispergi spumosa solent ut terga liquentis Ęquoris, acta suo quum pinus nautica uento Sulcat iter scissique simul dant murmura fluctus, Donec eam curuus permenso gurgite portus Excipiat tutaque locet statione receptam." Hęc ille. Inde loco posuit uictoria nomen Baalpharasim Parta Baalpharasim: diuisos sonat hostes Vox ea Iudaicis olim sic ędita uerbis. Tum pius expulso Dauid de finibus hoste Direptisque simul castris, simulachra deorum In medio dimissa uidens collegit et igni Omnia conflauit, nequis deceptus inani Religione deos Hebreus adoret ahenos. Pręterea puduit pulsos uictosque fuisse Marte Palestinos, rursum tentare parabant Fortunam belli. Reparatis uiribus ergo Implerunt iterum Raphaimos milite campos. At uero Dauid, dum nil decernit agendum, Responsum a deo accipit Donec certa dei discat pręcepta, monentem Audit, si uicto tandem cupit hoste potiri, Non eat aduersus contra, sed lęta pirorum Ingressus nemora, a tergis inuadere pergat, Nec tamen ante suos pugnę committat, ab altis Quam rumpant sonitus siluis. Ea signa daturum Illi se dixit capiendi ex hoste trophei. Ipse ita, ut admonitus fuerat, perfecit et alas Dauid iterum uictor Irruit hostiles fatoque fauente fugauit. Terga sequens, campos fugientum cęde repleuit Per Gabaonis humum, fines regionis adusque Nox Gazareę longe. Fuscis nox aduolat alis Victoresque sequi uictos non pertulit ultra Et statuit cędis finem cum fine diei. Latius hęc geminę uulgatur adorea palmę Dauidemque diu timuere lacessere bello Quanuis audaces uicinę in pręlia gentes. A bellis igitur uacuus, flagrauit amore Diuini cultus animumque induxit, ut arcam Foederis, Hebreę donum memorabile genti, A Gabaone ferens ad sanctę tecta Syonis Perducat, pulchro sub papilione locandam. Arca foederis Arca erat hęc ligno mire compacta setimo, Beseleelis opus, docti non Palladis arte, Sed dono meliore dei monitisque supernis. Quam pulchre factam per totum lamina fuluo Aurea resplendens circumuelabat amictu. Quilibet ex auro formatos angulus orbes Pendentes habuit, quibus hinc illincque palangę Insertę extabant, ut quum foret arca mouenda, Suppositis humeris hanc possent ferre Leuitę. Intra illam plenum sanctę uas fictile mannę Atque dei digito cęlatę in marmore leges Conseruabantur, magni quoque palmes Aronis. Culmina erant spiris eiusdem cincta metalli, Quod reliquas omnes partes crustauerat arcę. Calcabant utrumque latus simulachra duorum Pennigerum Cherubin: alis umbracula sparsis Larga dabant spacio, de quo responsa tonabant Certa dei, quoties peteret responsa sacerdos. Hanc arcam quondam Hebreis certamine uictis Sęua Palestinas gens raptam uexit ad oras Dagonis simulachrum corruit Azothique domos. Quumque illam templa Dagonis Exciperent, quoniam cum sanctis stare prophana Non poterant, miseranda dei gentilis imago Corruit et fractis manibus ceruiceque trunca Mansit humi mutilata silex et inutile saxum. Azothios etiam tumidę torquere mariscę Coeperunt circum stillantia podicis ora Visque ingens murum florentes occupat agros, Erodens auido fructus arbustaque morsu. Sic solet irasci atque has exposcere poenas Offensum numen. Quibus est compulsa fidelem Perfida gens arcam plaustris efferre per urbes, Nunc has, nunc illas. Sed enim quicunque receptam Admisere domi, hęc ipsos eademque malorum Oppressit moles, donec data sacra fuere Bethsamę primum, Gabaonis ciuibus inde, Aminadabus ubi sua iam sub tecta sacerdos Intulit illa, pio semper ueneratus honore. Huc igitur ueniens multa comitante caterua Rex Dauid penitusque lares ingressus honestos, Submissa regem cęli ceruice salutat Cantatisque deo psalmis exegit, ut arcam Inde ferat secum. Sublatam curribus altis Quum traherent tauri per florea rura iugales Et regerent illos Haio simul Ozaque fratres, Pontificis magni pia proles Aminadabi, Ante arcam rex ipse simul, simul agmina regis Ędebant omnes solemnia cantica diuum Atque hominum domino, pulsando barbita plectris, Cymbala tenta manu, sufflatis cornua buccis. Tum bifores calamos tenuique canore cicutas, Instrumenta simul multa et pręclara sonabant Illo ipso quod docta docet modulamine Musa, Per rithmos distincta notis uariosque sonores. Aduenere locum, qui dicitur Area Nachor. Hic mugire boues atque in diuersa retortis Rictibus obniti, subita formidine pelli Et pedibus titubare uagis, subsidere flexis Oza interiit Poplitibus coepere simul. Tunc Oza misellus Sustentare sua nutantia scrinia dextra Conatus moritur totaque stupente cohorte Concidit exanimis, commoto numine supra Illicitum facinus, quia nulli tangere sancta Pręter sacrato fuerat ius fasque Diali. Expauit Dauid diuini scita seuera Iudicii timuitque sua deponere in arce Hoc insigne dei et donum uenerabile Cherub. Obededon Obededon Getheus erat pietate fideque Nobilis ante alios, illi committere tale Tamque ingens pignus uisum super omnia regi. Ille domi acceptam diuini foederis arcam Religione colens multa sentire fauorem Numinis incoepit, uitę gaudere quiete Et magis atque magis rebus florere secundis, Donec peruolitans tantorum fama bonorum Iudeę regionis humum conscendit in ędes Iesseidę regis mentemque illius amore Illexit sacri iam intra sua septa locandi. Ergo transacto rex temporis orbe trimestri Obededona petit. Sustollitur arca Leuitis Portaturque humeris populo plaudente simulque Dauid ludit ante arcam Vestibus in niueis ędente tripudia rege Et pulsante lyram cantusque mouente sonoris Vocibus ante deum. Quoties processerat arca Bis ternos passus, toties subsistere iussis Bos, aries et ouis mactati sacra dabatur Victima. Seruatus talis fuit ordo gerendi Thesauri sancti. Qui quum penetrasset in urbem Michol punitur Iesseidę regis, prospectans pulchra Michola Turribus ex altis saltantem forte maritum Et sceptri positis insignibus atque remoto Purpureę uestis uelamine, uiliter ephot Tegmine contectum uidit mentisque superbę Vsa supercilio, submissi cordis honestos Gestus et multę studium pietatis in illo Spernere non timuit. Tanquam se regibus esset Subiecisse nefas, quoties redduntur honores Ętherio regi diuumque hominumque parenti! Postquam deposita est intra tentoria sacro Arca uerenda loco, succensi thuris acerui Illuxere supra sancti libaminis aras. Mactatę pecudes sacrum fudere cruorem Incendensque deo ex illis holocausta sacerdos, Orauit pacem populo plebique fideli. Dauidis pietas Tum bona uerba pius cunctos diffundere supra Occepit Dauid uotisque optare salutem Omnibus atque deum res implorare secundas. Finitis precibus panem partiuit in omnes Atque bolos assę carnis, similaginis offas Feruenti frixas oleo: diuisa uiritim Talia dona dedit. Post hęc delatus in ędis Ipse suas, primę spacioso in limine portę Obuiat uxori cum lęta fronte Micholę. Illa aduentantem moesto satis excipit ore Michol arguit regem Atque his aggreditur petulantibus improba dictis: "Anne tibi laudi fuit, o rex, saltibus istum Expendisse diem scurrarum more togaque Seruili tectum discurrere teque uideri Esse unum uili de coetu mancipiorum, Qui populum regis imperio, qui sceptra potentis Regni solus habes primoque potiris honore?" Dauid respondet Respondit Dauid: "Non sana mente repensas Dedita corda deo. Quis enim tam magnus ubique est, Vt, contemplatus cęlum terrasque regentem, Se putet esse aliquid? Quare submittere si quem Sese illi pigeat, me certe subdere nullus Est rubor. Ille tuum genitorem sępe proteruo Ore renitentem contempsit, iussit et idem Pręesse suo populo Dauidem rebus egenum Atque animis humilem. Paruos extollere magnus Si solet ergo deus, nunquid seruire pudebit Ipsi me cordis totis affectibus uni? Atque utinam merear, qui multum polleo sceptro Israhelitano, regis, qui sydera torquet, Mancipium dici, uero uel nomine seruus! Hoc si nactus ero cum istis, quos ludere mecum Vna uidisti, solidę plus laudis habebo Quam pater ipse tuus tota cum prole suorum." His tunc auditis animo confusa Michola Hiscere non ausa est, muto stetit ore. Sed ipsam Michol sterilitate damnatur Mulctauit, mulctare solet qui iure procaces. Nunquam foeta fuit posthac optataque uentris Gaudia non uidit. Frustra complexibus usa Sępe uiri sterilem iussa est consumere uitam. At uero Dauid, dum nullo lęditur hoste Et placidę peragit felicia tempora pacis, Mente agitare pia diuinum coepit honorem Dauid uoluit ędificare templum Ędis condendę. Nathano denique, postquam Suspirasset, ait: "Cernis, sanctissime uates, Me magnas habitare domos, et marmore et auro Fulgentes raręque noua compagine cedri, Et stare extentis sacram sub pellibus arcam?" Nathan propheta Protinus ille refert: "Dauid, celeberrime regum, Hoc, quodcunque pio facinus sub pectore uersas, Perfecisse stude. Illabens penetralia mentis, Spiritus ipse tuos diuinus dirigit actus Et facienda docet numen cęleste fauendo Omni ex parte tibi." Iam Phoebus merserat undis Vesper Os nitidum, puro radiabant sydera cęlo, Texerat umbra solum, pecudes hominesque sopora Nocte quiescebant, quando uox uenit ab alto, Ad uatem dicente deo: "Nathane propheta, Oraculum Vade, meo dicas Dauidi, num dabit ille Templa mihi fabricata manu. Quo tempore Memphis Israhelitanam iussa est dimittere plebem, Ex illo me nulla suo domus imbrice texit Vobiscum gradientem monstrantemque sequente Plebe uias, anteire uię quum signa iuberem, Sed quoscunque locos, quęcunque petiuimus arua, Tectus pellicei processi tegminis umbra Tergoreoque sinu. Pręsentis adusque diei Tempus ego nunquam sacram mihi condier ędem Quęsiui, cedroue domum uel marmore structam. Hoc quoque Dauidi referas, uolo, crastina quum lux Aduehet alma diem: 'Pecudis pannosus ouilis Pastor eras, quum te uolui pręponere regno Israhelitano et sceptri donare decore. Tecum semper eram, subieci uiribus hostes Ipse tuis nomenque tuum memorabile in omnes Effudi populos. Placidę nunc foedera pacis Te duce Iudeę ponam per sęcula genti, Vrbes ut nemo duro uexare duello Audeat aut subitis uillas populare rapinis. Salamoni destinatum templum condere Tum demum post te germen seruabo receptum Seminis ipse tui, regnum firmabitur illi Perpetuum regnoque simul sublimius omni. Hic de te genitus templum mihi condet et aras, Semper pace fruens. Erga hunc ego munere fungar Officioque patris, donec seruabit amorem Ipse mihi fidisque colet mea numina sacris. Quin etiam si quid facti patrarit iniqui, Poenas ipse feret, domui rata pacta manebunt Nec, uelut ablata est regnandi a Saule potestas, Sic erit a uobis: sceptro gaudere perenni Fata tribum Iudam tandem uoluere uolentque'." Hęc infusa suis ad regis transtulit aures Nathanus uates, tenebris iam Sole fugatis Mane Et iubare Eoi surgente a finibus orbis Ac terris spargente diem. Tunc Dauid amorem Erga se superi regis metitus adorat Ante arcam supplex submissoque ore profatur: Dauid ad deum "Qui sim quęue domus mea sit, clarissime rerum Largitor genitorque deus, qui sanguine cretum Obscuro magni das luce nitescere regni? Nec satis est tribuisse mihi tam magna, nepotes Et genus omne meum simul hęc in sceptra reponis Atque, meis ego quę timuissem poscere uotis, Tu spondes ultro promissaque pandere uerbis Ipse mihi dignare tuis. Quis munera tanta Ęstimet aut possit dignas tibi reddere grates? Humanas meritis superat tua gratia uires: Quicquid agam, minus est illo, quod debeo. Tu nos Ante omnes populos, ante omnes ponere gentes, O rex omnipotens, uoluisti. Dicimur inde Plebs populusque tuus. Tua quondam dextera fortis Oppressit Pharaona ferum. Dum perdere ferro Nos properat sęuus, uasta perit obrutus unda, Vnda, tuo populo quę fundo cessit ab imo Et siccas diuisa uias fugientibus ultro Te mandante dedit. Tu per deserta uagantes E cęlo dulci pauisti melle pluente, Potasti duro ductis de marmore lymphis Ora perusta siti, releuasti sępe grauata Tristi colla iugo. Toties metuentibus hostem, Pręstantem numero atque armis, submittere nobis Tam facile uictum placuit tibi, quam fuit ille Difficilis uinci, nisi nos tua dextra iuuaret. Tu sanctas nobis leges ritusque dedisti Sacrorumque modum. Tu uatum corda piorum Inspiras, per quos nobis arcana reueles Consilia et casus certissima fata futuri. Tu nunc, magne pater, tua quę promittere uirtus Est dignata tuo Dauidi ingentia seruo, Dauidis domui sincero foedere firma Perpetuo nomenque tuum uenerabile nobis Effice sit semper, populo gentique benignus Propiciusque faue rebus sine fine secundis." Sic fundente preces ante arcam rege, leuatis In cęlum manibus populus plaudebat et ipsę Effigies Cherubim pronis annuisse feruntur Vultibus et leuiter commotis omina pennis Lęta dedisse. Sacri mirantes talia mystę Ętherio laudum cecinerunt carmina regi Turbaque sublatis respondit uocibus "Amen." Affuit inde deus Dauidi bella gerenti. Quattuor Dauidis uictorię Quattuor insignem magnis dedit esse triumphis Victorem semper, nullo certamine uictum. Marte Palestinos primum superauit, et illos, Ante quibus magnum soluit Iudea tributum, Compulit ęra sibi totidem numerare quotannis. Hinc Moabitarum non segnem in proelia gentem Edomuit sternens arces et moenia tota Pręcipiens ęquare solo, ne mente rebelli Arma animumque simul capiant uictique repugnent. Euphrates fluuius Inde mouens acies Euphratis flumina uersus, Qui cursu stridente celer ruit Armeniosque Capadocasque secat, donec se fundat ad oras Occiduas, tandem, pręclusus rupibus altis Tauri, flectit aquas, tepidum conuersus ad Austrum, Ingrediturque Syrum siluas Arabumque paludes. Illo igitur Dauid collecto milite tendens Occurrit ualidis legionibus Adadeseri, Sobarum regis, nec pugnam distulit ultra. Irruit in medios audax rerumque potitus, Pręter cęsorum turbam pręterque fugatos Huc illucque uiros, captiuos mille recępit Et septingentos equites hominumque pedestris Militię (nec uana fides) bis milia dena, Et nisi seruitium nihil isti triste tulere. Sed quadrigarum cunctos (ut fama) iugales Suppernare iubens, numerum seruauit equorum, Sufficiens tantum qui centum curribus esset. Sic afflixit equos deuictis regibus olim, Israhelitarum quum duceret agmina Iesus. Hoc ab re factum ne credas, accipe sensus Eximios, miro uerbi uelamine tectos. Quare equi subneruati uel suppernati Cernis equum, quantum erecta ceruice superbit Et quantis idem stimulis agitatur amoris In Venerem pręceps. Igitur suppernat equinum Ille animal, quisquis fastu prius usus iniquo Ad mites humilis morum conuertitur actus Et quem flammifero succenderat igne libido, Proponit castum iam conseruare cubile Affectus frenans recta ratione pudendos. Tunc quoque centenas raptas ex hoste quadrigas Seruitio regis decerni cędere dignum est, Quum uitę meritis de terra scandere cęlum Hi iussi ęterno donantur munere regni. Leua manus quondam numeros proferre minores Quum soleat, semper centesima censio dextrę Transit ad articulos. Sunt autem dextera cęlo Omnia, nec quicquam sentit sua uita sinistrum, Quem beat ętherii pręsentia splendida regis. Illi ergo sperare licet tam grandia dona, Qui mala declinans turpis contagia luxus Ingressusque uiam uirtutis computat alta Mente deum semperque cupit coniungier illi. Quarta etiam Dauid fixit memoranda trophea Assyriis domitis, quos emisere Damasci Ditia regna, leues arcus et tela ferentes, Subsidium regi uicto semel Adadesero. Marteque commisso bis milia dena Syrorum Strata solo iacuere suo. Tum cętera pubes Herbam uicta dedit. Vectigal magna Damascus Pendere mox coepit, nimio compulsa timore Illius, euentus cui prospera fata secundos Omnibus in bellis pariter pręstare solebant. Rex uero ingentem numerum tulit Adadesero Ęris et argenti, spoliatis urbibus eius, Vna Beroth quarum uocitata est, altera Bethe. Thous rex gratulatur Dauidi Nobilis Emathi Thous rex Adadesero Hostis erat. Postquam uictum resciuit ab armis Israhelitanis, Ioramum mittere natum Curauit regi Dauidi, lętus ut ipsi Victori laudes meritas et munera ferret. Obtulit adueniens diuersi uasa metalli: Crateres auro fulgentes, ęre lebetes, Argento lances. Incertum operisne decorem An precii summam spectantum coetus in illis Plus miratus erat. Dauid pro munere grates Persoluit multas, testes habiturus amoris, Quę donata sibi meminisset. At inde reuertens, Obuius armatę bis agmina fudit Idumes, Dauid uictor Valle Salinarum primo rursumque Gebellę Finibus. Atque loco referuntur utroque perempta Mille quaterque decem gentilis milia turmę. Vrbs quoque pręsidium regis subiecta recępit. Hostibus afflictis Dauid perduxit ouantes Ad patriam cuneos simul et peana canentes. Omnia uasa deo, spoliorum cuncta metalla Consecranda dedit temploque arisque futuris. Inde gubernandi statuens moderamina regni, Publica summarum distinxit munia rerum: Ioab Dux bellatorum fuerat princepsque Ioabus Saruiades, animo pręsens et fortis in armis. Gestorum sed cura fuit conscribere fastos Iosaphat Sola Iosaphato, Solymis Achiludus in oris Quem genuit. Qui sacra dei ritusque colendi Sadoch Curarent, fuerant Sadochus, filius almi Achimelech Achitobi, et clarus uirtutibus Achimelecus Proptereaque patri charissimus Abiatharo. Illorum, qui iura fori litesque notabant Implendo uariis numerosa uolumina scriptis, Saraias Pręses erat ueterum Saraias maximus olim Banaias Interpres legum. Banaias, de patre natus Ioiada, electus, scelerum qui cognitor esset, Vt capitis damnare reos et soluere posset. Filii regis Post regem regis natis reuerentia prima, Primus honos habitus, ueluti succedere regno Quos deceat patrio frenosque tenere regendi.

Liber VIIII ARGVMENTVM Regum (lib.) II, cap. IX. Dauid Ionathę filio Miphiboseto agros auitos concessit et ipsum mensę suę participem fecit. Sibam seruum cum filiis terram illius colere iussit. X. Anon, Amonitarum rex, male accepit legatos Dauidis. Ioab fudit illius conducticios Syros. Dauid quoque Syros Adadeseri fregit. Sobabum militię principem interfecit. XI. Ioabus uastat fines Amonitarum. Obsidet Rabbam. Dauid Bersaba, Vrię coniuge abutitur. Vriam interimi fecit. Bersaben uiduam accepit et ex ea suscepit filium. XII. Nathan arguit Dauidem de peccato. Illum penitet et dominus ignoscit. Dauid puero egrotante dolet, mortuo consolatur. Post quem Bersabe genuit ei Salomonem. Ioab expugnaturus Rabbam uocauit Dauidem, et ille ueniens capit Rabbam. Regis diadema tollit, populum trucidat, Hierosolymam redit.

Lib. VIIII Saulis erat seruus tunc illic nomine Siba. Hunc accersitum rex percunctatus, an ullus Esset adhuc ipsa Saulis de gente superstes, Cui conferre aliquid posset modo muneris ipse, Ingratus ne quippe foret, protectus amici Excubiis Ionathę. Quanuis iniuria Saulis Non minor extiterat, Dauid tamen esse uolebat Accepti memor officii oblitusque malorum. Miphiboseth Ionathę filius E Ionatha genitum percepit Miphibosetum Viuere, sed lęso quondam coxendice claudum Infirmumque pedes, Lodobari moenia qui nunc Incoleret clarique simul penetrale Machiri. Misit eo Dauid quosdam, qui limine ab illo Protinus eductum Solymarum sistere in urbem Curarentque suas pariter perducere in ędis. Huc ubi uenisset, tanti pręsentia regis Terruit expauidum; prono prolabitur ore Atque pedum plantis hęrens tremebundus adorat. Surgere mox iusso rex inquit: "Miphibosete, Dauid ad illum Ne timeas! En ipse tui probitate parentis Et meritis motus Ionathę, te sistere iussi Me coram. Multum nanque ipse obnoxius illi, Quem doleo amissum, tibi saltem soluere grates Fasque piumque puto. Quare gaudere paternis Te uolo, chare, bonis et auitę copia gazę Vt tua sit, iubeo. Mensę conuiua perennis Ipse meę fies laribusque morabere nostris." Respondet Miphiboseth Ille uerecundo contra sic rettulit ore: "Ęternum salue atque uale, fortissime regum! Haud ego me fateor tam multa ac magna mereri, Sed te magna decet largiri munera magnum, Sceptris apta tuis. Tantę pietatis imago Fixa meę menti per sęcula cuncta manebit, Gratia tam grandis toto memorabitur ęuo." Hinc libuit regi seruum compellere Sibam, Quo Saul usus erat, seruilem Miphiboseto Ipse operam pręstet fundos atque arua colendo. Siba libens sese facturum iussa recępit Seruiuitque diu studio curaque fideli, Dissimulans animum, quem tandem ostendit auarum. Quinque decemque illi nati, famularia turba Quinque hominum numero numerum superabat eundem. Cum grege Siba isto spaciosi iugera campi Nunc grauibus rastris, nunc curuo scindit aratro, Ingenti cumulans domini cęllaria Baccho Et flauę Cereris largo granaria dono. Miphibosetus enim, cui Michas filius infans Hęrebat, blando exercens puerilia ludo, Tunc Solymis posuit sedem, conuiuia lętus Dauidis libans per tempora plurima regis. Ista pedum damnum poterant sarcire labantum, Si non Siba malus minuisset munera regis Atque magis cautus si scisset Miphibosetus Ipse sui serui fraudes uitare dolosque. Contigit ante aliud gratę memorabile mentis In Dauide genus. Saulis cum tela caueret, Prępes Amonitas adiit Naasque tyrannus Hospitio excepit fugientem, functus amici Munere non parui. Nunc illo morte perempto In regnum soboles eius successerat Hannon. Huic igitur studio legatos mittere grato Curauit Dauid, qui tantum fata uicemque Amissi genitoris eo pręsente dolerent Atque illi in regnum suffecto signa referrent Lętitię et magnum iam testarentur amorem. Hannonem regni proceres, male cauta secuti Consilia, ambiguis iuuenem suspectibus implent. Legati Dauidis Hannoni suspecti Haud illos animo missos, dixere, benigno, Sed fallente magis: non ut de morte parentis Solentur moestum, sed spectent, curia rerum Ipsius quid agat, quid tractet, denique regni Quis status externi, quę uis, inferre parantes Arma minus ualidis, sibi quenque subdere semper Imbellem cupidi, nec amicis parcere sueti. Ergo noui regis mens talibus effera dictis Ius uiolat commune hominum. Legatio tuta Hostibus in mediis quum sit, comprendere amici Legatos mandat, detonsis imperat illos Ad Dauida suum statim discedere barbis Succisisque togis supra pubemque natesque. nota Proh male multorum censendis prouida rebus Pectora! Quę ratio est suspectos plectere poena, Qua notos uerosque reos certamque repente Incertis pręstare fidem? Sed discite tandem, Quam praue Hannoni talis uecordia cessit, Quam meruit magnas indigna iniuria poenas Vlciscente Deo! Facinus peruenit ad aures Iesseidę regis. Tunc rex redeuntibus ipsis Mandat legatis, maneant Hiericuntis in urbe, Donec barba genas excrescens uestiat ambas, Ne deformato notis occurrere uultu Plus pudeat uisisque magis tristentur amicis. Denique uilloso Solymarum moenia mento Vt liquere prius, demum sic illa reuisent. Criminis interea autores atque improbus Hannon, Gentis Amonitę rector, fera bella timentes Dauidisque minas, magna mercede uocatos Conduxere Syros, peditum bis milia dena Roobi Sobique soli, sed mille Maachi, Mille etiam decies Bistobi, horrentibus armis Omnes instructos animisque ad bella paratis. Hos contra Dauid Iudeas ire phalanges Armatosque uiros iussit ductore Ioabo. Ioab superat Amonitas et Syros Qui celeri penetrans hostiles agmine campos, Stare aduersa sibi prospexit castra Syrorum, Hannonis uero cuneos post terga sedere. In tam pręsenti nil territus ille periclo, Consilium penitus prudens pro tempore cępit Extemploque Syros contra direxit et unam Tradit Abisę aciem, retro conuersus ut hostem Distineat clamore fero post terga minantem, Ioab hortatur suos Tunc "Pugnemus" ait "pro sanctę moenibus urbis, Pro populoque dei! Dabit ipse in pręlia uires Omnipotens paruę contra tot milia plebi." Hęc dicens certamen init. Fugere Syrorum Agmina per campos late diffusa. Ioabi Sanguinolenta manus fugientibus ingruit. Ipse Densior Hannonis cuneus, quum terga cohortem, Qua mage fretus erat, statim uertisse uideret, Se quoque proripuit rapido per gramina cursu. Abisas Hos pedibus strepituque sequens animosus Abisas Substitit, ingressos ut proxima moenia uidit. Illic defixo legio Iudea tropheo Ibat ouans et signa ferens uictricia, tandem Ciuibus intrauit sanctam plaudentibus urbem. Sed probrum delere fugę quum forte pudendę Assyrii uellent, reparatis uiribus omnes Rursum bella petunt. Regis gens Adadeseri Ad pugnam Euphratis transmisso flumine uenit, Agmina multa nimis magno ductore Sobacho, Castraque Iudeis posuerunt proxima terris. Iterum uictor Dauid Inde suas Dauid contraxit ad arma cohortes Et uada Iordanis raptim transgressus Helemos Aduenit campos. Animis audacibus arma Expediere Syri, nec segnius agmina regis Stant illos contra. Certant et pręlia miscent Atque utrinque ruunt. Resonat clamoribus ęther, Tela uolant, gladii uibrantur, scuta fatiscunt Ictibus assiduis. Acies iam fessa Syrorum Cędere retrorsum, tanto feruentius ipsi Vrgere Hebrei atque alios disperdere ferro Inque fugam uersos alios depellere campo. Dauid Ductorem Dauid duro ferit ense Sobachum, Ictus et ille semel uitam dispergit in auras, Comparatio Protinus ad terram delabens. Qualiter ilex Aut quercus frondosa ruit, quum fulminis ignis, Illisus trunco, magno stridore reuulsam Sternit humi et totis cogit procumbere ramis. Et tandem ex illis isto cecidere duello Septingenteni currus et milia ferme Quadraginta uirum, qui tristia bella ciebant Currentes in equis hastasque et scuta gerentes. Hostibus absumptis fide pia uota cohortes Persoluere deo, grates laudemque dedere. Tunc Syrię reges, Dauidis uiribus omnes Expauidi, auxilio legiones Adadeseri Sustentare suo cessarunt, foedera pacis Ab Dauide rogant, concessa pace tributum Pendere coeperunt iuxta noua pacta quotannis Consilio prudente satis, quia nempe putamus Seruire esse magis saluis optabile rebus Quam bello amissis inopem traducere uitam. Iamque Cleonei sudabant ora leonis, Ęstas Solis uicino nimium succensa calore, Iam spicis matura Ceres pallebat adustis Iamque metens segetem serrata uillica falce, Ebria lasciuos iuuenum cantabat amores, Quando suum Dauid poscentem bella Ioabum Ioab in Amonitas Emisit. Tunc ille uirum comitante cohorte Discedens, alacri petit arua hostilia cursu Rabbam obsedit Gentis Amonitę, populatur feruidus agros, Vastat rura, casas igni succendit et urbem Obsedit Rabbam, regni caput. Omnis in illa Vis fuerat congesta simul rerumque uirumque, Quod cuiuis urbi quauis ab gente tuendę Esse satis poterat. Sed donec bella Ioabus Dura gerit, Solymis agit ocia mollia Dauid, Ocia uirtutis gnauę frangentia uires, Ocii malum In uitium propensa nimis. Si uictus in illis Inuictus fuerit Dauid, quis tuta putabit Illa sibi? Medios igitur quum scanderet axes Meridies Cęliuago nitens lampas Phoebeia curru, Excitus a somno cęnacula tota pererrat Dauid captus amore Bersabes Iesseides Dauid, dumque iret dumque rediret, Ecce uidet posita mulierem ueste lauantem Sese, ex aduerso reclusis forte fenestris, Egregiam forma niueoque colore nitentem. Acteon Talem (si ueterum figmentis credimur) olim Nudam Gargaphii Titanida fontis in undis Vidit Aristeides, tales et Troius ille Paris Arbiter ob speciem certantes atque decorem Spectauisse deas perhibetur, tempore longo Incertus, cui prima daret pręconia formę. Hanc ergo ut uidit, totis ardere medullis Iesseides coepit flammaque accensus amoris, Quę foret illa, rogat. Bersabeen discit, Vrię Connubio iunctam, qui tunc ductore Ioabo Militię tolerabat onus. Nil talia regem Compescunt: superat Veneris uesana cupido. Bersaben iubet acciri turpique pudicam Foedat adulterio. Quę quum sub nocte redisset Ad talamum stuprata suum, se sensit ab illo Concepisse nouum commixto semine foetum. Vrias Bersabes maritus Rettulit hoc regi. Tunc rex, cęlare prophanum Solicitus facinus, reuocari mandat Vriam Ad se quam primum a castris ualloque Ioabi. Dauid ad eum Huic, postquam uenisset, ait: "Bone miles Vria, Dic mihi, quam recte noster Dux ipse Ioabus Sese habeat populusque meus sociique meorum Et quo sit spes nostra loco. Quis denique finis Pugnandi uobis Rabbę sub moenibus altis?" Ast illi inter se dum talia uerba uicissim Euoluunt, prono successit uesper Olympo. Tunc rex, ut fessum corpus iam curet Vrias Inuisatque suos et se soletur in illis, Iussit et ambrosias post ipsum mittier escas Mandat, ut his rabidam postquam satiarit orexim, Dimissos repetat chara cum coniuge risus, Inde iocos atque inde thori genialia iura Interrupta nouet, mulier ne mecha putetur, Quum grauidam partu uicino pręferet aluum. Hęc commenta tamen casus dissoluit et aurę Euertunt omnes cęlandi criminis astus. Quippe suas non est ędis ingressus Vrias Ipse, sed ante fores augustę substitit aulę Et nuda uestitus humo prosternitur, aptans Suppositum capiti tumida testudine scutum, nota Idque uiro ceruical erat. Non mollia quęrit Stragula belligero uirtus durata labore. SiC ille extento resupinus corpore lentum Captauit somnum cęlo, non fornice tectus. Resciit hoc Dauid. Tunc illum mane uocatum Aggreditur dictis: "Cur non tua tecta petisti? Tedia longa uię stratu meliore leuasses, Vxorem totamque domum solamine pręsens Donasses multo, dulces miscere loquellas Dum licet ac gratas audire et reddere uoces." Sic Dauid, sic ipse sequens respondit Vrias: Vrias respondit Dauidi "Scortea sacratam diuini muneris arcam Velamenta tegunt, tentoria parua cohortem Israhelitanam, dura in tellure Ioabus Distentus recubat, generis pars maxima nostri Sub diuo carpit somnos, iustissime regum, Et tu me nostris uis nunc succedere tectis, His ut susceptus conuiuia festa frequentem Et satur in plumis iaceam et complexibus utar Molliter uxoris? Per te, tibi iuro, tuamque, Quam pręferre meę soleo, rex magne, salutem, Hoc me facturum nunquam, nisi copia nostrę Quum ueniet gentis, uicta certamine Rabba Et tibi subiecta, si tunc mihi uita superstes Fiet, ut hoc tanto possim gaudere triumpho." Postquam rex uidit cunctos hac parte suasus In cassum cęssisse suos, compellit Vriam Illo etiam perstare die secumque morari, Hunc uino superare ratus, quo largius ille Hausto, mente magis captus, magis appetat ipsam Vxorem, ducis oblitus rerumque sacrarum. Mensa reposta fuit uinique cibique paratu Luxuriosa nimis multisque sedentibus uni Iesseides cratere mero propinat Vrię. Inter coenandum repetitis potibus ille, Quanuis mente minus constaret, iussus abire Decedente die, tamen intra regia mansit Limina. Mancipiis nam mixtus claustra petiuit Inferiora domus cęllisque quieuit in imis. Nec prius inde pedem somno uinoque sepultus Mane Extulit, exortus quam Sol de finibus orbis Eoi montes radiis percussit Iberos. Conatus rex ipse dolens uanescere tantos, Aggreditur crudele nefas: dimisit Vriam, Vt iam castra petat, ferat et diploma Ioabo Dauid Vriam cędi exponi iubet His intus uerbis conscriptum: "Moenia Rabbę Oppugnare iube; tum qua plus esse pericli Parte scies, illa fortis dic pugnet Vrias. Ante sed hoc comites moneas, quum comminus enses Ensibus illisi coeptent crepitare, relinquant Hostibus hunc solum, solus perimatur ut ipse." Porro dum fierent sęui fera pręlia Martis, E Rabba egreditur cuneus fortissimus urbe Inuaditque globum, cui tunc Ętheus Vrias Dux erat, armati certant, sed linquitur ipse Vique uirum pręssus uita spoliatur et armis. Nec cunctis fugisse datum, circumdata nanque Pars non parua cadit comitum certantis Vrię, Ne solus tristes Herebi descendat ad umbras, Quę quandoque suos habitantes corporis artus Ipsę etiam peperere manu uirtutis honorem. Nuncius inde ducis portans ea gesta Ioabi Ad Dauida tulit. "Rabbę sub moenibus" inquit "Non pauci cecidere uiri, missilibus illi E muro iactis, hi cęsi comminus armis Illorum, quos Rabba suis effundere portis Ausa est ad pugnam dubiique pericula Martis. Hos quoque tunc contra certans Ętheus Vrias Oppetiit potiusque mori decreuit in armis Quam per probra fugę turpem seruare salutem. Atque hęc lęta parum fatisque peracta sinistris, Inclyte rex, tibi me iussit narrare Ioabus, Moestus et ipse quidem tali se strage suorum, Et rogat, an iubeas Rabbam obsidione leuare An sperare tuę mage fata fauentia sorti." Ingemuit rex ipse suę dispendia gentis, At tamen optata miseri nece lętus Vrię Dauid ad Ioabum "Vade" ait "atque duci referas mea dicta Ioabo: Ista, Ioabe, tuum frangat committere noli Res animum. Varia est belli fortuna: uicissim Qui uictus fuerat, uincit rerumque potitur. Exhortare tuos, ne dudum coepta relinquant nota Propositoue cadant. Duranti pręmia dantur, A cessante suas retrahit Victoria palmas. Magno animo pugnate, uiri! Vexata superbum Inclinat iam Rabba caput. Perstate parumper, Illaque sub nostras mox ibit subdita leges." Interea totam uulgatur fama per urbem In castris quosdam nuper periisse Ioabi. Bersabe luget cędem mariti Cęde uiri audita, Bersabe moesta capillos Carpsit et in nigro consedit tristis amictu, Ora lauans lachrymis et plangens pectora palmis, Frustra illum miseranda uocans. Tandemque peractis Funebris pompę paucis de more diebus, Traducta est claram regis Dauidis in aulam. Iamque palam thalamis magni magis usa mariti, Enixa est puerum summę, si fata tulissent, Immensęque spei. Sed crimine parta nefando Coniugia ęterno cęlum terramque regenti Displicuere deo. — Nathano proinde prophetę, Arguat ut regem, mandat. Petit ille penates Sydereos et regis adit penetrale superbum Nathan propheta ad Dauidem Hisque illum aggreditur dictis: "Inquiro probatum, O rex, iudicium: Gregis unus diues ouilis Extitit ante alios armentorumque redundans. Alter erat pauper, cui nummus nullus in arca, Nulla pecus ruri, nisi mitis ouicula tantum, Ipsi chara nimis. Peregrinum diues auarus Suscipit hospitio coenamque daturus ad istam Lumina uertit ouem raptamque apponit amico. Quin etiam repeti ne posset, mactat et ipsum, Cuius erat, scelerique scelus superaddit iniquus, Vna suo tantum ne de grege decidat agna." Exclamat Dauid: "Morte est mulctandus acerba Hic, quem crudelem fecit malesuada cupido Predandique aliena fames." Tunc intulit ipse Nathanus uates: "Recta est sententia regis. Te tamen hunc ipsum, quem damnas, esse memento! Pręterea deus ipse, deus tibi dicere iussit Impietate tua commotus: 'Nonne ego sceptri Israhelitani te sum dignatus honore? Nonne ego te Saulis protexi semper ab ira? Nonne meum numen semper seruire coegit Israhelem Iudamque tibi? Victoria tecum Nonne fauore meo certamine stabat in omni? Addere et his uolui. Quare ergo numine nostro Sancitas ausus dudum contemnere leges Lęsisti externi genialia foedera lecti Et, cuius fueras uxore potitus, in illum Hostili gladio sęuisti? Te ille iubente Hostibus obiectus, telorum turbine multo Prostratus uitam pariter cum sanguine fudit. Non impune feres hęc tanta piacula, Dauid! Aduersę gentis duro uexabere Marte Atque, ut mechus eras alienę coniugis, omnes Vxores hac urbe tuas sic polluet alter, Nec tamen hoc tacite, turba spectante sed omni'." Pertimuit meritas culpę mens conscia poenas. Dauidis penitentia Hinc Dauid peccasse dolens suspirat et inquit: "Peccaui tibi, magne deus. Tu parce fatenti!" nota Discite quam felix sceleris correctio, uel quam Festinata reo uenia est indulta dolenti! Continuo Nathanus ait: "Secernitur a te Ęternę exitium mortis, sed murmuris autor Quum fueris plebi, quo sunt cęlestia lęsa Numina, quę nata est nuper tibi spuria proles, Hac orbatus eris: teneris decędet ab annis." Hoc dicto abscessit uates regemque reliquit. Puer de adulterio natus moritur Ęgrotare puer desperatusque iacere Coepit. Pro pueri uotis precibusque salute Solicitare deum Dauid ieiunus et idem Cum gemitu profusus humi lamenta ciere. Circa illum famuli atque uxores et domus omnis, Hortantes, saltem de terra surgat et adsit Iam tandem mensę fratrum procerumque suorum. Ille sed immotus perstat, solamina nulla Admittens languenti animo mentisque dolori. Septimus inde dies puero fuit ultimus ęui, Postquam lethiferum suscepit corpore morbum. Non erat hic Dauid, longe diuersus ab illo Distentusque solo recubabat, et aulica turba Infantis tunc fata suo deferre parenti Pertimuere quidem. Nam qui languente dolebat Demissis animis, multo funestius illum Iam pueri audita doliturum morte putabant. Nemo ita uenturum non crederet, et tamen hęc res Euenit pręter cunctorum spemque fidemque. Nam quum musantem rex cerneret ire tumultum Et crebris uacuas ędis resonare susurris, Vocibus insolitis motus quęsiuit, an ęger Vita functus erat. Vita dixere gementes Defunctum famuli. Tunc ille afflicta leuauit Membra solo, tersit sordes erectus et artus Abluit aspersos lymphis et odoribus unxit. Assumit trabeam cęlesteque numen adorat. Inde petit mensam, coenat, non pristinus ori Moeror inest, sicco stant lubrica lumina uultu. Mirari hoc omnes atque illum poscere causas, Cur non extinctum doleat, quem corpore uiuum, Sed febri affectum iamdudum flerat acerbe, nota Respondit Dauid: "Lachrymis fletuque moueri Numina sancta solent, ieiunis gratia facta est Sępe uiris, humiles oculis deus aspicit ęquis. Hinc ego me talem pręstabam flensque dolensque, Dum spero pueri domino miserante salutem. Nunc aliter placitum regi qui nosco superno, Cur lachrymer? Nunquid fletu reuocarier ullo Mortuus ad uitam poterit? Quum certa uoluntas Ęterni pateat regis, contendere contra Nonne animi furor est uanęque insania mentis? Ergo tibi grates, summi moderator Olympi, Semper agam semperque mali minus esse fatebor, Quod patior, quam quod mea iam delicta merentur Et plus esse boni, quod te donante recępi, Quam mea quo uirtus potuisset digna uideri." Hac igitur ratione suum lenire dolorem Dum studet, ipsa etiam solamen corde recępit Bersabe. Inde nouo felicius usa marito, Salomon nascitur Egregium partu fudit Salomona secundo Dilectumque deo. Tempestiuumque magistro Nathano Dauid dedit illum, moribus ęquis Doctrinisque bonis quondam percultus ut esset Atque habilis regno. Multum referre putabat, Quali magistro pueri commitendi Non modo ut ingenuis sit pręditus artibus ille, Sed magis ut uitio purus noscatur ab omni Et uirtute probus, puerum cui cura docendi Est commissa rudem. Teneros magis influit annos Quod cernunt oculi quam quod caua percipit auris. nota Qualibus exemplis monitisque imbuta iuuentus Paruula adhuc fuerit, tales dabit aucta colores. Interea longo labefactam Marte Ioabus Iam capturus erat Rabbam misitque uocatum Rabba expugnatur A Solymis regem. "Veni," inquit "moenia Rabbę Tormentis concussa ruunt rimisque fatiscunt. Pars cecidit muri, patet hac ingressus in urbem, Sed tibi seruatur capiendę gloria Rabbę, Vt uirtute tua potius superata feratur Quam pugna ductuque meo." Rex milite multo Armatus uenit, primo capit impete Rabbam. Vrbs opibus uiduata suis, simulachra deorum Deturbata solo. Post hęc captiua iuuentus Vinclo pręssa graui. Sonat ingens undique planctus Foemineus, matres strinxere ad pectora natos. Dauidi diadema datum, quod habere talentum Pondo auri dictum fuerat multisque lapillis Baccatum miro longe splendore micabat. Ista corona fuit dominis gestata prophanis, Nunc regem sortita pium, lucere decore Visa magis grato est, magis isto uertice digna. Iussus Amonitas tandem disperdere gentes Lege dei Dauid, captiuę corpora turbę Poena pro iniuria legatis illata Aut secuit serris, aut ferro in frusta redegit, Aut subiecta graui carrorum pondere pręssit, Vt discant irati etiam compescere dextras Legatisque mali nil uelle infligere regum. Victor deinde uirum coetu comitante suorum Et lętas tollente simul super ęthera uoces In patriam rediit, pręda magis an grauis armis Incertum. Sed enim pro tantis ille triumphis Soluit uota deo, laudes gratesque peregit.

Liber X ARGVMENTVM Regum lib. II cap XIII. Ammon, Dauidis filius, uitiat Thamar, Absalonis sororem. Rex moleste fert. Absalon uocatum Ammonem in conuiuio interimit. Fugiens uenit in Gessur. XIIII. Ioab per mulierem Thecuitem placato rege reduxit eum in Hierusalem, ubi ille per biennium uitauit conspectum regis. Ioabi messem incendit. Rex exoratus Absalonem ad se uenientem osculatur. XV. Absalon affectat regnum. Dauid fugit. Cliuum oliuarum flens ascendit. Chusum misit, ut iungatur Absaloni et Achitophelis consiliis obstet.

Lib. X Iustitię cęlestis opus quem pęnitet, illi Protinus ęternas pro crimine tollere poenas. Ast ita, non alias. Aliis delicta piare Suppliciis penitusque nihil dimittere inultum, Mala passus Dauid pro crimine Quicquid peccatur. Nunc ergo, qualia Dauid Sit mala perpessus pueri post fata, docebo. Ne quicquam uacuum fando docuisse putetur Inuocatio Nathanus uates. Tu me, diuine, canentem, Spiritus, ętheria cęli delapsus ab arce Dirige per ueteres optato tramite fastos, Non quos Pierides, nec quos dictauit Apollo Gentibus infidis, sed quos meliore relatu Veridicique magis nobis cecinere prophetę. Thamarim adamauit Ammon Thamaris una fuit forma pulcherrima regis Natarum, mater quam quondam chara Maacha Germanam pulchro generauerat Absaloni. Hanc ardere coepit totis affectibus Ammon, Ante omnes alia regi de coniuge natus. Hanc solam spectare miser, cęlare sed ipsam Intima carpentem coepit pręcordia flammam. Nam proferre pudor turpem prohibebat amorem Ipsaque uirginitas integrę intacta puellę Obstabat uotis et desperare iubebat. Sed stimulis urgere feris insana cupido Iam magis atque magis pergens, non nocte sinebat, Non requiesse die. Iam ferre incendia cordis Non ualet ęgroti: tacitus suspiria ducit, Stat, sedet, huc illuc errat secumque susurrat nota Amenti similis. Quid enim nisi uita furentis Immoderatus amor? Fuit illi sanguine iunctus Ionadab Ingenio prudente satis pręstans Ionadabus, Dauidis de fratre nepos. Qui factus amato Obuius Ammoni, faciem miratus et ora Demutata "Satin ualeas, charissime," dixit "Sisne satis sanus? Macies pallorque decorem Deformat uultus tristemque in pectore curam Indicat aspectus. Quid habes? Mihi dicito, forsan Opportuna dabo pellendi pharmaca morbi." Ammon Suspirans Ammon: "Non est medicabile nostrum, O Ionadabe, malum. Sed quid tibi demoror" inquit "Secretum proferre meum? Me Thamaris intus Vrit amor tenuatque iugi membra extima cura. At tu siquid habes, tanto succurre labori. Nam mihi siue mori est decretum siue potiri Virgine dilecta, frater licet Absalon illi Sit simul atque mihi." Miserans Ionadabus amantem Tam propenso animo iuuenem, tam mente procaci, Ioanadabi consilium perniciosum Hęc responsa dedit: "Iubeo sperare quod optas Te, nate Achinoa. Quoniam, quam diligis, ipsam In manibus tibi trado tuis. Aduerte, docebo Qui fieri id possit. Tetrius te finge ualere, Te simula ęgrotum multum lectoque recumbe Et gemitu testare grauem sub corde dolorem. Te uisum ueniet genitor. Diducito uocem Et dic: 'Oro, pater, ueniat fac Thamaris ipsa Et fratri obsequium pręstet soror, ipsa ministret Et pulmenta paret, manibus quoque porrigat ultro Vina cibosque mihi. Solet euanescere docto Sępe ministerio lentus de corpore langor'." In Ionadabum male consulentem Hos monitus, Ionadabe, dabas prudensque uaferque Iam tibi uisus eras? At non seruatur amicus nota Consultore mali. Finem prudentia rerum Metitur. Tunc coepta probat, quum mente sagaci Perpendens discit, qualis manet exitus illa, Nec suadere suis quod palpet curat amicis, Sed quod grata bonis factum commendet honestas, Quod ius fasque putat, quod denique profore credit. Thamaris ergo patris iussis compulsa penates Ammonis petiit pultemque cibosque parauit. Accedens ęgro proponit, porrigit, offert Solicitansque rogat, ne sumere differat escas, Languenti faciles illi pariterque salubres. Ille suos uultus auertens, tedia turbę Astantis tolerare negat se posse malignus. Ęstuat atque gemit. Quare discedere iussis Omnibus hi tantum soli mansere relicti. Ille manu ipsius pręnsa testatur amorem Improbus et, lecto secum concumbat in illo, Ammon uitiat Thamarim Eflagitat retinens et iam uiolentus inhęrens. Obstupuit miseranda nefas tam grande puella Seque trahens retro "Quid me sic opprimis?" inquit "Quod molire scelus, cognati sanguinis, Ammon, Oblitus legisque dei iurisque pudici Connubii? Sine me, sine me!" clamabat. At ille Luctantem toto contendit uincere nixu Et tandem uincit. Miseram sceleratus amator Germanam uiolat, ui uictus et ipse nefanda. Iamque expleta semel iuuenis damnata libido Exardens odio flammas extinxit amoris Et, quam tam cupide dilexerat, ędibus illam Exturbat, sibimet tunc indignatus, opinor, Ipsum flagitii quum conscia cura momordit. Illa abiit lachrymans et uirginitatis ademptę Deplorans tacito secum moerore pudorem. Nec tamen ipsa, suas postquam penetrauit in ędis, Se potuit retinere, graues quin moesta querelas Promeret et fratri fratris scelus Absaloni, Puluere sparsa caput tunicisque a pectore scissis Atque solo fixis oculis pudibunda, referret. Obstupuit factum tristemque exarsit in iram Absalon et tacitus, quanam ratione sororis Vindicet ablatum per uim uitiumque pudorem, Cogitat et nunc hoc, nunc illud mente uolutans Absalon consolatur sororem "Mitte queri," dixit "culpa est aliena puellę Vis illata probę. Stupratę damna rependi Non nisi raptoris possunt pro crimine poena. Solamen tibi sit non consensisse scelesto Et luctasse diu. Caro est uitiata, sed ipsa, Ipsa integra manes. Seruatur quippe pudicis Virginitatis honos, etiam ludibria passis. Rem tacitam teneas et dissimulare memento." His dictis sedata silet frenatque dolorem. Quanuis ora rubor suffundat, iussa facessit Incestumque tegit. Sed et Absalon, impia cordis Condere consilia adnixus, placabilis oris Monstrabat speciem succensaque felle tumebat Intus mens odii. Mitis tamen extima uultus Comparatio Signa benigna dabat. Veluti quum pruna caminis In mediis obducta latet, restincta putatur Ignea uis omnis penitus solique iacere Creduntur cineres, donec superaddita ligna Concepto incipiant alte fumare calore Et cęlata diu mittant incendia flammas. Sic indignati fratris grauis ira latebat, Donec seruato se promere tempore coepit. Venit et ad regem uulgato crimine rumor Atque illum multo tristem moerore repleuit. Rex tamen Ammonem nec uerbis carpsit amaris, Nedum supplicio post tanta piacula digno. Vsque adeo magno semper dilexit amore Ille Ammona suum, sibi primo germine natum. Ast odisse fuit satius. Fortasse paterno Ipse metu pręssus grauiter peccare caueret Sublataque mali causa, mala tanta secuta Non essent. — Dicenda mihi quę denique restant? nota Blanda nimis pietas et mollis cura parentum Plus ęquo audaces natos in crimina mittit Contemptumque sui. Stulta est dilectio charos Lasciuire pati et nullo compescere freno. Par amor inuidię est, quem propter plectere uitas Dilectos pueros, faciunt quum digna flagello. Hic sapienter amat, qui uerbere uindice natos Auocat a uitio monitisque informat honestis, Moribus exculti ut sint uirtutemque capessant. Ergo in tale nefas Ammonem pręcipitarunt Blandimenta patris, qui dum delicta rigore Persequitur nullo, magni sibi causa doloris Ipse fuit. Mollis natorum censor et ipse Helius sacerdos Helius antistes fuit olim et pendere poenas Iudicio iussus diuino perdidit omnem In bello sobolem solioque excussus eburno Exanimis cecidit. Translatum cęssit ab illo Pontificale decus. Tulit hęc punitor ineptus Helius in natos. Quanto grauiora merentur Hi, quicunque suis sunt ipsi exempla malorum, Pontificis sancti si sic punita refertur Sola leuis contra prauam correptio prolem? Inde per immensum Sol circumductus Olympum Bis ęstas Iam bis Oebalios curru contingere fratres Visus erat, iocunda noui bis tempora ueris Aduexisse suo foecundans arua calore. Absalon accedens tunc regem supplice uoto Et fratrum turbam ad conuiuia festa uocauit, Lanigeras tonsurus oues Balasoris in agro, Hic ubi diffusi uiridanti gramine campi Propter aquę ripas rapido torrente fluentis Florebant et lęta gregi dumeta ferebant. At curis regni Dauid remoratus abire Nequaquam se posse refert. Feruentius ille Instare, ut fratres saltem dimittat et ipsum Pręcipue Ammonem. Cuncti uenere rogati. Conuiuium Absalonis Egregias tunc ille dapes et uina pararat, Ille penu tota mensas cumularat agrestes. Discubuere uiri. Lusu conuiuia lęto Certatim exercent et iam magis ebrius Ammon Coeperat implicito uoces truncare palato, Vix aperire graues temulentę frontis ocellos Ac ueluti somno pręssus deflectere colla Nutantis capitis pronoque accumbere uultu. Absalon ista notat. Mox signum protulit illis, Quos ante instruxit, decernens cęde piare Atque cruore rei uiolatę stupra sororis. Viso igitur signo, gladiis conuiuia strictis Perturbant. Cunctis pariter pauitantibus unum Ammon interimitur Ammonem feriunt et mensas sanguine foedant. Ille solo lapsus misere deuoluitur imo Persoluens meritis commissa piacula poenis. Conscendunt mulos reliqui trepidante tumultu Et celeri repetunt Solymarum moenia cursu. Sed mage pręcipiti pręcurrit fama uolatu, Sauciat et falsis regis rumoribus aures: Illius occisos natos narrauit ad unum, Nec quenquam superesse patri. Perculsus atroci Erumna genitor nudauit pectora scissis Vestibus et moerens in terram corruit. Omnes Hoc ipsum fecere simul, qui forte sedebant Circa illum proceres. Ionadabus surgit et inquit: Ionadab regem consolatur "Haud uerum trepidus narrauit talia rumor. Salui aderunt omnes Ammonem pręter, ademptum Germani insidiis et fraudibus Absalonis. Ille quidem, memori uiolatę probra sororis Mente tenens, non est uiuum discedere passus Criminis autorem, pransum potumque peremit. In reliquis moderare tuo, rex magne, dolori." Vix ea fatus erat, summa speculator ab arce Aduentare uiros exclamat, peruia montis Ingressos properare gradum factisque propinquis Constitit esse ipsos, Ionadabus dixerat ante Quos esse incolumes, pręsagę lumine mentis Nondum uisa sciens. Postquam uenere, peremptum Lugentes fratrem moestis clamoribus ędes Implerunt. Magnos agit omnis curia fletus, Atria lamentis resonant. Rex ipse dolorem Vincere conatus siccis perstabat ocellis. Mox uictus lachrymis profusis ora rigauit Ipse etiam natique dedit pro morte querelas. Funereque exacto luctum de more diebus Non paucis tenuit. Genitoris fugerat iram Absalon fugit Absalon, a patriis translatus sedibus usque Ad Syrię regionis humum regisque penates Tholomai, Gessura olim dominantis in ora, Amiuiro genitore sati. Regionibus illis Exegisse procul tris totos dicitur annos. Dauidis iam longa dies molliuerat iram, Iam magis atque magis miti placabilis ore Esse uidebatur, Thecuites foemina quando, Magnanimi monitis uerbisque instructa Ioabi, Lugubres induta togas simulansque dolorem, Accessit supplexque illi sic ore locuta est: Mulier Thecuites ad Dauidem "Affer opem miserę, si qua est tibi, maxime regum, In miseros pietas! Tua nanque ancilla duobus Gaudebam natis chari post fata mariti. Hi dum rurantur (fraterno semper amore Inter se coluere prius, nisi tempore in isto), Nescio quid litis discordi uoce uicissim Versantes conferre manum coepere furendo: Ictibus alterius contusus concidit alter. Orba illo infelix curas solabar aniles Huius, quem uiuum seruarunt fata, salute. At tamen ecce omnis generis cognatio nostri (Me miseram!) insurgens, tristes nunc suscitat iras Atque hunc ad mortem pro fratris morte reposcit, Nequa mihi restent miserę solatia matri, Nequis sit reliquus, mea qui post fata supersit, Qui morienti oculos claudat, qui funera faxit Quique suos referat uerbis atque ore parentes. Aut tanto me tolle malo, miseratus iniquam Infortunatę genitricis in omnia sortem, Aut gladio me perde tuo, ne cernere cogar Vnica cognatis laniari pignora dextris." Dixit et humentes se tergere finxit ocellos Elata super ora manu. Miseratio regem Mouit et huic ipsi per summi numina regis Iurat facturum se mox operamque daturum, Istum, qui superest, nequis de stirpe suorum Lędat, nequis ei iam quicquam triste minetur, Seque autore ipsam cum prole superstite matrem Iam fore securamque metu expertemque pericli. Ex his ergo illi dictis audacia creuit Fandi quod uellet uocemque leuauit et inquit: Rursum mulier "In me igitur, Dauid, regum iustissime, mitis, In te sęuus eris? Nati dum fata perempti Vnius defles, pateris tam tempore longo Alterius uitam diuersas quęrere terras Atque uno amisso te uelle carere duobus. Sed quum nemo queat uitam reparare perempto, Huius qui superest, oro, miserere tuęque Consule fortunę. Longinquis exul ab oris Iam redeat fratrisque locum genitore iubente Impleat amissi. Gentem populumque fidelem Ille inter periit. Propior mors ista periclo est Ęterni interitus, in terra idola colente Quę cui contingit. Tali de morte fideles Errue nunc animas nati socięque cohortis Iudiciumque tuum, populo quod teste dedisti, Iuratus serua. Similem confingere casum Sors miseranda tui me compulit Absalonis." Dauid foemineę tunc mentis acumine captus Comparatio Non minus obstupuit quam uates ille Balamus, Israhelitanę uetitus maledicere plebi, Balam diuinus Quando asinam, qua uectus erat, proferre loquellas Audiit humanas, mutata uoce rudentum, Aquam in uinum uersam Aut hi, quis intra Galileę moenia Channę Cura fuit mensis festi seruire iugalis, Quum puris mandante deo fictilia uasa Implessent lymphis et iussi haurire, meracum Effluere aspicerent Bacchi mox inde liquorem. Ergo admiratus muliebris callida sexus Elloquia, hęc alio prolata autore putauit Et rogat, an illi suggesserit ista Ioabus Absalona uolens fidum de gente prophana Transferri ad patrias post longa exilia sedes. "Verum ais, o Dauid," respondit illa "Ioabus, Pro pulchro quoniam nimis anxius Absalone, Talia me iussit tibi dicere. Spiritus iste Diuinare tuus certe satis omnia nouit. Hanc tibi, credo, dei confert sapientia mentem, Vt secreta scias atque ut manifesta probato Discernas sensu. Quicquid decreueris ergo Iudicio, complere stude. Quum certa uoluntas Ista dei fuerit, non est obsistere tutum. Perfice, diuino quod iam promiseris ore, Atque ignosce mihi, simul ipsi ignosce Ioabo. Si meus offendit te quicquam sermo, coegit Suggerere hunc pietas, me dicere cura sequendi Ipsius imperium, per quem tua castra reguntur." Dimissa Thecuite pius rex ipse uocato Hęc mandata dabat ductori forte Ioabo: Dauid ad Ioabum, ut Absalonem reuocet "Ecce, Ioabe, tuis cędens, charissime, uotis, Compressi posuique animos, reuocetur ut ipse Absalon, admitto." Vultu lętante Ioabus Atque solo fixis genibus persoluere grates Solicitus fatur: "Multum tibi debeo, Dauid, Rex uirtute potens, clarus pietate fideque, Quod me militię primo dignaris honore, Nec minus in reduci tibi debeo, maxime, nato, Absalone tuo. Voti nunc compos in illo Quod permittis agam." Surgens penetrauit ad oras Gessuras alacer, regis dein tecta petiuit Tholomai et charum secum Absalona reduxit Ad patrias tandem sedes urbemque beatam. Nondum tota necis fraternę iniuria regi Exciderat languenti animo mentique repostum Viscera carpebat facinus iussitque redire Absalona suum, quas ante habitabat, ad ędes, Vt neque spectandum se regi prębeat ille, Nec uisum ueniat regem longeque facessat A facie uultuque patris, licet ipse decore Absalonis forma Corporis ante alios iret: mensura per artus Exęquata suos fuit illi, splendida forma Oris purpurei, niuibus certantia colla, Cęsaries auro, geminis duo lumina stellis. Parthenopeus Pulchior ad Thebas misso duce Parthenopeo, Nireus Ad Troiam Nireo fuerat Dauidis alumnus. Quum tamen ambo una iam uersarentur in urbe, A genitore duos declinans luxerat annos. Interdicta sibi pręsentia quippe parentis Quum foret, exilium grauius tolerabat ibidem Quam quum Gessuris fugiens latitauit in oris. Pertesus uenię molimina tarda futurę Conspectumque patris cupiens precibusque Ioabi Venturum hoc sperans, accersere iusserat illum, Cunctantemque iterum rursumque uenire negantem. Postremo iratus seruos in prędia mittit, Messem Ioabi incendit Absalon Qui iam maturam flammis incendere messem Illius iussi, torrem iecere: Perustę Collucent paleę, culmos comprendere flamma Festinat, crepitantem ignis consummit aristam. Inde leuis scintilla uolat perque ęra fertur Comparatio Muscarum in morem, quales fornacibus olim Viuere fama fuit, quoties Cithereia Cypros Conflaret multo Themesea calore metalla. Exciti damno famuli uenere Ioabi Et scissis tunicis domino coepere referre Vastati facinus flammis torrentibus agri. Tunc Absalonis subiens cito tecta Ioabus Ioabus ad Absalonem Aggreditur iuuenem dictis: "Tibi fidus ut essem, Me meus egit amor. Placaui irata parentis Corda tibi, externis duce me translatus ab oris, Natali gaudes terra. Quo crimine tandem, Absalon, hoc merui, segetes ut iusseris igni Deuastare meas? Nec me mea damna fatigant, Sed furor iste tuus." Subridens Absalon inquit: Absalon respondet "Haud hoc iratus feci, sed nostra, Ioabe, Mens animusque tui cupiens, quum sępe uocatum Non uenisse quidem cognouit, talia secum Commentans egit. Te nunc pręsente fruetur Et tibi multiplici damnum mercede rependet, Si uotis fortuna meis arriserit unquam. Ergo age, uade, pio defer mea dicta parenti: Vt quid ego redii Gessuris exul ab oris, Si grauiora pati patria contingit in urbe? Tempore tam multo conspectus, oro, cupiti Copia iam fiat, placidos ostendere uultus Iam mihi dignetur. Vel si delebile crimen Esse meum nullo sęclorum iudicat ęuo, Iam perimat miserum. Non tam graue luce carere Est mihi quam facie uiui charique parentis." Hęc mandata dedit. Mox continuoque Ioabus Hęc eadem defert regi mollique precatu Illius inflexit mentem ueniamque petenti Absalon uenit in conspectum patris Impetrat et uotis optatę munera pacis. Absalon hinc regem maturat adire uocatus, Venit et ad terram uestigia pronus adorat. Erigit apprensum genitor dextraque retento Dat dulces monitus. Post hęc amplexus utraque Candida colla manu lachrymis dabat oscula fusis Oblitusque mali nato felicia fata nota Optauit. Sed uota leues uanescere in auras Consueuere, quibus nimis impia facta repugnant. Post donata sibi fraternę crimina cędis Absalon appetit regnum Absalon elata coepit ceruice superbus Appetere excelsum patrię sibi sedis honorem. Hoc unum totis moliri uiribus ultro, Vt pulso genitore procul diademata solus Occupet atque illi sceptro potiatur adempto. Hinc igitur currus sibi pręparat armaque bello Opportuna fouens, equitatum lętus agebat Quinquaginta uirum. Plebis uenientis ad urbem Allicere affatu coepit mollissima corda Et facilem pręstare suis se ciuibus ultro, Hos donis, illos promissis, omnibus omnes Solicitare modis et nil dimittere prorsus, Quo cunctis charum fieri se posse putaret. Iam tandem parto populi uulgique fauore, Votum pro reditu Gessura fingit ab urbe Iuxta primorum soluendum marmora patrum, Hebronę tumulata iacent ubi corpora sancta Adę atque Abrahę simul Isachique Iacobique Vxorumque una. Rex illi cęssit, ut iret Offerretque deo promissa et debita sacra, Esse nefas dicens, quod recte uouimus, illud Reddere nolle deo. Tunc Hebronam ille profectus Cum bis centeno peruenit milite. Postquam Illic consedit, certos direxit ad urbes Israhelitanas, populis hęc iussa ferentes, Vt clangente tuba magno clamore salutent Absalona sacro dignum diademate regem, Moenibus Hebronę qui nunc circumdatus altis Imperat atque sedens populo dat iura uolenti. Achitophel Achitophel Gilone fuit uir nobilis urbe, Artibus instructus belli. Mox Absalon illum Accitum primo post se sublimat honore, Vt regat ille suo semper quęcunque regenda Consilio meliore forent castrisque domique. Inde animi audacis iuuenis frontisque proteruę Extemplo cędit lectas in sacra bidentes, Necdum panda iugo detritos colla iuuencos Immolat atque omnes dudum sua signa secuti Coniurant spondentque fidem regemque salutant. Inque dies populus patrię de finibus orę Concurrens turmas augebat; agmina telis Horrebant uariis uenientum ad moenia magnę Hebronę. Iuueni tanto magis Absaloni Iam conquirendi creuit fiducia regni. Nuncius ad regem tantos deferre paratus Solicitus uenit. Verbis rex territus eius Et secum recolens Nathani dicta prophetę, Cum quibus ille fuit dudum mala multa minatus Cognata de gente sibi, decreuit ab armis Abstinere modo iussitque recedere secum Dauidis fuga Vrbanum populum. "Cędamus sedibus istis, O mihi fida manus, ne uiribus Absalonis Oppressi effuso pereamus sanguine!" dixit. "Externi nunquam timui certamina belli, Et natum nunc ecce meum exhorrescere cogor. Me petit infestus meus Absalon. Haud satis illi Inquinasse fuit fraterno sanguine dextram, Per mea festinat comprendere uiscera regnum. Cędamus tanto sceleri tantoque furori, Cędendi dum tempus adest." Abiere uolentes Cum Dauide simul domus omnis, omnia plebis Agmina: Celethi legiones atque Philethi Sexcentique uiri Getha procul urbe profecti, Inde reuertentes, comites Dauidis ut essent Et bello socii. Dux horum fortis Etheus Atque animo pręstans fuerat. Conuersus ad illum Dauid ad Etheum Dauid "Ethee," inquit "mentis mihi note fidelis Constantisque animi, non est, ut nostra sequaris Signa quidem! Solymis tutus potes aduena nostris Esse satis. Redeas, oro, tecumque tuorum Agmen agens media securus in urbe quiesce. Non hęc bella Syros spectant, nec moenia uestrę Poscuntur Gethę. Vexat discordia solam Israhelitarum gentem. Me pellere regno Expetit et pulso sceptris genitore potiri Absalon. Ergo abeas et me sine fata subire Crimine digna meo." Sic fatus protinus ora Etheus respondet Perfudit lachrymis. Cui sic respondit Etheus: "Dimisi patrios quondam, rex magne, penates Te propter. Nunquid qui tecum prospera cępi Hactenus, aduersa nunc pressum sorte relinquam? Sed, peragat quodcunque uelit fortuna, sequemur Te tergumque tuum, quoquo te uerteris, omnes. Siue petes mortem seu uitam, numina iuro, Nusquam abero milesque tuus morietur Etheus Tecum una, si forte mori te uiderit, arma Semper in omne feret maiusque pauore periclum Pro te proque tuo, Dauid charissime, regno. Frustra igitur suades, ut te fugiente reuertar, Me sine te seruem." Sic fatus in agmine mansit. Hinc ubi iam fixam mentem cognovit Ethei Iesseides Dauid, iussit transire cohortes Vltra Cedronis torrentes fluminis undas. Ibant demisso non lentis passibus ore, Profusis moesti lachrymis et lumina retro Flectentes, natale solum dum linquere lugent Et dulces pariter chara cum coniuge natos. His iter ingressis iuxta iuga consita oliuis Sadoch Abiathar Desertum uersus, Sadochus et Abiatharus Ecce sacerdotes ueniunt reliquique Leuitę, Portantes humeris diuini foederis arcam. Censuit indignum tali se munere Dauid Atque ait: "Hoc sacrum pignus referatur ad urbem. Illic de nobis oracula certa petantur, Illic quęratur, sacris modo rite litatis Ętherio regi, quid iam parat ipse futurum. Illum si nostri miseret iam, subtrahet istis Suppliciis seruosque suos ad tecta reducet Antiqui patriique soli. Sin mulcta paratur Vlla mihi, patiar domino quodcunque libebit. Quicquid erit, curate mihi responsa referri. Interea latebras desertę quęrere terrę Est animus, donec noscam, quid numina summi Me iubeant regis." Tunc demum rettulit arcam Dauidis dolor Sacra tribus. Porro turba comitatus ab omni, Montis oliueti cliuum quum scandere Dauid Coepisset, nudis pedibus calcabat arenas, Ora rigans lachrymis, nigro uelamine tectus. Hoc imitata phalanx omnis tristisque gemensque Terga sequebatur regis. Mox forte relatum Accepit Dauid, uafrum nimis Achitophelem In castris residere feri ducis Absalonis Sublatisque alte palmis orauit et inquit: "Da, quęso, fatuam mentem, deus, Achitopheli Consiliumque minus prudens!" Hinc montis ab ipso Chusus Culmine conspexit Chusum, sibi sępe probatum In dubiis uirtute, fide, moderamine rebus. Hunc igitur iussit simulata mente redire In Solymas. Inquit: "Tum te de parte fatere Esse Absalonis. Dic, postquam uenerit, illi: 'En ego, qui fueram Dauidis fidus amicus, Absalon, ipse tuus modo sum. Tu uiuere tantum Me permitte tibi.' Quod si te coeperit uti, Aggredere inde, tuo ut turbes Achitophelis Astu consilium. Mox quicquid dixerit ipse Absalon et quicquid tractauerit, auribus abde Sadoch Abiathar Sadochi sociique eius simul Abiathari. Hi mihi cuncta quidem per natos reddere semper Achimas Ionathas Curabunt, Achimas qui sunt Ionathasque uocati."

Liber XI ARGVMENTVM Regum lib. II, cap. XVI. Siba seruus munera obtulit Dauidi. Miphibosetum dominum suum defectionis insimulat. Dauid fugiens Absalonem uenit in Baurim. Semei maledicta patitur. Absalon Chusum Hierosolymas ingressum recipit. Achitophelis impulsu patris concubinis palam abutitur. XVII. Achitophel petiit, ut persequatur Dauidem. Chusus intercessit. Absalon sequitur sententiam Chusi. Chusus per internuncios certiorem facit Dauidem. Qui missi fuerant, uiderunt post se uenire Absalonis milites, et latuerunt in puteo. Recedentibus egressi ueniunt ad regem et suadent fugam. Achitophel repudiatę suę sententię dolore laqueo sibi mortem consciuit. Dauid ingreditur oppidum Castra. Absalon transit Iordanem. Amasam pręficit exercitui. Castrametatur in Galad. Dauid auxilia accipit a regibus Amonitarum. XVIII. Constituit tribunos Ioabum, Abisam et Etheum. Hi direxerunt aciem aduersus Absalonem. Rex in oppido remansit. Commisso proelio Absaloniani cęduntur. Ipse Absalon fugiens per capillos implicatur et confoditur. Rex audita uictoria lugere coepit Absalonis necem. XIX. Omnibus qui cum Absalone fuerant pepercit. Amasam eius ducem Ioabi collegam fecit.

Lib. XI Iam uix ingresso Solymarum moenia Chuso Absalon ecce etiam magna comitante caterua Aduenit laterique latus magis omnibus hęrens Achitophelis erat. Sed talia dum urbe geruntur, Iam iuga transierat montis magis ardua Dauid, Quando illi occurrit seruus cum munere Siba, Siba seruus Miphibosetum insimulat perfidię in regem Siba suo domino malefidus Miphiboseto. Adueniens prono Dauidem uertice adorat Atque offert geminos pressos sub pondere asellos. Pondus erat totidem Baccheo plena liquore Tergora Cyniphio direptę de grege pellis, Bis centum rubidi panes uuęque manipli Centeni passę, centeni denique scirpi, Inserti siccis dulcique sapore mariscis. Talia dona ferens "Hęc" inquit "munera seruus, Rex uenerande, tuus tibi pauper porrigo Siba. Plura daturus eram, si fors mihi plura dedisset. Res angusta domi largis affectibus obstat, Sit uoluisse satis." Postquam rex omnia uultu Accepit placido, "Donis iocundior" inquit "Es mihi, Siba, tuis, animum dum penso fidelem Solicitumque mei. Sed dic, ubi natus amici Est nostri Ionathę, cui seruis, Miphibosetus?" Ille ex composito meditatas ante loquellas Siba in dominum suum Tempore captato multa cum fraude ferebat: "Absit, ut hic dominus mihi sit, qui mente fideli Non tibi deseruit! Quem quęris, mansit in urbe Spe uana exultans ac dicens: 'Tempore in isto Sceptra mihi regni tandem reddentur auiti. Pro me bella gerit nunc Absalon'. Ista loquentem Deserui fugique procul tua signa secutus. Malo mori tecum quam uiuens corda fouere A regnis aliena tuis." Sic lingua locuta est Perfida, plena dolis. Dictis quoque credulus istis, Exardens odio rex dixit: "Miphiboseti nota Quę fuerant, iubeo tua sint!" Proh semper iniquum Mentis iudicium! Delato crimine quenquam Vnius damnare fide nullamque tuendi Sese uelle reo penitus concedere partem. Ecce insons dominus fundis exire paternis Cogitur, ut seruo tradantur. Scilicet istam Mercedem meruere doli fraudesque nefandę Fallacis famuli. Scelerati pręmia facti Siba ferens, lętus sanctam remeauit ad urbem. Dauid patitur maledicta Semei Rex inde abscedens Baurinum uenit in agrum. A Bauri egressus Saulina stirpe superbus Geriades Semeus, de montis rupe propinqua Contra Dauidem lapides torquere furendo Coepit et hunc ipsum contenta carpere uoce: "I nunc, crudelis regnator, perfide serue, Hęredi regnum qui quondam Saulis ademptum Vi retines! Sed iusta dei uindicta scelestos Insequitur mores. Nati propelleris armis, Qui non iure tuis alios oppresseris ante. Nunc tali meritas pendis pro crimine poenas." Sic iuga percurrens montis clamabat in illum Plana incedentem, medium cingentibus alis Abisas ad regem Pręstantum uirtute uirum. Tunc fortis Abisas Ad regem conuersus ait: "Quonam usque procaci In te latrabit lingua canis ille nefandus, Optime rex? Sine me, petulantia protinus ora Hoc cędam gladio!" Sic dicens porrigit ensis Ad capulum dextram, Semeum quoque lumine toruo Suspexit. Sed enim miti sermone minacem Rex respondit Rex cohibere uirum conatus "Desine" dixit "Velle illum punire hominem. Fortasse iubente Hęc maledicta deo nobis nunc ingerit audax, Et quis iussa dei reprenderit? Ecce parauit In me bella meus nimium crudelia natus, Et non uis uerbo me gens aliena lacessat? Mitte illum, si sic statuit deus, et mihi probra Ingerat ille idem. Forsan patientia nostra Placabit nobis commoti numinis iram Et deus hęc fatis mutabit fata secundis." Ergo ibant taciti, Semeo de rupe tonante Vocibus indignis et scrupos puluere mixtos Spargente in regem, probri simul omnia causa, Donec eo post terga procul longeque relicto Desertos adiere locos siluamque uirentem: Illic compositis curarunt corpora castris. Absalon interea media stetit urbe superbus. Chusus ad Absalonem Ad quem Chusus ait: "Salue, rex inclyte, salue!" Absalon ad illum Ast ille admirans: "Cur non Dauida secutus, Chuse, tuum fueris, tam semper deditus illi?" Respondit Chusus: "Meus est rex, Absalon, ille, Quem deus elegit, quem plebs populusque probauit Israhelitanus. Chusus quoque seruiet ipsi. Obsequiosus eram regi, nunc regis alumno Obsequiosus ero. Fas est, ut regis amicis Successor regni tandem dominusque fruatur." Comparatio Hinc ueluti exultat comperto forte uiator Ante pedes auro, prolata prendere dextra Illud festinat, spectat loculisque reponit, Tunc usurus eo, quum res tempusque requiret, Sic lęto excępit Chusum tunc Absalon ore Mellitis captus sermonibus. Impiger inde Consilium accito sibi postulat Achitophele, Quid facto sit opus iam primum tempore in illo. At uero ille uidens plebis nutantia corda, Ne sublato odio composta pace quiescant Absalon et Dauid, tum quę manus arma secuta Absalonis erat, regi daret emula poenas, Vt dubiam tollat cunctis iniuria mentem Mox illata patri, "Nosti" inquit "in urbe relictas Achitophelis sceleratum consilium Vxores regis. Fac harum corpora cuncti Compressu stuprata tuo cognoscere possint, Et componendę cęssabit credula pacis Suspicio, lęsum quum sic Dauida fuisse Constabit." Quid agis, consultor pessime rerum? Achitophel, quid agis? Non est diuturna potestas Per dirum quęsita nefas! Non lęditur actu Turpi solus homo, magis hoc stimulatur in iram Ipsa dei summi maiestas. Perdere regna, Erruere et uicos solet hic iratus et urbes. Absalon admonitus pauimentum scandit apertum Conspicuoque loco canopea repente tetendit. Illic compulsas fertur stuprasse nouercas. Et patuit cunctis ingens scelus, improbus ille Quo testatus erat contra Dauida parentem Se gerere hostiles animos infensaque corda. Achitophel post hęc animo uersare scelesto Euentum coepit belli pugnamque futuram. Achitophel ad Absalonem Absalona petens inquit: "Bis milia dena Lectorum iuuenum sumens, tua certa uoluntas Affuerit si forte mihi, regalia castra Hac nocte inuadam. Populus conterritus omnis Terga dabit, solus nostris circumdatus armis Corruet ille senex, cuius, ne sceptra capessas, Obstat uita tibi. Sublato salua redibit Turba uirum. Cuncti pariter tua signa sequentur Et iam Iudeo tutus dominaberis orbi." Dicta quidem lęto susceperat Absalon ore Quique aderant natu maiores illa probabant. Absalon ipse tamen Chuso quum uerba uocato Achitophelis ibi dudum prolata referret Et, quidnam super his sentiret, forte rogaret, Chusus euertit Achitophelis consilium "Achitophelis" ait Chusus "mihi displicet istud Hac uice consilium. Vires roburque uirorum, Qui Dauida tegunt, nosti: pręstantia bello Corpora sunt illis fortesque in proelia dextrę. Inde tuus genitor discrimine quam sit in omni Prospiciens, quam mente sagax, quam promptus in armis, Nemo est quem fugiat. Sed nunc fortasse periclum Vitans ipse latet, ducibus moderanda relinquens Illo castra loco. Quo si certamen inibit Achitophel casuque unus de plebe tuorum Occidet, exibit rumor cecidisse trecentos Inuadetque metus reliquos ipsique fauere Dauidi incipient. Ergo tibi tutius istud Accipe consilium: Totas modo collige gentes, A Dani incipiens ad fines usque supremos Vrbis Bersabę. Venient, si iusseris, omnes. Vix illos capiet campus. Iam copia tanta Arma gerens tecum, quoquo te uerteris, ibit. Comparatio Atque hac mole uirum, ueluti quum Nilus inundans Contegit effusis late arua patentia lymphis, Sic omnem operies turmam Dauidis et uno Illum congressu prosternes uimque tuarum Effugiet nemo legionum. Siqua tenebit Vrbs illos, poterit circumdare funibus ipsam Copia tanta uirum medioque in flumine tractam Mergere, ne ex illa restet uel calculus unus. Et quum tanta tuo fuerit res ędita ductu, Te metuent omnes, cunctas tua fama per urbes Procurret uolitans. Pręlatum regibus ibit Nomen in astra tuum. Tua denique gloria nullo Post hęc sęclorum spacio delenda manebit." Talis tunc Chusi placuit sententia cunctis. Absalon ipse suę succensus laudis amore, Assensit renuens quicquid suadere sagaci Consilio conatus erat Gilone creatus Achitophel, quanuis arguto prouidus astu. Ergo dei nutu sic contigit, Achitophelis Vt recte consulta leues spargantur in auras Absalon Dignaque Maacha lueret supplicia natus. Inde sacerdotes Sadochum atque Abiatharum Ipse sibi notos secreto Chusus adiuit Atque aperit quęcunque modo tractata fuere Et decreta simul, monuit quoque cuncta referri Curarent regi rexque ut transiret ab illo, Quo posuit sua castra, loco, ne uiribus idem Vix numerandorum uicina nocte uirorum Oppressus pereat. Tunc hi misere fidelem Ancillam, ferat hoc Ionathęque Achimęque, manebant Qui tunc urbe procul, Rogelis adusque fluenta. Ancillę instructi uerbis mox ambo profecti Absalonis ubi post se decurrere seruos Viderunt, abiere citi ingressique Baurim Intrant in puteum lympharum humore carentem. Consciaque illorum mulier formidinis, albo Contegit os putei tenuis uelamine telę, Se ptisanę fingens illic siccare liquorem. Accurrunt lixę mulierque rogata fatetur Illos pręcipiti transisse per auia cursu. Foemineis illusa dolis, ea turba retrorsum Cędendo redeunt Solymarum moenia uersus, Hi quoque de puteo surgentes iam modo coeptam Tendunt ire uiam pariter castrisque recepti Rem sibi commissam Dauidi ex ordine pandunt Persuadentque fugam. Iussit rex signa mouere Sub noctis tenebris, Iordanis protinus amne Transmisso sese festinans sistit in urbe. Vrbs Castra Castra fuit nomen munitę moenibus urbi, Illic cum tota sedit rex ipse cohorte. Achitophel uero, postquam sua spreta uideret Achitophel se suspendit Consilia et Chusum quam se iam pluris haberi, Immani affectus rabie impatiensque doloris, Discedens subito Gilonis tecta subiuit Consciuitque necem sibimet, circumdata colla Ira nota Confringens laqueo. Tales habet exitus ira Immodicusque furor. Si, quo se effundere possit, Non est, autorem contra crudescere sueuit. Absalon innumeram ducens ad bella cateruam Transmisso Iordane ferox Gallada citato Contigit arua gradu properans fessusque resedit Pręfecitque ducem poscenti pręlia turmę Amasa dux Expertum bellis Amasam, genitore creatum Iethra, matre Naa, Iezrelę sedibus urbis. Dauid erat Castris et ad hunc in sedibus illis Qui uenerunt auxilio Dauidi Versantem uenere uiri, qui Rabbata quondam Arua colunt, et quos Lodobarę ditia terrę Regna tenent, et qui Rogelę tecta frequentant, Gallada regione sitę, memoresque recepti Quandoque obsequii, grata illi in tempore dona Congessere simul: uestes et stragula durę Commoda militię pictisque tapetia uillis, Vasa Saguntino complurima conlita luto, Frumenti multos modios multosque farinę, Polentam, fabam lentemque cicerque calenti Pallade perfrictum, mel dulce et pingue butirum Ballantumque greges ouium tenerosque iuuencos, Ne procul a patria populos ieiuna uagantes Ante fames superet, quam tela hostilia uincant. Subsidio fidens diuino denique Dauid, Quando dei nutu sibi talia missa putabat Munera et externę solertia corpora gentis Auxilio uenisse suis, ad bella cohortes Iam subeunda parat. Legio data prima Ioabo, Altera Abisę, sed reliquam sortitur Etheus, Olim Gethea Solymas qui uenit ab ora. Prępositis ducibus quum tandem signa moueri Cerneret, ipse etiam cum primo exire parabat Agmine, sed proceres illum timuere periclo Duces ad Dauidem Obiectare graui. Tunc omnes "Nolumus" aiunt "Ad bellum uenias. Nos hęc in pręlia mitte. Tu uero maneas Castrorum tutus in urbe, Confugium uictis ut sis, uictoribus ampla Virtutis merces. Donec tua uita manebit, Stabunt incolumes spes omni tempore nostrę, Nunquam lapsa cadet populi fiducia, Dauid, Te saluo. Quanuis modo nos superauerit hostis, Rursum collecta pugnabimus undique gente, Inuictus dum uiuis eris." Rex talibus ergo Assensit tandem dictis atque urbe resedit. Tunc solio ad portas innixus stabat eburno, Quando per has totę sese effudere phalanges: Dauidis exercitus Ibant turmatim clypeos et tela ferentes, Passibus ęquatis seruatoque ordine cuncti Ac promptis animis. Dauid mandata tribunis Certa dabat, forti committant pręlia dextra Auxilioque dei freti certamina faxint, Dauid de Absalone solicitus Absalona tamen ne lędant. Omnibus istud Auribus ingestum cupiebat, parcere uitę Illius ut uellent, tanto ferebatur amore In natum quanuis ipsi postrema minantem. Explicuere tribus in saltibus Ephraimę Sese utręque acies. Instant torquentque sagittas, Pugna Clamant, concurrunt, gladios in uulnera stringunt, Comminus inter se pugnant et pręlia miscent. Mars dubius primum, sed mox Dauidica turma Acrius insistens retro sibi cędere cogit Aduersas acies Absalonisque cohortem. Sparguntur toto fugientum corpora campo. Comparatio Concusso ueluti siquando soluitur alueo Agmen apum, sese portis effundere certant Diuerseque uolant, longe lateque feruntur Vrgentesque fugam stridoribus ęra complent, Sic Absalonis quum uertere terga phalanges Coepissent, per saxa ruunt perque aspera dumis Ęquora pręcipites. Letho dat corpora uictrix Multa uirum legio. Multi, quos tetra fugatos Excępit silua, rabidi periere leonis, Vel graue frendentis laniati dentibus apri. Ex illis igitur, qui regem mente rebelli Aduersum stabant, bis illo milia dena Absalon Oppetiere die. Fugiebat et Absalon ipse, Velocis muli fodiens calcaribus armos. Quadrupes elapsus subter querceta repente Pendentem ramis dominum implicitumque capillis Vltra pręteriens nodatum uertice liquit. Suspensum quidam uidit currensque Ioabum Effecit certum. Contracta fronte Ioabus "Miles iners," inquit "cur illum cęde merentem Afficere es veritus? Cuius fera pectora ferro Si transfixisses, siclis donatus abires Bis quinque argenti. Lumbos argentea zona Cingeret inde tuos."—"Haud tanti dona, Ioabe," Respondit "sunt hęc, ut nostra regia proles Occumbat dextra. Nunquid non talia nobis Rex mandata dabat, quum nos spectaret ab urbe Propensis animis ad pręlia Martis euntes: 'Absalona meum nullis ego lędier armis Pręcipio, parili si non succumbere fato Me quoque percupitis'?"—"Mitte" inquit "uana" Ioabus "Argumenta modo! Dic: quo manet ipse locorum Sic pendens?" Tunc ille manum porrexit et ipsum Ostendit digito. Rapiens tria pila Ioabus Absalon occiditur Accessit propius, quę uibrans torsit in illum, Perforat et trina pendentis cuspide pectus. Atque ubi iam moriens agitaret in ęre crura Motibus alternis, eductis ensibus illum Armigeri pariter feriunt cęduntque Ioabi, Donec distento dilapsa est corpore uita. Hanc illata patri passa est iniuria poenam! Denique sublato tunc Absalone Ioabus, Nolens reliquias fugientis perdere turbę, Insonuit cornu raucoque reducta canore Agmina cęssarunt armis urgere fugatos. Absalon exanimis depostus ab arbore, terrę Redditur et lapidum deformi tectus aceruo Marmoreo caruit post talia fata sepulchro, Qui cupidus regni genitori bella mouere nota Ausus erat demens. I nunc et regna, superbe, Non iuste quęsita para, grauis esto parenti, Tale impune scelus si pertulit Absalon ipse! Absalonis colossus Quanuis ille sibi non longe a moenibus urbis Nomen marmoreo, laudem famamque colosso Quęsierit posito. Quis non simulachra uidendo Rettulit ad mentem uel tanti criminis ausum, Vel plectente deo tam dignam crimine poenam? Quum iam reliquias uictę certamine gentis Ad patrium rediisse solum constaret, Achimas Sadochides petiit, domitos ut nunciet hostes, Passibus ad regem gradiens Dauida citatis. "Nolo," Ioabus ait "nolo, charissime Achima, Nuncius ut fias casus sortisque dolendę, Dauidis quoniam crudeli uulnere natus Absalon interiit. Regi tamen omnia narret Chusus Arachites." Dixit dictumque recepit Chusus et exurgens cursu transmittere campos Incepit Dauida petens. Permissus Achimas Currere post illum, compendia nota uiarum Corripit et plenis pręcurrit passibus ultra Ac prior adueniens ad limina prima sedenti Iesseidę regi superatos nunciat hostes. At rex solicitus de nati nosse periclo. Narranti occurrens "Hem, quid meus Absalon," inquit Achimas "Anne satis sanus?" Cauit mala dicere Achimas Atque ait: "Armorum nondum reticente tumultu Nosse nihil potui. Veni, uictoria tantum Vt tibi nota foret." Dum talia fatur Achimas, Chusus Applicuit Chusus. Sed pectore fessus anhello, Vix uerba euoluens referebat et ipse phalanges Aduersas mundi rectore fauente fugatas. Sitne puer sanus, Dauid rogat. Ille parumper Cunctatus dixit: "Patiatur talia quisquis Hostiles animos in te, rex inclyte, gestat! Dauid dolet Absalonis necem Absalon interiit." Dauidis corda dolorem Concępere grauem, fortunę oblita secundę. Hinc abiens summę supra coenacula portę Absalona suum moesto clamore uocabat Et frustra ingeminans iterumque iterumque uocabat. Morte sua cupiens defuncto reddere uitam Si posset nato, quanuis offensus ab illo. Huius tristitię diffusus rumor ad ipsum Induperatorem clarum uirtute Ioabum Peruenit primum, mox agmina tota repleuit Lętaque turbabat uictricis corda cateruę. Demissis uenere animis atque ore silenti Illorum in morem, qui duro Marte fugati Amisso ad patrios redeunt ductore penates. Iamque indignati nolebant moenibus urbis Introferre pedem sparsusque per agmina murmur Ibat damnantum regem dubitansque Ioabus, Ab Dauide uelitne iam secedere miles Iratusque alium sibi tandem quęrere regem, Ingreditur portas et adhuc Dauida gementem Talibus affatur dictis atque increpat ultro: Ioabus ad Dauidem "Quo tibi mens abiit tantum indulgere dolori, O rex, ut nolis lętos admittere lęto Victores uultu? Turbat nanque ista maniplos, Quam pręfers, facies. Tibi fidos uertis in iram. Hęccine dona uiris reddis, qui sanguine uitam Seruauere suo tibi, rex, regnumque dedere Iam pene amissum? Quod si modo uictor abisset, Cuius fata doles, sceptro potiretur et omnem Delesset populum tua, Dauid, signa secutum. Exi igitur gentique tuę magis ore fauenti Atque hilari occurras. Quod si cunctatus id ipsum Distuleris, sperni se credent protinus omnes Indigneque ferent et te (mihi crede) relicto Constituent alium, cuius mox iussa sequantur." Talibus auditis, iam facto fine querelę, Descendit Dauid portęque ad limina sedit Purpureę uestis iocundo tectus amictu. Conspicuus cunctis, diademate tempora cinctus, Aurea sceptra tenens, inuito gaudia uultu Ostentans cęlansque suo sub corde dolorem. Conuenere uiri uictricia signa ferentes Belligerique duces et coram rege coacti Vna omnes illum lęto clamore salutant. Israhelitanę timuit pars altera plebis, Altera spe uenię sese sustentat et inquit: "Quid sumus expauidi, quod fauimus Absaloni? Absalon in bello periit, peccauimus isti, Quem tetigit pietas nati sibi regna parati Eripere et uitam, cur non miserebitur idem Nostri etiam? Tantum submissa uoce precemur Errori ueniam. Placatus cuncta remittet Ille suo populo, pro quo tot pręlia gessit Quemque Palestinis toties tutatus ab armis Cum uultus sudore sui est capitisque periclo." Talia dum iactant suspensi speque metuque Et nec adhuc parci sibi poscunt, nuncius illis Dauid omnibus pepercit, qui Absalonem secuti fuerant Aduenit regis Sadochus et Abiatharus. Hi dixere simul: "Vobis timor omnis abesto! Omnibus offensam Dauid dimittit et addit: 'Omnes ecce sumus coniuncto sanguine fratres Fraternoque libens omnes amplector amore. Amasas Non Amasas metuat ductoris munere functus Me contra, nostrę uolo sit dux ille cohortis Et collega meo noto uirtute Ioabo. Ergo securi ueniant regemque reducant. Prima tribus Iuda accedat reliquęque sequantur, Victores uictique simul. Rex omnibus unus Quum sit, cuncti unum comitantes moenibus urbis Illatum Solymę iusto uenerentur honore.'" His dictis pulsi uerterunt terga timores Pręuenitque preces cunctorum gratia regis Et concessa prius uenia est, quam uocibus ullis Implorata foret. Tanto spirante fauore Securi uenere omnes nomenque tulere Dauidis super astra pii clamore secundo, Quem nullis solitum superari scilicet armis Ingenerata suo cordi clementia uicit.

Liber XII ARGVMENTVM Regum lib. II, cap. XIX. Dauidi Hierosolymam reuertenti prima occurrit tribus Iuda. Semeus pro maledictis impetrat ueniam. Occurrit et Siba cum filiis. Venit Miphiboseth habitu lugubri. De Siba seruo questus est coram rege. Rex iussit, ut diuidant inter se bona. Berzelaus Galadites, inuitatus ut Hierosolymis habitaret cum rege, excusauit ętatem et regi filium Chamaam reliquit. Reliquę tribus altercantur cum Iuda, quod sine se occurrerit regi. XX. Seba mouit seditionem. Rex ingreditur urbem, Concubinas ab Absalone pollutas a se separat. Ducibus iniungit, ut persequantur Sebam. Ioab Amasam collegam per amicicię simulationem interimit et cum Abisa fratre profectus obsedit Abellam, quo Seba confugerat. Seba mulieris persuasu a ciuibus interempto reccessit et reuersus est Hierosolymam. XXI. Fames triennis fuit, eo quod Saul non seruauerat iusiurandum a Iosuo Gabaonitis datum. Dauid tradidit eis septem uiros de domo Saulis, quos illi suspenderunt. Respha mater ibi sedit custodiens eorum corpora. Dauid transtulit ossa Saulis et Ionathę a Iabitis ad terram Beniamin et cessauit fames. Pugna inita cum Palestinis Iesbenodob percussurus regem excipitur telo Abisę et cadit. Dauid ultra non est permissus exire ad pręlium. Secunda pugna Saboch interimit Zaphum. Tertia Adeodatus Goliam. Quarta Ionathas, Samę filius, hominem XXIIII digitos habentem.

Lib. XII Iam noctis tenebris Phoebo surgente fugatis, Mane Quum tamen in tenera staret ros lucidus herba Et nec adhuc radiis haustus solaribus humor Deficeret, Dauid Castris post terga relictis Ibat ouans Solymas, cunctis comitantibus ipsum. Tribus Iuda Primaque Iuda tribus properauit prępete cursu Ad Iordanis aquas et sacra repente fluenta Irrumpens, regem transuexit protinus ultra. Dum rex aduersę iam staret in aggere ripę, Semeus Aduenit Semeus, comitatus gentibus urbis Baurinę, quos mille uiros adiunxerat illi Beniamina tribus. Tum culpę conscius idem. Prostratus coram submissa uoce profatur: Semeus poscit ueniam "Peccaui, fateor tibi, rex, infanda locutus Te contra, ueniam supplex peto. Parcere tanto Laus tibi maior erit, mea quanto maior habetur Improbitas. Igitur superet clementia crimen In te commissum. Nequaquam iniuria, Dauid, Vlla, reor, tanti est, ut non pietatis ob illam Recordere tuę. Quando dimittere lęsus, Non punire soles, quoties sua crimina fassus, Te quibus offendit, doluit reus et sibi supplex Ignosci petiit, nunquam non compos abiuit Ipse sui uoti. Spes me quoque talis adegit Sub tua iura meam penitus committere uitam, Non minus esse ratus crimen diffidere de te Tam miti domino, quam uerbo lędere regem Tam magnum indigno." Sic fatus lenia regis Sperabat responsa dari, dum lęta uideret Abisas Ora oblata sibi, quando turbatus Abisas Exclamans dixit: "Nunquid modo mitibus usus Verbis hic Semeus meritas euadere poenas Iussus erit? Cuius tanta est audacia mentis, Vt non sit ueritus probris discindere coram Israhelitarum sacratum chrismate regem?" Dauidis clementia Ergo Dauid ait: "Quo nos euenit ouantes In patriam remeare die, damnabitur illo Hebrei generis quisquam mortemue subibit?" Et mox ad Semeum conuertens lumina: "Pone, Gerra nate, metum" dixit. "Mala cuncta remitto, Quę commissa doles. Post hęc peccare caueto: nota Supplicium grauius delicta iterata merentur." Siba etiam regi iocundos obtulit ultro Dauidi uultus, Tyrio quem palla colore Ornabat, cui turba latus munibat utrumque, Viginti famuli, nati ter quinque, uideri Dum uellet magnus. Seruorum scilicet iste Superbia seruilis Naturę mos est, quoties emergere uili Conditione datur, pompato incedere fastu, Diuitias iactare suas, gaudere popelli Plausibus et uulgi mirantis uana susurro. Assentari omnes et claram spargere uocem Coeperunt: "Viuat per plurima sęcula felix Rex Dauid, domitor regum uictorque uirorum!" Miphibosetus Affuit et pedibus malesanus Miphibosetus, Saulica progenies, inculto squalidus ore. Crinibus impexis, demissa in pectore barba, Vestibus illotis. Cui Dauid: "Miphibosete, Cur mea non fueris fugientis terga secutus? Miphibosetus ad Dauidem Ille imo de corde miser suspiria ducens "Fraudibus illusus serui, rex optime, Sibę, Extra ferre pedem Solymasque exire nequiui," Inquit "quum uellem. Quid enim mihi gratius unquam Quam tua terga sequi, seu pręlia sęua facessas Seu meditere fugam? Te uiuo uiuere uellem, Te moriente mori. Sed enim quia corpore claudo Carpere iter plantis tecumque exire pedester Nequaquam poteram, Sibę isti mando, pararet Afferretque mihi, qui me peruectet, asellum. Ast hic iumento fugit malefidus abacto Et falsi factus delator criminis, idem Exuit ecce bonis me tali fraude paternis. Hoc si fas iustumque putas, sit Siba peculi Totius dominus, tantum mea mensque fidesque Ne fiat suspecta tibi. Te semper amaui, Te colui semper. Tibi me, dum uita superstes Sustinet hos artus, nunquam seruire pigebit. Deleri meruit Saulis genus omne nefandis Illius in te odiis, at te miseratio menti, Rex, innata tuę sic flexit, non modo ut esses Offensę oblitus, sed me de Saule nepotem Adiutum uelles: fundos mihi cędis auitos Concędisque tuę conuiuia dulcia mensę Perpetuoque foues, o rex, mea uiscera uictu, Victu regalis luxus et frugis opimę. His meritis fateor dignas persoluere grates Non opis esse meę. Fidei sanctissima iura Inuiolata tamen seruabit Miphibosetus, Rex uenerande, tuus, donec uitalibus auris Vsus erit pedibusque solum calcauerit istud." Dauid respondit Respondit Dauid: "Deceptum me quoque uerbis Confiteor Sibę. Nimium quod credulus illis Extiterim, doleo; piget et decreta mouere Iam firmata semel. Parti medeamur utrique: Diuidite inter uos quicquid concessimus uni!" Illic Rogela Galadites urbe profectus Berzelaus erat, qui munera contulit ipsi Regi, quum fugeret natum Castrisque sederet, Diuies enim pecudum fuerat frugumque redundans. Dauid ad Berzelaum Ad quem rex inquit: "Charissime Berzelę, Quum modo tu mecum non sis transire grauatus Iordanem, mecum Solymas accedere sanctas Vt dignere, rogo, laribus requiescere nostris Teque tuosque uelim. Tu nostra semper in aula Respondet Post me primus eris."—"Grates ago, maxime regum," Berzelaus ait "quod tanti me facis unum, Sed me tale quidem prohibet mea grandior ętas Accipere oblatum, quanuis optabile, munus. Octuagena meę uitę iam uoluitur ęstas Iamque oculos uisus linquit gustusque palatum. Surdescunt aures, ęgros tremor occupat artus Sanguineque exhausto totum frigescere corpus Incipit et mortem digito monstrare propinquam. Ergo meos sine me, quęso, remeare penates, Vt potius patrio ponam mea membra sepulchro Quam tibi mox oneri fiam turbęque tuorum. Nanque aliud quid sim nisi stans uiuumque cadauer? Chamaas Hic tamen, hic nostrum Chamaam, rex inclyte, natum (A te ne totus uidear decedere) linquo. Ipse abeat tecum, qui primę flore iuuentę Perfruitur, cuius iam uis satis apta labori Satque audax animus. Totos tibi seruiat annos Sitque tuus semper, quando memet quoque, Dauid, Esse tuum fateor." Correpta protinus ille Dauid ad illum Ipsius dextra "Chamaam mihi" dixit "amice Accipio gaudens, ut, dum tua munera nobis Ante oblata nouo nunc accumulantur aceruo Plura referre parem. Chamaam uolo iungere natis Ex hoc ecce meis. Fidei monumenta paternę Afferet, ante oculos quoties uersabitur istos. (Et simul elata tetigit sua lumina dextra Atque ait:) Huic talem me, Berzelę, futurum Spondeo, tu qualem fore uotis omnibus optas. Siquid et ipse petes, nullam patiere repulsam. Promissi ingentis tibi sit mea dextera testis." His dictis illum, postquam dedit oscula, linquens Cum famulis patrię repetentem moenia terrę, Ad Solymas tendit Galileaque transmeat arua Agminibus septus totaque cohorte suorum. Israhelitarum ueniens gens obuiat illi Atque tribum Iudam, quoniam traducere regem Prima sit ausa, palam uerbis obiurgat amaris. Tribus Iuda Ast illi contra "Generis" dixere "tribusque Rex Dauid nostrę est, censemur nomine Iudę Nos atque ipse simul. Fungi ergo munere tali Cui mage conueniens fuerat? Traduximus illum Non prece, non precio flexi iussuue coacti, Sed solo obsequio studiisque ad honesta paratis. Non est, quod nobis irasci mente proterua Debeat hinc quisquam uel quicquam triste minari." Isręl Israhelita cohors, nec adhuc sedata, superba Voce magis clamat: "Gradibus quum excesserit omnes Nostra tribus denis, nos ante assistere regi Fas erat, et nostras uos ecce assumere partes Ausi estis; nostrum cur surripuistis honorem?" Talia iactabant alterna iurgia lite Rege quidem coram, frustra conante malignos Rixantum strepitus miti cohibere loquella. Altius exurgens mentes accenderat ira, Seba secessionis a rege autor Quando Seba satis Gemineo sanguine notus, Notior ingenio patranda ad crimina prono, Intonuit cornu cunctisque tacentibus inquit: "Linquamus Dauida suis! Abscedite, turmę Israhelitanę, maneant, quos prętulit ipse Iesseides nobis, nos nostra ad tecta petamus!" Secessere tribus omnes et rege relicto Sebę terga sequi coeperunt agmine longo. Sed tantum gens sola quidem fidissima Iuda Permansit cum rege suo regemque secuta est Atque ipsum Solymę regalibus ędibus urbis Intulit et solio considere fecit eburno. Separat Dauid a se mulieres ab Absalone stupratas Continuo Dauid mulieribus imperat illis, Quas Absalonis foetarant stupra nefanda, De laribus transire suis longeque remoto Hospitio positis iussit quoque limina claudi, Carceris in morem. Nulli inde exire dabatur, Nulli aditus patuit. Ferro clatrata fenestra Prospectum tribuit uitęque alimenta recępit. Hic intus mansere diu sine coniugis usu Blanditiisque thori, donec sua tempora Dauid Viuendo impleret gelidosque relinqueret artus. Post hęc solicitus, Sebę discordia regni Ne turbet fines, Amasam uocat et simul illum Rex Amasam iubet cum Ioabo persequi Sebam Talibus affatur: "Ductor charissime nobis, Nonne uides, Amasa, quanto mihi Seba superbus Extiterit probro? Mea nam consortia liquit Submouitque tribus. Vereor, ne nostra molestet Absalone magis bellorum turbine regna. Quare age, perge, tribum solers tibi collige Iudam. Tertia punicea quum luce aurora rubere Coeperit, hic adsint omnes, qui nomine Iudę Censentur, muniti armis ac tela gerentes." Tertia punicea de cęlo lampade terras Aurora in roseis lustrabat lutea bigis, Quando Iuda cohors Amasa duce uenit ad ipsum Dauidis limen, Liciis instructa sagittis, Arcubus Ithireis, fundis Balearibus, hastis Cuspidis Etholę, gladiis, quos Norica tellus Quosque Calibs gelida fulgentes mittit ab Arcto. Hos ita munitos iussit rex agmina Abisę Iam dudum dimissa sequi cuneosque Ioabi, Viribus ut iunctis Sebę molimina frangant Marte magis facili. Portis glomerantur apertis Armatęque ruunt Amasa moderante phalanges Lataque festinis permensę passibus arua, Gabaon Perueniunt Gabaon, mediis ubi saxea campis Exurgit moles et sydera uertice pulsat. Illic occurrens Amasę collega Ioabus Succinctus gladio "Salue, charissime" dixit Amasam dolo perimit Ioab Apposuitque manum mento, quasi grata daturus Oscula, sed ferro, cui se manus altera iunxit, Perforat aduersi uentrem. Tunc corpore aperto Intestina fluunt, trepidat percussus et albo Ore petit terram perfusaque sanguine membra Voluit humi et subita depressus morte quieuit. Inuidia Proh scelus! Inuidiam quis digne carpserit? Illa Imbuti insidias, fraudes, incendia, cędes Immeritos contra meditantur. Quippe Ioabus Collati socium sibi consortemque nequiuit Ferre magisterii, miserum nil tale timentem Innocuumque Amasam ficto decępit amore Et nimis indigna properauit perdere morte. Non alia Abnerum donauerat ante salute, Blanditiis fallens, donec transuerberet ipsum nota Incautum ferro. Semper metuenda dolosi Ergo hominis fraus est, fuerit mens perfida cuius Nota semel: laqueos palpando callidus aptat, Melle uenena linit, ientacula mittit in hamo, Oscula dans perimit. Media recubare cadauer Conspexere uia. Quidam magis ore procaci Insultans misero "Vade," inquit "quęre Ioabi Esse loco et primos, Amasa, tibi poscito honores!" Indeque sublatos extincti transtulit artus Veste tegens, ne plebs gressum compesceret ipso Illic conspecto, qua transitus esset eunti Ad bellum turmę. Submotaque agmina mora Hac inter inceptum peragunt post signa Ioabi Postque sui pariter uestigia fratris Abisę. Qui Sebam Sebęque manum gentemque superbam Marte sequi iussi infestoque inquirere bello, Bethmaca regione suas posuere cohortes, Ioabus obsidet Sebam in Abella Turritas circum structuras urbis Abellę. Illic inclusum toto conamine Sebam Oppugnant. Duris tandem coepere dolabris Subruere urbanę sublimia moenia molis, Vimineis tecti pluteis et crate saligna. BOMBARDA Nondum terribiles duro formata metallo Ędebant sclopos uentris tormenta cauati, In quo sulphureus conclusus dum furit ignis Dumque agitat flammas, ora obturata repente Laxat et emissas iaculatus turbine pilas Fulmineo, quarum ui multa concitus ictus Ferratos frangit postes, procumbere turres Cogit et ęquoreo naues subsidere fundo, Concidere armatas acies. Crudele profecto Inuentum dignumque suus quo concidat autor, Vt quondam cecidisse ferum Salmonea dicunt, Dum cęli tonitrus demens imitatur et ignem Ętherium. Minus ille nocens, magis iste cruentus, Inuento similis, meruit sic plectier ergo, Vt seu maiorem seu poenam ferret eandem. Sed dum non segni studio laceratur Abella, Principibus matrona uiris ęquanda, feroci Nixa animo dubiisque simul bene prouida rebus, Inscendit muros, patrię poscente periclo, Et clamore ducem propius uocat inde Ioabum. Mox ita de summis affatur turribus illum: Muliear Abellaana ad Ioabum "O pręstans multa uirtutis laude Ioabe, Cur fidam regi subuertere funditus urbem Aggrederis? Tentanda, prius quam bella moueres, Conditio tibi pacis erat, sic lege iubente. Cur nondum experta pergis nos perdere pace? Quid petis his armis? Nunquid peccauimus omnes, Omnes ut duro statuas delere duello? Quando seu dicto seu facto lęsimus ullo Vel te uel regem, mala talia culpa mereri Ioabus respondet Nostra ut credatur?" Respondit ad ista Ioabus: "Nullius uestrum, mulier, me crimen adegit, Vt uobis hęc bella feram uel moenia uexem Vestra modo. Si non istam fugisset in urbem Seba satus Bochro, cuius mens perfida regem Offendit grauiter, nequaquam milite muros Oppugnare suos uidisset Abella Ioabum. Sebam posco mihi: quem si conceditis unum, Hęc procul a laribus discedent agmina uestris." Foemina responsum iocundo tale Ioabi Excipiens uultu "Sebę caput ecce, Ioabe, Ne dubita, dabitur" dixit retroque reuersa, Consuluit populo uerbis sapientibus ipsi. Seba occiditur Illius monitis commoti, protinus armis Circumstant perimuntque uirum truncantque cadauer Abscissumque caput de muro in castra Ioabi Proiiciunt et "Tolle," aiunt "quod iure petisti, Magne uirum ductor! Sic sic, quicumque molesti Dauidi fuerint, pereant et crimina tali Cęde luant." Vidit Sebę tunc ora Ioabus Sanguine foeda suo reliquisque carentia membris. Hoc quoque iudicio factum reor esse Tonantis, Diuiso ut iaceat tumulans corpore, cuius Seditione pium plebis pars altera regem Deserere ausa fuit seruoque fauere superbo. Iamque sui compos uoti lętusque Ioabus Dat signum clangore tubę properatque recessum. Impedimenta legunt iussi, uexilla reuellunt, Conuertunt currus, fustes uallosque refigunt, Obsidione leuant urbem retroque uolutis Passibus abscedunt. Tandem peana canendo Ingressi Solymas, regem clamore salutant. Pręfectura datur totius militiai Post confecta quidem iam talia bella Ioabo. Ast ipsis tantum Celetheis et Pheletheis Banaias Banaias pręfectus erat, non tardus ad arma, Ioiada genitore satus. Sed cura tributi Aduranus Fertur Adurano commissa fuisse legendi. Iosaphat Natus Ahiudo Iosaphatus gesta notare Annua iussus erat. Scribarum maximus unus Siba Sadoch Nomine Siba fuit. Curabant sacra Sadochus Abiathar Atque Abiatharus, sed primus honore sacerdos Hiram Hiramus fuerat, qui dicitur Iraithes. Hi tunc atque alii magni moderamina regni Rite gubernabant, homines sine fraude fideles, Dauid in utraque fortuna probatus Cum Dauide suo, fortuna utraque probato. Instabilis quoniam diuersa uolumina sortis Non semel expertus, tulit atri turbinis ictus Forti animo, et lętis rerum successibus usus, Elata nunquam processit fronte superbus. Perdomito Seba tristis felicia fata Expulit euentus. Pluuias dare denegat ęther, Terra satas fruges. Pallentes carpere uultus Fames Coepit dira fames. Reuoluto cardine cęli Vnus et uni alter similis successerat annus. Tertia deterior peiorque prioribus ęstas Venit, et ingentes plebis Dauida querelę Induxere piis oracula poscere uotis Immensumque rogare deum, quę causa negati Victus, cur steriles tota trieteride glebę, Irrita spes hominum toties cassique labores. Tunc demum uox lapsa polo peruenit ad imum Deus ad Dauidem Vsque solum, dicente deo: "Si libera tali Peste tui cupias foecunda noualia regni, In Gabaonitas scelus acre ulciscere Saulis. Quam uitam seruare illis iuratus Iesus Pollicitus fuerat, Saul abstulit." Ergo uocatis Rex Gabaonitis: "Ceciderunt crimina Saulis In caput ecce meum! Quia non punita reliqui, Esuriem patimur, uacuos et frugibus annos. In uos ille fuit crudelis: poscite poenas Aduersus genus omne suum stirpemque cruentam, Quandoquidem diuum sedet hęc sententia regi, Vt Saulis facinus purgetur cęde suorum. Oro, meo tantum uos parcite Miphiboseto, Quem genuit Ionathas, mihi fidus semper amicus." Gabaonitę ad regem Tunc illi memores, quę quondam funera passi, Quas hominum clades, contra ipsos Saule furente, "Rex uenerande uiris, rex" aiunt "omnipotenti Chare deo, nobis ęquum iustumque uidetur Pro morte illata poenas exposcere mortis. Ergo satis poteris nostrę fecisse ruinę, Saulini generis si nobis corpora septem Cęsseris. Illa quidem crucibus suspensa dolatis Quum fuerint, sęuire dei mox desinet ira." Hos ubi cognouit Dauid sic esse locutos Numinis instinctu, se dixit cuncta daturum, Quę peterent, iussitque duos de Saule creatos, Septem de Saulis genere dati Gabaonitis ad necem Quos illi genuit coniux mitissima Respha, Adduci coram. Quibus addit corpora quinque Natorum, peperit Saulis quos nata Merobe, Hadrihelis coniux, et quos germana Merobes Nutrierat tuleratque sibi formosa Michola. Hos septem morti addictos ductosque repente Ad Gabaon gens illa tulit montisque supremo Vertice suspensos auibus liquere ferisque. Tempus erat, quo iam maturę germina messis Falce secanda solent uiridem mutare colorem Tostaque curuatis tandem flauescere aristis. Respha Saulis uxor Affuit hic genitrix natorum Respha duorum. Traxerat hanc pietas. Hęc talia fata suorum Tristibus heu lachrymis oculos perfusa dolebat Pendentes spectans natos spectansque nepotes. Ancillis comitata suis noctesque diesque Perstitit infelix pendentum sub cruce custos, Ne forte exanimes rostris mordacibus artus Dilanient corui. Donec deposta referri Corpora uidisset, nunquam discessit ab illo Moesta loco potuitue suos finire dolores. Substrato recubans de uili stamine panno Aspera saxa super, uentos tolerabat et imbres, Ędibus usa prius regalibus usaque supra Molles aurati plumas requiescere lecti. nota Sic mutat fortuna uices: quę rege marito Gaudebat quondam, nunc cęlo tristis aperto Exigit insomnes in terrę puluere noctes. Resphę gesta pii turbarunt uiscera regis, Quum fora peruolitans atque urbis compita rumor Illius patulas tandem uenisset ad aures. Tam miseranda igitur commotus sorte, Iabinam, Quę regione sita est Gallada, pergere certos Iussit et his mandat, non digno condita quondam Illic ossa loco Ionathę Ionathęque parentis Vt tollant. Etenim Gelboo monte peremptos Turma Palestinę Bethsanam transtulit urbem Suspenditque foro medio, furtimque Iabitę Sublatos tulerant secum tumuloque locarant. Hos terra euulsos, illos de stipite raptos Regia missa manus portauit Beniaminę Ad loca nota tribus, ubi Cisi tecta recumbunt Ossa patris, posuitque suis propiore sepulchro Marmoribus, patrię careant ne sedis honore, Sic mandante pio mitique per omnia rege. Talibus ętherio placato numine sacris Terra suas fruges fudit magis ubere lęto Lataque collectę ruperunt horrea messes Vndantesque lacus grauidis dedit uua racemis. Agricolę uotis descendens nubibus imber Respondere quidem coepit certisque diebus Irrorare satas cęlesti flumine terras. Nullus, ut ante, famis mansit pauor: omnia pleno Pabula uitai tribuit noua copia cornu. nota Tantum iussa dei prodest implere piisque Officiis miseros solari opibusque iuuare. Inde Palestinę rursum fera bella cateruę Iudeis inferre parant. Se credere pugnę Dauid pugnat cum Palestinis Iesseides ausus, magno discrimine uitę Horrendum certamen init. Dum pręlia miscet, Illum terribili petit hasta Iesbidenobus, Stirpe Gygantea monstroso corpore uastus. Hastę eius ferrum centum grauitate quadrantes Ęquabat pariterque grauem succinxerat ensem. Victus erat Dauid, si non in tempore Abisas Subsidium ferret, qui uulnere Iesbidenobum Lethali feriens ipsum Dauida periclo Eripuit fatoque citus subtraxit acerbo. Iesseida saluo uictoque exercitus hoste Se non passuros iurant, ut prodeat ultra Ad bellum Dauid subeatue pericula secum, Israhelitanę pereat ne gloria gentis Ipso uno amisso. Reuoluto tempore paruo Iterum pugna Ecce iterum Gobio concurrunt agmina campo. Inde Palestinę gentes, hinc turba cohortis Israhelitanę. Zaphum ferit ense Sabochus, Vsathia regione satus, uiditque cadentem Ipsa Palestinę gentis manus atque repente Fugit uersa retro. Nam Zaphus magnus et ipse Esse Gyganteę ferebatur stirpis alumnus. Rursum Iudei superant Tertia palma loco Iudeis contigit illo: Hinc illinc magno surgebant pręlia motu, Hostes terga tamen rursum uertere pauentes, Quum conspexissent fortem cecidisse Goliam Ense Deodati, Bethlemis clarus in oris Quem genuit Salthus pręstantem robore multo Corporis atque animi. Non est hic ille Golias, Sed par ferme illi, quem Dauid uerbere fundę Quarta uictoria Prostrauit pastor. Quarti uictoria belli Hostibus ex istis Getheo morte perempto Constitit. Ante alios statura ingentior illi, Terribiles artus et brachia singula senos Tendebant digitos, eadem quoque summa supremis In pedibus fuerat reliquique simillima forma Corporis erecto priscorum more colosso. Hunc alacer Ionathas, Sameę notissima proles Dauidisque nepos, contento perculit arcu, Et penetrans costas intra pręcordia ferrum Delituit. Tunc ille ferox immania torquens Membra dedit tristes gemitus uictusque dolore Corruit et uitam lapsus dispersit in auras.

Liber XIII ARGVMENTVM Regum lib. II, cap. XXII. Dauid ab omnibus inimicis liber cecinit laudes Domino et pro beneficiis gratias egit. XXIII. Iam morti proximus psalmos cantauit, in quibus mysteria Christi prędixit. Contexit cathalogum robustissimorum in Isręl. XXIIII. Ioab iussus numerat uiros bello idoneos per omnes tribus. Dauid hac in re se peccasse fatetur. In poenam peccati proposita trium malorum optione eligit pestilentiam. Vidit angelum percutientem. Statuit altare in area Areunę. Obtulit holocausta, et cessauit morbus. Regum lib. III, cap. I. Dauid senex refrixit. Abisac Sunamitis dormiebat cum illo, ut ipsum calefaceret. Ipse uero inuiolatam reliquit.

Lib. XIII Iam post bella quies, iam sęua et tristia finem Pax Accepere suum, iam nubila tetra serenę Cęsserunt luci. Nihil est, quod regna lacessat, Quod populum turbet, quod regis corda fatiget. Exin lętitię tactus dulcedine Dauid Sustulit exutam curis ad sydera mentem Arreptaque lyra cordas pulsare canoras Diuinasque referre pio modulamine laudes Coepit et has sacro depromere pectore uoces: Dauid deo laudes cecinit "O deus, ętherii uirtus et gloria regni, Principium sine principio, sine fine perennis Maiestas! Tibi lętus ago, pater optime, grates, Qui me iampridem sceptri dignatus honore, Casibus aduersis defenderis et mihi contra Multorum insidias fueris tutamen et idem Omnibus in bellis fauor, in certamine uirtus. Tu mihi spes uenię, tu legis gratia lęsę Offensęque grauis mihi tu placabile numen, Tu lux in tenebris, nostrorum cura laborum Et tranquilla quies. Meritis maiora dedisti Pręmia tu nostris nobis, tu crimina poena Expurgare pius uoluisti nostra minore Quam qua dignus eram. Tua me miseratio nunquam Deseruit. Nunc, oro, meę miserere senectę! Perpetua da pace fruar sedesque quietas Huic animę concede, deus, da, dona salutis Expectata diu capiam. Quum tempora sęcli Incipient melius promisso currere fato, Tunc Dauida tuum cum gente et plebe fideli Transfer ad ętherias ęterni luminis arces, Vt iam, quando tuos dabitur mihi cernere uultus, Tecum perpetuo uiuam feliciter ęuo Angelicosque inter cuneos noua gaudia carpens Sedibus in superis maneam sine fine beatus." His aliisque modis dum cantat, spiritus illum Diuinus penetrans uenturi pandere iussit Temporis euentum donique arcana superni. Inde magis dulci permulcens ęra cantu Prophetat spiritu sancto plenus "Ecce deus pręsens" inquit "mea pectora replet, Eloquio mouet ora nouo cantusque ministrat Ętherios. Magnus mundi dominator et autor Lucidior Sole est, quum cęlo mane sereno Oritur et radios per terram spargere late Incipiens toto cęcas fugat orbe tenebras. Fertilior terra est, pluuio quę rore madentes Explicuit glebas, fructus mortalibus almos Suppeditans uarii generis gratique saporis. Non Dauidis erat tanti domus, omnibus unam Vt pręferre pares, o rerum conditor, illam Ęternęque uelis matrem firmare salutis. Exulta iam, Iuda tribus, tibi virginis almę Christus Debetur partus! Gaude, Iesseia radix, Germen quippe tuum peccati morte peremptos Restituet uitę, lapsum simul eriget orbem! Flete, quibus male firma fides errore labascit, Quorum diuino mens est incredula uerbo! Auulsi patria de sede peribitis omnes Spinarum in morem, quę falce secantur acuta Suppositoque igni flamma crepitante cremantur Et cinis immundus fiunt, immane furentis Huc illuc subito spargendus turbine uenti." Hęc ait. Inde uidens opus altę robore mentis Esse quidem nobis, nequando blanda uoluptas Illecebris adoperta suis nos temnere cogens Vitalis uirtutis iter perque inuia ductos Calcata ratione trahat sub iura prophanę Mortis et incautos ad tristia Tartara mittat, Contexit seriem clarorum Marte uirorum, Vt uelut hi magnis connixi uiribus hostem Corporis oppressum superantes, pręmia laudis Indepti fuerint, sic nos certamina contra Demonis atque dolos pugnemus, corda tegendo Et fidei nunquam difracta casside sanctę Et thorace spei semperque calentis amori. Huc Dauid referens heroum facta suorum Commemorat cantu sacroque ita digerit ore: Cathalogus fortium "Insignes uirtute uiros cantemus et armis, Quorum pręcipue ductu uictoria gentis Constitit Hebreę et palmę decora alta cupitę. Dauid Me primum uoluit summi clementia regis In numero residere trium uirtute priorum. Corporis et mentis uires mihi pręstitit ille, Illius hoc donum est, illi sit gloria laudis Ista meę semper, cuius sunt omnia munus. Eius ope adiuti pugnantum corpora contra Octingenta uirum congressu uicimus uno. Iesbanus Iesbanus laudis dignus mercede secundę, Ahamo genitore satus uictorque phalangis Ter centum primo fusorum Marte uirorum. Eleazar Hunc Eleazarus sequitur, qui sanguine iunctus Illi et laude fuit. Nam magno natus Ahabo, Iesbani patruo, confertos irruit hostes Hos illos feriens, sternebat corpora ferro Obuia quęque uirum, donec tot cędibus actis Lassatus rediit uictor peperitque salutem Iam uictę plebi, quosque ante coegerat horror Vertere terga fuga, redierunt atque peremptę Exuuias turmę tuti lętique tulere. Semmas Post illum Semmas Ararites, filius Aggę, Laudetur, quoniam sociis fugientibus ille Castra Palestinę nisuque animoque feroci Irrumpens gentis, uallos deiecit et hostem Compulit ense furens decędere protinus aruo, In quo tunc paruę lentis sata lęta uirebant, Iamque suos uictos hic solus uincere fecit. Soli tres isti facinus memorabile semper Ędere sunt ausi: Quum uertice rupis Odolę Ipse cohorsque simul sederemus, ualle propinqua Castra Palestinę gentis firmata manebant. Me uexare sitis coepit, 'Quis deferet' inquam 'Bethlemo e puteo dulcis mihi pocula lymphę?' Clauserat hostis iter, nusquam uia tuta patebat. Audax ergo trium manus hęc mucrone corusco Dispescens medias acies transiuit et undam Attulit ex illo, quo dixi, fonte bibendam Porrexitque mihi. Memet reprendere coepi, Quod tam pręstantes in aperta pericula passus Ire uiros fuerim. 'Nunquid potabimus' inquam 'Sanguineum laticem, uitę discrimine partum? Abstinui potu delataque pocula libo Cęlicolum regi. Coepit minus esse molesta Ipsa sitis, gaudente animo uirtute uirorum, Quorum nulla quidem reticebunt sęcula laudem. Pręterea reliqui fortes certamine belli Cantandi occurrunt, tribus his sed laude minores: Ioab Saruiades nostri dux agminis ipse Ioabus Bellator robustus erat, qui sępius istam Hostibus euictis gaudens remeauit ad urbem. Sed quia fraude suos astuque peremit amicos, Corrupit laudis uitii foetore decorem. Abisas Illo igitur maior censendus frater Abisas, Qui quondam forti uibrans hastile lacerto Hostilem fudit cuneum strauitque trecentos. Banaias Et tu Ioiadę, Banaias, uiuida proles, Tu Moabitarum geminos, acerrima quorum Vis erat, audaci potuisti uincere pugna. Tu cum terribili solus certasse leone In foueam saliens, in quam delapsus et ille Forte fuit, uictorque fera rediisse perempta Diceris. O uires animis pręstantibus ęquas! Tu post hęc hominem procero corpore, Nili Ad ripas genitum, nodosę robore clauę Aggressus, gladio, quem tunc sua dextra gerebat, Extorto feriens, uitam illi atque arma tulisti. Reliqui XXX Restant pręterea post hos memoranda uirorum Nomina ter denum, quorum promptissima bello Semper dextra fuit: frater sociusque Ioabi Asahel atque illi cognato iure propinquus Eleanan magnus, magnus quoque nomine Semma, Finibus ex Araris. Quibus annumeremus Elicham, Arodia de gente satum, de Phaltibus Ellen, Hiramum Thecuę clarum natalibus urbis Atque Abiezerum cognominis Anathotitem. Isatheum post hos notum uirtute Mobonam, Ahoia Salmona simul regione creatum, Quos quoque Machareus comitetur Nethophatites Et cum fratre suo pariter censendus Elepho Ribaides Ithais cumque illo Pharatonites Banais ingenti uirtute et corpore paruo. Heldaus a torrente Gaa, simul Arbachites Albiadon dictus, Beronites Asamonetus, Heliab Albonius cumque his referendus et ipse Orodius Semmas. Chaias simul Arothites Et simul Elipheleth, proles generosa parentis Asbai. Post hos Gelonites acer Helias, Essatus pariter, Carmeli montis alumnus, Farrais Arbites, Igais, confinia Sobę Quo genito gaudent, et Gadda natus in urbe Bonnius et Selech, cultor regionis Amonę, Naraisque, ducem gestans post arma Ioabum, Hiras et Gareb, terrę Chiatritidis ambo, Ętheusque meis lachrymis deflendus Vrias." Talia commemorans clarorum gesta uirorum Clarorumque minus rex Dauid nomina tantum Fortes in fide Enumerans, signat Christi uexilla sequentum Esse duas acies. Primi mage fortibus armis Pugnantes superant uafri Cacodemonis artes Perfecti Affectusque malos, quos uitę blanda uoluptas Suggerit humanę. Nam paupertatis amore Omne facultatum studium curamque relinquunt, Corporis et casti uoto consortia uitant Diuersi sexus, ipsa et connubia temnunt. Victa cupido illis terreni languet honoris Sub pedibusque iacet, sancti quia subdere malunt Seruitii sua colla iugo quam sceptra tenere Terrarumque simul toti dominarier orbi. Nonne igitur mundum tibi iam uicisse uidentur, Quando cupidinibus, quarum quoque sub iuga reges Ire solent, uictis ducunt ex hoste triumphos Ascenduntque hilares non ad Capitolia curru Cęsareo, quę longa potest uastare uetustas, Erruere hostilis furor et consummere flamma, Sed gradibus uerę uirtutis ad alta beatum Regna, quibus uis nulla quidem nocitura timetur, Nec finem positura dies, quę plena bonorum Semper erunt penitusque malis obnoxia nullis? Illis sancte actę perstant rata pręmia uitę, Cęlestis domini nutu firmata perenni, Quę superant linguę fatus quorumque decorem Vis nulla humanę potis est comprendere mentis. Illuc fida cohors omnis compellitur. At non Est eadem cunctis merces. Vt lumina cęli Diuerso fulgore nitent, sic pręmia iustos Non ęquata manent, quoniam maiora merentur Quos mage commendat uitę superata cupido Mollius utendę. Tamen est et turba beatum Minus perfecti Et felix uulgus, quorum quia gesta tacentur Non ideo exclusos cęlesti credimus aula, Sed legis plene seruatę dona mereri, Coniugii dum iura colunt foedusque pudici, Dum formare suos diuino dogmate natos Soliciti curant, dum castigare suorum Nil errata timent, miseros solantur et idem Sancta dei toto dum iussa facessere nisu Contendunt et lege suos componere mores, Nulli odium serunt, offensas denique censent Velle referre nefas, uitiis seruire recusant Virtutique student, quanuis non illa capessant Exequata polo perfectę culmina uitę. nota Sed, puto, nulli hominum mortali in corpore mores Esse adeo exacti possunt, quin labe notentur Comparatio Interdum culpę. Leuato lucida ferro Arma squalent tactu, candentia uela uapore Pulueris aut fumi, rursum polita priorem Accipiunt uultum, sic iusti uita cadendo Non perimit iusti nomen meritumue bonorum Ante peractorum. Nam protinus ille relicta Surgit humo tollitque suum de puluere corpus Efficiturque magis post nota pericula cautus. Dauid Hinc etiam Dauid, quanuis uirtutibus ingens Et pietate foret, peccasse aliquando refertur, Sed semper fecisse satis pro crimine fusis Ante deum lachrymis culpamque leuasse dolore. Numerare iubet populum Nunc quoque subuersus tumidę tentigine mentis Atque supercilio laudis per uana cupitę, Partes regni omnes iussit peragrare Ioabum, Vt numeret populos a Dani fontibus usque Bersabę fines, perlustrans omnia late Oppida cum uicis hominum non indiga cultu, Scilicet ut pateat, quam multis milibus unus Imperet et quanti pariter sua iussa facessant. Ast animum dictis aduertens ipse Ioabus Deque animi fastu noscens ea uerba uenire, Hoc salubre et prudens responsum reddidit illi: Ioabus ad Dauidem "Augeat innumeris tua gentibus, optime princeps, Regna deus tribuatque tibi felicius ęuum Quam tua uota petunt! Quorsum tamen ista cupido Irrepsit menti? Quid enim numerare necesse est Tot coetus hominum sedatis undique bellis? Nonne istud fiet captatio laudis inanis, Ira digna dei?" Frustra decreta Ioabus Inconsulta sui nisus dissoluere regis, Mandatis paret comitatusque agmine magno Transit Iordanem, transit uallem quoque Gaddam, Vrbis Aroerę non longe a sede iacentem, Pazerosque adiit campos montisque Galadi Oppida lustrauit. Protentis passibus ultra Per loca Sydoniis Tyriisque propinqua uagatus, Venit ad Ętheos campos Chananeaque regna Australemque plagam et Bersabę circuit oras. Donec cunctarum tribuum loca singula lustrat Enumeratque uiros, nouies repleuerat orbem Luna suum, nouies argentea lampade terras Lustrarat, bis dena dies processerat ultra. Tum demum Solymas rebus rediere peractis. Nomina per multas porrexit scripta papyros Iesseidę regi ductor numeranda Ioabus. Israhelitarum bello matura iuuentus Robustique uiri, numerus quorum inde repertus Millia mille fuit cum centum milibus una Et quingenta, tribus post illos milia Iudę. Beniamina cohors turbę subducitur isti Gensque Leuitarum sacris arisque dicata. Pertransisse quidem numerum tunc fertur eorum Improba pertesus Dauidis iussa Ioabus Et posuisse minus quam quod numeratio plena Sufficeret plenusque daret tunc calculus illi. Nomina quum legeret reuolutis scripta libellis Tam grandis numeri, sensit se mente proterua Iussisse hoc Dauid. Delicti conscius ergo Protinus has moesto profudit pectore uoces: Dauid peccati conscius poscit ueniam "Peccaui, fateor, tibi, mundi maxime rector, Pręsenti hoc facto. Doleo peccasse rogoque, Stulticiis ignosce meis errataque flenti Da ueniam, dignare scelus dimittere fasso." Talibus orabat tendens ad sydera palmas, Ora lauans lachrymis, quum tandem uenit ad illum Gad propheta Gaddus, iussa dei portans crudelia, uates: "Ecce trium tibi, rex, diuino numine rerum Optio proposita est, crimen populique tuumque Vt purgetur,siue annos improba septem Duratura fames dabitur, seu durius hostes Vrgentes tua terga suis patiere sarissis Mensibus ipse tribus, seu morbus pestifer isti Incumbet regno et ternis mors sęua diebus Sanguineo cędet mortalia membra flagello. Ellige quod mauis uel quod minus esse uidetur Acre malum, summi sic stat sententia regis. Ellige, ne differ, qui me tibi misit, ut illi Iam responsa feram." Demisso flebilis ore Dauid Dauid ait: "Quo me nunc uertam, nescio, uel quid Optem, Gadde, prius, tam sunt heu tristia cuncta! Ne tamen infidę gentes gaudere fidelis Cęde queant populi, ne sese Ęgyptia tellus Iactare, huc fruges nobis si miserit ullas, Nos totum debere simul, quod uiuimus, illi, Meque meosque omnes malo submittere dextrę Cęlestis domini, cuius miseratio multa Et facilis pietas et iam placabilis ira. Hic nos percutiat, nobis medeatur hic idem!" Pestilentia Vix ea finierat, quum uis teterrima morbi Grassari in populos uacuareque ciuibus urbes, Stagna suis nautis coepit camposque colonis. Comparatio Sternuntur miseri, ueluti succisa securi Frondea silua cadit, flammis fomenta datura, Siue rates pelago, domibus seu tigna futuris. Atra lues nulli prorsus parcebat, in omnem Ętatem sexumque simul furibunda ruebat. Planctus ubique sonat tristisque ululatus ubique. Funere nulla suo caruit domus. Orba parentem Turba gemit, genitor priuatus prole reclamat Contra fata dei, quod non decessit alumnos Grandior ante suos. Natis orbata capillos Dilacerat mater, secat unguibus ora cruentis, Verberat et pugnis pectus similisque furenti Intento clamore tonat, dum nomine quenque Inuocat extinctum, dum pignora muta loquellis Affatur uanis uitamque in morte requirit. Ingemit infelix fratrem soror, ille sororem Effert cum lachrymis. Tumulo qui condere portant Corpora, mox eodem fracti langore peribant Perque uias passim ęgri defunctique iacebant. Defecere manus, tam multa cadauera terrę Reddere quę possent scrobibusque inferre cauatis. Hoc tanto exitio longe lateque uagato Per regni fines, per gentis tecta superbę, Millia dena hominum septem consumpta feruntur A Sole exorto, donec sua conderet ora Deuexo fugiens supter maris ęquora curru. Atque hęc tanta fuit tam paruo tempore clades Facta uirum casu morbi et numinis ira. Rexque patresque simul cilicino tegmine operti Deiectique solo lachrymis precibusque uacabant, Quando leuans oculos Dauid moerore grauatos Territus horrendo uisu est: demissus ab alto Dauidi appparuit angelus Angelus eductum uibrabat flammeus ensem, A terra pendens bis denis altior ulnis In Solymasque minax sęuos protenderat ictus. Tunc igitur Dauid gelido perculsa pauore Corda gerens, tales trepido dabat ore loquellas: Dauidis preces "Desinat ira, precor! Sęuum compesce furorem In populum, rex magne, tuum. Dic, cuspis acuta Angelicusque calibs aduersus meque meamque Sęuiat usque domum. Tua solus numina lęsi, Solus perpetiar mala talia. Cesset ab istis, Quorum simplicitas muti gregis instar habetur, Cesset ab his gladius, cesset!" Nec plura locutus Ore petit terram prono pauidusque tremiscit, Comparatio Non secus ac ualidis qui tempestatibus actus Dimittit regimen puppis tacitusque moratur Horrisonos inter fremitus extrema minantes, Expectans, donec tumido ratis obruta fluctu Subsidat penitus, pereat simul ipse sub undis. Iam desperabat tantos finire labores Ante diem Dauid precibusque instare pigebat, Propositi nisi quum uenisset temporis hora. Sed deus omnipotens miseratus funera plebis Israhelitanę, Solymas ne cęderet ultra, Ensifero iubet ipse suo, sęuire parato, Donec terna dies transiret. Nanque statutum Vindictę sic tempus erat, nisi mulcta dolore Compensanda foret sub lucis tempore primę Delictum lugente reo. Peccata merebant nota Supplicium tridui, sed poenam temperat omnem Pro male commissis dolor acer sponte receptus. Pręterea pietas Dauidis tanta mereri Quid iam non potuit, populum qui morte suorum Atque sua cupiit dira de labe redemptum? Ad Dauida die properans accessit in illo Gad ad regem Fatidicus Gaddus dixitque: "Altare dicandum Pone deo. Locus altari decernitur isti Hospitis Arreunę breuis area Iebusei." Exurgit Dauid placando numine lętus Arreuna Et loca nota petit. Cernens Arreuna uenire Tunc Dauida, nimis secum miratur et illi Pergit in aduersum. Propior iam factus adorat Submittitque caput "Salue, clarissime regum Quis te casus" ait "compellit uisere serui Tecta tui? Tali quis me dignatur honore, Vt merear paruo tam magni nominis archon Excipere hospitio? Non hoc sine numine summi Euenisse dei mihi donum credere par est." Dauid ad Arreunam Respondit Dauid: "Virtus me non mea magnum, Sed multa ęterni fecit clementia regis. Cui certe ut statuam candentis marmoris aram, Est mercanda tui modo nobis area campi. Atque ideo nunc ipse tuos, Arreuna, penates Accessi cupiens hęc illi reddere uota, Pestifer ut cesset placato numine morbus." Respondet Ille sub hoc: "O rex, nulla mercede petitum Accipe ponendis sacris altaribus agrum Et positis offer poscentia munera pacem. Ecce boues etiam gratis tibi soluo iugales, Do stiuam, burim, temonem: suscipe aratri Instrumenta mei, ne desit uictima neue Ligna focis, rebusque tui, rex, utere serui!" Dauid Rursum rex inquit: "Nequaquam talia gratis Accipiam! Proprio placandum munere numen, Et non sponte dato restat mihi." Dixit et illi Quinquaginta dari signata numismata siclos Pro mercede boum, sed plus pro iugere campi Iussit et extructa quadrati marmoris ara Sacra offerre deo coepit ueniamque precari, Fila mouere lyrę et modulatos dicere cantus. Placatum numen depulsa nube malorum Iam claro Hebreas spectabat lumine terras. Ille ętate grauis fractusque senilibus annis Sustentata leui gestabat membra bacillo. Frigidus atque tremens. Nulla ratione calere Quum posset, medicis placuit debere requiri Florentem tenera uiridique ętate puellam, Quę cum rege cubet. Quibus addita cura negoci Huius erat, primę gaudentem flore iuuentę Abisac Vultusque ante alias Abisacam orisque decore Pręstantem ueterisque satam intra moenia Sunę Adducunt regi. Frigentia membra tepebant Fomento tali lecto recubantis in uno. Et licet illius strictis amplexibus usus Tota nocte foret, Veneris tamen acta refugit Illicitosque animi motus; constantia tanta Iam senioris erat. Sic multum protulit ęui, Sic usque extremos uiuendo uenit ad annos.

Liber XIIII ARGVMENTVM Regum lib. III, cap. I. Adonias, Dauidis filius ex Agila, appetiit regnum. Bersabe coram rege queritur quod Adonias regnet, quum ipse iurauerit Salomonem post se regnaturum. Salomon igitur iussu Dauidis ungitur in regem et in solio collocatur. Qui cum Adonia erant, territi fugerunt. Adonias ad tabernaculum confugiens impetrat ueniam, egressus Salomonem adorat. II. Dauid moriens dat pręcepta Salomoni: ut deum colat, ut in Ioabum animaduertat, qui in pace duos principes: Abnerum et Amasam interemerat, ut Semeum, maledicum et seditiosum hominem, metu poenę compescat, peccantem puniat, ut Berzelai filios charos habeat, optime de se meritos. Obiit et sepultus est in arce Syon. Regnauit annos XL: in Hebron VII, Hierosolymis XXXIII.

Adonias appetit regnum Vidit Adonias, Agita de coniuge natus Dauidi, multa confectum ętate parentem Ad metam duxisse suę curricula uitę, Et mente elatus regnique cupidine captus Ędificat currus, equitum peditumque cateruam Comparat et iussit, se iam pro rege salutent. Pręcipui fuerant illius signa secuti Militię princeps dimisso rege Ioabus Atque Abiatharus pura cum ueste sacerdos. At uero fidei sanctę mentisque probatę Inuenti, firmata quibus sententia mansit, Ab Dauide suo nunquam discedere rege: Banaias, Sadoch Ioiada natus Banaias atque Sadochus Nathanus Flamen cumque illo uates Nathanus et ipsi, Celethi, Phelethi Nomine Celethos quos dicunt atque Phelethos, Noti Marte uiri belloque experta iuuentus Partis regis erant. Fonti uicina Rogello Stabat acuta silex: Zeletham nomine dicunt. Hanc prope Adonias sacris de more litatis Conuenire iubet Dauidis germina fratres Atque tribus Iudę partem sociosque patrandi Audacis facti, cuius manifesta cucurrit Suspicio. Quoniam, quos nouerat esse fideles Dauidi, piguit tunc illos uelle uocare, Hoc est Nathanum Sadochumque et Banaiam Atque ipsum, promissa patris quem sceptra manebant, Bersaba genitum Salomonem, et cętera fidę Pectora militię. Salomonis matre uocata Nathanus uates scelus hoc et facta nefanda Nathan ad Bersabam Detestatus ait: "Num te, Bersaba, latere Debet, Adonias quid iam molitur? En ipse Regnat, et est facti talis mens inscia regis. Consiliis nunc usa meis i, dicito regi: 'O rex, uiue diu! Num te iurasse pigebit Ancillę quandoque tuę Salomona futurum, Quem tibi progenui, tua iam post funera regem? Regnat Adonias.' Te sic cum rege loquentem Adueniens sermone meo uerbisque iuuabo." Ęger erat senio Dauid lectoque iacenti, Quicquid opus fuerat, solers Abisaca ferebat. Venit Bersabe regisque ingressa cubile, Inclinat submissa caput. Rex coniuge uisa, Quid uellet, rogat ipse prior. Cui protinus illa Bersabe ad regem Sic est orsa loqui: "Regum sanctissime, salue, Cuius ueridico rerum certissima quęque Ore fluunt falsique nihil depromitur unquam. Per cęleste mihi iurasti numen, et istud Mente gero memori, quum te decędere terris Fata uolent, regni quod sit recturus habenas Et solio Salomon post te sessurus in alto. Promissum turbare tuum pactumque fidele Ausus, Adonias regnat. Tu nescius horum, Quę nunc te uiuo fiunt. Mactauit opimos Ecce boues ouiumque gregem fratresque uocauit Militięque ducem pręcepit adesse Ioabum Atque Abiatharum. Spreuit Salomona superbus Ille tuum pariterque meum spretumque reliquit. Ergo tuo post te sceptro potietur et idem Nos tua proiectos longe de sede repellet?" Nondum cessarant Bersabes uerba loquentis, Nathan Quando Nathanus captato tempore uates Affuit ad limen ueniens portamque cubilis. Hoc referunt regi iussusque intrare propheta Venit et ad terram Dauidem pronus adorat: "Ęternum, rex, uiue," inquit "cui summa potestas Israhelitani populi data munere magni Et firmata dei est. Nunquid tua iussa secutus Regnat Adonias? Nunquid concesseris illi Sceptra uolens soliumque tuum? Nam tempore in isto Mactauit pingues uitulos ouiumque bidentum Veruecumque gregem, mensis epulisque paratis Iussit adesse suos lauta ad conuiuia fratres Egregiosque uiros, curandis Abiatharum Addictum sacris bellatoremque Ioabum. Vescentum uox illa fuit: Rex omnibus unus Pręsit Adonias! Quos fidos esse sciebat Ipse tibi, cauit tales ad sacra uocare: Ioiada genitum Banaiam meque tuumque Sadochum, cui sunt adolenda altaria curę, Atque abs te genitum Salomonem. Talia forsan Permissu sunt acta tuo, nec dicere nobis, Rex, tibi cura fuit, quem post te sceptra tenere Decernas regni solioque sedere superbo." Hęc ubi dicta dedit Nathanus, protinus ille Imperat acciri Bersaben. Cęsserat ipsa Hinc etenim, fieret quo libera copia fandi Nathano, quicquid uellet. Coramque uocata Astitit atque ipsi respondit talia Dauid: Rex ad Bersaben "Nil dubites, Bersaba, modo! Tibi numina testor Sancta dei, qui me tandem seruauit ab omni Sorte mali seruumque suum miseratus et urbem Erruit aduersis, sicut Salomona futurum Post mea fata tibi regem dominumque spopondi Astrinxique fidem iurans, sic fiet in ista Te spectante die." Submisso uertice grates Egit Bersabe et Dauidi sęcula multa Optauit uitę. Rex inde repente uocatis Principibus Nathano et Sadocho et Banaia Dauid "Ite," inquit "nostram uobis adiungite gentem Et super instratam phalerato tegmine mulam Ponentes Salomona meum, deducite lęti Ad Gyonis fontes, et tu, Sadoche sacerdos, Tu, Nathane, simul, uenturi conscie fati, Vngite uos illum diuino chrismate regem, Increpitate tubis hilares et dicite: 'Viuat, Viuat rex Salomon!' Quem rursum moenibus istis Reddite et in solio nostro residere iubete, Vt pro me regnet sceptroque innixus eburno Israhelitanam gentem regat, imperet unus Omnibus, unius simul omnes iussa facessant." His illi auditis, "Animo" dixere "libenti Paremus tibi, rex. Firmet tua dicta supernum Numen et ipse deus, qui te seruare periclis Consuerat fortesque tibi qui subdidit hostes, Ipse tuum Salomona iuuet, sublimius illum Euehat euexit quam te, quem fama per orbem Concelebrat uirtusque super quem sydera tollit." Nec mora, tres isti collecto milite pergunt, In medio Salomon dorso supereminet alto Compositus mulę, magna glomerante caterua. Ęquora permensi celeri siluestria cursu, Ad Gyonis leni labentes agmine lymphas Perueniunt. Salomon pecoris frenauit equini Gressum desiliens circumque stetere manipli, Sanctaque Sadochus sumens unguenta sacerdos, SALOMON REX Bersaba genitrice satum Salomona perunxit. Ille magis gratum spirauit inunctus odorem Sacra unctio Quam succi, quos iactat Arabs Babylonque superba Assyriumque solum. Non sic opobalsama fragrant, Non nardus, non myrrha simul, non thura Sabeis Lecta iugis. Etenim superant diapasmata sacra Vnguenti genus omne suo dulcore prophani. Sacrato Salomone cauę clangore canoro Intonuere tubę, psalmos cecinere Leuitę Belligerique uiri lętas ad sydera uoces Iactarunt pariter: "Salomon regnator in omnes Aspirante deo uiuat feliciter annos!" Ille hinc principibus Solymas comitatus abibat, Omnis post illum populi pia cantica coetus Vocibus elatis ędunt et cymbala pulsant. Pars bifores calamos buccis spirantibus inflant Et pars fila lyrę plectro radente cientes In uarios rumpunt sonitus, uulgaria turba Verbere multiplici Berecinthia tympana tundunt. Hinc reboant siluę, colles clamore resultant Et rupes egressa cauas simul assonat eccho. Vrbana intrarunt cum tali tecta triumpho. Sensit Adonias, cuncti sensere tumultum Conuiuę. Fuerant lecti mensęque remotę. Inde Ioabus ait: "Quorsum nunc clamor in urbe Ille uirum clangorque tubę? Quidnam ista requirit Lętitię species?" Nec adhuc cessauerat ipse Velle loqui, nunc hoc, nunc illud mente uolutans, Ecce Ionathanus, sacri puer Abiathari, A Solymis ueniens illuc accessit, et ipsi Adonias Dixit Adonias: "Huc adsis, sancte Leuita, Nuncius esto boni, felicis et omine sortis Consolare tuos, quando fortuna secundo Successu mea uota fouet." Respondit at ille: Ionathan "Fallit, Adonia, tua te spes, optime, fallit, Aduersa est fortuna tibi. Salomona locauit In solio Dauid. Sadochus quippe sacerdos Et Nathanus eum uates ad Gyona ductum Vnguine sacrarunt sancto regemque uocarunt Ingressique urbem solio statuere paterno. Lętitia incessit populos. Peruenit ad aures, Credo, etiam uestras sonitus clangorque tubarum Atque hominum clamor. Primatum coetus adorat Innixum sceptro. Gaudens post talia grates Dauid agit superum regi, pro munere magno Accipiens, hodie quod uiuens uiderit illum In sedem sedisse suam regisque tulisse Insigne et populi plausum meruisse fauentis." Hęc illo dicente palam conterrita mens est Cunctorum gelidusque pauor pręcordia pressit. Auertunt sese taciti diuersa petentes Effugia, ut tutum iam tum sibi quisque putabat. Comparatio Non secus atque acies, quum bello fracta refugit, Spargit se campo: proiectis ocius armis Pręcipites currunt, illi montana capessunt, Hi latebras siluę, compendia nota uiarum Arripiunt alii, breuior qua cursus ad arcem, Tutior aut callis pateat. Sic omnibus istis Contigit, et quem lęta modo ad conuiuia regem Vnanimes fecere sibi, pulsante relinquunt Corda metu, obliti fidei iurisque sacrati. Adonias Solus Adonias, quo se conuertat, ab omni Iam spe depositus, nescit pactoque suorum Deceptus pariter. Tandem tentoria sacra Irruit et cornu stantis complectitur arę. Illic ille quidem iam tali tutus asyllo Exposcit ueniam. Quanto nunc tutius esse Confugium debent nobis iam sanguine Christi Templa sacrata pio, pecudum si sparsa cruore Confugium ad ecclesiam Tutata est hominem manifesti criminis ara? Non quod pręstari debet fauor ullus iniquis, Sed quod multa locis danda est reuerentia sacris, Nec uiolenta manus templis adhibenda dicatis, Sponte repurgando sceleri, non cęde luendo. Nuncius ad regem sic est Salomona locutus: Adonias poscit ueniam "Fugit Adonias arcę ad tentoria sacrę Atque altare tenens ueniam uitamque precatur Et rogat, ut regni crimen dignere cupiti Condonare sibi, si te simul ulla cupido Regnandi tenuit, quum nondum sceptra teneres." Respondit Salomon: "Si post hęc nulla dolosę Crimina molitur mentis, promittimus illi Omnia tuta quidem; uiuat formidinis expers Securusque mali. Sin quicquam fecerit ultra Supplicio dignum, referet pro crimine poenam." Promissis istis fidens arasque relinquens, Venit Adonias et fratrem frater adorat. Pro uenia grates egit, seruire paratum Sese illi dixit, cui fata sedere dedissent Regali in solio et populo dare iura uolenti. Ast illi Salomon "Rebus pręstare necesse est, Quod spondes uerbis." inquit "si pręmia ferre Pro meritis cupias dignosque acquirere honores." Vesper His dictis Agita natus, iam sole cadente Consuetasque uices fuscis cędente tenebris, Rege salutato sua se sub tecta recępit. Dauidis de Christo uaticinia Dauid uicinus fini mortique propinquus, Terrenę fecis iam expers liberque futurus, Cęlesti magis atque magis fulgere fauore Coepit diuinumque piis componere carmen Vocibus aggressus, psalmos cantauit et hymnos. Et uentura nouę prospectans tempora legis, Omnia de Christo prędixit in orbe futura: Christi mysteria Vt cęlo genitus, terra generandus in ista Virgineo partu, genitor foret ipse salutis Humanę, Hebreos inter uicturus, at ipsis Ignotus, plebi noscendus uana colenti Falsorum simulachra deum, quibus omnibus ultro Abiectis, ad pura sui baptismata Christi Concurrent pariter dominumque deumque uocabunt, Quem stabulo genitum nudumque et rebus egenum Eoi proceres thus, myrrham aurumque ferentes Ore colent prono delataque munera tradent. Cuius in aduentu leges ritusque uetusti Obliterari habeant, luci cędentibus umbris Expediet surdis aures, uestigia claudis, Donabit cęcis uisum mutisque loquellam Et solo lepram uerbo morbosque repellet. Quodque magis mirum fiet, iam morte solutis Restituet uitam rursumque animata resurgent Corpora, diuinas hominis testantia uires. At neque tam miris gens impia credula gestis, Inuidię stimulis agitata, insurget in illum. Criminis insontem damnabit, uincula collo Iniiciet sacro, conuitia congeret illi Et sputa et colaphos nudataque membra flagellis Pertundet spinisque caput compunget acutis Affixumque cruci suspendet, pocula felis Faucibus apponet sitientis, cuspide pectus Transadiget dominumque pium per sęua peremptum Supplicia angusto condent claudentque sepulchro. Sed pro multorum qui talem ferre salute Adueniet mortem, postquam monstrabit in istis Esse hominem uerum sese, testabitur inde Esse deum uerum: clauso qui nempe sepulchro Exibit uiuus, uiuum lux tertia cernet Ostendetque suis. Ipsos solatus abibit, Angelico comitante choro, lętantibus astris, Ad cunctis repleta bonis cęlestia regna Sydereamque domum, lucis loca clara perennis. Inde iterum ueniet, circumdatus agmine multo Spirituum coetuque patrum uatumque piorum. Quos quoque discipulos sibi legerat ipse magister Et quos poenarum fecit patientia regno Ętherio dignos et qui, sua iussa secuti, Inter sanctorum meruerunt agmina poni. Omnes circa illum stabunt infraque supraque, In dextrum leuumque latus cum lumine multo. Ille super niuea sublimis nube sedebit, Maiestate potens, patria uirtute uerendus, Numine conspicuus, terrarum ut iudicet orbem. Completo arbitrio iustos ad sydera ducet, Iniustum prauumque genus sub Tartara mittet. Talia diuino cantauit carmine Dauid Inque suis psalmis nobis cantanda reliquit. Illic perlegitur quicquid uenisse fatemur, Quicquid uenturum postremo creditur ęuo, Tam certo euentu, sanctis ut et ipse prophetis Asscribi mereat, trino iam dignus honore: Dauid bellator, rex, propheta Belliger inuictus, regum rex optimus, idem Veridicus uates. — Postquam sentire supremum Coepit adesse diem membrisque incumbere mortem Affectis senio, Salomoni sancta uocato Sic orsus mandata dabat uerbisque docebat: "Natorum Salomon charissime nate meorum Vltimus ecce meę consumpto tempore uitę Iste dies agitur neque me decedere fas est, Si non ante tibi iam nostra in sede locato Expediam monitus, quos serues. Accipe tandem Quę nunc pręcipio et memori tibi mente teneto! Dat pręcepta Salomoni Iussa dei primum tibi cuncta capessere curę Sit uolo, diuinę legi parere memento. Consulere hanc studeas, fuerint seu sacra ferenda Grata deo, fuerint dubię seu iurgia litis Arbitrio tollenda tuo. Committere noli, Committi quod iure nequit nec legibus ęquis. Promissis confide dei, nil uerius unquam Esse putes illo, quod sancti numinis ore Noueris emissum. Si sic moderabere uitę Ipse tuę sicque ipse tuos componere mores Contendes, promissa deus rata stare iubebit, Quę tribuit dicens: 'Si recto tramite uitę Ire tuos natos uerumque fouere iuuabit Tota animi et mentis uirtute, paterna dabuntur Sceptra illis generique tuo prolique tuorum Perpetuo gaudere throno concessa potestas, Dauid, erit.' Conare igitur, nequando querantur, Mi Salomon, nostri de conditione nepotes In te finita, si talia foedera franges Et pia scita dei uitio dominante repelles. Ergo memor legis cura punire nocentes Et seruare pios. Causas examine iusto Ioab Perpendas semper. Facinus crudele Ioabi Nosti, credo, satis, fuerit quam perfidus ille Israhelitanę geminis ductoribus alę: Alloquio miti et uultu simulante fidelem Ambobus nutum decęptos perdidit ictu Mucronis duri, qui tunc sub ueste latebat. Hinc uelut ille ducum tranquilla in pace cruorem Fundere non timuit, sic idem sanguine poenas Fac luat atque imas Herebi descendat ad umbras. Semeus Est etiam Semeus, Geminina stirpe superbus, Qui me sacrilego lęsit temerarius ore, Probra uomens, maledicta tonans, conuitia fundens, Quando iter arripui Castrorum moenia uersus. Talia dimittas, quoniam Iordanis ad amnem Occurrit supplex nobis ueniamque precanti Ignoui crimen. Sed quid, rogo, moribus istis Ignouisse iuuat? Freno compesce pauoris Dissidiis assuetum animum turbasque cientem. Imperio parere tuo si desinet, illum Dede neci, multos male ne contaminet unus. At bene de nobis meritis est gratia multa nota Persoluenda fide. Quum sit culpabile cunctis Accepti ex aliis memorem non esse fauoris, Tum dominis id turpe magis foedumque putatur. Nam qui plura queunt, debent quoque plura referre Multo quam accipiunt. Natos tibi Berzelai Nunc Galladitis commendo. Semper in aula Fac illos habitare tua mensamque sedere Ante tuam semper. Socii comitesque fuere Hi mihi, quum fugerem Absalonis tela furentis, Fratris tela tui. Magno se offerre periclo Sunt ausi mecumque fide mansere perenni. Pręterea terrę dominator et ętheris alti Vt templum condat Te sibi condendi lato fundamine templi Deligit autorem. Tali te donat honore, Quum sis pacis amans, non me, quia bella gerendo Foedaui humano pollutam sanguine dextram. Fac opus eximium, tanto fac numine dignum, Hic ubi parua sedet moles altaris in aruo Arreunę, dudum quod nostro est ęre paratum. Ecce ego materiam summis de montibus omnis Collegi generis, cariem spernentia ligna: Ęrias cedros, hebeni noua robora fusci Fraxineasque trabes, ingentia marmora, multas Saxorum moles, auri argentique talenta Et ferri multos et multos ęris aceruos Fusaque de uario quam plurima uasa metallo. Illa sacrare deo facies temploque peracto Atque adytis templi diuinam protinus arcam Induces, populi circumplaudente corona Et caua linigeris inflantibus ęra ministris. Ipsam conueniet sanctis portare Leuitis, Sacra nefas aliis contingere. Diuidat ordo Officia in cunctos: alii pia dogmata legum Expediant, alii diuinas carmine laudes Cantent, hi foribus pręsint, custodia gazę Vasorumque illis detur. Solertia tali Cuncta gubernentur te pręside, nullus in ęde Vt locus errori reliquus sit, nullus in urbe. Sis felix, tua regna deus sublimet, ab armis Defendat, det pace frui, tibi proroget ęuum, Mittat et ex alto diuinę lumina mentis Sinceramque fidem, firmam stabilemque bonorum Spem promissorum, feruentem semper amorem Religione sui, ut legem pręceptaque serues, Quę patribus Mosyque dedit; seruantibus ampla Accedet merces, transgressis poena parata est." Inde deo sese commendans atque supino Dauid obiit Spectans ore polum, languentia laguentia membra tetendit Per thalami stratum tacitaque in morte quieuit. Regia magnifico celebrarunt funera luxu, Cum moerore graui plebis luctuque suorum. Arx Syon ubi sepultus Dauid Arx erat alta iugo montis fabricata Syonis Illius munita manu laudique dicata, Vrbis pręsidium Solymę: tunc cassa calore Ossa suo et propriis exutos sensibus artus Traiiciunt illo, liquidis et odoribus unctos Depositosque nouo tandem texere sepulchro. Regnauit annos XL Lustra decem lustris regnans minus ille duobus, Hebronę septem sceptrum gestauerat annos, Tres et triginta sanctam translatus in urbem, Vrbem pręcipuę longinqua per oppida famę, Sed mage Dauidis celebratam nomine regis. Conclusio operis Hic operis longo deducti syrmate finis, Hic suspensa tholo sileat lyra. Diximus ecce Quicquid bella gerens et quicquid pace quiescens Egit Iesseides, quam fortis sęua ferendo Extitit et mitis fato meliore fruendo, Quam cito commissum doluit scelus, impia passus Iurgia quam facilis dimittere tota roganti Sępe fuit quantaque deum pietate colebat. Talia facta uiri nullus decerpere liuor Nullaque sęclorum poterit delere uetustas. Stabunt, Sole dies donec ueniente nitebit, Donec terra parens cum frugibus efferet herbas, Ęra dum uolucres percurrent, ęquora pisces. Virtutum meritis nunc felix ille suarum, Pro fragili regno stabili dominatur in aula Conspicuus consorsque sui super ęthera Christi. Hęc mihi cantanti non doctus fauit Apollo, Non Helicon, non turba nouem celebrata sororum, Sed sacer ętheria delapsus spiritus arce Impleuit nostram diuino lumine mentem Et uersu memorare dedit non ficta poetum Prodigia aut uarias hominum diuumque figuras, Sed quę nostra fides scriptis testata uetustis Hausit et arguto conata est promere cantu. Illi ego Spiritui pro tali munere grates Semper agam sanctaque simul delatus ab aura Littus ad optatum subducta puppe quiescam.

FINIS