CroALa: documentum

Documentum cikulin-if-ideae.xml in db croala0

Ideae magnanimitatis Illyricae et Pannonicae viginti quatuor seu Totidem Viri speciali aliquo facinore illustres cum adiunctis quatuor Epistolis Haeroidum ac duabus Naenijs Haeroum. Gloriosis Haeroum Illyricorum Manibus eorumdemque posteritatibus consecratae ab Humili Tantarum Virtutum Admiratore et Veneratore JOANNE FRANCISCO Lib. Bar. CHYKULINY. Anno qVo fIDeLIs CroatIa pro aVgVstIssIMI sVI serVItIo eX proprIa patrIa IVIT.

PRAEFATIO

Quod domi non est, foris omnino petendum est, ergo quod domi est, foris omnino petendum non est. Hinc ego in tantorum ingeniorum comparatione non poeta, sed versificator exiguus Mantuano Olori emendicatam a Graeca Iuventute relinquo Aenaeidem. Peligno Vati ex Entitatibus, et spacijs Imaginarijs collectam Metamorphosim; Venutino Poetae Romani Moecenatis munificentiam; ac plura pluribus, quorum ingeniosi partus alienigenarum studuere Immortalitati. Seu placeat socio, placeat sive ire coturno in martiali Illyricorum Haeroum arena sufficientem versus adinvenio materiam. Gloriosos itaque Manes (ne omnis praeteritorum sit oblivio) praestantiae suae bravium in Mysijs captantes campis hac exili memoria comitandos duxi, ut eorum posteritas gratiosa in recenti fidelitatis ac virtutis aviticae memoria suum victoriosum nomen intueatur. Non opus materiam sed materia opus superat. idcirco si benevolus es Lector meum conatum boniconsulendo, quia in magnis et voluisse sat est maturiori evincere stude Pallade; si me sinistriori vero aspicis supercilio antequam dentem operi admoveas scito facilius esse carpere, quam imitari. Vos interim magnanimae animae eligo in Maecenates, sufficientem reportans mercedem, si Caelos ingressae et supergressae Virtutis vestrae mihi tantae gloriae admiratori, et veneratori licet recordari.

APPROBATIONES

Legi haec Carmina, quia in ijs nihil fidei bonisque moribus contrarium, sed potius plura pro eruditione Juventutis apta jnveni, Censeo publice typis dari posse

Graecij in Colegio nostro Academico 15. Decembris Anno 1703. Wolffgangus Egendorffer S. I. P. D. Universitatis Cancellarius m. p.

Siquidem desideratur, ut liber iste Zagrabiae imprimi queat; ideo ante eundem A. R. D. Christophorus Adamus Ladany C. Z. et SS. Theologiae Doctor revideat.

Nicolaus Gotthal C. Z. et Illustriss. et Reverendiss. E. Z. in Spiritualibus V. G.

Ex commissione mihi facta a Reverendissimo Domino Vicario Generali Illustrissimi et Reverendissimi D. D. Martini Brajkovich Episcopi Zagrabiensis perlegi librum hunc, cui titulus Ideae Magnanimitatis, compositum a Spectabili et Magnifico D. Joanne Francisco Chykuliny L. B. de Szomszed-vara; nihilque in eo reperi, quod bonae morum institutioni, aut rectae Fidei Professioni repugnaret: quin potius eum utilem fore censeo, dignumque qui imprimatur.

Zagrabiae die 5. Aprilis Anno 1705. Christophorus Adamus Ladany Cathedralis Ecclesiae Zagrabiensis Canonicus Sacro Sanctae Theologiae Doctor.

Imprimatur.

Nicolaus Gotthal, L, et CZ, Illustriss: et Reverendiss: D. Episcopi Zagrabiensis in Spiritualibus Vicarius Generalis.

Ad illustrissimum ideatae Illyro-Pannonicae Magnanimitatis Authorem. Externis hominum genius cognoscitur actis, Quem verba et nutus prodere saepe solent. Navta frequens memorat ventos, certamina Miles: Deque jugo svetis bobus Arator agit. Sic qui magnanimum colit inclyta facta Virorum, Magnum animum vere prodit inesse sibi, Hoc animo, CHIKULINE, vales: testantur Ideae, Virtuti Illyridum Pannonidumque sacrae. Nobile prodis opus; quod Pannon cantet et Illyr: Extera quod gens et barbara laudet opus. Scilicet hoc pretium Virtus habet inclyta semper: Haec quod ab ipso etiam digna sit hoste coli. Virtutum monstras imitanda exempla bonarum: Sic ipse exemplar posteritatis eris. Perge bonis fatis: heroas pingito mentes, Heroes inter dinde colende: Vale. accinebat E. P. R.

IDEA PRIMA. Miles Anonymus Illyrus.

Dum Alibeghi ad Sinderoviam Castellum alter aevi sui Hunniades, Kinisius oppugnaret, miles anonymus Croata primus murum conscendit, primumque furentium Barbarorum impetum (quo plurimum valent) adeo martiali fregit audacia, ut acceptis etiam viginti quinque vulneribus non recesserit, usque dum socij impigre succedentes una cum ipso praenumeratis saucio vulneribus hostes e moenibus deturbassent. Bonfinius. Decade 5. Libro 3.

Pannonicae fulsere cruces, irrataque Martis Fulmina, et Heroae circum fremuere Phalanges, Bellantesque animae litui crepitantis ad unum Unanimes stabant Sonitum, dudumque paratas Mox acies ausura aliquid jam Tracibus iras Intonat, ast etiam Getica sic fantur ab arce: Crux Lunam, Pannonque Getam sine sanguine nunquam Conteret, et nostrum lugebit victa furorem Hungara Posteritas Pelidem flebit Ulysses, Et talamis orbata suis penetralia vester Flebit Hymen, natusque Patrem, Pater horrida nati Funera; Fraterni complebunt compita luctus; Plorantesque nurus victricia spicula Tracum Tartareis mergenda Vadis, sed inane Gradivos Sollicitando Deos cupient. Tunc aggere rubram Clamantes Phoeben ponunt, et classica cantu, Hortatuque Duces generosum auxere furorem. Attonitis stupuere animis audacia Turcum Murmura Pannonidae, nondum tamen alta recessit Ira, sed ad tumidas aurata ferocius iras Signa levant; Patriaeque viros in Praelia voces Insimul Hortantur, reliquis audacior unus Illyrica de Gente Heros quid Patria possit? Et semper Scitico Virtus exercita luctu Tracibus, et charis etiam ostensurus amicis? Non illi caput ulla gravant rutilantia solis Pignora, non plumatus apex, non Umbo sinistra Defendit de parte latus, non denique ferro, Sed propria virtute ferox, animoque tremendus; Nubivagis etiam promptus confligere ventis, Sique opus est ipsi stigiis si vivus ab Undis Exiret Geticae Gentis, fideique repertor Treiiceaeque etiam stellae certare paratus Invicta patrium dextra citus arripit Ensem. Cumque oculis objecta cohors inimica furenti Herculeos agitare animos audacia motu Incepit, milesque fuit, quasi Taurus in agris Sanguineo in furias properanter concitus ostro; Utque furoris erat plenus, Socialia liquit Agmina, et hostilem solus contendit ad arcem Non reliqua comitante manu, per Barbarica unus Moenia mille viros uno sub pectore gestans Scandit, et ardentes in Bistonas eiicit Euros. Nec segnes in bella Getae, rapuere cruentis Arma oculis, hostemque petunt primo eminus hastis Barbarico clamore vagas, stridoreque, plusquam Telorum centum , crebroque ex Arce boatu Confundendo auras: sed nec cum deside tanta Milite bella gerunt, licet, uno, sed tamen ille Unus turba fuit, proprioque ex corpore rapta Mox Dominos caesura suos jacit Impiger arma. Tela simul pharetrasque legit; nec proprius usum Ensis habet Scirico toties jam lassus in armo; Accelerat proprium spargens sine lege cruorem: Quaque jvit, maduere viae, rubefactaque multis Compita vulneribus doluere, simulque Croatae Unius mirata Viri temeraria, vix non, Arma nisi Heroo fidissent pectori, et Ultra Spem Tracum nimium Generosae in praelia dextrae. Jam propius certare placet, jam cominus hostes Ense ferit, stragesque novas iratior edit, Quoque magis cernit vicina pericula vitae, Hoc magis Odrysium temnit fraenatque furorem. Ira, pudorque simul frendentibus undique muris Incitat hos; illum bene Coepti gloria belli, Effususque cruor, magnique laboris origo Mascula mox finem victis habitura inimicis. Iratam vibrat nunc huc, nunc fortius illuc, Dextram, quaque vibrat fletus, atque ultima vitae Verba putrescenti trudunt de corpore Turcae; Lunatum rapit huic ferrum, rapit alteri at hastam, quaque potest etiam per caesa cadavera, perque Tela, et commixto fluitantes sanguine rivos. Impellit ferrum, ferrum o mirabile ferrum. Nec proprius remoratur iter cruor, ardet, et ipsis Vulneribus mage promptus opus Mavortis obibat Hos capite, hos gestu vitat, se curvus ad illos Declinat, ferroque ferox hos reijcit ictus, Quosque nequit vitare, suos his obijcit artus. Dumque alacer pugnat, pudeat vos Turcica (dixit) Agmina; Vosne Viri? Vos martia pectora? Vosne Arma decent? lanam vobis, vestroque Tyranno Imbelles animae; pudeat vos praelia quondam Oceano, tellure simul gessisse, magis nunc Ad lusus, tenerosque jocos, muliebriaque arma Ad fletus aptos; Sciticae vos postera gentis Turba estis? Sybaris sybaris vos foeminae inanes Edidit, et Genitor stolidus fuit Abderita; Nec nostis certare uni gens tanta Croatae, Dumque ita Bistonias exasperatore phalanges, Telaque, et hostiles solus bene sustinet ictus, Ingenti de Gente Getes Scitica arma pharetram Accipit, et telum totis immane lacertis Evibrat, reboante Polo; nec fallitur ictu, Bisque duodenis vulnus superaddidit unum Vulneribus, sed miles adhuc immotus aperto Illyricus mavorte manet, magnosque lacertos Jactat: Et Emeritae succedunt martia dextrae Agmina Pannonidum, murisque potita cruentis Magnanimam Illyrici dextram mirantur Achillis. Macte animo Generose Heros! quia Martia semper Oscula Bellantes potes ostentare per oras.

IDEA II. Atthila Hunnus

Triennalis Aquilejae oppugnationis impatiens Atthila propriis etiam aliquid acturus viribus, quadam die taciturnitate obsessorum invitante muros, et moenia civitatis incautius obequitat, in quem armati quidam hostium per cuniculos erumpentes subito irruunt, hic cum omni suorum destitutus praesidio fugam aut gloriosus repudiasset, aut hostibus circumventus capere nequivisset, gloria et desperatione stimulante, a suo robore, et virtute opem quaerit, intrepide erumpentes aggreditur, duosque subitaneo conflictu perimens patefacta martiali dextra via ad suos revertitur. Nicolaus Olahus c. 14.

Tertia jam spicis messes spoliaverat aestas Squallida terque senis redierunt frigora Brumae, Uvaque sub pedibus jam ter lacrymata coloni Viscera dimisit, tenerae quoque tempora Florae Ter levibus rediere notis, Aquileia muris Gaudet adhuc obsessa tamen, ridetque furentes Hunnorum turbas; stabulo quasi clausa Juvenca Prae foribus frendere lupos, dirumque minari Dum videt exitium, postes tamen una tuetur, Usque lupi? rabidis discerpant ungvibus illos: Sic Aquilea fores, muros, et moenia forti Milite custodit: torvis furit hunnus in armis, Saepeque quassatos ingenti cum arjete muros Quassat adhuc, tentatque novas prae maenibus iras, Saepe per insultum incautam truculentius urbem Aggreditur, civesque modo prece perfidus hostis Corrumpit, minitatur eis modo fulmina; capta Urbe nisi potiatur atrox discedere nunquam Cogitat a muris; rabiem sine fructibus omnem Exerit et victos nondum ligat ordine cives Atthila (grande malum! per praevia busta, necesque Italiae, et tepidos Gallorum sanguinis imbres Serpere, et ingentes svetum producere mortes) Nondum (inquam) tepidas circumspicit Atthila caedes, Sanguineosque lacus captam fluxisse per urbem Nondum audit; rabidis multum quassata procellis Moenia barbarico nondum cessere furori, Nec muri tantis patuerunt forte ruinis, Ut laceram penetrare urbem queat Hunnus, et omnem cum sexu aetatem solitis consumere flammis. Una, Hunno tantis Aquileja resistit in armis, Unaque tam genuit fortes Aquileia natos, Tempore, qui tanto possent vitare favillas Hunniadum; Bellona quibus nutricis obivit Munera, et ipse Pater Mars primos figere gressus Quos docuit, puerosque novos animavit in ausus Alcides, Aquileia tamen (proh cernite magnum Desperantis opus) fumantia busta recenter Dirreptasque videns circum victricibus urbes Armis Hunniadum, superis confisa Deoque Stat longis asveta malis, tonat Atthila et hunnus Fulminat; et quantum scelerata ringitur ira Barbaries, tantum pudor, et verecundia saevam Provolat in rabiem; patientia, longa, furorque Longus, in ardenti Duce pugnant; militis ergo Officium quoque obire parat, proprioque labore Urbis in eversae fumantia tecta triumphos Figere; namque suo communia lora Caballo Imponit, regale simul diadema decusque Purpurae, et aurati rutilantia pondera sceptri Deserit, ac vilem sumens pro veste lacernam Mutatum conscendit equum, sine milite, et omni Servorum numero (quid non audacia longis Quae est conjuncta iris in magno Principe tentat?) Egreditur castris, lentoque ad moenia passu Lentus adest; muros et tecta urbana sagaci Lumine perlustrat quaque aptius arma virosque Ingerere obsessis posset, vicinaque visu, Praedia pervolvit: sub tanto pondere laetus Hinnit equus Domini regimen mandataque planis Gressibus observans; tacitis magno impete rimis Miles ab urbe ruit, conspectumque ocius Hunnum Et chalibe, et clamore simul reboante lacessit. Non aliter, densis, quam cum venator ab antris Seque suosque animans in praedam voce molossos Dum videt in plano spaciantem rure Leonem, Lustrantemque nemus demissis calce superbo Ire Jubis, animos potius terrere Leonis Quam certare ferae timidus vult. Ergo ruentes Expectat, firmatque sui velocia Lora Hunnus quadrupedis; nec tum sibi signa Ducesque Adfuerant, sed solus eat Rex cum Duce miles. Atque ubi jam propius venere, ferociter ingens Exoritur certamen: agunt simul Atthila et hostes Rem chalibe, et multis confligere cogitur unus In propria fidendo manu, virtuteque totam Contemnens turbam; girans ex arte caballum Alterius potius, quam propria fata tuetur Provolat in cives, et primum in fronte frementem. Audaci deturbat equo, mucroneque saevam Expellens animam victum bibit ense cruorem. Jamque recens cruor arma magis viresque furentis Provocat, et gemini diverso pectore pugnant; Hunnum animat Regalis honor felixque duelli Imparis indicium, caesoque efferbuit hoste, Ut solet aspecto viduata leaena cruore; Urbanis pudor arma regit, patrataque chari Mors socij, unius despectaque dextera tantum Sic iterum renovare iras, gyrareque alacres Cornipedes pergunt: hos impete reijcit Hunnus Hos visu terret, quantumque audacia tantum Pugnat sors in eo; nec adhuc satis arma rotarunt Cives sed tetrico se opponunt fortius hosti, Atque vel ad stygias occisum mittere limphas, Aut illum obsessam vinctum ridere per Urbem Decernunt, tamen ille aliquid molitur, et unam Perpetrare necem prius, arma pedesque tremendous Quam referat, statuit, vicinaque acinace colla A tergo ferit; hostis equo cadit; ille duabus Contentus necibus medios mucrone per hostes Sanguineum sibi pandit iter metaque potitur. Iusta tuae si causa foret Magne Atthila pugnae, Musa tuos quaevis posset cantare lacertos.

IDEA III. Franciscus Orsich Illyrus.

Obsidente in Lica arcem Grebena pro tum Generali Carolostadiensi Comite ab Herbenstein Baro Franciscus Orsich Ejusdem loci Collonellus ad praedictam arcem succendendam primus fascem straminis intulit, et in Turcas primo eminus, post etiam cominus resistentes tam eximia dexteritate irruit, ut inter omnes decapitato vexillifero vexillum ipsis eripuerit. Chronica Ungarico-Turcica.

Nuncia Phoebeo jam se porrexerat orbi Astra petens Aurora rotae, Pyroentaque Titan In solitas stimulare vias, radijsque micantem Perlustrare Axem, rutilosque ex ore pyropos Fundere per superas modicum jam coeperat oras. Illyrico cum marte strepunt fatale timentes Exitium campi, vallesque sub impete pressae, Cornipedum sua fata gemunt, Dryadumque recessus, Saxaque et omne nemus, Triviaeque virentia tecta Dant missis responsa sonis, milesque feroces Quisque parat tumulare Getas: Tolluntque sub axem Signiferi sua signa; vocat jam martia ad arma Buccina et Illyricae chalibes in praelia dextrae Ingenti rapuere animo; Dux ipse furenti Exhortans insedit equo famulaeque catervae; Talia Treiceis cum se spectacula terries Ostentat; pars una furit, pars altera muros Armat, et hostiles pars tertia ruminat ausus, Foeminae, et Imbelles bella in capienda sorores Sidereas crebris quatiunt ululatibus auras; Tela senes, horrent, parvosque ad moenia natos Ire nutrix prohibit, pavidaeque ex ubere socrus Pendentes vagire vetant, puerique puellis Commixti antra petunt; miles sed solus in armis Stat laribus prodesse suis atque arce furentes Illyrios arcere sua. Pars utraque tandem Arma tubis inflare jubent; Orsichius heros Proripit Illyrica se tunc de parte paterno Accinctus mucrone; pares quoque Tracibus iras Corde gerens propriam furibundus liquerat alam; Avolat ut supera projectum fulmen ab arce; Utque volat, laeva Cereris sic gestat adultae Exuvias, dextra facturum funera ferrum, Corde animos, oculisque iras, vultuque furorem Sibilat, et toto jacit horrid fulmina vultu Mulciberum formare parans, aetnaeaque Brontis Atria, ubi Illyricae Vulcanus cudere possit Praemia virtuti, et lunato funera Marti, Armaque Caesareis semper famulantia jussis. Urget opus, portaeque struem prior intulit arcis Stramineam, primusque feris se moenibus infert. Audacem stupuere hostes nec ad arma volantes Pertimuit magni ira Viri, cum denique Traces Eminus ignifero fremuerunt arcubus hosti, Ferratasque neces summo emisere tonitru, Fulgurat aes, rapido clauduntur sydera fumo, Sydera magnanimos Martis mirata furores; Saxa ruunt, et mille virum petiere pharetris Immanes ex arce globi; nec ad ardua virtus Prompta ruit. Turcae tandem quando eminus omnis Frustra pugna fuit, saevum Impugnare Croatam Cominus instituunt, valvisque ex impete ruptis Erumpunt, Stygio quasi rumperet auspice coelo Si fas, jusque foret, damnata caterva baratro. Nec trepidam capit ille fugam, qui primus in hostes Irruit Illyrius, sed stat quasi quercus inani Ventorum pulsata sono, furibundus et inquit Magnanimis haec ille viris: non cedo furenti Jam vestrum numero, nam nec Leo fervidus ira, Nec Tigris, nec saevus aper, nec pardus ad omnem Latratum sua terga fugae tribuere, sed ardent Acrius, et rabidos despumant ore furores, Quo magis infestam sibi praesensere Dianam. Non adeo me froenat iners vecordia, nec me Aut Venus, aut Cipris, vel Numen molle Cupido, Hyblave Paestanis similem sibi fovit in hortis, Victus ut Odrisio cedam captiva Tyranno Praeda, vel accelerent fugientia tergora Traces, Aut, pingam geticas emisso sanguine terras Vos quoque qui hic estis, Patriam mihi nostis ab unde Vulneribus vestris, vestrorum et caede madentem. Quid superest, nisi nostri etiam Mavortis aperti Sentiat arma Getes? Et quid mea dextera possit Expertum teneat vestris pars utraque terris? Dixerat; audaces animo, dextraeque furorem Sumit, et in medios infert se protinus hostes Ense viam rimatur atrox, armisque repellit Spicula magnanimos ausa impetijsse lacertos; Atque indignatus vili foedare cruore Iratum chabilem, generosa mole tumenti Signifero certare cupit, cum protinus ipsi Obvius irata se opponit signifer hasta, Ille sed ense feram rejecit in aera quercum Rem gladio furibundus agens; tum Barbara curvum Dextra rapit ferrum, paribusque tonantibus armis Ambigua sub sorte diu certatur utrinque Illyrius fremit inde heros fremit hinc scita torva Cuspide, et indociles huc dum, dum prodigit illuc Ictus, tunc totis generosam colligit artem Artubus Illyrius, Geticoque morante mucrone Promptior hostili sua portat spicula dorso, Cumque tulit, forti totam Citus Impete dextram Sustulit, et Getico divisit vertice truncum: Tartareisque antris unam superaddidit umbram, Cum Geta Barbarico vomuit sua funera collo. Hostibus Illyrius medicatam murice lunam Tunc rapit e medijs, signumque viriliter actae Transtulit ad Patrias pugnae feliciter oras. Vive igitur, superosque etiam virtutibus imple Magne Vir, et crebros Patria numerato triumphos.

IDEA IV. Lehel Ungarus.

Variante Martis alea Vngarorum pariter in primordio sui propagandi Imperii non semper eadem erat fortuna, gemino utpote Allemanno, Italoque in Augustae obsidione clausi milite passim in hostis potestatem concedebant, ex quibus Dux Lehel captus Conrado Imperatori sistitur, hic ubi optandae mortis captivo potestatem obtulisset, Lehel antequam optaret, tubam sibi, qua in bello utebatur, dari petiit, quam datam in Imperatoris caput adeo intorsit, vt eundem, adjecta hac superba emphasi: praeibis me ad Inferos, et ibi mihi servies, repente exanimaverit. Bonfinius Decade 1. c. 10.

Qualiter in coecis spaciata Diana latebris Quaerit, et inventum nemus altis cassibus unum Cervus, ubi vel torvus aper, vel marmaris Ursa, Vel Leo, Vel Tigris, lepus, aut ubi Dama recumbit, Cinxit; et immissis agit hinc, agit inde molossis Quidquid inest nemori; turbatae per juga currunt Alta ferae, donec repetitas saepe per alpes In casses currendo ruant, quas Cyntia doctis Persequitur telis, vel vivas vincit, easque Gaudia ni aufugiant sua ad ulteriora reservat. Taliter Italicis Hunnus perterritus iris Una ex parte, alia Germano robore cinctus Antiquam rabiem, seponendoque priores Pugnandi furias Augustae ad moenia justo Perculsus terrore ruit per devia, perque Avia, lassatusque suis ubi deficit auris Victima Germanis vel se offert hostibus, aut si Mitior hostis erat, servata in carcere vita Ducitur Italiam venturo ex mente furori Servandus; castris pergit sine lege relictis Quaerere fata. Duces currunt formidine pleni Militibus mixti, viridem quoque protinus herbam Germanis Italisque Scitae tribuere trementi Pectore, jamque Lehel junctis per colla catenis Cum Socio ante pedes Conradi ducitur istos Caetera captorum sine fine caterva secuta est. Atque inter saevos victoris militis aestus Obijciuntur eis Aquilejae moenia captae, Dirutaque Ausonij quam plurima pergama Sceptri, Et Mediolano male custodita superbo Facta fides, et non servatis perdita pactis Jadra, et consimili Verona eversa furore; Qua quoque cum castis peregrinam caede puellis Ursulam, et innumeros per barbara spicula sanctos Quomodo perdiderint? Romanosque impia fasces Tela, per et tanti repetita incendia belli Quomodo ad extremum deductis viribus alto Confudere animo, temeraria denique Justas Corda datura super patrato crimine poenas Adijciunt, verbisque simul fera verbera jungunt. Hi solum ore silent, nec se excusare, nec horum Supplicibus veniam dignum deposcere verbis Esse putant, quorum summis per saepe triumphis Evertere Urbes, quorum sub acinace Patres, Aut natos habuere suo, quorumve Sorores Aut matres Sciticis matronis confamulari Cernere erat, nec eos transactae poenitet irae. Tantus inest durae mortis contemptus in Hunno, Ut nec victori victus submittere sese, Nec velit antiquas blando sermone ruinas Corrigere, aut uni tantas adscribere caedes, Atthilae et ejusdem scelerato in Jussa furori Eximio, quae turba Ducum minor, et male miles Debuit exequier; non hoc in mente revolvunt, Vindictam tantum spirant, et qualiter orbi Morte nocere queant, quem vivi saepius igne, Et ferro, et foedis vastare sciere rapinis, Vitae sic illos in rubris mortibus actae, Poenitet, et veteres sic deflent (barbara cerne Quo venit rabies) inimico in turbine flammas. Jamque adsunt, ubi Jura trono dictabat in aurea Caesar, et in laeto totus radiabat amictu. Turba securigerum dextram tenet atque sinistram. Expectans fausti Felicia nuncia Belli. Aula simul, Populusque novae victoriae honores Exaudire volunt, viridi Dux victor in axe Ducitur, atque albos agitat mastige caballos; Miles utrumque latus laureis fera tempora sertis Cinctus, et audaces oneratus acinace dextras Ambit, et hostili raptas de turbine parmas, Cum Clavis galeas, Lunatique ardua ferri Spicula, et oblongos ostentat civibus Enses. Hinc natus Patri, Pater hic occurrere nato Pergit, et Incolumes Uxorum turba maritos Prospiciunt remeare domum, fraterna Sorores Brachia in amplexus, gratosque in basia vultus Voce citant; ubi verba pio superata favore Deficiunt, animos tunc solis nutibus omnes Ostentant, laudantque viros, quibus Hunnica cessit Barbaries, Scitiae qui retraxere furentis Carbasa, et effraenem victrici fulmine gentem Straverunt; longo quam sistunt fune ligatam Caesaris ante pedes; Ducibusque ex hostibus unum Nomine Barbarico gavisum ex sorte Lehelis Stare jubent; ubi magna sui laudaverat acta Militis, et partos foelici Marte triumphos Caesar, in Hunniacum sua vertens ora Lehelem, Miratur torvos in duro milite vultus, Prolixam Barba, compactos fortiter artus. At subit in mentem veterum illi injuria caedum. Vindictae cupidus conceptas exerit iras, Atque Duci vincto certissima fata propinat, Hac tamen ut pereat qua vult succumbere morte Impavidus petit, ante tubam mandata Monarchae Quam faciat Lehel, atque datam bis, terque, quaterque Aspicit, et duris prendens in fine lacertis Conradum ferit aere gravi, solioque relicto Jussit ad aereos animam migrare Penates. Ibis in infernas (dicens) mihi praevius umbras Atque ibi venturo post te famulaberis Hunno. Magnanimus nimium vel num sis Barbarus Hunne, Dij norunt? mea musa tamen tibi cantat utrumque

IDEA V. Nicolaus a Zrynio Illyrus.

Tumultuante superioribus annis Transylvaniae principe Georgio Rakoczio, Comes Nicolaus Zrinius cum suo milite associatis sibi aliquot Germanicae militia Ductoribus prenominati Principis exercitum in fugam conjecit ac ubi eundem velociori cursu insequitur duos assecutus ambobus capita demetit, ac tertio inermibus manibus civili sanguine martiale maculare gladium, jam dedignans vexillum eripit. Ratkay l. 6.

Jam timidos laxavit equos temeraria Martis Sarmaticis vicina jugis, quam frigidus inde Lechus Hyperboreis afflat mugitibus, ast hinc Alluit innumero famosus pisce Tibiscus Turba, et Caesarea volat impellente volucri Transylvaniaci fugitivum Principis agmen Austriacas expertum aquilas, irasque fideles, Et famulatrices in Caesaris arma phalanges, Semper et Austriaco Sociatas alite dextras Illyrium; per Saxa ruit sine lege, sine omni Ordine foedatam sociali sanguine, et ipsis Corporibus Fratrum, trepidantibus undique signis Pulsat humum tremulo quadrupes fodicatus ab ictu. Qualis ubi Sciticas Latonia permeat alpes, Atque pharetratis comitata, Sororibus, urget Venandi studium, celerisque paventia Damae Terga premit, leporesque vagos viduare Cavernis Ardet, et emissa sectatur arundine cervos, Qualibet optatum currens fera quaerit asylum. Talis erat fugiens Latias exercitus alas. Mars gemina virtute citis instabat acervis Germana Illyricaque simul, Ducibusque gradivis AEolidum peragebat iter, sed Zrinius ipso Ventorum Domino velocior impete putrem Cornipedis quatiebat agrum, chalibisque minacis Fulgura Phoebeae vix non certantia luci Viribus indomitis pavidos jaculatur in hostes, Albicomis ludebat apex cava sydera cristis Dedalia rubro dextra firmatus in ostro: Et tremula Herculeo fluitabat Bissus ab armo Muricis intincta vadis; tyrioque liquore Lotus in ardenti se gyrat Baltheus auro. Trux oculis, justisque suo pro Caesare in armis Semper atrox, fumantis equi minitantia dirum Ora relaxavit, volucresque ferociter armos Instanter rutilo rabidus sulcabat achate, Maeandroque sui partes variabat in omnes Cornipedis, maculosa Tigris quem desuper ungve Texerat avrato, pretiosaque purpura nigrae Nexa jubae Zephiros petulant luserat ictu. Utque prior Latios ulcisci ardebat honores, Et septem Avsoniis submittere fascibus alpes, Sic prior in timidos ardenter se intulit hostes: Atque vbi pugnandi felix data copita, ferrum Impete terribili vicinum librat in hostem, Hostis id eludit, pariterque viriliter atrum Vertit eqvum, chalibemque chalibs, et pectora pectus, Atque oculos oculi, furibundaque dextera dextram, Martem Mars, animumque animus, furor ipse furorem Impetit, et totis concurrunt viribus ambo: Ambo pares induti iras, virtutibus ambo Conspicui, celeresque ictus eludere docti Alter in alterius properantes funera saevos Quadrupedes stimulant, rutilo cum Zrinius auro Acrius urget eqvum, dextraque furente mucronem Erigit, et justos animosius inchoat ausus, Atque ita sincipitis dextra de parte inimicum Ense ferit, vastis caput ut spoliatus ab armis Miserit in vacuos animam cum sanguine campos Aeris, et coelo spumarit corpora mortem. Sed necdum satiata sitis pro Caesare justi Ensis in hostiles iterum se robore turmas Ingerit hero, fugientiaque agmina summis Passibus insequitur, visoque furentior amne Sanguinis, ardentes iterum ferus invocate iras Fulminaque egregio per funera commodat ori Plura, animosque etiam melius jam caede recent Succendit, quaeritque alium qui dignus honore Ense foret timidis hostis cum gressibus illum Praeterit Illyricam cupiens evader dextram Aurata radiante coma, phalerisque superbus Quadrupedis fessi; torvo quem lumine quando Zrinius aspexit, subitis animatus ab iris In furias agitur, sitiensque in sanguine mergi Ferrum sanguineis pellens librare lacertis Coepit, et hostili stridentia fulmina dorso Portat, ubi in timidum generosius involat hostem, Assequitur, pugnaeque nihil remoratus amorem Sic ferit a dorso fugientem, vertice ut ipso Orbus in aereos animam detruserit agros. Cum gemina jam caede ferox, ipsius honores Martis, in armatas jam bis penetrando phalanges Exceperat, jam tersus apex mucronis honori Mittitur in solitum faciatus sanguine testum: Insequitur nuda trepido per Saxa, viasque Dextra, jamque modum statuens imponere diris Funeribus tamen urget equum, ferrataque inermis Agmina persequitur, chalibisque ferentia non jam Fulmina dextra tenet, sed magni prodiga facti Virtus armatae bene docta resistere turbae Pergit iter, primoque hosti, qui forte paventem In picta tremulus bissum portaverat hasta Occurrit, pressasque ferox inflexit habenas In dextram partem, propriaque ferociter hastam Arripuit dextra cedenteque dextra inimici Extorquet, magnique refert hoc signa laboris, Victricemque manum terna virtute coronat. Nescio dum melior? num fudit quando cruorem Armatus? vel quando hostem viduavit inermis Vexillo? doctae vos hoc decidite musae. Tu tamen alme heros per postera saecula vives! Usque sua Aoniae pulsabunt fila Sorores!

IDEA VI. Bothondus Ungarus.

Acerrima obsidione ab Ungaro milite circumventae Constantinopoli Gygantomachia sua opem allaturus procerae staturae Graecus obsidentes in singulare provocat certamen, cui Bothondus magnanimo obversatus response jussus a Duce suo in objectam Urbis portam experiri, vibrata bipenni ita portam illicit, ut infantibus pateret exitus, tandem cum provocatore Graeco duellum iniens eundem praemonibus spectante Imperatore interficit, vectigalemque hoc pacto sibi suisque reddit Constantinopolim. Bonfinius Decade ja l. 10.

Ergo iterum nova bella strepunt, nova tela Cyclopes Trinacriae reboante jugo, fatalia toti Graeciae, et indignum cudunt pro milite fatum Argivo; flammans mugit Vulcania crebris Ictibus, et longo lassata labore spelunca Fulminat, at dextris vix expectabat avaris Spicula mox solitis prensanda furoribus utque Illa tenet, pravis confundit Achiva triumphis Oppida, et in sexum saevit ferus Hunnus utrumque; Imbelles abigit Cerere indignante Colonos, Ingenuasque simul protracto fune matronas Ductitat; at Campos jam sat vastavit, et ipsam Cum Baccho Cererem de Graijs expulit oris. Quid majus tentat? quam Constantina crearunt Jussa aliam Romam copioso milite cingit Urbem, jamque fores ingenti mole superbas Quassat, et torvum trepidantia moenia fatum Libratum pondus, consvetaque machina trudit. Ad tantos tremuere ausus nutantia Grajum Pectora, jamque uno sistunt in milite totam Urbis spem (tandem numerosa potential Achivae Aspice quo ruerat Gentis?) Patriaeque salutem. Nec Patriae renuebat amor sua fata periclis Immiscere, suas Graecus jam proparat iras: Ingentem femori chalibem, quoque missile dextra, Et Galeam capiti, Clipeatumque adijcit armo Robur, Squamatos vallat thorace lacertos; Qualiter et reliquis praestantior arbor in alto Monte extat, vallemque humilem despectat, ita ille Magnus de magnis lustrat moenibus Hunnos, Lustrandoque refert: etiam doctissima vestries Graecia, et heroum superata caterva Pelasgum Succumbet flammis? hodie si forsitan unus, Aut etiam gemini nostro se opponere Marti Audent, ostendam quantum est imbellior Hunnus Argivo, et quantum generoso a milite latro Distet, quantum etiam justissima causa furoris In Bello faciat, si quis vult exeat, et Nunc Barbariem fraenare meis bene discet ab armis. Hoc ubi proferret, Castris hostilibus ingens Exoritur clamor, nec erat tantum unus in illis, Aut tres, aut quatuor Graecas qui pectore vires Exciperet, sed quisque cupit seque inter anhelant Certatim magnis opponere fata duellis, Invicem, et Hungaricos ardent cumulare triumphos. Bothondum tamen arma simul, virtusque cruento Exagitant stimulo, prior hic responsa superbis Vocibus Argivi reddit, post grandia factis Verba probaturus: Quid vastum more Gygantis Ostentas corpus? mage quod portare Suetum est Et ligna, et lapides, quam concertare duellis. Sum Bothondus ego minimus de Gente feroci Hunniadum, sed nolo tuis me opponere dextris Ni geminos socios, quorum unus spectet eundem Ex te animam, et Corpus possit sepelire secundus, Educas tecum, cognosces quid mea dextra, Et virtus valeat longis exercita bellis? Plura volentem animum forti Dux sistit Opourus Imperio, et valida mandat quassare bipenni Urbanam portam, minimo virtutis in Hunno Sit quantum Grajae Bothondus ut indicet urbi, Atque ut de minimo mediocre et denique summum Judicet Argivas Hunnum Bellona per oras, Mars pater obstupeat, buccisque advertat apertis Alcides parvo sint quantae in corpore vires. (Nam non corporeae moles spectantur in armis, Ast animus, minimo qui saepe in pectore summus Clauditur) Interea propius Bothondus ad urbem Progreditur, dextraque suam flagrante bipennem Stringit, et in patulos vires jam praeparat ictus; Ut vicinus adest, sic gaudia Robora tentat, Ut tantum in porta telo resontante foramen Fecerit, ut parvi possent remeare puelli Intro, foras, Matres nisi cum nutricibus illos Arcerent, acies cornutaque tela Scytarum Monstrando, primos queis norunt frangere fletus; Queis etiam natos terrebant, quando petulci Girabant longos puerili in arundine cursus. In nova bella animos iterum prae moenibus hunnus Exacuit, Graecumque ferox petit Ense duellum, Nec segnis vasto vastas negat impete vires, Graeca cui proprios confidit turba penates; Jamque prior grandem vagina extraxerat Ensem, Postea curvati quoque barbara spicula ferri Hunnus denudat, medio jam perstrepit axe Utraque vis chalibis, stat recto corpore Graecus: Ast agilis tendens illuc nunc brachia, nunc huc Hunnus in obstantem cornuta cuspide pergit, Sic catulus grandi solet insultare molosso, In magnum donec guttur ruat, oreque fauces Discerpat media, lacerataque dentibus ora Despumment animam, Grajus quoque pectora miles Fixa tenet, tandem dextram quando atrahit, Hunnus Corripit arma celer laterique immergere vasto Praeparat, et mergit multoque cruore rubescens Retrahit arma. Gygas, cadit, et de corpore vasto Vastam animam eijciens stigijs se ponit in Undis. Dicite quae poterunt Hunnis se opponere vires? Horum si minimus magnos necat Ense Gygantes.

IDEA VII. Lupus Krisanich Illyrus.

Profligatis feliciter hostibus ubi eosdem Lupus Krisanichius, Vir strenuus cum paucis persequitur, animati fugientes Turcae, ac ipsa timiditate in desperationem versa pectus persequentibus opponunt ac in primum Krisanichium veneranda respersus canitie irruit turca gladio cum eo certaturus, et quidem prior levi in manu vulnere Krisanichium sauciat, at ille adeo immani Antagonistam ferit ictu, ut universam ab occipitio faciem dividens eundem prostraverit, mox alterum Juvenili audacia ferocientem percutit eo impetus, ut a parte dextra colli ad sinistram infra cor descendente gladio totum in transversum dissecuerit. Ratkay l. 5.

Qua trepidi fugere Getae per inania terrae Compita, Saxa gemunt, fugitivo, et milite pressus Indignatur ager, nec non imbellia Martis Pondera amico animo lassus gestare recusat; Hac fortes instare parant Mavorte Croatae Exiguo, sed magna cui per avita suorum Praelia, et Odrisias caedes, Patriaeque triumphos Fixit, in extremis virtutem gloria fibris. Cumque citi hostiles passu veloce catervas Urgent, et getico vicinus jam tonat Ensis Vertici, in Odrisijs jam jam lassandus acervis; Trax aetate gravis, niveos cui longa capillos Tempora, et emeriti canos tribuere furores, Prolixamque Hyemem toto diffundere mento, Oreque Barbariem centesima messis adegit, Flectit equum, proprioque ori fera fraena relaxans: Quid Socij properatis (ait) fugitivane nobis Fata dabunt mortem? Geticone furentior astu Mars erit Illyrius? nosne occubuisse feremur Ignavi? parvoque etiam dicemur ab hoste Caeli? si Traces estis, si Martius ignis Fervet adhuc, pectusque calet, contemnite mortem Me Duce, nam praestat pugnantes, quam fugientes Ad nostros migrare Patres, date fulmina dextris, Flectite Cornipedes, mecumque viriliter omnem Abijcitote metum; mors est vilissima forti. Dixit, et emeritam quatiens cervice furenti Canitiem, chalibemque simul nudavit amictu, Quadrupedemque animat, primusque insultat in hostes Illyrios, fortemque Virum Krisanichium adortus Audaci mucrone petit; sed et optima virtus Illyrium stimulat, ferrataque acinace dextra Obviat Odrisio melioribus ictibus Ensi. Trax iterum furit; ore minas , et corde, manuque Exerit in domitos per bella hucusque furores, Intentatque necem, magno quem fama per illas Extulerat terras chalibis stridore Croatae, Nec doctam superare manum sinit ille, sed hostem Fortius aggreditur, natasque ad praelia vires Ictibus impendit, nocituraque spicula Traci Nunc huc, nunc illuc vertit, cum barbara torque Tela Getes, hostique furens ferrata propinat Funera, et hostiles inhiat perstringere fibras; Et prior exiguo generosam vulnere dextram Sauciat; Illyrium perfuso fraenat Erynis Sanguine, magnanimum laeva de parte Caballum In dextram flectens pugnandi lege cruentam Sic et in hoste manum, fortesque exercuit artus, Sincipite ut vastum caput expoliaverit, atque Ut divisa rubram fumarint organa mortem. Fortia Bistoniam dum sic spectacula vitam Abripiunt, animamque etiam Phlegetontis acerbas Illyrici herois virtus comitatur ad undas, Alter adest juvenile furens (vix namque ter arma Aut quater Illyricos pugnans immersit in artus) Vix lanugo cui minimis fortasse capillis In facie tenera sperandam Cipridi, et ipsis Aut Florae, aut Hyblae, veneri vel Adonidi amato Purpuram adumrabat, niveae nec frontis arabat Ruga superficiem, binis sed torva pyropis Lumina fulgebant, dextraque tonabat honora Immitis gladius, sonipesque vagas hinnitibus auras Implebat, spumansque aurum, quoque fraena remordens Exultabat atrox, generoso proximus hosti Cum insessore suo passus glomerabat, et ipso Respondente solo dubia exposcebat ad arma Illyrium, qui forte etiam jam caede madentem Virtutem exacuit, manibusque ambabus ad omnem Se parat eventum, nam laeva lora citati Quadrupedis, dextraque premit mavortia ferri Pondera, et Odrisium prior exspectabat, at ille Advolat, et tragico minitatur funera ferro, Libratamque manum maculatum sanguine in hostem Intulit, et stricto pectus mucrone verendum Aggreditur quem torva tuens respexit, et ictum Reicit Illyrius, commotaque Brachia Traci Fatales aperire vias impellit, et atri Costas findit equi, geminataque verbera fixis Sponte etiam in Tracem saevo calcaribus addit. Interea, et Biston juvenili percitus aestu Mortiferum devitat iter, laceratque Caballi Pectora, et immanes nulla cum lege furores Prodigit, et Geticas verboque manuque favillas Perdit, et indoctos librans indoctius armos Hostilem rimari apicem flagrabat, at hostis Doctior evitat, Dominum praeponderat ingens Ensis, humumque petens juvenilia brachia fracto Impete contemnit; tunc tunc mavortius urget Illyrium stimulus, doctusque in mille figuras Pellere quadrupedem furor, ardua funera Traci Obtulit, atque manum in validas sic impulit iras, Ut colli scrutatus, opus de parte, potenti Cum Junone sedens quam Jupiter occupat Astris, Morte priori etiam tumidam, peragratus et ossa. Et Costas chalibem, tremuli infra cordis Hybernum, AEstivumque tronum mirando fixerit ictu; Tum dissectus equum Trax liquit, et undique aperto Corpore tartareas animam transportat ad oras; Abstulit, et Juvenes etiam cum viribus annos. At tua dextra etiam vigeat, Geticoque Gradivo Picta secuturos virtutibus impleat annos!

IDEA VIII. Bathor Opos Ungarus.

Civilibus aestuante discordiis Hungaria dataque ad Nitriam Geysae potestati subjectam pugnandi copia, Salamonianis partibus favens Bathor Opos, ubi Segnius a Salamonianis Geysianos impeti videret tam Germano, quam Hungaro Militi fortitudinis suae exemplum praebiturus per medium hostium agmen usque ad ipsam inimicae urbis portam penetrat, ac telis impetitus undique ingentem edit stragem, tandem vulnere amisso equo iterum pedes per hostilem exercitum se transecans ad suos revertitur. Bonfi. Dec. 2. l. 4.

Est locus Hungariae primum cui Nitria nomen Barbaries primaeva dedit, tam montibus altis, Quam planis ornatus agris; in culmine montis Praesidet arx Urbi muro circumsita crasso; Subjacet urbs arci fossa vallata profunda, Moenibus, et septo concludere Pannonis iras Apta, et terribiles consueta fovere catervas, Quae patriam noscant defendere, quaeque furores Hostiles reprimant. Gemino huc venere sub Astro Pugnantes animae, Geysae prior agmina miles Explicat, et doctis Salamona expectat in armis; Advolat ille etiam, secumque et Pannone plenum, Caesareisque aquilis ducit magno ordine Martem, Ut medio videatur agro, quis dignior inter Se, et Geysam Hungarico Sceptro, sacraque corona Sit? tanti melius Regni quis possit habenas Sumere? in adversas quis et aptius alma phalanges Arma vibret? proprio dent candida signa cruore. Mars unus medio causam discernat in agro Geysane, vel Salamon dictabit jura potenti Hungariae? mora parva, suas cum Caesaris alae Explicuere Umbras, prior et Salamona cupido Urget ab adverso referenda Marte trophei. Et jam nubivagis etiam petulantia ventis Praelia muriceis indicunt signa favillis. Geysa Viros pariter, vexillaque picta quadrato Ordine persuasis jam pridem collocate iris. Ambae acies sua fata vident; jam mortis honorae Urget amor cunctos; contempta pericula fati Quisque suo charam spirat pro Principe vitam Perdere, vel laetas victori dicere laudes. Interea tuba torva strepit, stimulataque corda Extimulat melius, quoque rauco Timpana magnum Verbere dant sonitum; nigro confunditur aether Pulvere, et aerati conclusa tonitrua circi Dissiliunt, Phoebi mediumque imitata nitorem Fulgura, post etiam Bombardae fulmina, et ingens Exoritur caedes, (Quid agis temerarie miles? Siste aciem, Odrisias non jam premis Ense catervas, Sed proprio foedas maculas in sanguine dextras) Hinc, et ab inde ruunt multi, putrefactaque caesis Arva cadaveribus tantorum fata Virorum Ingemuere, simul quoque mutua praelia Gentis Indignata Hunnae sterili incubuere dolori. Nullus adhuc vincit; dubia est victoria Geysae, Sed Salamona magis non faustae ludicra sortis Segnius instantem ludunt, modicumque videtur Vincere Geysa, animus tanti cui causaque belli Justior adfuerat. Fremit adversaria multum Signa vigere videns, propriumque recedere Martem Bathor Opos, primis turbae e Ductoribus unus, Quam sibi donatis Salamon devinxerat agris. Voce urget pugnare Viros: ardentius ut nunc Aspiciant pro quo sumpsissent Principe tela, Et reliqua enarrat; Sed adhuc ferventior hostis Pugnabat, nimia tandem fraenatus ab ira De primo Duce factus adest ex tempore miles. Se gladio cunctos infert pharetratus in hostes, Cornipedemque etiam pedites prosternere stricto Calce jubet, varios perimit, victosque per hostes Caede recente calens semper fraenata caballi Ora regit, totamque aciem suo acinace vastat. Limina Geysanae jam velox attigit urbis Urbanos in Bella ciens; cum nemine de illis Erumpente foras renovati crudelia ferro Funera, cum toto diu solus, et vnicus hoste Exercens Martem. Sic cum Meliboeia tecta Tigris adire solet, clausas in limine valvas Offendens, haedos audit ballare minores; Ingressum tentat; cum vires ostia vincunt, Ante fores quidquid reperit, discerpit, et omne, Ni fugiat pecus, est crudelis victima mortis, Postea vicinum redit in nemus. Auspice Bathor Marte redire parat, cum jam saciatus iniquis Caedibus, et tantae foret insuperabilis urbi. Nec pariter superaret eam; tonat aenea ab arce Machina, et ignivomas vomit atro murmure glandes Tela Polum obscurant, Bathor temerarius instat In redeundo etiam, cumulare furoris acervos; Lusit eum fortuna tamen, namque alite telo Illia cornipedis numerosus perforat hostis. Ardet equus miraque diu cum morte duellans Cespitat, ac tandem cum fusus sanguinis imber Excruciatam animam corpusque reliquit inane, Se prosternit humi, postremos edit et ore Hinnitus, nullumque animam detrudit ad Orcum. Caeso Bathor equo cito desilit haud in honora Morte perire volens, si sic mavortia jussit Alea; in antiquis iterum sua tela cruentus Mortibus exercet; nec ad huc ab utraque ruentes Parte videns satur est caedem poscentia tandem Arma refert retro, perconculcatque Geysae Signa redux proprii certantia corda revisit Agminis, et postquam solus satis arma Vibrasset Cum reliquis iras jungit; Socialia castra Roborat exemplo. Civili in sanguine totus Fervens ardet adhuc cognatum haurire cruorem Geysanosque viros flagrat truncare Rebelli Vertice, et egregium per funera surgere nomen. O animi! o dextrae! quo vos civilis adaptat Mars? utinam haec saevis nocuissent spicula Turcis!

IDEA IX. Petrus a Zrinio Illyrus.

Cum caeca, intempestaque nocte Comes Petrus Zrinius obvijs sibi casu factis Turcis in certum in certamen prope insulam suam Murakoz descendisset, nobiliorem unum e barbaris solus in fugam conjicit, Turca salutis anceps in praeterfluente Mura asyllum quaerens in eam se conjicit, quem pari passu Comes insequitur, etiam in aqua aggreditus, ac post longam tandem cum barbaro luctam in ipsius aquae gurgitibus (ambo enim soluti equis fuerant) eundem praefocat, quamvis aegre admodum opera fidelis sui famuli aquis ereptus. Ratkay l. 6.

Nox erat: et nigris velatus nubibus aether Deucalioneas rupto spondebat olimpo Undas, et toto Squallentia sidera Caelo Lucifugis obducta peplis irata potenter Avertere suae rutilantia flamina frontis. Phoebe etiam nigro nitidos velamine caelans Cornipedes ignota solo nigricantia obibat Lumina, et ardentem spolians albedine currum Pullatos pellebat equos, genus omne notorum Mite procul, tetro clausos in carcere flatus Lugebant; Sed dira furens Deus AEolus antris Erumpit; Proceresque suos Aquilone frementes, Et Borea gelidos stimulat, madidoque jugales Pellere ab arctois mandabat saltibus Austro. Affricus inde etiam Domino mandante perenni Murmure stridentes vacuabat saevius auras Noctivaga indignante Dea. Cadmaea supremam Semina adesse Diem, ruituraque fulmina Caelo, Armigerumque Jovis spargendis ignibus omnem Vastaturum orbem non ficto horrore putabant. Illyrico Genitore fatus, quoque clarus avorum Stemmate, Bellantum summus stimulator avernum, Nec ventos, nec acerba Poli molimina saevi Zrinius extimuit; caecaeque immane tenebras Noctis, et Astrorum tectam nigredine temptis Invidiam, per prata ruit stipatus avito Milite, et Odrisios circum quaerebat acervos Virtutis splendente face, exuperanteque cunctas Stellarum luces, metuendoque ebrius igne Lustrabat Geticas solerti marte catervas. Nec votis Bellona feris contraria, saevos Impulit Odrisios, mediaque in nocte tepentes Alloquitur: rape tela Getes, et atrocia circum Arma rota, Dominumque ex te cito morphea trude Sive etenim victus per funera clara tuorum Illyricas augebis opes, victricia sive Signa virosque simul patrata e caede reduces, Gloria utrinque tibi, nomenque manebit honorum: Zriniadis vicisse agmen quae gloria? quaeque A forti perijsse manu? tum rauca furentes Turba sonat lituos, fortisque ferociter almas Praesidij rupere fores, pariterque tremendos Contempsere Euros, inimicaque tempora, et omnem Evicere moram; geminis tunc terra sub armis Laisa gemit, Sciticae cum jam curvamina stellae Illyrijs Bellona rubro patefecit amictu. Zriniacasque etiam melior Mars ire cohorts Tracibus ostendit, propiusque accedere utramque Hortatur partem, potior tunc dextera turbae Illyricae aggreditur Sciticam prosternere Phoeben. Ast etiam magni Traces amor urget honoris, Bellicaque unanimes animabat ad arma mucrones Virtus, et forti forres se opponere Marti Noverunt; reliquis omnes audentior unus Et gestis, verbisque animat Trax (namque vetustae Barbara progenies Sciticum jam clara per Orbem Nobilitatis erat (proprijsque celebrior armis) Emerita virtute Pugil; splendebat in auro Totus, et ardentes, quocunque locaverat artus Mille faces micuere novis Adamantibus auctae Sed magis ante suos luxit Mavortia virtus Zriniadis; Tracis, cujus per funera magnos Est animus cumulare ausus; tum lora remittit Quadrupedis, celeresque petit calcaribus artus, Splendentemque Getam pridem jam fortis adortus In mucrone suo; sed et is fumantia ver Lora quater, vel ter, similesque in pectore flammas Concoquit; Illyricae melior sed dextera pugnae. Mortiferum vibrare Ensem, librareque circum Docta per hostiles incepit brachia fibras; Tum Geta terribili quasi fulmine percitus ignes Deferit antiquos, et turpia lora relaxans Dat sua terga fugae; per devia, et avia vitam Quaerit, at egregia stimulatus Zrinius ira Insequitur Turcam, timidus Geta nulla salutis Jam superesse videns medicamina, fortius urget Quadrupedem, sed et hostis equo citus instat acerbo Ense gravans dextram, fugienti est proximus hosti. Hostis ubi adversum prope cernit adesse mucronem, Fonticolas orare Deas, et numina Ponti Incipit, et celeries se conijcit In vada Murae. Zrinius impavidum per mille pericla caballum Ire jubet, fluvijque nihil prohibentia mortem Murmura dignatus; medio sed in amne trementem Aggreditur Tracem, generosaque bella propinat Odrisio; sed et ille ferox horrore relicto Depositos iterum revocavit ad arma furores. Certabant validis in mutua funera dextris Illyrius cum Trace Heros; nec ferrea splendent Spicula (nam fuerant animalibus ambo soluti) Sed dextris Jumbos cingunt, atque oribus ora Atque pedes pedibus miscent, et pectore pectus Constringunt, laterique latus, furibundaque saevis Lumina luminibus torquent, cum fortis in altum Zrinius Odrisium fatali sublevat ictu, Illyricasque manus extendit, et efera Tracis Guttura stridenti compressit pollice; et ecce AEternum morituram animam Phlegetontis ad undas Tracis in ardenti rate vexit portitor Orci. Zrinius at medijs dubie jactatus in undis A famulo mediae rapitur de gurgite morti. Digne Vir eloquio! nisi te mala fata perenni Crimine Caesareos maculassent inter alumnos!

IDEA X. S. Ladislaus rex Ungariae.

Quinque jam mortibus illustris Ladislaus, ac etiam gravi vulnere, divina ope sanatus, cum raptam spectatae pulchritudinis virginem in confertissimo praelio ab equite Chuno auferri prospiceret, deferto praelio unam ulcisci ardet virginitatem, et quia Chunum assequi nequiverat, virgini insinuate ut se praecipitem una cum eo ex equo dedat, illa ubi Imperata praestat, Dux (nam pro tunc necdum Rex fuerat) indignum ratus aequo Marte cum hoste non dimicare, ex equo desilit, hostem securi, quam Hungaris ad latus gestare moris est, virgine in libertatem afferta obtruncat. Bonfinius Decade 2. l. 3.

Chunica jam ratis truncata cadavera putre Verticibus mugire solum tinnire cruentis Terram adigunt lassam rivis ut quando colono Silvestris ramos resecante cucurbitae acerbum Decidui resonant fructus, ita vindice marte Hunniadum fractis Chuni cervicibus omni Amissa feritate ruunt; in fronte tremendus Tela Ladislaus vibrat; jam quatuor ab ipso Fata vomunt hostes; quantum cum comminus ense Ad Socios properare suos determinat; hostis Quadrupedem vertens lunato tempora ferro Sacrati temerat Ducis: Ille furentior inquit: Tune etiam sentire cupis mea tela? sit ergo Inventum, quod amas ex nostris barbare dextris. Dixerat, et sacrum sacra e cervice cruorem Ire videns; superis commendat vulnus, ut horum, Quorum causa animos, et atrocia praelia sumpsit Martia curetur laetae cervicis imago. Assumptis hostile caput petit acriter iris Barbara de reliquo discernens tempora trunco. Interea muliebre gemens raptoris iniqui Passa manus Virgo celeri portata caballo Pannonidae (clamat) positis ubi vestra Juventus Armis spreta jacet? miseram a raptore puellam Auferri aspicitis, quam si esset tempus Olivae, Quisque sibi sponsam cuperet: Decidite nunc, nunc, Quis me dignus erit? medijs Dux ista sub armis Sensit, et in flexum iratis calcaribus urget Cornipedem, visoque celer volat hoste; sed ille In dignum per iter velocius ibat adhuc. Dux Ingeminat: Chunnum geminis constringe lacertis Hungaris, et nostros expectet ut ille furores, Praecipitem tecum in vicinam deijce terram; Ulciscar sanctae modo Virginitatis honorem, Non mihi mens alia est. patrata non ego caede Connubium peto Virgo ruum; Regalia nobis Connubia, et majores non desunt Hymenaei. Virginitas me sola movet; ne chunus ab Hunna Portet eam, proprijs et ne se Jactet in oris, Quod primum Hungarica carpsit de Virgine florem. Exequitur mandata Ducis Virgo Hungara, strictum Complectens Chunum, secumque hinc inde libratum Deijcit; at propero Dux advolat impete; sicut Accipiter quando leporem videt ore teneri Dorcei; et Imparibus dedignans arma duellis Stringere, Cornipedem laxis descendit habenis Dicendo: Raptam fere defere Chune puellam; Non veneri est haec apta tuae, quos barbara tellus Edidit, Immites tu Barbare quaerere favores; Non durat violentus amor: mea numina Juro! Aut ego magnanimam fundam pro virgine vitam; Nec nisi per nostrum potieris dure Cruorem Hungaridae; aut isto scelcrato ab amore puellam Tutabor ferro; raptam rapiamque secundo, Chunus adhaec: Desiste animos monstrare feroces, Si tibi sunt vires, etiam mihi sunt quoque vires. Si tibi sunt dextrae, pariter mihi sunt quoque dextrae. Nec latus ad nostrum lignum gero: Martius ensis Ut tua, sic cingit femoralia nostra, mihique Sunt animi, quales nec tu, nec forsitan alter Hunnus habet. Tum torva mes Dux primus acerbum Denudat chalibem; post Chunus torva Cyclopum Munera dat manibus, prior et mucrone Ducalem Sanguinem, et emeritus impugnat cuspide vires. Dux ictum vitat, lunandoque corpus, in altum Se levat; et pariter manuum librat ille lacertos Ense suo; Certam Chuno per spicula mortem Obtulit; ille ferox ferrum supponit, et omnem Conatum cludit. Renovat Dux ergo recentem Cum furijs artem; falseque oblate Tyranno Vulnera, et elusum magnis cum viribus ictum Indoluit dextram vibrans; agilis sed ad illam Se curvat Chunus; spaciola per aethera telum Frustratis iterum sine funere permeat iris. Sic certare solet medijs deprensus in agris Cum Pastore Lupus, teneram cum perfidus agnam Abripuit: rabido Lupus hinc trahit ore prehensam Inde trahit laeva Pastor, dextraque minacem Ostentans truncum medijs misera agna sub armis Balat in assiduo suspirans prima duello Tempora sic (inquam) certat cum Pannone Chunus Hungaridis praesente animo; renovate diurnis Pectora sunt furijs; Chunus fatale ferentem Gyrabat frameam; Luso Dux impete tandem Accelerat propius per apertaque viscera saevam Expellens animam sexto sua tela triumph Laureat; heu moestum reboans cadit ore supino Chunus, et innumerum frendens de faucibus ostrum Sit tua Virgo (refert) magni Dux maxime regni, Cui melior pugnandi animus, meliorque duelli Causa fuit; superos, superos ego testor eosdem, Quos mihi non fausta cognovi illudere sorte, quod tibi propitius favet aether, teque furentem Virginitas fecit, turpi Venus improba telo Et lascivus amor nostras confligere jussit Dextras; Vos igitur de nostro discite fato. O quicunque fero servitis in agmine marti! Spicula pro turpi male quam vibrentur amore; Quam male sub veneris tractentur praelia signis; Dixit, et impuram de pectore sibilat umbram. Pegaseae mecum Pindum conscendite socrus, Atque Ladislao dignum celebrate triumphum!

IDEA XI. Lupus Mernyavich Illyrus.

Cum Saphir Aga Badankovich, e vetusta alias Nobilium Croatarum familia oriundus, seniculum, ac continuis Podagrae doloribus laborantem Christophorum Lupi Patrem flammis praesidio expulisset: Lupus Merniavichius Turcas Paterno tergori instare inaudiens e liberiori (quod tunc cum amicis gesserat) convivio surgit, cum octodecim tantum stipendia merentibus Patrem ulturus quingentos hostium assequitur; fugat; ac ipsum Badankovichium concitatissimo cursu assecutus adeo terribili ferit impetus, ut et Turcae, et Equi caput uno ictu demesuerit. Ratkay l. 5.

Verba volant mensis, et Bacchica flumina vastis Exundant cyatis, Bromijque liquentia circum Pocla madent empta latij dulcedine vini; Vel patrio completa mero. Mareoticus almo Fragrat odore latex, humorem massica sudat Vitis in auratos manibus compressa coloni Crateras; gratos despumat Caecuba fonts Uva. Ceres etiam Libycus cui jugera campus Invideat, contrite suis, spoliataque spicis Assyrium vincebat ebur, niveasque pruinas. Ipsaque sublimes Hecate venata per alpes Ornavit lautas famulanti munere lances; Namque feras Sciticis quales nascuntur in antris, Aut dedit Indus ager, vel si quae rara saporem Terra aliquem tribuit; laetis haec omnia linguis Indulsit fortuna ferax; atque alite multo Aer ornavit cupiens convivia laeti Exhilarare Viri; nugisque facetus Alastor Praesentes recreat. Mediae cum tempora mensae Adsunt, et nimio flagrant sociata Lyaeo Pectora; Bistonidum diris ereptus ab armis Nuntius Illyrium lacrymis in verba solutis Alloquitur: Lupe saevus ubi per funera Turcum Mars jacet? et primae constans Bellona juventae Stertit? tune pares inter convivia fratres L...tus ages? dum turba Patris trepidantia Turcum Terga premit. Tu laetus eris? dum Barbara dulcis Arma fugit Genitor. nescis, quod Bistone plena Treijceis ardet tellus tibi patria flammis? Et Geticis impleta iris, et septa favillis Bistonidum Bellona furit? Pater ipse senecta Atque dolore gravis talamo turbatus avito Fata suo commisit equo; fac; dulcia fortis Sperne duella meri; melior tibi fama resurget Si novus Illyricis, AEnaeas natus in oris Diceris, dubiamque tuo per funera Patri Restitues vitam, nec enim hic incendia Trojae, Sed saevit scintilla Getae. Lupus omnia linquens Abstersis lacrymis rugat mavortia frontis Marmora, spemque suis addit, perque ardua saevus Arva volat, nigrique simul calcaribus armos Urget equi. reliqui Dominum per prata secuti Parva manus, sed ad arma ferox: bis quippe novenum Non excesserunt numerum, sed bellica virtus Cuilibet hero radians in pectore multos Exsuperat Traces; propius cum Ductor et ipsi Adsunt; atra vident nigricanti sydera fumo Compleri, flammasque altas splendere per auras, Cunctaque ab ignivoma consume moenia luce: Vulcanumque rubris per apertas ire senestras Ignibus horrendum; Tracumque hinc inde furentem Barbariem spoliare domos, stratosque cruentis Corporibus vicos, fugientiaque agmina Matrum Implentum miseris fumantes vocibus auras Ire per ardentes cernunt veloce penates Passu. Barbaricam Lupus alti fulminis instar Assequitur turbam, praedoque inhiantia tantum Agmina cum socijs felici dextera adortus, Odrisias compescit opes; et rapta furenter Eripit; audaci munitus acinace fortem Exercet virtute manum; nimiumque morantes Caedit in hostili medius, sed tutus acervo. At Socij repetita etiam bis, terque, quaterque Funera funeribus cumulant; confusaque membris Corpora detruncant. Tandem cum pulsa recessum Buccina Bistonio strepit alto murmure Marti Terga Caballorum velut icti fulmine vertunt; Instantesque suis vitat fugiendo Croatas Tergoribus, meliore cui fortuna favebat Vultu, cuique alacer cursu meliore Caballus Praestabat; sed et arva quatit veloce ruina Illyricus miles, stridentiaque arma, necesque Cum illo mille volant. Lupus ipse furenter anhelum Caedis equum fodicat, fugitivaque colla tremendo Ense ferit; statuitque modos imponere parvis Funeribus, geminata placet per funera Marte Judicet Magnanimos jam demonstrare lacertos; Praecipuum cui fama fuit jam martia in ipso Illyrico sat nota solo petit ille; sed et Trax Respicit, et validis instare furoribus illum Cernit; et horrendi fugiens quasi Vulturis ungves Parva avis, aut horrens volucres Lepus alitis alas Teligeri, vel cerva canum veloce latratu Pulsa, vel immanes vulpes agitata per alpes A venante manu; spem totam nescius atrum Vertere equum in pedibus jam amissis collocat iris. Terga Lupus jam fessa premit, mucroneque duram Fert mortem. mora parva! Getae dum tanta caballus Ire per arva nequit; cursu quoque praepete lassos Vix trahit ille pedes; at semper fortior instat Illyrij sonipes; Scitico cum proximus adstat Vertici, et hostiles contingit acinace fibras Sic Lupus audacem de iumbis sustulit Ensem: Horribilemque manum saevo sic impulit ictu Cornipedis, Tracisque simul caput ut ferus uno Impete ab Odrisio divisit acinace trunco. Traxque suo sociatus equo duo funera facti Antra stigis petijt; petijt sed nulla caballus Tartara perpetuum totus moriturus in aevum. I modo Treijceis vires postpone lacertis Illyricas, ubi bina ruunt capita impete ab uno!

IDEA XII. Zotmundus Ungarus.

Obsesso ab Henrico III. hujus nominis Imperatore Posonio, ac adactis ad quibus vis jam obscenis victitandum Urbanis Zotmundus a pueritia nauticae artis, ac nandi petitus opem tulit; is enim clandestina fraude quadam nocte usus tenui accepto terrebello Danubium ad hostilem usque classem (qua obsessi plurimum premebantur) tranat; naves perforat; ac hostem ab obsidione vix data revertendi potestate magnam classis partem Danubij absumpta fluctibus aegre ferentem avertit. Bonfinius Decade 2. l. 2.

Teutonicis onerata Aquilis ripa utraque sudat Danubij; firmis nec tantum littus inundat Pectoribus; nocitura suae sed lympha coronae Germanam prono sustentans tergore classem Invitis etiam famulatur fluctibus hosti. Et jam bis juvenis tumuerunt cornua Lunae, Bisque senescentis decreverat orbita, grandi Milite plenus ager gelidis circumsitus undis Cum necdum decrevit. Iners nec deserit urbem Obsessam Caesar. Latijs nisi moenia signis Ungara condecoret victos moderetur et alto Aere clementes librari sentiat alas Teligerae volucris, fumantes admovet urbi Saepe rates; precibus urbanos saepe fatigat; Saepe per insultum scandit sublimia petrae Culmina, et aereas modicum cum proficit agro Nititur ire vias; Contra nec segnior Hunnus Funera in oppositas jacit alto ex aggere turmas; Saepius excurrit, clandestinisque cruentus Mortibus in Patriam resilit velociter Urbem. Trux iterum Galeae renovatos suscitat ausus Caesar, et in torva stat ferreus ipse Lorica Bellaces animando animas: Num sola resistet Teutonicis urbs ista minis? Romana timebant Sceptra olim quascumque dedit vastissima Gentes Terra: nec adversis, quidquid sol contegit, armis Curavit Germana manus; victricia semper Spicula qua magnos placuit seminare furores In patriam retulit; Victores prima secuta est Gloria; qua Latij meruerunt axe volente Imperij titulos; illos Garamantis, et arva Formidant Thules; Parthus cum Bistone et omnis Barbaries illis victas dat foemina palmas. Quid nos arma juvant? quae docto incoepimus usu; Quid sclopi? quos prima suis Germania in oris Advertit rugire; Ordo quid denique prodest Militiae? cujus celebratur Teuto magister, Si nos securus contemnit in aggere Pannon Eja igitur Generosa phalanx nunc de artibus unam Promite millenis, qua victus contremat hostis. Dixit: et ecce novum Classis meditate laborem Concipit ingentes furias, et mane recentes Praeparat ardores. Longa obsidione repressi Interea nutant animi, Jejunia namque Longa, et macra fames plusquam ferus hostis in alma Arce duellabant (hic vos mea numina Musae Advoco) cum docto jungentes carmina Phoebo Pfallite, quot pecudes, hominum quas efus abhorret Deliciae obsessis fuerant? queis languid colli Vincula laxarent; hostili a glande Caballos Ictos vix anima pigro de corpore rapta Hic ego crediderim pro lantis lancibus esse Appositos, felles gustu arridente comestas; Latrantes etiam putrefacto crure molossos Ingentem sedasse famem (sic nempe ministrant Militibus Bellona Epulas cum caetera desunt) O utinam et socios Germanis ignibus ictos Non quidam violasset, amans attendere vitae Propriae, et internis aliquam latratibus essam Mittere: fragranti successit et inda Lyaeo Alleviare sitim. Zotmundus ut ista tuetur; Sentit et obsessi miseranda pericula civis; Infremit obstantem circum spaciantibus undam Aspiciens oculis, dissolvit acinace lumbos; Et parmam demittit humo; Galeamque nitenti Deponit cervice; hastam, telisque refertam In terram figit Pharetram; Squammataque lumbum Vincula dividuis discernit nexibus; Ostrum Disjuncto proprijs manibus diffibulat auro; Tum demum ex nudo dejecit calce coturnos; Et reliquum quod vestis erat. Proh Patria charum (Dicens) et nostris o nomen amabile curis! Non nisi ego, et nostril qui ruminat intima cordis, Novimus; o utinam posset tibi nostra levamen Mors dare! quam laetus tibi vitae fila sacrarem! Scis bene cur duros nudavi vestibus armos? Hos si fata volunt anima nudare paratus. Ibimus Hungarici quo gloria nominis urget, Ibimus, atque utinam limphis iremus amicis, Usque aliam dextra caperemus remige ripam. Danubis, alta favet mihi vos et aquosa favete Numina! nam madidas non exercere rapinas Pergo, sed sed afflictae Patriae succurrere. Sic dum Inquit, ab excelsa se mittens rupe silenti Tempore, spumantem pergit librare per Istrum Brachia, et extenso fluvium diffindere mento; Jam medijs se mergit aquis; jam surgit in altum; Hos reprimit dextra fluctus, hoc calce retrudit, Hos latere, et lumbis, illosque reverberat armis. Nox silet, et famulae magnis conatibus undae Applaudunt; alio cum jam sua littore membra Collocat; hostilem lustrans ex ordine Classem Summum opus aggreditur; tenui tum cuspide puppes Vulnerat, in proris violentos pandit hiatus; Confringit remos; discindit carbasa, et undas Impellit violare rates; Divisa recurrit Danubis, Ausonias condens in viscera naves. Hunnus at unde suum felix cum civibus urbi Fecit iter; revolat, Patrataque damna recenset. Sic Patrijs servitur agris, temnendaque sic sunt Flumina, et ipsius temnenda pericula vitae.

IDEA XIII. Joannes Voykovics Illyrus.

Zrinius insigni praeda a Canisiensibus accepta, dum totum exercitum incolumem reducit; jamque majori parte Ejus trajecto flumine Mura in tutum posita, in unam peditum centuriam (quae ultimo flumen traijcere debuerat) Turcae irrumpunt, ac jam turbato ordine eandem in orbem dimicare cogunt; quo animadverso in alia parte Joannes Voykovichius depositis vestibus, in solo indusio arrepto ense et duobus minoribus sclopis navim vulgo saykam nandi peritus, si periculum foret, conscendit, pluribus eum secutis ad hostile Littus pervenit ac occiso in eum hastato irruente turca secundam reportavit victoriam. Ratkay l. 5.

Captivata suo procedunt ordine Tracum Agmina, et inversae pallent argentea Lunae Cornua, jam domitus Per Zriniaca arma Gradivis Treiceum fera vincla gerit; mutilata micantem Victa jacet Dictina apicem; variataque rubris Anguibus Illyricas dominari sustinet iras Qvercus, et heroa pateris te vertere dextra Incurvate chalybs; Sciticis cervicibus hastae, Mucronesque tument; conis, parmisque Getarum Hinnit onustus equus; Galeasque, et Balthea, et enses Victrices duplicant dextrae; Clypeataque circum Turba, Ducesque suis per mutua gaudia gestis Applaudunt, virtuti etiam per funera partae Laeta cohors paeana canit; circumque latrantem Conscendunt fluvium, velis ac amne secundis Prospera pulsatae credentes carbasa Murae. Praeda prius duris dextras religata catenis Veloces ascendit aquas; post victor et ipse Zrinius, et major Pallantum solvit ovantes Pars puppes, viridesque rates hostilibus ornant Signis. Cumque alio restes in littore figunt Flumine jam menso, sed adhuc pars una carinas Centenis completa Viris non solverat amnem Postremo scansura: Getae velut imber ab Axe, Vel grando solet ire Polo, latebrosa relinquunt Atria Lucinae, medijsque ex saltibus atro Exiliunt strepitu; tunc pugnae intorta future Cornua dant sonitum. Paucis nec Martius ardor Illyrijs in bella deest; Sed torva lacertos Pectora in hostiles vertere fideliter Enses. Ast etiam numerosa Phalanx incepta furenter Praelia continuat, nec visa Caede suorum Sistitur, et caesis alios, Laesisque recentes Substituit, fortes renovans in praelia dextras. Illyrica pugnante man used semper cadem Paucorum Bellona cadit, jamque ordine rupto, Turbatisque viris unum glomerantur in orbem, Quaque valent saevos ferrata grandine Traces Arcent, et tacito socials murmured extras Ancipiti sub Marte petunt; tamen horrid Lunae Robora sustentant. Adverso ex littore torvus Ut vidit bellare viros utrinque Joannes, Imparibusque armis Socios a Bistone Saevam Expectare necem, forti projecit ab armo Muricem, et emeriti splendentia fulgura coni Vertice deposuit, generosaque Brachia ahaeno Expolians Clypeo, tunicae mordacia junctae Vincla relaxavit; niveoque in corpore summum Robur, et eximios in summa duella lacertos Ostentans, tectus lino, Bellona quod ipsa Nevit, et in validis Mavors plantaverat arvis, Ense ferox Patrio, et Sclopis brevioribus usus Nil cunctatus iter rapidae concredidit undae Magnanimum pectus, vilemque in littore cimbam Nactus in adversam propere contendere rippam Incipit, et lacerae jam tergora trita carinae Qua virtus, Martisque furor, qua fervor honoris Ire jubet? limphis immergit Caerula nullo Numina thure colens, sed dulcia nomina Jesu, Et Mariae ingeminans spummantis pondere remi Flumen arat, latrante feri sub verbere ligni Tetide, et Oceani Domino frendente fatigat Limphas. Cumque aliud tenet auspice sydere littus, Tantaque cum Socijs superare pericula paucis Desiit, ingentem subito fors invida Tracem Opposuit Bellona Viro, qui qualis in ipsis Visceribus terrae genitus, vel cognitus antris Trinacriae Praedo, medio cui vertice lumen Parca dedit natura unum; vel qualis hianti Flammas ore vomens Alcidis caesus ab armis Cacus vel superis ausus certare Typhoeus Talis erat. Gemino nam barbara lumina cribro Volvebant furias, crinesque in vertice vastum Extruxere nemus; labijs pendebat ab hirtis Arboreas imitate comas trux horrid visu Barba, ferum laevo clypeum gestabat in armo: At latus ingenti chalibis cinxere Cyclopes Mole; caput radiat cristis; tum Fuste furente Quercino in hostilem contendit dextera cimbam. Maximus at parvo latitans in corpore Mavors Firma Gyganteis opponit robora nervis; Nec langvens in bella vigor perterritus hostem Aut fugit, aut victum Turcae dat pallidus Ensem. Bulit adhuc Socialis amor, stimulusque decori Nominis, in dubia qui trans portare coegit Arma rate, et madida diffindere flumina pinu; Trax tamen impellit simile sibi mole Caballum. Jamque neci oppositum crudeli destinat hostem. Hostis at Illyrica fretus virtute ruentem Confisusque armis immoto corpore Tracem Expectat, propriusque sinit compellere grandem Cornipedem. medio fulget cum occasio campo Immanem patrare necem reboantia Sclopi AEra tonare adigit; Tracisque per Illia plumbum Sibilat, Odrisioque animam cum sanguine trunco Expellit, Dominoque solum poscente citatus Aufugit sonipes; subito sed Marte secutus Illyrius celeri fugientem fraenat, et illi Pondera fraenato sua dat felixque duellum Altera de Odrisio victoria fausta secuta est. Ergo triumphalem victor conscendito currum, Et tua posteritas similes nitatur ad ausus.

IDEA XIV. Bela Pannon.

Nondum Regalibus ditatus insignijs Bela precariam apud Mesconem Polonorum Principem vitam gerens eximium virtutis futurae specimen dedit. Dum enim inter Polonos, et Pomeranos Polonis solita vectigaria pendere recusantes orta seditio fuisset; utriusque partis Duci communem suae reipublicae statum committere placuit; tardante admodum, ac num ex pusillanimitate num alia causa moras trahente Mescone Pomeranus prior excurrit, huic Impetrata a Mescone certandi facultate prodit Bela, ac primo congress hasta equo detrusum detruncate. Bonfinius Decade 2. l. 2.

Quaeque sui visura Ducis certamina campo Pars stetit. Ad dextram contracto Marte Polonus, Ad laevam Pomeranus adest comunia utriusque Praelia detrectans Gentis; sed u tuna per unam Causa necem finita ruat; Quid namque cruorem Innumerum fudisse juvat? Si lis fera guttis Exiguis constare valet, quid funera prosunt Multa? per unius si funeris ardua possunt Agmina devinci; non multiplicare necesse est Mortes; quam sit opus nec plures condere caedes. Ergo prior Pomeranus equum conscendit, et arvo Se locat in medio. Sitientis cuspide quercus Obfirmat dextram, dorsum repleta Sagittis Urna monet, lateri Mavortius attremit uni, Ensis, in alterius dependet margine telo Barbarico violata Tigris, sudantia rodit AEra equus, atque novam semper de naribus umbram Flans furijs assentit Heri furiosus et ipse. Sarmaticum expectare Ducem jam taedet ad arma Non bene Sollicitis tardantem Patria dextris, Sic ait impatiens tam longae Barbarus horae. Sarmata num tremulis diffidis ad arma lacertis? Num causae? quid agis? timidum fortasse cruorem Te Patriae Sacrare piget? pudeat quoque vitae, Imbellem, Sciticis mitti tibi forsitan oris Expectas per postam animos. Vel forte Caballus Stertit adhuc stabuli ad plenum praesepe ligatus, Vel solus talamo vetulas imitatus inertes Procubus ingentes strepitas de pectore ronchos. Surge Vir, et nostram (quod spero ex aethere) causam Perfice morte tua; vel si tibi vivere dulce est Te populumque tuum Pomerano subdito Juri. Hoc Bela Bellonae soboles ad grandia Bella Natus inaudivit; peregrinis quid queat Hunnus Monstraturus agris Socijs cum sangvine totam Consecrans vitam. Quamvis (ait) altera nostri est Conditio Heroes! aliaque ab origine noster Promanet sangvis, licet et sim dignior hoste Barbaro, in audacem tamen ultro me offero pugnam Pro Vobis. Isti Sciticis in montibus hosti Latro Pater fuerat, fortasse Venefica Mater, Fors avus in Pelagum populatum retia misit, Pavit equos Proavus, caepis contentus et unda Rus atavus coluit. Nos nobiliora tenemus Stemmata, et in primos nostram transmittimus Hunnos Progeniem, mihi Toxis erat de sangvine junctis, Dux Geysa, et primus Rex Stephanus, ordoque totus Hungariae Regum, nullus tamen arma recuso Barbara pro vestris opibus. Socialis id ardor Exigit, atque dati Regali jura Nepoti Hospitij. His dictis gemmanti tempora loro Cornipedis vincire jubet; sibi brachia bisso Aggravat; et subito radiantia terga ducali Sirmate velat; opes Scintillat gemmeus ardor In capite; ad laevam pendent vallata Smaragdis Tela, quibus peltae dependula gloria juncta est; Ad dextram humanum tonitru conclusa recondite Fulmina Teutonicas primum auscultata per oras; Ponderat hasta manum. Pulchris sic pulcher in armis Egreditur Pomerana ciens in praelia Martem. Jamque aderat, Pomeranus ubi gyrabat acerbum Quadrupedem; viso sic Dux efferbuit hoste; Sicut aper laceras dum sentit in ingvine setas Fundere sangvineas per roscida gramina guttas. At celeri Pomeranus equo velut aequora lignis Sulcans it navis, vel in aethere remige penna Pergit avis; Geticae vel cuspidis ala propinquum Invasura caput properat patrare recentis Mortis opus. Magna jam se spectabat in ira Miles uterque, feri subito cum buccina belli Signa dat, et streperum fundit tuba Martia cantum. Concurrunt doctis ludentes ictibus hastas, In quamque Hunnus equum partem vertebat, in illam Se pariter Pomeranus agit; Si Barbarus altas Vult vibrare neces has hasta sustinet Hunnus Supposita; a laeva si Pannonis ira furenter Hastam circumagit, Pomeranus spicula doctor Reijcit hastili; Spes est incerta trophaei. Nunc hostem Pannon calcare videtur, at ille Pannona nunc vincit, dubium surgebat uterque Miles in eventum; donec Bela fortius iras Impellit, sonipesque suis calcaribus ictus Recta hostem peteret; tremulam Dux praeparat hastam Et volat oppositos Pomerani rumpere lumbos. Sic illam ingenti conatu trudit, ut hostem Cornipede et tandem loris excusserit aureis. Sarmaticae hic plaudunt acies; Pomerana sinistros Agmina passa Deos pergunt animare jacentem Nure Ducem, ut surgat; pedibus defendat Jura Labentis Patriae. Cito victor at advolat hastam Abijciens, se solvit equo; nudatoque praendens Fulgura Pannonici chalibis. Jam perfide (dixit) Pendere jam solitum disces hoc Ense Magistro Sarmaticis Vectigal agris. Velut Exul in isto Perfidiam regno Bela novit subdere Regi, Sic etiam victos quondam parere Tyrannos In Patrio Regno Caelo aspirante docebit. Disce superbe animos in tantum extollere, quantum Astra sinunt. Cum sic loquitur sua robora vibrat, Transecat et medium strepitanti in gutture collum. Optime Dux, Socij si te contemnere mortem Fata jubent, quid ages ubi propria damna dolebis?

IDEA XV. Tredecim annorum Juvenis Illyrus.

DUm sisciam copiosa Turcarum multitudo invadit, eandem templum Parochiale expoliare conantem loci Parochus pro Vi suo ex cemeterio arcet, ac aliquot interficit, sed praevalente Barbarorum multitudine tandem inimico globo laesus curjam suam superis animam commendaturus petijt; quem ubi potior hostium pars capiendi Ejus vivi, causa insequitur; Juvenis quidam vix Tredecim annos natus stricto gladio stans ante fores immanes vibrando ictus totam Turcarum Turbam illucusque ascendere prohibuit, donec post longum tandem tempus plures socij juvamini adfuere. Ratkay l. 5.

POstquam Treijciae duo fulgida cornua Lunae Nubivagis sociata notis, et classica torvum Evomuere sonum, Sciticoque irata tumultu Vox superis invisa Dijs lacerate Polorum Atria rupisset; mediaeque in tempore Lucis Illyricis fera busta plagis meditata Getarum Tota phalanx, omnesque Duces strinxere nitentes Bellonae, Martisque minas; Generosa Croatum Turba suos in bella animos, virtuteque partam Gloriam, et emeritum jam pridem in praelia robur Accingunt stimulante Viro, quem sacra Tonantis Obsequijs tenuere pijs altaria; totis Viribus, et magnis Scitici curvamina ferri Frangere amant dextris; terrestria limina Divum (Quos pietas, jussit nec non jurata Tonanti Conservata fides) intrant pars parva sacrato Exhortante Viro; justaeque piacula causae Certatim se utrinque vocant. Cum turba ruentis E Caelis imitata globos nivis horrida ab omni Ordine signa levat; Ducibusque et milite foetus Mortiferum Geta nectit opus vibrataque in omnes Arma rotat partes; Sacrasque boatibus aedes AEratis temerat; confusaque militis altum Agmina conscendunt murum. Sed et intus acerbo Fit sonitus strepitu, quantumque Virilis ad arma Pauca potest bellare cohors, sacrata tuetur Templa Deo, flammisque feram compescere Gentem Eminus ejectis sacer ardet Miles et ipse Mysta; Sed egregio pejor Sors invida caepto Styxque pijs inimica viris (sic mitia quaedam Astra solent sceleri contra se cedere, sed post Ut graviora in damna ruat, venienteque fato Crimina sero fleat) generosis obstitit iris. Nam multa dum caede calens animaret in omnes Eventus socios, fatali grandine laetus Mysta per et fervens transfixus ab imbre corusco Glande jecur, calcatur humi, proprijsque sodales Exemplis animare nequit, lacerataque vix jam Membra animam, vitamque fovent; jam stamina Clotho Crudeli scissura manu vicina cruento Adstabat capiti; tepidum tum sangvine corpus Tollit fida cohors, murosque et bella relinquens Hoc unum servare caput; ne cut ista Getarum Colla chalibs feriat, capta ne forsan in Urbe Ludicra sint Geticae caput hoc spectacula turbae. Est animus. Laetus talamo cum illatus eburno Dic mihi Calliope: Quam ardenti flamine cordis Numen et aethereos poscebat supplice cives Voce, per ut Geticum liceat sibi sydera Martem Scandere; et in tenera si quo scelere ille Juventa Fors animo pejore Polos temerasset ab almo Numine poscebat sibi talia crimina tolli, Et meritis condigna dari jam praemia tantis. At passu citiore: velut dum Victima saevo Vulturi, aut rabido concessa est praeda Leoni Agnorum proles, caeptas non temperat iras Patrem etiam nisi dente ferox discerpat, et omnem Progeniem anihilet; gens pernitiosa catervae Christiadum sic saeva furit, sacrumque secuta est Ense virum; talamoque etiam viduare supremo Vivaque adhuc turpi transfigere membra mucrone; Aut caput ex sacro spoliatum corpore, conto Infixum monstrare Getis, laniare vel ipsam (Si fas est) animam sitit irrequieta cruoris Bellua, dumque novas iterum in scelerata Sodales Bella vocat (sceleri nunquid scelus omne placebit) Arma animosque novo repetunt fatalia fastu Dilatantque greges, sumptisque ex ordine quovis Agminibus moesti turbant penetralia lecti. At Juvenis roseis quem quondam Cypris in agris Fovit vel pulchra nuper lactatus ab Hybla In Gremio veneris tenero Collusit amori; Quem laetae Charites, et dulcia Numina svavi Excepere sinu; nam primo tertia messis In bis quinque suas tantum vergebat aristas Illyricum facturus opus, puerilia liquit Arma, et magnanimum rapit atro lumine ferrum. Prae foribus arcere Getas incepit, et audax Victrici insultat per plurima funera dextrae. Et chalybe egregio puer iste Imbellis (inungit, Mustapha) nos arcet; pudor, et vecordia nostrum. His dextris jam victa jacet tota Asia, et omnis Imperij alterius pars, armaque nostra secundus Europae Dominus sumptis vix temperat iris. Nil nisi Teutonicae temnit nos incola terrae, Caetera vel faustis nobis subjecimus armis; Vel nos aere monent, timidae vel foedera pacis Nobiscum fecere. Ferox ut dixit, et audax Fecit ita; et patulas statuit conscendere valvas Tota acie scandente Lares, nec segnis ad arma Tanta puer, quantisque potest librare lacertis Tam juvenem dextram, ferit hunc, nunc percutit istum; Alterum ad arma vocat; trudit fors tertium; et omnes Voce manuque simul temerarius urget, et ipsis Deijcit e muris; robur quod denegat illud Maxima dat virtus; dextra volat igneus Ensis, Et laeva trudendo furit, mora longa furenti Conteritur bello. Socij puerilia tandem Tela juvant, victoque quies post Trace secuta est. Cresce puer coeptis, et vos juveniles ad ista Crescite, turba, animo, tenerosque his flectite mores!

IDEA XVI. Mathias Gereby Ungarus.

GRavi jam etiam premente obsidione Mathia Corvino immortalis memoriae Rege, Mustapha Turcarum Tribunus scriptis ex arce ad Regem litteris fortissimum quemque Hungarorum elato clamore singularem provocabat in arenam, num Barbaros dedignantibus furores reliquis, num dubiam certaminis aleam recusantibus Mathias Gerebus Regis Consobrinus Mathiae potius nomen paratus deponere quam a Mathiae virtute desciscere, se offert; initaque cum hoste pugna etsi vulneratus primo, arridente tamen ex post Marte glorioso acinace naturalem suum detruncate inimicum. Istvanfius l. 2.

CUrrit ab Odrisijs celeri conjuncta Sagittae Barbaricis foedata notis fera littera, et hisce Impetit Hungarici radiantes Principis aures: Quam capis a Geticis tibi venit Epistola muris Forsitan aspectu non placitura tuo. Displiceat; placeat; fortis nil Mustapha curat Intenti capiat dummodo vota sui. Pannonica est animus mihi semper cernere fata, Vosque hac, qua scribo colla secare manu. Sed modo ab asvetis sitiens diu mucro quievit Funeribus, clausas increpuitque fores. Hunc ego de medio dum nuper rumino Sole Desidia lacrymans cerno perire sua. Hungare Rex magni non si a virtute Parentis Degeneros, inter castra require Virum. Quaere Virum, nostrae qui opponet brachia dextrae, Quique acuet chalibis spicula morte mei. Dedignarer ego magnas effundere Vires In Juvenem, aut molli corde manuque Virum. Talem mitte; mihi similes qui jactitet ortus, Et senio, et furijs par sit ut ille meis. His maneo: et cupidus generandae praeparo mortis Arma, quibus findam militis ossa tui. Obstupuit Corvinus ad haec, commotaque multum Ante suos legit ora Duces: Quid Mustapha tentat Auditis Proceres? hunc quis latrare molossum Et Genti per tot turpissima Scommota nostrae Insultare feret? Geta si per Praelia Reges Vicit et obtentum si per victricia servat Imperium bella, an Sciticis invenit in arvis Hunnus Pannoniam? nostri crevere priores Et Regni fecere sui primordia Marte, Per busta Italiae, per Francica funera tandem Optatum tenuere solum, quod Mahomet illos Atthila nos illud docuit. Tenuere silentes Ora Duces, stupidisque simul cum vultibus aures Erexere; agitat patrandi quemlibet ardor Funeris; at Geticos Gens dedignata furores Num vitam violare timens, plus viribus aequo Compositis sic muta silet, sic haeret; ut olim Haesit in Argivo distentis littore velis Graeca Phalanx fato sic demandante sinistro; Scandere in adversum littus timet, ardua donec Protesilaus humi primus defigeret arma. Prosperiore Polo castris Gerebus in ipsis Sic sua signa locat, Regisque ante ora Ducumque Et totam Hungaricae rutilo stat in aere Juventae Turbam; Squamma latus tegit, et praecordia balteus Ambit; et ad dextrum dependet purpura lumbum; Et laeva rutilis scintillans mucro pyropis Se de parte movet; Galeae caput aurea spargit Lumina; Jamque aderat praescite forma diei, Qua magnum incipiat gemino spectante duellum Marte; priorque etiam celeri deductus in agrum Cornipede est Pannon, nec longo tempore turcus Mustapha post aderat Juvenem indignatus ad ista Erumpens: Miserande puer! tene invida jam jam Fata perire volunt; gemino confundor ab aestu. Me pudet, et miseret, miseret juvenilia ferro Viscera rimari; pudet ast quoque non meliorem Offerri nostris a Pannone Rege lacertis Verte pedem dum tempus habes, dum dextera nondum Nostra tonat, proh verte pedem. Subrisit ad ista Hungarus in manibus plus quam confisus in ore; Bistonicas propius mutus sese admovet iras. Contemptumque prius, jam Pannona Turca timere Incipit; obliquis etiam contracta lupatis Labra tegens longo gaudentis Crure caballi. Sic ego crediderim geminos de Carcere Pardos Emissos Triviae, primis haerrere sub iris; Quilibet audaces dum prima fronte lacertos Dissimulat. Sic Hunnus erat cum Bistone, sicque Quisque prior certare cavet; Tandem horrida Turcus Tela levat; vasto munit manualia ferro Robora Pannonicas spe consumentia vires, Acceleransque hosti prior insperata propinat Fata, sed Hunnus equum stimulat, pariterque furori Bistonio occurrit, dextra modo librat honorum Mucronem, modo calce petit fervente citati Cornipedis lumbos. Turcus tamen arma Gerebi Reijcit, et Juvenis temnit molimina dextrae Intentans saevo colla Hungara scindere ferro. Hungarus e contra dextram cum viribus omnem Consumens fatale furit; non cautaque sursum Plus aequo arma levat, tunc Barbarus omnia dextrae Colligit ardentis truculento robora nisu. Vulnereque oppositos mage Pannonis asperat ictus. Sangvineis tumet ira notis, magis, et magis inde Incaluit Pannon, nec vulnere perdit acerbam Dextram vel positis decertat mitius iris. Dextram, animumque magis per praecedentia firmat Vulnera, et inspecto furiosior arma cruore. Dirigit, intentans sed et ultima funera Biston Barbariem renovat lunans de parte sinistra Quadrupedem in dextram; quaerit qua lege cruentum Pannona vicinis jam vix non consecret umbris? Interea advertens quod barbarus ardeat, hunnus Odrisium spectat directo pectore pectus. Et dicto citius ferratam in sydera mortem Reijciens corpus Geticum a cervice revellit. Apprensisque comis etiam stillantibus ostrum Barbaricum Regis portat caput ante recessum. Hanc dextram attoniti stupeant post funera Traces Mustaphae, et Hungaricas discant contemnere vires!

IDEA XVII. Petrus Keglevich Illyrus.

PEtrus Keglevichius (quem in suis etiamnum florere videmus) multis heroicis facinoribus, ac gemina Jaycziae defensione clarus a Tribuno Turca, qui a suis Gem vocabatur in singularem provocatus arenam, congressusque cum novercante fortuna una cum equo humi procideret, pedesque cum Equite impari conditione pugnaret, sinistrum hostis crus tam immani detruncavit impetu, ut totus pes cum calceamento, et calcari decideret, hostisque momento exanimaretur. Istvanfius l. 7.

NOctis ut auratae cessit nigredo diei, Cinthiaque emerito subtraxit tergora Phoebo. Ecce Getes validos cui purpura ponderat armos; Muriceumque apicem plumis tegit Jnda volucris; Cingit et eximium generoso balteus ostro Pectus; et arma manu scintillant; sevaque plenam Tela gravant pharetram; motusque ferociter urget Dorsum arcus; sonipes maculata Tigride pressus Argentum trux ore coquit; ferrataque pressae Verbera figit humi, celebris sub moenia Jayczae Advolat, atque istis Vicinas verberat auras: An genuere unum Mars, et Bellona Croatam? Qui certare mihi pictis auderet in hastis, Eminus intensum, vel qui in me exsibilet arcum; Excipiat nostrum strepitante vel ense mucronem. O utinam Polyphemus adhuc superesset, et ingens Libraret ferrum! Si Pelion hoste sepulto Deijceret magni ira Jovis; redivivaque rursum Terrigenum quidam jactaret membra; vel o si Hector, vel Domitor Lerneae surgeret Hydrae, Hectora, et Herculeos vellem superare lacertos, Et Polyphaemum, aliosque suis truncare Gygantes Verticibus. Certae qui vult se tradere morti, Quem vitae taedet, satis aut qui praelia terries Se gessisse putat nostro Ensi prodeat unus, Hunc ego Tartareas faciam gustare lacunas. Dixit, et egregium flectens hinc inde Caballum Maeandros repetit. Ruptis en postibus arce Evolat Illyrius Pardi virtute nitentes Exuviae texere humeros; et bissinus auro Conjunctus thorax generoso ardebat in armo; Strimoniae saevo ludunt in vertice cristae: Dextraque nudatum gyrat ferrata mucronem. At sonipes, quali vel Phoebus ducere lucem; Aut Hecate taedam possit portare bicornem, Tempora et Eoo pectus radiabat achate. Utque hosti propior factus: Qui in praelia (dixit) Hectoris, Alcidis, Polyphemi, et denique manes Terrigenum tumidus clamante furore ciebas; En adsum, Patrio qui tecum congredi in Ense Audeo nec multum verbis certemus. Inertes Verba etiam plenis possunt extrudere buccis Foeminae; at arma Viris lex et natura creavit, Queis pugnent; vacuas quid enim juvat arma per auras Stringere? quid verbis inimicos vincere? dextris Militiae firmatur honor; dum verba supremo Digna loco memorat, Biston prior instat ad arma Pellere Quadrupedem, Scitico quoque vana boatu Astra ferit; pariter Petrus almae fulmina fronti Applicat, et totis jam librant viribus enses Unus in alterius caput, et constringitur acri Aer tinnitus: Saevum cum Tigride Pardum, Aut aquilas Gryphis; Ursum vel denique avaro Dixisses certare Lupo. Scita pectore mille Eumenides fundit, ferrumque immane feroci Intrudit dextra; ductum rotat atque Caballum Circa hostem; sed Petrus adhuc majore superbum Ira repressit. Stupet hinc Bellona furentes, Hinc Mars miratur. Scita magnos saepius ictus Perdit; at Illyrius reddit, quos fortiter Ense Excepit; media cum jam concurritur hora Illyricam fortuna manum vibravit; at ecce Altera fors! Sciticum tumido dum vertice truncum Insistit spoliare Petrus, fatale Caballus Corruit; et Domino nihil indignante Cruentum Fallit opus; Vento Biston velocior omni Accurrit, dudumque necem quam intendit acerbo Exequier mucrone parans, circumspicit utrum Aut caput, aut dextram, medium vel scindere ventrem Praestaret victi (veluti conceperat) hostis? Ast dubiae fortunae iterum rota vertitur (omnis Denique sors fallax; virtuti fidere doctum est) Quadrupede Illyrius Geta quando moratur in ictu Se librat quantumque potest virtutis aviate Gloria demonstrat: vires, irasque resummit Antiquas; agiles vultu, dextraque lacertos Custodit, quandoque etiam dum occasio fervet Oppositum validis exasperat ictibus hostem; Post iterum resilit; ferroque et Bistona, et ipsum Quadrupedem eludit. Contra furiosior ibat Barbarus, et quantum fidebat in ense lacertis, Tantum etiam fidebat equo; certatur et illinc, Atque hinc. Inceptus stimulat nam Bistona pugnae Fervor, et imparibus certans inimicus in armis Anteque Titanum, Trojaeque ruentis amici Amphitrioniadisque vocatae in praelia larvae. Desperata salus Petrum nisi faustus arenae Eventus fuerit; moriturae et denique nunquam Laudis honor pugnare jubet, nam si fuga tergum Verterit abs dubio Getico obtruncabitur Ense; Si vincit Bellona illi Mavorsque columnam Eriget, et toto fama celebrabitur orbe, Tracia non paribus quod straverit arma duellis. Pugnatur Mora parva perit, cum laxius urget Quadrupedem Biston. Petrus ast agitata sinistrae Membra locat parti; laxataque fraena caballi Odrisij gaudet; tandem cum tempus adesse Cernit, in Odrysium ferrum sim impulit, ut crus Bistonis a reliquo rescidit corpore laevum. Barbaricamque stigi subito sacraverit umbram. Hac nempe Illyrius dextra posternitur hostis, Qua plus virtuti, quam sorti fidit amicae!

IDEA XVIII. Emericus Ungarus.

Non pauci Hungariae proceres rerum novarum cupidi incitatum aliunde innata Imperandi cupiditate Andraeam, contra coronatum jam Regem Emericum adeo extimulaverunt, ut contempta fraterni, et Patrij sangvinis effusione ad dirimendam Martel item in apertum descenderit campum: Emericus hic cum utrimque armatorum constitisset acies; inermis sacra corona, sceptro, ac Paludamento ornatus in medium inimicorum prodiens sola Regiae praesentiae. Et Eloquentiae Majestate omnium adversantium reconciliatos animos in sui pertraxit reverentiam. Bonfinius Decade 2. l. 7.

Nescio quid geminae super Hungara prata phalanges, Signa queis eadem Crux sunt, cademque figura Quas tegit, obversis in se (proh sydera) volvunt Pectoribus? Regem fors inferiora salutant Agmina; forte pius Frater sine crimine fratri Obviat; et pronum per praevia basia pectus, Sinceramque fidem tota spectante remonstrat Hungaria; fortasse Getas rapere arva relatum est: Hinc commune malum communi robore Fratrum Pellere Marte juvat; Dux hinc cum Rege potentes Conjunxere manus. Fallor; confudit amantes Saeva Megaera animos; non hic fraterna duellant Oscula; non curvo se stringunt pectore amantes; Bistonias non ense acies depellere; non jam Conjunctis pugnare animis pars utraque venit Pannoniae, sed dira suis inferre lacertis Funera; Regales caeco diffringere ferro Vires, atque alium pro vero Rege Tyrannum Ponere, deventum est. Jam cerno furentia circum Perstrepere arma Ducum, planisque exposcere signis Bella Viros. Solus rigidis Emericus ab armis Abstinet; irato tantum frons Regiae cono Et pectus thorace vacat; reliqua omnis in ore Turba velut rutilis splendescens aethna favillis, Fulget. Regales tantum pro Marte lacerti Assumunt Phrygijs depictam Cyclada dextris; Muricis auratos suspendunt tergore fines; Tempora pro Galea cingunt sacrata coronae Vincula; pro ferro signum Regale coruscate In manibus Sceptri. Talis quondam esse solebat, Cum sacra causidicis dictaret Jura catervis, Aut responsa daret, vel cum fortasse Legatos Exciperet, sine Marte ruens adversa moratur His tela, hostilesque iras sic corripit ore: Eja animi quibus arma placent, quibus ardua belli Alea postpositis servit sine Numine Divis, Hoc unum Regale caput (Quid caetera ferro Perdere tentatis?) digna spoliare corona Pergite, et infidis temerate haec tempora dextris; Si non Astra vetant fidorum et Regula morum. Hic mea res agitur; quid me vallantia circum Agmina fecerunt vobis? Regalis inhaeret Non his ambitio; Regnandi sacra libido Me vexat: Vestris etiam conatibus istam Cervicem Hungarico cinxi diademate; vestris Assumpsi e manibus sceptrum; Sacra purpura vestro Arbitrio hos humeros texit; Rex denique vester Consensu factus vestro Regalia vobis Offero contemni tumidis insignia telis. Eja animi, quibus arma placent, contemnite Divos. Sive Emericus ego tantum, Rex seu modo vester Sum, sine praegrandi mihi non inferre potestis Vim scelere. Indignum si solum vos Emericum Vos petere afferitis, turpi de stirpe furorum Latrones estis; Regalia digna rebelli Robore polluitis? vos dicti seditiosi Vivetis. Gemino quodquod de crimine vobis Complacet, eligite; et si plures saeva Tyrannis Invenit comites, Fratris juvenile superbi Consilium assumptis in me nunc arripite iris. Eja animi, quibus arma placent trunculenta sonate Classica barbarico plusquam strepitantia cantu, In nostras animando manus. Si fidere tantum Convenit armatis turmis, et nulla tenenda est Bellandi ratio. Vel tandem ponite torvas Hunniadae galeas, nimium juvenile tumentis Ardores Fratris meliori temnite pace. Aut si tanta Trucis vobis est gloria Martis, Viribus unitis alios properemus in hostes, Nec propria in proprio perdamus fata duello. Necdum tarda hora est. Vestri clementia Regis, Atque Paternus amor, quem (sic ego caelica testor Sydera, et aereos Cives) servavimus omnem Durat adhuc. Emericus adhuc sum credite nondum In siculum placidos formavi ex Rege Tyrannum Mores. Nec tantum vestri peccare furores Quantum nostra potest ignoscere Regia, possunt Eja animi, quibus arma placent, dum tempus habetis, Colligite infames meliora per agmina nisus, Ne sero infidos vos assumpsisse mucrones Poeniteat; dum tempus habes mea turba redito. Tarde erit, Augustas dum jam furor evomet iras Regalis; dum justa suo de morte triumphans Causa catenatos in laurea tecta rebelles Ducet, et in justum prorumpet laesa furorem Tarde erit. Usque Patrem non Regem me esse videtis Infames sano mucrone repellite motus. Sic precor aethereae per prandia Numina sedis Per quidquid carum per quidquid amabile vobis. Eja animi, quibus arma placent resipiscite tandem. Dixit, et adversam sic perculit ore juventam; Assolet ut Lybicis Leo depraedator in …. Rugitu terrere feras: sic turba rebellis Bellaces deponit opes, ut quando molossos Marmaricus torvo perstringit murmure stridor. Pars veniam conversa petunt, pars lumina moestis Inficiunt lacrymis, pars fractis turpia telis Arma sinunt, Galeasque simul cum umbone relictas Abijciunt. Emericus eos excepit, et omnem Perfidiam (Reges decet hoc) impune pepercit. Felix verba cui dirimunt non praelia lites, Quique potest hostes sicco devincere Marte!

IDEA XIX. Thomas Erdeody Illyrus.

Quo tempore publicis in comitijs Posonij fatalis illa Haereticorum lues suis non contenta angustijs Romanae fidei inviolatam adhuc in Croatia, et Sclavonia puritatem introducendis damnatorum dogmatum seminatoribus inficere satagebat, resistentibus acerrime Regnorum Legatis. Comes Thomas Erdodius pro eo tum Banus, ne inconditae multitudinis vociferatione se victum praeberet publice evaginato gladio hoc (inquit) ferro, si aliter fieri nequiverit pestem istam a nobis eliminabimus, tresque nobis sunt fluvij Savus, Dravus, et Colapis ex quibus unum novis hospitibus potandum dabimus. Ratkay I. 4.

Ut pravis errare vijs, et pessima Scurrae Dogmata Lutheri circum diffusa per omnem Vix non Pannoniam, puris intrudere Regnis Haeresis ulterius, Procerum arridente corona Quorumdam, quos faeda lues, vitiataque limphis Ingratae doctrina stygis jam infecerat, ultra Incumbit; Sacris etiam diffundere terris Illyrij intendit (cernis quam foeda malorum Conditio est! proprio quae non saciata piaclo est; Ast alios cupit esse malos) stat grata Tonanti Parte fides dextra; stat et inde satellite cincta Haeresis inferno; nimiumque minata scelestum Exerit ore nefas; quantumque et garrula verbis Plebs, proceresque queunt superis, totaque Polorum Refragante manu turpe hoc dispergere monstrum Illyrio tentat. Seminatrix pessima lethi Turba paratur. Adest sed qui molimina saevi Evertat sceleris. Thomas Erdödius Ensem Excipit e latebris, strictumque vibrando mucronem Vulgus, et Adstantem premit hoc sermon coronam; Ergone, et Illyrium paribus succumbere satis Plebs ardes scelerata? tibi non sufficit uni Ad stygios properare lacus? mandata Tyranni Tartarei nec sola potes servare? Scelesto Non satis est propriam tractari dogmate vitam? Oh adeone tui necdum saciata libido est Infamis Luthere! tuo cum sacra veneno Pannonia est infecta; scelus cum Saxo pudendum Imbibit; et Svecae quando tenet incola terrae; Illyrium cui sacra fides dominatur, ut isto Deturpes vitio; quam prava Sophismata nostris Opponis Regnis? nec enim quod forte coronae Unius simus, fidei foedare sacratae Debemus leges; nec Rex, Natura nec ipsa, Nec Deus ista Jubet; Nisi retractatis iniqu Leges, ite citi; Soli vos pergite, quorsum Vos trahet ista fides: Quid enim consortia nostrum Prodessent vobis? stygijs dum ardebitis antris. Nos nostri mandata Dei servabimus, inque Mille rogos, et mille neces mens nostra parata est Pro Duce sydereo. Quid? Scurram perditum, avarum, Mendacem, laxum, stolidum, scelerumque supremam Compagem, truncumque vagum sequeremur? ad atri Qui vada Cocyti scelerata Cupidinis acta Solvit, et hujus ego Populum praecepta tenere Admittam? aerea vitulos prius aede volantes Cernetis; prius Astra cadent; infernaque Caelum Turba prius scandet; vastique haec maxima Mundi In chaos antiquum moles ruet; irrita noster Quam praecepta colet populus. Non cernitis ensem? Hoc ego: devotum semper quem Caesari, et almis Numinibus colui, vestrum mihi credite caeptum Compescam, fideique bonae sacra dogmata saeva Defendam pietate, stygem licet admoveatis; Lutherum in vitam revocetis, et undique tandem Inferni tonet atra lues; licet ipse Tyrannus Tartareus, miseraeque umbrae, stigiusque molossus, Harpyae, Noriaeque, licet conentur avitam Expugnare fidem; ridebimus irrita averni Praelia. Nos Caeli defendant (auspice namque AEthere certamen facile est) pugnabit et ipsa Pro se Sanctorum pietas; meliorque furoris Vincere causa solet. Proh Caelum! Sydera! Divos! AEternumque Deum! fatalia tempora quantum Invaluere! novis semper stimulantur ad iras Criminibus superi, justum tamen usque furoris Prolongatur opus; semper peccata recenti Exurgunt numero, patitur tamen omnia Numen. Fulmina ubi proh Magne Deus, queis desuper actus In Cinerem Sodomita fuit; Molesque Gomorae? Haec pateris Regina Poli? tibi Regna coronae Hungaricae connexa pio debentur honore; Sors versa est, proh grande scelus! Lutherus iniquas Dispersit leges, quae te abjurare potentem Praecipiunt Caeli Dominam; sibi denique grato Se ingessit Regno. Quod plus est, nostra pudendo Crimine Regna petit necdum patientia versa est In Justas iras? Divi duo Lumina Reges Cernitis haec! superos cur non in bella movetis? Ut Sancita pio decreta colantur honore. Hoc ego vos (inquam) verum jam insistite caepto, Quo pede caepistis; quot vultis mittite prava Semina qui spargant; nos expectabimus istum Adventum; decreta novis jam munera pridem Hospitibus dabimus, quando quoque pristina Regno Exulet Hunniadum Lex, qua mandatur ut isti Advenae in ignivomis faciant sua verba theatris; Nos quoque participes legum cum vivimus, istam Mutamus Legem, flammisque in flumina versis Adveniant tantum vivis non esse licebit. Nam tria sunt nostris currentia flumina Regnis Sava, Drava, et Colapis; si non suffecerit unus, Omnes tres dabimus nulla sine lege bibendos Huic hominum pesti, tandem ut sacrare Scelestum Ardorem possint; per grandia Sydera Juro Non fiet sine clade sua sitis ista repleta. Parva quidem sed ad arma manus promptissima, nempe Numen ubi causam supplet sumus; Ista furoris Sistite vela, malos et jam contemnite mores. Aversate malam meliori Schemate sectam, Cujus me semper tempturum dogmata dixi. Victor jo celebrere heros, ubicunque prophana Secta tuis exclusa gemit turpissima Regnis!

IDEA XX. Joannes Hunniades Ungarus.

Inclinata tandem trium dierum praelio Corvini acies non incruenta hosti relicta victoria (ut pote 34. hostium millibus Marti immolatis, non nisi 8000. suorum amissis) terga vertit; cumque quisque per diversa latibula securitatem quaereret et ….. id facere adegit necessitas. Hic igitur tribus diebus Cibi ac potus expers per avia et devia equo inedia et labore amisso duobus offertur latronibus praeda; ac quia inermis facile spoliatur: oborta interim inter latrones de aurea (quam et collo gestabat) cruce seditione, Corvinus arrepto ad latus unius pendente gladio eum interficit, alium in fugam Conjicit, ac se in libertatem afferit. Bonfinius Decade 3. l. 7.

Occiduus tandem versis cum Pannone Signis Phoebus ad Auroram properat, cum terga cruentis Cynthia pulsat equis, geminoque (quid impia tentat Foemina?) perstringit Phoebeia lumina cornu. Interea et Geticae per amica cadaver turmae Accelerant fusas Hunnis impensius iras More suae Divae. Quacunque furentibus instat Barbarus hostis equis, fusus cruor invia tingit Compita; et Odrysijs maculant Juvenilia florae Pignora mucrones. Pannon sine lege pudendam Arripuit mandante fugam sic sorte, et iniquis Numinibus; caecis quaerunt sua fata latebris Miles, et Hungarici, melior quibus ira pepercit Ductores; aliquos velox per plana caballus Prata vehit, celerique simul velocior irae Eripit; hos nemorum frondosa pericula condunt: Illos herba tegit, fluviorum his servit apertus Transitus; atque silens Plebeae Regia Thetis Obsequitur; remorantur eos nil vulnera; nilque Magna cathafractae cum casside pondera gentis. Sic medijs errabat agris, pariterque furoris Odrysij Socius telo fodicabat euntem Cornipedem Corvini animus, non forte tremendum Horrescens fati genus, aut sua vertere lora Ignorans, solitisque hosti confligere dextris. Tempora sed magnum caput in meliora reservans; Afflicto propria nolens inferred ruinam Morte solo. Deserta petit, viduatus amico Milite; jamque dies, et noctis major origo In fausta consumpta fuga est; cum monstrat apertum Hospitij Lucina locum: Nemus illice, et alnis Herbosoque tumens lecto, laquearibus orneis, Omnia quodque tegit convexo denique Caelo Tectum. Adventanti Zephiri cecinere superbum Canticum, et aethesiae cusa de nubibus aura Obvia ad Hunniadem miserunt murmura: Nymphae Stant una de parte, alio stant margine longum Capripedes satyri, pomposoque ordine gratum Hospitem ad internos sylvae duxere recessus. At cum composito siluerunt omnia motu, Duxque quietigerum defesso corpore gramen Praestit, bella nemus nova praeparat; ecce latronum …[[?]] infame ….[[?]] (Dij vos novistis, averno, …………………[[?]], siculae num faucibus aethnae ….[[?]] Tigridis num forte feri de viscere Pardi Exciderant) mortalis homo nam talia nunquam Edidit effracto naturae carcere monstra. Sive caput spectes, lustrantia lumina sive, Denique vel rigidas in aperto pectore setas ….[[?]] menti ….[[?]], …[[?]] oris marginem utrumque ….[[?]], totum spectes si a vertice corpus, Omnia sangvineae tantum vestigia mortis Declarant. Recta medios vastare Recessus Incipiunt pedibus; fortisque ubi Brachia quercus Projecere umbram, nocturnaque populus astra [[?]]spitis accessu frondoso arcebat amictu; Rivulus herbosam carpebat murmure ripam Saepe repercussis per aequosa volumina Saxis Ad laevam. Ad dextram Terei Philomaeia cruentum Indignata nefas veteres repetebat amores; In medio lassos Corvinus ducere flatus Pergebat. Turpes scelus hoc per gramina gressus Innovat, et pingvem nemoroso in vertice praedam Optatis nactam ventis; intensa secundus Tela parat grandem facturus cuspide mortem Pennifera. Primus num majestate jacentis, Num bonitate sua, num fato, aut forsitan alto Disponente Deo prohibebat arundine tantum Dillacerare Virum. Corvinus ad ista Latronum Jurgia se somno levat: at mala turba levatum Persequitur, lassumque citis cito passibus aequat. Ille animum meliora jubens sperare prehensus Se spoliare sinit, nec colluctatus iniquae Fatorum legi, patitur ludibria sortis, Quae semper fortes solita est vexare Viros; at Deseruit nunquam, veluti cum sedula natos Linquit in incluso Mater persaepe cubili Se tantum simulans peregrinas ire per oras, Postea post paucum repetit penetralia tempus. Sic Sors Hunniadem vexat. Cum de cruce parta Praedo praeda suae fit verso sydere praedae. Namque Cruci appensi collo simulacra Tonantis Sub cujus tantos caeso de Trace triumphos Obtinuit signis, rutilo gestabat in auro Sculpta. Ubi splendentem tandem conspexit uterque Latro Crucem, subitis confundunt mutua rixis Labra sua fultus quivis ratione; duellum Jamque parant Socij sceleris. Cum non bene cautus Ad tremulum latus arma tenet; Latronis inertem Stultitiam Corvinus habens, veterana resumens Robora, queis Geticas quondam prostraverat iras. Arripit Hostilem gladium, dextraque libratum Intorquet primi capiti latronis iniquo Praedantem turpi pellens de corpore vitam. Post comitem sceleris morientis acinace trunci Aggreditur similem cupiens patrare priori Mortem, sed sicut dum telo perforat unam De Socijs venator avim, reliqua omnis in alto Aere turba fugam rapuit, sic latro secundus Occiso Socio pedibus ruit inde citatis. Sic Crucis auxilio cunctos devincimus hostes, Dum crucis imperio devoros stringimus Enses!

IDEA XXI. Nicolaus Macedo Illyrus.

Acerrimus serpentis Barbarici Turciae Impugnaret Nicolaus Macedo dum innumerae Barbarorum multitudini occurreret, Jsacius Mahometani exercitus ductor in ipso ardentissimo Conflictu prospecto Nicolao in eum irruit, nec ille declinat hostem, sed laetus infesta hasta excipit, primoque congressu, gravi vulnere confossum equo deturbat demum desiliens equo Impacto gutturi pede rejectis ingentibus promissis, et precibus humi jacentem jugulat. Bonfi. Dec. 3. l.

Odrysiae jam bella vomunt, dirumque, furorem Buccinae, et elatis volitant super aere signis Magnanimae pictis variantes ora colubris Quercus, jamque Pater Belli cum Virgine Belli Bistonicam Caelo suriam spectabat ab alto, Qualiter ingenita fureret feritate, piamque Christiadum Gentem sceleratis pergeret iris Impugnare, Chalybs lunato qualiter ictu Saepius Illyricos sese ingessisset in artus; Qualiter innumera jactans se Gente superbus Disponit tumidas geminis in cornibus alas Trax. At ab adversa Generosos comperit hostes Parte. Suam pariter stimulans in praelia Gentem Egregius Macedo numero praestare perorat Virtutem: Plus namque potest (ait ille) Sodales Vestra fides, pietasque Deo bene cognita vero, Quam furor Odrysius. Cedit, mihi credite cedit, Esto sit audaci primo populosa furore Intuitu, mala causa bonae: Scelerataque ….. Bella diu durare valent. Nos nostra tuemur; Illi Barbaricis fidendo ferociter iris O dolor! et luctus! alienis rebus avaras Injiciunt dextras; vero nos Numine freti Vivimus, et reliquos colimus sacro ordine Divos; Illos prava fides, et contemptiva sacrorum Regula, non sanos adigit violare per ausus Foedera. Nec nostro semel hi sunt Ense subacti. Non semel Illyrius Tracem superavit, et idem Non semel in Getico fixit tentoria campo. Hos oculos testor, fusoque cruore madentes Saepe manus, quoties vobiscum Turcica saevus Aggressus fueram collatis agmina signis Quod toties redij spolijs oneratus opimis. Nec numerum, vanosque sonos mea turba timete Saepe sonos laetis audistis mentibus istos, Saepeque inaequales numero, superastis inanes Has Turcum turbas; Supplet pulcherrima virtus, Quae vestris animis, et honoro pectore fervet, Exiguas copias. Me me Duce, milite meque Certetis Socij. Factis hoc fortia magnis Verba probaturus medios pergebat in hostes; Oppositosque manu sternebat praepete Tracas Odrysium quaerendo Ducem; lunata pererrans Pectora Barbarico flagrat certare furori. Treji ubi bella tument Ductoribus ipse Quaerit, ubique suos animaret Isacius? illum Ardebat primis subito deprendere votis. Qualiter et raptor ulturaLeaena Nepotes Raptorem multas quaerit lustrando latebras; Sic Macedo tactus surijs hinc inde cucurrit, Quaesivitque ….. Nec sors injuria tantis Vult animis obstare (bonis intentio talis Ad [[?]]tum currit) Furiosus Isacius alto Ducebatur equo; vastaque in strage suorum Ore simul dextraque furit; nunc verbere molles Atroci bellare adigit; sermone, manuque ….[[?]], stimulat. Macedo conspexit Isacum Talia tractantem subitis ardescere flammis Incipit. Oppositum tandem Generosus in hostem Invehitur. Similes Biston quoque prodigit ausus Dissimili virtute tamen. Succeditur aestu Magnanimo, spectatque virum in sua fata ruentem. Hastatus Macedo fuerat; pariter Geta saeva Hasta armatus erat. Macedo Generosus acerbo Ducebatur equo; pulchra cervice caballum Conformi collo gracili pede, pectore lato Flectebat Biston. Madidusque cruore rubebat Odrysio Macedo; caedis Trax signa ferebat Illyricae. Furor unus adest ambobus, et ambo Alternam parili spirant certamine mortem. Ursit equum Macedo, rectisque in Traca perexit Passibus; at pariter Trax prodijt obvius hosti Urgens Cornipedem. Certant virtutibus ambo, Atque armis. Tandem fortunam expertus amicam Illyrius quercum vibrat, cumque impete primo Vibravit, fausta primus quoque victor in hasta Extitit; atque truci trux arbore dejicit hostem. Hostis ut in sylvis valida quassata securi Populus, in terra resupinis viribus haeret. Utque haeret positis loquitur sic mitius iris; Sufficiat prostrasse tibi Vir magne Leonem; Nec fortes maculato manus. Mihi crede decoris Plus feret eximio mitis Clementia vultu, Quam sangvis noster. Facile est truncare jacentem. Omnis erat virtus me deturbasse Caballo: Quod quia fecisti, cedo; victoria nostri Est tua; jam vitae per grandia robora nostrae Jura tenes; captum potius vincire decebit. Pulchrius est miseri misereri, quam mala primis Deteriora in eum saevo detrudere fastu. Haec surdis Macedo tantum modo sensibus audit, Et proprio descendit equo; furiosius hostem Aggreditur, siccamque struit sine vulnere mortem; Nec forti vilem dignatur acinace vitam; Sed pede conculcat medij vaga vincula colli, Guttur et Impacto cervici calce refringit. Promptus adest stigiae crudelis navita limphae, Impositosque rati Tracis sine corpore manes Ducit ad Infernos per flumina trina recessus. Vince Getas etiam post laurea funera sico Marteque Perpetuos vivas generosus in hostes!

IDEA XXII. Emericus Dranceny Ungarus.

Post collatam infortunatis non suo, sed aliorum ……[[?]] pugnam signis, qua vix notabilior …..[[?]] …..[[?]] in Partibus Illyrici nostris Cladem in illius forsan saeculi revolutionibus est audita, dum et ipse Dux Belli Drancenius inter plurima hostium cadavera capitur, ac paulo post cum alijs Captivis Constantinopolim subligatis equo pedibus adhibito custode ducitur, etiam Captivus ……[[?]] suo insultans inimico, arrepto e proximi militis latere gladio eundem in custodem intorquet ac detruncat. Bonfinius Dec. 5. l. 3.

Terga dabant reliqui cum pugnae authore sodales Indignam carpendo fugam; Drancenius unus Bistonias inter versatur acinace turmas; Unicus Odrysijs aut se sepelire sub armis, Aut infelicis renovare volumina Martis, Unus adhuc duris Drancenius ardet in armis: Quo ruitis mea turba (ferens) non signa recessus Sunt data; none Ducem lunatos inter acervos Spargere magnanimos etiamnum cernitis aestus? Ah animi Bernarde tui, quibus ardua primus Praelia bellisonis jussisti accendere muris, Ah animi redeant; in primis esse ferocem Motibus, est pulchrum, sed si postrema secundent Pulchrius est. Quantum tibi conferet istud honoris? Si tua de integro victoria parta feretur. At contra quam turpe tuis erit arma vibrasse Auspicijs, sed post non longo tempore pugnam Te liquisse, tua et factum formidine, Traces Me caeso ut totis quaesita animalia Carum Cum populo abducant; cujus lamenta mucronem Exacuere tuum. Dum sic et voce perorat, Et manibus mortes, maturaque fata laborat; Nil tamen exemplo, nihil et sermone furores Constituit caesos inter suo acinace Turcas. Irruit extremum, vicinaque funerat Ense Corpora; cum Getica Trax unus Arundine plenam Allevians pharetram, Raptum de tergore lunat Arcum, cumque caput Domini perstringere vellet, Dejicit eximium telo frendente Caballum. Lapsus equo magis Ense calet, persumque dolendo Quadrupedem pedibus, totoque immobilis ardet Corpore; nunc istum truncate; nunc vulnerat illum, Sanguineis madet ipse Undis, quos praemia belli Vulnera non parvo fecerunt gurgite fundi. Interea eximiae fuso cum sanguine vires Deseruere Virum; Socijque vel ardua mortis, Vel miseranda ferae subierunt vincula sortis Postremum Geticis vincitur et ille catenis. At cum Bistonium ductus fuit ante Tyrannum, Hinc videt eximij lunata in cuspide Fratris Cervicem ferri, caesi videt indeque nati Dilectam faciem stillare recentia caris Flumina ab ulceribus. Socios videt agmine longo Terga catenato devinctos aere superbum Ductari ante Ducem, victisque illudere totam Barbariem, nec non jam occisa cadavera nasis Exspoliare suis, Justum ut concludere possint Caesorum numerum. Lacrymis ubi tristia multum Labra humectavit, sic vincto orditur ab ore: Barbare quid pateris tantorum ut origo malorum Vivat Emericus; nos nos quia tanta virorum Agmina perdidimus, Fratrem Jugulavimus, atque Ad finem nato non denique parsimus ipsi, Ense feri. Caput hos furias et tela meretur Barbara. Crudeli subito me percute ferro, Ut tibi comissas qui conservare catervas Nescijt, Odrysijs percussus vivere dextris Nesciat, ut dignam temeraria praelia sumant Mercedem. Dumplura loqui prohibetur ad antrum Carceris ac paulo post primam ducitur Urbem, Byzantinus ubi dictabat jura Tyrannus Turciae, et Infestos spectabat ab aggere vasto Christiadas. Longum jam construxere triumphum. Ante alios faciebat iter Drancenius uni Appodiatus equo, captivaque crura tenente Fune ligabatur pedibus, tamen horrida vinctis Dextra soluta fuit, flectebat laevaque macrum Quadrupedem; lumbos non cinxit Martius Ensis, Non pharetra ad dorsum pennatave tela tremebant, Custodes tenuere latus; turboque furentis Militiae faustae cantabant carmina pugnae. Sermones etiam miscebant inter amicos: Quomodo nam geminos pellebat hic unicus hostes; Hic hostile caput falcato ruperit Ense; Ille reluctantem flammata grandine forti Illyrium dejecit equo; quoque qualiter iste Duxit Captivos ad equum tunc Pannonis artus; Defendit qua parte suum Trax ille sodalem. Dumque ita dinumerant repetita pericula vitae Taedet Emericum ducendae in carcere vitae. Fata per odrysiam caedem postrema requirens Militis attremulum vicini comprimit Ensem; Ultima quod captus fors insultaverit hosti Praelia gesturus, Custodem vertice in uno Momento privat; ruit ergo Carnea Turris Insipientem animam tenebrosa ad Tartara ructans. Infremuere Getae. Stupidos pars arripit arcus, Pars hastas lateri, pars in cervice mucrones Mergere tentabant, et saeve Pannonis altos Castigare ausus; vetuit cum talibus iram Bassa superveniens: Una non morte meretur Iste perite furor. Socios quot cernet amatos Ad stygios abijsse lacus, cum vixit in illis Tot necibus miserum Drancenius ibit ad Orcum. Hostiles est semper opus cumulare dolores, Non celeri finire nece, ut nova Fabula averni, Sisiphus in Mundum redeat. Sic Barbarus inquit, Atque catenatum jubet a Custode teneri. Dranceni dum fata volunt licet exule vita Vivito ad aeternos tandem scansure triumphos!

IDEA XXIII. Benedictus Vinkovics Illyrus.

Publicis in Hungaria comitijs vir Zelosissimus Benedictus Vinkovich Ecclesiae Zagrabiensis Praepositus interfuit, quibus pariter cum plurima nobilium Haereticorum Pars interfuisset pravitatis suae in Regnis etiam Illyrici jactura fundamentum subitaneam de propaganda sua Heresi movet Quaestionem, cui cum fortissime Praepositus restitisset, haeretici ubi argumenta defecere verberibus vincendum rati pleno impetu in Virum integerrimum irruunt, crines, ac barbam evellunt, non tamen sperato successu, cum illi debitas temeritatis suae poenas dederint, hic vero Imberbis licet, gloriosus victor tamen domum redierit. Ratkay l.

Anguiferas vitiata comas, macieque scelesta Terribilis, rabido praesentans crimina vultu Tisiphone geminis comitata Sororibus Orco Erumpit, flammasque manu gerit igne micantes Tartareo, sonat omne scelus, quaque horrida pergit Omnia Cerbereo commiscet compita planctu: Natum animat violare Patrem, strimulatque Parentes In natos saevire suos; Fraterna duellis Pectora confundit; dura cervice Maritos Arcet ab Uxorum talamis, vicinaque prata Vicinis certare facit, tecta ipsa Polorum Infelix temerat (tantum scelus audet, amico Cum sua successu vergunt mala) denique et ipsam Christiadum turbare fidem, qua Pannone foeta Terra jacet faustis incepit Passibus. Unum Illyrium maculare flagrat, nam saepe recessit Re infecta, puduitque suum non posse placere Illyrijs crimen, postremis viribus ambas Admotura manus; Tria Regna sidelia se inter Dividit et Socias: sibi destinat ipsa Croatos; Dalmatiam saevae cedit sine Jure Megaerae, Sclavonas Alecto. Quaerit moderamine quali Intentum renovare queat? Fortasse potentes Illyrij, et fausto prognatae sydere terrae Hunniadum Proceres jurata negotia Regni Tractabant; Docilesque Patres sermone Juventam Jura sequi sine Marte jubent; compescere lites Judicis arbitrio non saevis Ensibus; omnem Vim prohibent, caedesque vetant, exesse rapinas Demandant servare fidem, vitareque rixas. Constituunt torvis poenas latronibus altas Turpia ab Hunniacis arcentes crimina Regnis. Vota volant seniora prius, quae grata Juventus, Nititur aut proprijs pariter firmare susurris; Aut quidam, quibus est discors sententia verbis Patrum obstant gravibus. Jam sol inceperat ortum Linquere, et occasum propior spectare, recensque Luna suos ad iter noctis stimulare Caballos, Ungere et albicomum pallenti gurgite currum. Ecce inopina venit rabidis onerata colubris, Nox Acheronque feri quam progenuere Parentes Ingenitos sparsura dolos cum utraque Sorore Diva; per et cunctas discursans ordine sedes Lumina Tartareis foede Squallentia bellis Admovet, illorumque caput linguamque perurit Quos pridem fidei novit jam erroribus actos. Hique vel efrontis praecepta Scelesta Lutheri Servabant, vel eos Calvini pessimus error Effraeni nimium perversos lege tenebat. Ingenti clamare sono mala dogmata pergunt Haeretici; reliquisque refert sceleratior unus: Turba, Patresque mei si non est Hungara tellus Illyrio melior; quidquid spectemus in illa Rex etiam Illyrijs, quae nos quoque jura tenemus, Hi pariter servant. Fidei nos libera cuique Dogmata per nostras spargi concessimus oras: Hi tamen hoc renuunt, sed quo ignoramus iure? Cum simus similes servandae par fit utrique Libertas fidei. Nam quidquid in orbe coactum est Sit quamvis Sanctum non est laudabile. Plura Conantem Illyrici sacro sermone coercet Praepositus; Sacrisque furit correptus ab iris Ore simul, dextraque sonans: Sine perfide nostram Latro fidem, stygijs devotaque victima lymphis. Siste sonum; Regum potius renovato statura; Quam Regna Illyrici turpi confundito probro. Nos prece contenti nostra sumus, ardua quamvis Sit via, qua superae scanduntur limina sedis. Illyrium negat omnem aliam, nisi quam Deus ipse Constituit, sectam; summo quae paret in orbe Pontifici; in Caelis sacro colit agmine Divos. His animos addens scelerati facta Lutheri Damnat, et haeroo fervente in pectore Zelo Calvinum missis explodit ab ore cachinis. Arma simul minitatur atrox defendere verbis Si Patriam nequeat. Toto jubet ore per orbem Chatolicam servare fidem, decretaque Regum. Dumque per Haereticas audacia verba cohortes Spargit, et emerita venerandus in ore senecta Fervet adhuc, sacris resonantque palatia verbis. Turba scelesta suas linquunt ex tempore sedes In furijs confisa malis, ubi docta deesse Verba vident, animare manus, violentaque circum Incipiunt subitis extendere brachia pugnis, Hisque sacrum violare Virum (mea musa stupeto, Quid patitur Caelum, quantumque sit impius audax?) Corripit ille comas dextra, quantumque prehendit Tantundem evellit; quantum rapit alter, eidem In manibus remanet tantum, jam verbere mentum Quassant, et canos vastant sine lege capillos. Ungue simul Barbam lacerant, lacerataque frusta Conculcant pedibus; furit hic, furit ille, furitque Tertius; et toto cuncti sacra pectora nisu Haeretici quatiunt. Sed fortior inde remansit Praepositus; velutique feris dum quercina ventis Machina turbatur, folia autumnalia tantum Perdit, et inde Hyemem nudis cum corpore ramis Fortior expectans ventos nihil horret inanes. Est tua Dive Pater victoria nec tibi tantum Calvi Probri, quantum dedit illa decoris!

IDEA XXIV. Stephanus Scepusiensis Ungarus.

Ardentissimo inter Fridericum Romanorum Imperatorem, Mathiamque Corvinum Hungariae Regem bello dum infestis signis pars utraque in Pruchensi agro congreditur, Alemanni Superiores, Hungaros fundi ac Stephanum Scepusiensem in cautius suos in pugnam incitant capiunt; hic ubi duobus armatis Alemmanis inermis Custodiendus datur reliquis fugientes persequentibus: captata occasione e Custodis latere Ensem ex inopinato rapit; utrumque transfodit, ac elabitur. Bonfinius Decade 4. l. 6.

Caesareae vicere Aquilae, belloque rapaces Extendere Ungues. Numerosa caterva quadrato Ordine Pannonidum fusos populatur acervos. Pars gerit arma; fugam pars carpsit, et obvia findit Aera teutonicis sortem praebentia dextris. Ut celerem Stephanus vertebat rure caballum Sistere magnanimo fugientia tergora cantu Hunniadum tentans; Patrias hic vocibus iras Increpat, et veteres memorans ex ordine vires Pauca jubet multis opponi spicula telis: Quo vestra ira ruit? quo praepete calce citatis Terga dedistis equis? etiamnum vertere lora Si modo primaevas servatis pectore flammas, Teutonicam dextris etiamnum frangere molem, Si redeunt animi, est tempus; contemnite magna Corpora, et innumeras precor ah contemnite turbas. Nonne minor Cervum comprendens ore molossus Sistit, et aut medium lacerans grandi impete guttur Enecat; aut post se currenti ture Patrono Detinet, usque suum Venator sibilet arcum. Nonne etiam gemini multos pepulere sagaces Dumetis lepores? Ignoto forsitan hosti Certatis? quoties vestris hic victus ab armis Concidit? et pulchrae vobis per Bella Viennae Atria marmoreis Cessit suffulta columnis. Ah Socij per magna precor vos Tecta Tonantis. Corvinos timidi non obfuscate Triumphos. Cum vester Dux terga dabit, dicentque receptum Classica, tunc fugite; ah turpe est in Marte furentem Desernisse Ducem: cujus manus utraque bellat Sic ait et toto dum sic in cautius errans Praelio in hostiles agili mucrone catervas Se modo convolvit; modo verbere, et Ense Sodales Vertere fraena adigit; mox advolat undique turbo Teutonidum. Veluti petulans cum vertagus apros Velicat ex quavis furioso parte latratu. Tunc unum pecudes subito glomerantur in Orbem Usque illum in medio capiunt: Sic Teuto duellum Pannonis exosus numerosas conglobat iras In medio Hunniacum circundans agmine multo Heroem; nec segnis avet certare catervae; Illum dum pedibus, manibus dum deijcit istum, Hunc ferit, huic curvo transverberat illia ferro, Saepe et mortales inimici fortiter ictus Eludit gladio, per et obvia Teutonis arma Quaerit iter sparso madidum jam sangvine. Quidam Cum ruit a tergo; dumque Ensem a fronte rotaret Incaute, Stephanus nec quid contingere posset A dorso spectat; Germanis robora sylvis Edita, frigenti [[?]]tritaque sub Jove tandem Corde manuque legit, dextramque hinc, inde sinistram Disgregat; et totis collectum viribus Hunnum Amplexus medio levat aere; postea in ipsam Librat humum; reliqui fugientis fraena caballi Sistunt, et Phrigio spoliant ferventia bisso Tergora; pars pectus aurataque lora pyropis Denudat, Frameam pars et fulgentia sceptri Pondera surripiens animos vix ditat avaros, Brachia pars vincit, tantamque in Castra furentes Deportant praedam, reliquos pars Pannonas una Persequitur; Germanos medius cum Teutonas inter Armatos Stephanus sine acinace stabat inermis Pannonicas plorando fugas. Alemanna superbi Gens, et ad horrendae cui barbariora fuere Consilia, et veteres in bellica Jura dolores Supplicium mortis rabioso postulat ore. Interea renuente fames, quos aurea grati, Et sitis argenti torsit. Timidum inter et haesit Sperantem Pannon, quantumque Alemannicus illi Rancor ab Austriacis veniens dabat inde timoris Ruderibus; tantum spei alebant hinc magis aurea Munera in hostiles ventura pecunia census. Custodes alio mentes, et hiantia vertunt Ora, Hunnus sortem se celso ex sydere nactum Conspiciens, hostis qua vincla relaxet avari? Et geminos gemina deploret morte Sodales? Ad latus appensos Custodibus esse mucrones, Incauteque videt servari; cum unus et alter Verterunt alio stupidos sua funera sensus. Tum bene vicini mordacibus unguibus Ensem Comprimit; et strictum vagina detrahit; inque Ventriculum Custodis agit, Germanus acerbam Ejiciens per ventrem animam, tellure Cruentum Corpus, et incautos moribundus projicit artus. Caede recollectus socij ruit ocius alter Denudans pariter longam sui acuminis artem. Non arte, at Mavorte sciens confligere Pannon Morte recente calens rubro praecordia ferro Teutonis aggressus primaevo fallitur ictu. Tum magis infrendens veluti Jovis impiger ales Cum Lepus illius telo fallente fefellit Impetum, in excelsum tunc se super aethera tollit, Et ter, vel bis bis se gyrans, postea trudit Fortius in timidum pecus augustalia Crura. Sic quoque Pannonicus rubicundae Cuspidis Heros Fortius in medium Germani spicula cordis Ingessit, caesoque alacer custode Mathiae Regis inexhaustis se conjungendo triumphis Incolumem et Patriae, et sibi se servavit Achillem. Vincere sic novit felix audacia, sicque Audax prosperitas victores funerat hostes. Jam satis est cecinisse tuo Sacra Musa sub astro Melpomene, leviora canam, cum tempus, et ipsa Res petat, Odrysios nam postquam vicimus enses, Pax ex parte redit; binis et frangitur unus Jam pes carminibus; claudoque incedere gressu Cogitur Aonias Erato Dea grata per alpes.

Christophorus Frangepanus Illyrus.

Maximiliani Caesaris cum Venetis acerrimum bellum gerentis Fidelissimus more Patrio Assecla Christophorus Comes de Frangepanibus ob sua merita, resque plaeclare contra Venetos gestas in eam apud Imperatorem devenerat aestimationem, ut eum universo Exercitui, quem in Carnis, Istria, ac Foro Julio habebat, praeposuerit; hic cum Altinatium fines, et saltuosa Carnorum perambularet ab Epirotis Equitibus Venetorum stipendia merentibus in Insidias praecipitatus non sine vulnere captus fuit. Sed cum a Venetis, quibus infensissimum hostem se praebuerat. nullis alijs conditionibus nisi pace cum Caesare facta, ac Captivis utrinque dimittendis libertatem recuperaturus videretur; Ejus Uxor virilis Ingenij mulier Venetias accersita in carcere eum muliebri veste induit, futili lino obvolvit; deceptisque Custodibus Venetis e carcere liberat. Istvanfius l. 7.

Argumentum.

Frangepanus commemoratis suis quondam gestis, ac descripta breviter pugna, se victum, duraeque traditum captivitati non habita sui dignitate queritur, libertatem pristinam difficile se recuperaturum ingemiscens: Quare Uxorem tantarum miseriarum levamen Venetias accersit, ac ab Ejus judicio, et plusquam Virili prudentia libertatem flagitat.

Frangepanus Conjugi. Non peto sub tali Conjux dulcissima Caelo Vivere te, quali fata maritus agit. Ah meliora precor; mihi quod fortuna negavit Perfida, eo in castis utere chara vijs. Forte tibi prima haec portabit Epistola moestum Nuncium, et egregij fata sinistra viri. Si prima est, primos animi compesce dolores, Si altera, sufficiat te doluisse prius. Captivatus Ego; tu libera; Supplico, mecum Captivum [[?]]eneant vincula prisca thorum. Nescio num poteris miseros cognoscere versus? Qualiter, et foede carmina scripta leges? Non ego in aurato scripsi haec mihi crede cubili Curvo in marmoreal poplite sede sedens. Nec famuli nigrum mihi confecere liquorem; Et mihi scribenti non micuere faces. Haec nec ego mensae conscripsi nixus eburnae, Et latus ad nostrum nemo minister erat. Tramite nulla etenim procedit linea recto, Saepia nec proprio nata colore madet. Carcer erat Phrygio domus exornata tapere, Terraque cum Saxo splendida sella fuit. Foetor erat famulus, turpique putredine nati Cum ranis angves serva caterva mihi Saepia luminibus fusi lacrymantibus imbres Non nisi biloso forte dolore viret. Per rimam portae modicum immitentia sese Lumina pro facibus crede fuere meis. Conjugis unus amor Socialia foedera mecum Junxit, et est constans Squallida ad antra Comes. Aula procul, procul omne decus, procul optima quondam Tempora, militiae prospera gesta procul. Priscus honor fausto mucrone viriliter auctus Exulat; et mecum tempora prisca gemit. Quondam ego Caesareas duxi feliciter alas, Praefuit et multis millibus ista manus. Istria cum Carnis, et Julia compita quondam Sunt sunt Austriacum me Duce passa jugum. Fecimus et Venetos nonnunquam horrere Leones, Peximus, et flavas saepius ense jubas. Saepe per horrendi nigricantia nubile Caeli, Saepe per et placidum fecimus aequor iter. AEolus o quoties nostram super aequore puppem Vexavit; quoties favit et aura mihi! O quoties rigidae crudelia tempora brumae, Et Syrij passus fata caloris eram. Fluctus, aequoreas repetita pericula rixas Quot mea ter faustis Vela habuere notis Non semel et placida certavi in littore sorte, Per mare, per terram denique faustus eram. Fortia quot validis disjeci moenia dextris? Omnia Caesareis adjiciendo focis! O quot ego Venetis spoliavi insignibus urbes! Turribus Austriacas figere doctus aves. O quot sub nostro capti gemuere mucrone! Istaque quot domuit colla superba manus. Quo mea signa sui quondam advenere carinis, Aufugit subitis Passibus inde Leo. Vidit id e propria Venetus Dux urbe, Patresque Cum populo, et Ponti denique vidit aqua Sed nihil ista juvant; horum meminisse doloris Plus mihi, quam tetri carceris antra, parit. Illa manus duras patitur modo vincta catenas, Quae prius Austriacas fortiter auxit opes. Ille vir in Vili est clausus jam carcere, quondam Terra cui, et Venetum non satis aequor erat. Haec sunt humanae communia ludicra sortis, Ut videat miserum, divitem et una dies. Nil stabile est; quidquid Caelum tegit, omnia Ventis Portantur dubijs, certaque nulla mora est. Vidimus in nitidis Titanem mane quadrigis Splendida fulgenti lumina ferre Polo. Vespere vel mediae sub tempus forte diei Imber ab obscuro noxius ore ruit. Vidimus (ah utinam siccis licuisset ocellis Cernere) sub primo tempore saepe bonos. Postea non multos postquam numeravimus annos, (Haeu dolor, et lacrymae) vidimus esse malos, Ex Jris Ciros Mundus facit; evehit inquam Indignos, dignos saepe jacere sinit. Experto tu crede Viro: Neptunia namque Regna sub Austriacum dum paro ferre jugum. Vix bene sollicitam magno pro principe puppem Solvimus a fido littore fida cohors. Nil nocet; aura fovet; Caelum silet; omnia Ponti Numina sunt justae facta confecimus aequor, Terra tamen nostrum perfida rupit iter. Arridente Polo pertingimus Istriam, et alpes Carnorum celeri jam pede miles adit. Ecce per obscuras ruit Epirota latebras; Exque improviso meque meosque ferit. Non sic non Scitici media de nocte latrones Invadunt, peregre quos sua fata trahunt Qualiter ille meos, et me nemus inter adortus (Ah pudet incautum sic perijsse) fuit. Nil tamen audaces scelus hoc timuere Sodales, Asuetaeque armis nil timuere manus. Ipse ego magnanimum nudavi in bella mucronem, Et Ducis, et navi militis ora gerens. Disposui geminas in primis cornibus alas, Et media fortes fronte fuere Viri. Agmen et egregios homines furibundus obibam In bella extimulans ore manuque Viros. Epirota suum contra ferventius agmen Opposuit nostro militi, et arma Viris. Et jam flammivomo confundimus aera nimbo, Jamque strepunt vastis aera canora globis. Jam Bellona iras repetitque reciproca Mavors Fulmina. Vulneribus corpora lassa gemunt. Huic truncatus apex, dextrae huic jacuere Retectae, Iste per et medium vulnera pectus habet. Dumque ita certatur nobisque arridet amicae Sortis honor, valida pugnaque coepta manu Innumero pauci tandem circumdamur hoste, Caedimur a multo milite turba minor. Terga fugae potior pars dat, pars altera pulchram Pro turpi vita quaerit habere necem. Ipse stiti celeris fugientia lora Caballi Ultima fortunae fata subire parans. Quae solet audaces alias defendere, non me Sors juvit nostris invida facta bonis. Sisto (inquam) fugientis equi laxata timoris Carbasa; in obversos irruo fortis equos. Pallantes revocare studens exempla furoris Illyrici in medijs hostibus unus ago. Huic caput ense ferox a Saevo separo trunco; Hic ictus nostra grandine verrit humum. Ille manum amissam rubra quaerebat in alpe; Hic laesum medio cum pede guttur habet. Huic de fronte fluit cruor, alter at impete tantum In terram nostro truditur; atque perit. Unus turba fui; geminas tantum unicus alas Constitui; in medio corpore et unus eram. Signifer unus eram; Solus Capitaneus; ipse Et Dux; et miles denique solus eram. Unus eram, ferrata phalanx tamen arma rotanti Primi cum requis hostibus unus eram. Omnia quidquid amor Patriae cum Caesare jussit Fecimus, et multis fregimus arma viris. Quid tamen haec volumus nitidis extollere verbis? Cum sit captivo nil nisi flere datum. Quoque prius duris extabam fortior armis, Hoc mihi majorem dat locus ipse metum. Dumque diu pugno multo circumdor ab hoste, Unus et in medijs hostibus arma roto. Oppetere optabam potius, quam juncta catenis Per Venetas captus brachia ferre plagas. Nullus at cunctis, quos signum hostile praeibat Talis erat, nobis qui ultima fata daret. Totus at ut vivum caperet me, inimicus habebat Curam, magnanimae ne sit origo necis. Quidquid et in votis primo a certamine habebat; Id totum capto me duce saevus habet. Nec tamen illaesus Venetam sum Ductus in urbem, Queis me tergebam vela cruore rubent. Quique meo dextras ingessit primus honori Miles; adhuc totus sanguine forte madet. Sic ego fortis homo Galeatas verticis iras Deposui, et captus vulnera curo mea. Forte brevi quidam tibi tristia nuncio dicet De me, si fuerit saevior ira Ducis. Et me non captum nosces, sed ab Ense peremptum, Cum vitae et mortis jus habet ille meae. Forsitan et primam quam cernes littore cimbam Advehet indignis haec mea fata notis. At forsan laetis tibi dicet vocibus: ille Quem cupis ardenter vivere, vivit adhuc. Mors incerta mihi est, vitae est incertior hora, Hostis ad arbitrium cum mea fata fluant. Crede mihi multi saeva formidine pleni Huic misero capiti praeteriere dies. Sive bibo, seu pauper edo, mihi nuncius aurem Verberat, iratum qui ferat esse Ducem. Dum quoque sollicitae mea sisto membra quieti, Somnio de saevo juduce, deque nece. Servus et obscuras si vult aperire fenestras, Aut aliquis Custos se movet ante fores. Continuo vereor, tacitusque revolvo susurris: Quae memor es nostri dulcis amica Vale. Dumque ita conjunctis vivo, moriorque diebus Tu nobis Conjunx altera vita dees. Si possunt aliquid Captivi verba Mariti, Flectitur et misero prospera amica Viro. Adsis ah conjunx, adsis svavissima votis Inter tot lacrymas saepe petita meis! Sed tamen austere vitare pericula ponti Noveris, atque una non preme morte duos. Immitem Boream, madidum fuge fluctibus Austrum, Et tua per lentas vela vehantur aquas. Concedet nostro forsan Dux ista dolori Ut te huc admittat quae mihi gaudium eris. Et quia Captivis libertas laetior omni Esse solet dono, gratior atque fuga. Te peto, quam quondam saepe exaudire petentem Mos mihi erat, nostris esto medela malis. Saepe etenim solvit vinctos, et foemina saepe Temporibus priscis causa salutis erat. Affectum spero, dubij licet inde resurgent Effectus. Solita finio voce, Vale.

RESPONSORIA. Argumentum

Conjunx Frangepani Captivitatem Viri alias pro certo ignorasse, ex varijs tamen prognosticasse se ait, eamque deplorando, divino tandem auxilio, suaeque sollicitudini confidens brevi Virum libertati pristinae restituendum annuit illaesum interim torum servatura.

Conjunx Frangepano. Littera de Veneto mihi carcere missa doloris Participem fecit meque, domumque tui. Non tamen intuitu violavit lumina primo; Laetitiam nobis integra fila dabant. Te quia per charam cognovi vivere dextram, Certior ex scriptis anxia facta tuis. Sed postquam laetis discerpsi stamina dextris, Et legi nigras in tua fata notas. Moesta diu flevi; laniavi pollice crines, Et pressi teneras ungve furente genas. Postque morae spacium longae stans fessa, madenti Procubuit tandem corpus inane solo. Pallida, nec veteri similis lacrymantia formae Postea sangvineis tinximus ora notis. Muriceas misero disjeci corpore vestes, Quas Tyrius roseo tinxit amore liquor. Sedula tunc Nutrix famulis comitata duabus Advolat; et presso fulta resurgo solo. Ductaque ad immensum proprij penetrale Cubilis Ponimus in viduo langvida membra toro. Atque ubi sat lacrymis temeraria bella cruentis Flevimus, et dulcis brachia vincta Viri. Sola ad me redij, modicumque audacior intra Spem simul ac pavidum talia volvo metum: Pars major nostri Veneto conclusa sub antro Plorat; et Illyricas pars minor auget opes. Vir jacet, et deflet male gesti praelia belli, Uxor, et Excelso confidet alta toro. Dum Magnus duras patitur cervice catenas, Illius, et proprio vivit amica Solo. Ille gemit tenera cui quondam laeta Juventa Corporis, ac animi candida jura dedi. Et mihi blandisono risu bona fata trahuntur, [[?]]ero, captivum nec scio quid sit onus? Vir meus audaci curat quaesita furore Vulnera, ego sano corpore sana feror. Et vitae, et mortis non certus fata Maritus Mutat, et expectat judicis arma feri. Et Conjunx secura rubro spaciatur in ostro, Illius et nullus verberat ora metus. Quam modo dissimili ducuntur Tempora fato Nostra! Vir et mulier quam modo dissimiles! Nec mihi venturi false bona nuncio damni Picca novi quiddam ter volitando dedit. Nuper enim in girum Ter se volvendo Penates Funesto strepitu Perculit illa tuos. Tunc tacite timui, et de te nova pessima tandem Ipsa meis animis suspiciosa dedi. Postea vix ternos numeravi pallida Soles, Vixque ter e talamo corpus et ossa laevo. Altera Cerbereo longe deformior Orco Me magis horrorem fundere fecit avis. Totus atrox totusque nigris circumsitus alis. Corvus in Excelsae vertice Turris adest Utque, aderat, pedibus rostroque armatus adunco. Cras, Cras, intorto turgidus ore canit. Ter quoque quadratam circa circumvolat arcem, Atque tuae tectum ter gravat ille domus. Ipsa ego peltatas pro tunc imitata Sorores Armavi molles telo animoque manus. Atractumque manu rupi velociter arcum, Et falsis dolui spicula jacta notis. Non semel et laeva nulla motore reverses Ingentes strepitus edidit aure sonus. Tunc ego nutrici non falsis credula signis, Dicebam: noster Vir male bella gerit. Ille vel in saevis vitam jam finijt armis, Aut captus Veneta ducitur ille rate. Horum quidquid erit, superi servate benigni Illum, ut adhuc nostro possit amore frui. Si meminisse potes quando te in castra parares, Monstrarant sortem qualia signa tuam. Nonne? Ego dum Galeam capiti, parmamque lacertis, Aptarem, forti cingerem et ense latus. Oscula dumque tuis infixi Hymeneia labris, Pallidus in toto corpore factus eras. Et sonipes stabulo quando properantior ibat, Concussit pedibus limina aperta suis. Sponteque vagina tandem tuus excidit Ensis, Dum mihi curvato pectore labra dares. Haec et plura tui fuerant signacula fati, Quando in procinctu castra fuere tua. Dicebam tacitis Uxor tibi amata susurris: Vir si Consortem diligis, esto domi. Ausa fui plenis quia nil tibi dicere verbis, Suspirans silui, verbaque nulla tuli. Attamen illa animis nostris suit una Voluntas, Ut non bella tuis prosequerere modis. Tu laetus validis onerasti fraena caballi Ponderibus proprijs interiture dolis. Nec nos destitimus violare madentia fletu Lumina, et abscessu rupimus ora tuo. Saepe reversus equo, fido solatus amore Dixisti: Dominam non ita flere decet. Sic flebunt Venerae Matres, queis auspice Caelo, Et sorte audacem cras onerabo ratim. Sic captiva phalanx positis in colla catenis, Quae tibi post paucum temporis aera dabunt. Sic mare, sic tellus Veneti sic ira Leonis Demissis flebit fulmina nostra jubis. Haec, et plura meum sistentia verba dolorem Postremumque vale dicere promptus eras. Nulla tamen nostro possunt medicamina cordi, Quae mihi placarent pectoris ima, dari. Insomnes viduo noctes circumsita lecto Duco, per et totam pergo dolore diem. Non Pyramum Tisbe proprij bene prodiga fati Flevit, ut in laeso tu mihi corde jaces. Et merito veteris tribues mihi nomina Tisbes Moerori accedet si quoque mucro meo. Hunc quoque saepe meis intento infigere fibris, Et nece moerores alleviare meos. Et Nyabes Saxum forsan fiemus, et alta Arbore dependens mortua Phyllis ero. Non mihi saepe tibi multum lacrymata peperci, Ne tu Vir fato corriperere meo. Ne gemina morerere manu; nec carceris inde Ira tuos animos, hinc mea fata premant. Tela meo abripui toties violenta dolori, Queis volui vitas aebreviare duas. Nunc tamen a tanto plorantes arceo dextras Crimine, et in summo est spes mea posta Deo. Qui potuit Solymae populos educere terris AEgypti, et saevos vincere saepe Duces Aliger illius ferrata ligamina Petri Solvendo rupit carceris ore fores. Ille meum solvet divina sorte Maritum; Ille meis lacrymis alleviamen erit. Hunc ego quotidie ad fumantes flebilis aras Et thure, et lacrymis placo misella meis. Nec mihi difficiles possum promittere Divos, Quippe datum quibus est solvere vincla reum. Spes mea magna quidem est, sed spe mihi major origo Sperandi, cum sit sydera, et ipse Deus. Quo magis et nostra est oratio justior, illa Hoc magis a supera sede petita feret. Nam vidui possunt Caelum perfringere luctus, Mutuus et talami dissociatus amor. Dij faciant caeptis ne foemina ludar ab altis, Et ne sim misero prorsus nianis hero. Foemineis etiam sunt quaedam viribus acta, Seu vetera inspicias, seu nova gesta solo. Assyrij mulier stravit mucrone Tyranni In venere, et Baccho membra sopita Ducis. Foemina non cautos vicit certamine Persas, Et fecit Sciticos Marte vigere dolos. Orbis et in cunctis celebravit Amazonas armis Victrices semper Rure tulisse pedes. Nonne Ariadna suum servavit Thesea, quando Semi bovem Marti tradidit ille Virum. Et Labyrinteis eduxit stamine gyris, Sic ignoranti suppeditande viam. Non ego Patrata vellem de caede referri Judith, et in Venetum tela vibrare Ducem Sufficeret nobis Ariadnae nomen habere In patriam fauste te revehendo tuam. Fomylis in justo nunquam cessabo furore Te petere Illyrica per nova bella manu. Fiet et a nobis, quod postera turba Virorum Conjugibus poterit saepe referre suis. Ingenium stimulat grandis vexatio molle, Et mala condendis sunt medicina dolis. Saepe ego conclusae nimium miserata cohortis Optabam captis esse benigna meis. Surrexi talamo media de nocte relicto Linquendo tepidum te recubante torum. Sum furata tuas a duro carcere claves, Disrupi validas vindice clave fores. Nunc hunc, nunc illum miseris succurrere docta Dimisi, et dixi: sit tibi cura tui. O modo si propriis possem succurrere fatis, Alterius, quae olim grande levamen eram. Hostes quae quondam proprio de carcere vinctos Ire suis feci munera dando vijs. O utinam misero possem prodesse Marito, Et capti possem solver vincla viri. Non despero; dolos etiamnum texere novi, Nequitiae veteris me meminisse scias. Tantum sollicitae ne desint sydera menti; Et fors speranti sit modo amica mihi. Interea talamos quod servatura fideles Sim, juro infernos per Phegetonta lacus. Juro per talamum Jovis, et Junonis amoenae Perque tuas juro dive Hyemenaee faces. Per Venerem castam, castique Cupidinis arcus Perque tuum juro gratia terna chorum. Nemo quod e nostro lecto vivente marito Efferet Impuros auspice fraude pedes. Laeda in adulterijs ego non, sit prompta creandis Constans Penelopes aemula dicar ego. Quantumque illa suo fidei servavit Ulyssi, Tantum ego Christophoro tendo tenere meo. Necdum credo mihi Venetus tibi carcer ademit Divorum sacra quod tibi lege datum est. Interea laetis nunc utere chare diebus, Plenus et egregiae vivere perge spei. Nil penses, praeter tua quod ventura sit Uxor, Et finem cunctis impositura malis. Scribere plura vetor, post paucum tempus ad aures Plura loquar. solita finio voce vale.

Bancbanus Pannon.

Andreas (qui et Hyerosolimitanus dicitur) hujus nominis secundus Rex Hungariae, bello sacro implicitus, proprio Regno provisurus, eidem Bancbanum, vel (ut Ratkayus habet) Benko-Banum, spectatae fidelitatis, ac sapientiae virum praeficit: hic traditam sibi Regni summam forti animo ubi suscipit; Ecce Gertrudis Reginae Frater advolat, ut Sororem viri discessum graviter tolerantem consolaretur. Cum Regina Benko-Bani Uxor pudicitiae et pulchritudinis admirandae versabatur. Repente Fratrem Reginae, matronae amor incessit, Regina intellecto Fratris ardore, temeraria quadam commiseratione ducta tentato saepe sed frustra pudicissimo Matronae spiritu eam in Secretum conclave una cum Fratre solam occlusit, quae ubi violentam pudicitiae jacturam fecisset, Marito miseranda suum aperuit facimus in ultionem solicitans, quam vir postea coronata morte Paricida sceleratus ultus esse perhibetur. Idcirco ego illum non quia laudabile aliquid gessisset, sed quia Poesi materiam praebuisset, huc intraduxi. Bonfin. Decade 2. l. 7.

Argumentum.

Conjunx Bancbano Foemineo ululatu, et lacrymis miseriam suam patefacit, seque invitam tanto sceleri obstrinxisse perscribit, quare plus Reginam, quam ejus Fratrem incusans virum ad ultionem incitat, ac tandem sibi mortem, ut honestiorem Virum rederet, obsecrat.

Conjunx Bancbano. Hanc Bancbane tibi vitioso Carmine chartam Mittit adulterij crimine foeda manus. Foeda manus, tali nec scribere digna Marito, Est cui Pannonici credita summa soli. Aspicis, ut lacrymis liquefacta litura profusis Quaevis Indignum, quid notet, unde venit. Ah utinam trifidis Caeli prius icta favillis, Quae tanti est sceleris nuncia charta foret! O utinam foedata manus prius ense perisset! Scriberet Idaliae quam tibi facta Deae. Agnoscisne tuae lacrymantia Conjugis ora Chare Vir? ex scripto num tibi nota manus? Nota quidem manus est, et erit tibi littera nota; Ast erit ignotum, quod gerit illa scelus. Est magnum, quod et Astra vetant, verique pudoris Regula, natura, et denique castus Hyemen. Nescio quid faciam? pudet irrevocabile factum Scribere; fecisse est, quantus id ergo pudor. Si taceo, mihimet tacite vocor impia pellex; Prodere si aggredior, tunc pudor ora negat. Rumpe igitur fatale scelus, jam rumpe pudorem, Oraque tartareo rumpe cremanda rogo. Rupisti talamum; rupisti foedera amati Conjugis, indignum jam quoque rumpe nefas. Tene meum solum reputas Bancbane Maritum? Solus cras quondam; sed modo et alter adest. Regia quid pensas? qualem me reddidit aula, Est cui ab antiquo nobile stemma Lari. Abs dubio nihil esse mali sperabis; at, o si Vera forent, prima quae fore mente putas! Saepius augustam (dices) intravimus Aulam Divisim, atque etiam saepius ambo simul. Nulla tamen nostris sunt orta pericula rebus; Hausimus at summo munera summa trono. Quid majus sperare licet? dare Regia majus Quid posset? sua quam Regna regenda dare. Nos regimus; Regesque sumus; nec par erit ullus Nobis; nec quoddam est jam mea dona super. Nos horrent populi, sua quam cum Conjuge Regna Quid nobis majus, Rex dare quaeso potest? Falleris infelix, nimium tibi credis et ipsi In simili; nihil est hic reputare boni. Sordida sum pellex; quid enim tibi pluribus istud Exagerem? paucis quando referre queo. Nuper enim Regina scelus molita nefandum Jusserat augustum me cito adire larem. Ad Dominae mandata cito, velut Impia jussit, Adsum, nil sceleris stulta subesse putans. Adsum! sed primas utinam dum scandere scalas, Caepi, evenisset rumpere turpe caput! O utinam in medijs crudelia fata dedissent, Haec mihi, quae gesto rumpere colla vijs. Mortua nunc superis potius donare pudicum Optassem talamum, quam mala gesta stigi. O quanto melius quondam vixisse profari est Castam, quam incastam vivere adusque modo! Mors mihi perpetuae florentia nomina famae Nunc caneret; scelerum turpia vita strepit. Tuque velut castam decet intumulare maritam, Fletibus ad tristem me sequerere rogum. Forte sepulturae modo Vir mihi chare negares, Accideret si me fata subire, locum. Et mereor fateor nullam nisi Tartara sedem, Corporis ac animae vita quiescat ubi. Adsum (inquam) Dominae jussis promptissima (qualis Illa foret, quae non serva timeret Heram) Frater, at heu Frater Dominae lacrymabile nomen! Immensas lustrat forte Sororis opes. Excedit nitido splendens Regina cubili; Nescio quid texens? cur eat illa foras. Nescia ego fraudis (quis namque putasset eandem Talia moliri? quae Deus ipse vetat) Sola ego cum Dominae fraterno sanguine juncto Hospite, in occlusa sum violanda domo. Ut clausas videt ille fores, subitaneus ardor Postposito caepit crimine habere Virum. Ecce velut quiddam de me voliturus honesti Accedens blandis protulit ista sonis: Res est fausta, cui potuit succedere, quidquid Optat, et egregia qui bene Sorte volat. Ast infaustus ego, sub sydere natus iniquae Sortis, ut indignis me vehit illa rotis! Divitias habeo; Dux sum; sed plurima desunt, Si tuus a nobis est alienus amor. Si redamor, nunquam Reginae crede Sorori, Et toti Hungariae gratior hospes eram. Non unum natura thorum servare fideli Lege jubet, contra quam nihil ullus agit. Turtur amat plures; plures formosa palumbes; Et nec post unum candida balat ovis. Nec Bancbanus amat te solam, credito, nota est Vita tui nobis nequitiosa viri. Ardeo te solam; nec enim mihi charior ulla est Inter lucentis Solis utramque Domum. Ut loquitur, castis turpissima basia labris Frigere conatus plura scelesta vomit. His ego successis animis, ut pulvis ab igne, Et simul irata, et tristis abire paro. Ille tamen remoratur iter, dextramque prehendens Egregiam valido sistit amore viam. Haec ego respondi: licitis cui sors bona rebus Servit, is est felix; sed bona ficta nocent. Saepe Poli Mundo tantum minus esse faventes Apparent, illi cum feriendo favent. Vera nec est opibus fortuna putanda, nec ille est, Felix, qui multum Marte vel arte potest. Non ego te cupio, tantum mihi sufficit unus, Qui regit Hungariae jam sine Rege solum. Non est hospitio dignus, qui turpia quaerit, Quique pudicitiae foeda pericla struit. Cur homines ratione forent (dic quaeso) repleti, Si faceret, quidquid bestia quaeque facit. Omne malum natura vetat; sed crede malorum Maximum adulterium est; nunquid id ergo vetat. Quid mihi vis Bancbanum denigrare pudicum? Mentiris Dominum talia amare meum. Ardes, ah aliter foedas extingve favillas, Terreat a tanto te Deus ipse malo. Plura loquor: Grandis namque est victoria, crede, Garrula si mulier vincitur ore viri. Dumque vagis illi verbis concerto; faventi Sydere sum victrix semper in ore meo. Ast ubi res dextris, validisque in bella lacertis Caepit agi; victas do spoliata manus. Succubui, turpi quando me robore tandem Vicit, et emeritas cepit adulter opes. Solamen mihi grande foret; truncata mucrone Si prius illius, quam violata, forem. Restitimus, quantum lacrymae nostra arma profusae, Ungves, et dentes huic potuere malo. Ille fuit duros doctus librare lacertos; Nectere ego semper stamina docta fui. Ille feris juvenes vires exercuit armis; Prima mihi tribuit nil nisi flere dies. Ille graves gestare arcus, centenaque scivit Tela, ego pro ferro fila rotare scio. Ille assvevit equos regere, et laxare feroces; Me non cognovit saepe sciurus heram. Ille canes Lepori celeres, aproque molossos Misit, quid multis? Foemina ego, is vir erat. Vicit, et ut victam talami pia numina casti Me sensere; malis indoluere meis. Castus amor pharetram lacrymis, et planctibus ora Fregit, et in rubras saevijt ungve genas. Divus Hymen taedas invertit, et igne sopito Luminibus fuso dilluit amne faces. Et Lucina suos fertur laniasse capillos, Oraque robusta dilacerasse manu. Vestalesque Deae ferientes pectora pugnis Fleverunt nostrum jam perijsse rogum. Cujus et aeterno floret concordia nexu, Avertit vultus gratia terna suos. Caecus at e contra puer ex truxisse triumphos Dicitur, et cunctis prosiluisse locis. Foeda Venus turpes ornavit murice malas Vecta triumphali per sua Regna rota. Bacchatasque ferunt longo post tempore Bacchas, Signaque laetitiae styx dedit ampla suae. Nempe: Polus tristatur, ubi mala grandia fiunt, Tartarus et facto crimine laetus ovat. Hoc pateris Bancbane nefas? siccisque tueri Luminibus foedae Conjugis acta potes? Vagina necdum Mavortius evolat ensis, Turpia, qui pravae crimina plectat herae. Securusne solo sceleratus Adulter in isto Vivet? et in proprios ibit inultus agros? Ah talamos vir chare tuos ulciscere! supplex Per styga, Cocytum, perque Acheronta rogo. Dic quoties fueris gravibus lassatus in armis, Si Geta Pannonicis arma rotavit agris. Id fac, quod faceres, Sciticis si vincta catenis Ultorem tanti te peterem ipsa mali. Si rapit hostis opes ferro praecingere lumbos Nosti, et ferventi tunc aput aere riget Quid tempto facies quem dempsit adulter honore? Authorem nunquid criminis arma petent? Nil timeas: Dominam, quo non est justior alter Talia Rex juste fata subiisse feret. Et quivis dicet, justis quod adulter ab armis Pertulerit sceleris praemia digna sui. Si gladio nostrae disrumpes stamina vitae, Nulla sibi quidquam tollere jura queunt. Vibra igitur chalibem, foedo caput excute trunco Conjugis, aut gladio pectoris ima seca. Justitiae cultor celebri celebrabere facto, Pristinus et nostra morte redibit honor. Ure, seca, torque, lacera, quaecunque placebit, Invenias sceleri fata cruenta meo. Ne tibi quae fueram quondam rosa dicta, Leprosa, Et ne pro viola post violata ferar. Atque ubi jam trudes animam sub tartara nostram, Hasce sepulchrali in marmore pone notas: Hic occisa jacet proprij mucrone Mariti Uxor adulterij sordida labe sui. Qui legis hoc crimen, subito indignare Viator, Dic quoque: ubi meruit foeda, quiescat ibi. Hoc erat ingenue tibi quod dilecte fateri Vir volui. si sum dicere digna, Vale.

RESPONSORIA. Argumentum.

Bancbanus simulato dolore consolatur conjugem; pristinum etiam imposterum amorem duraturum, eamque non adulteram, quia ad hoc adactam vocandam asserens ultionem de tanti sceleris Authoribus brevi a se sumendam adpromittit.

Bancbanus Conjugi. Qualemcunque cupis, precor hanc tibi chara Salutem Uxor, et in fatis duret ut illa bonis. Legimus heu tristi foedatam pollice chartam, Et lacrymis scriptas cepimus aure notas. Legimus, et quantum Socij petiere dolores, Propria lamentis junximus ora tuis. Non, quia Conjugij talamos violavit adulter, Aut quia Reginae crimina foeda jaces. Haec mala non possunt lacrymis confundere fortis Ora Viri; fletus altera causa mei est. Uno nempe loco quia nos remoramur amantes; Vivimus atque uno pectora corde duo. Unus quiquid amat, cupit, et vult, quidquid et optat, Alter id indubie vult, cupit, optat, amat. Mens eadem nobis, nobis Eademque voluntas, Vivere Res eadem, res eademque mori. Corpore sit Sciticis licet unus montibus; alter Colligat Hyblaeis florida dona focis. Mente simul, simul, et sortis nigra vela sinistrae Unus dum luget, luget et alter amans. Tut amen inceptos Conjunx dilecta dolores Tempera, ego lacrymas sic satiabo meas. Foeda sed indigni sceleris mens conscia forsan Non sinit interna pectora pace frui. Non est hoc crimen, quod quis patravit ad actus, Et sine consensus crimine quod quis agit. Libera mens homini est, quae si non peccat, amoris Illiciti nunquam, crimine notus erit. Nec Deus aethereis detrudit sedibus Umbras, Corpora quod multis sint onerata malis. Libera mens pravos quia sed consensit ad actus, Uritur aeternis corpus, et Umbra Rogis. Corpora, et externi si peccant vultibus actus, In mundo exiguus non sceleratus erit: Rex erit aspectu semper mihi crede superbus; AEconomus dives, quivis avarus erit. Iratus Bellator erit; nonne invidus omnis Dicetur? Sortis quem mala fata vehunt. Infirmus piger est; potator habebitur ille, Qui sitis; et pulcher luxuriosus erit. Argenti quem vincla ligant, aparet in orbe Largus, et ingenti hunc aere carere putant. Rusticus e contra: sub vili saepe lacerna Ocultat tumidas ambitionis opes. Bella gerens verbis jactator, saepe nec Ensem Nec Clypeum in manibus novit habere suis. Mellea propinat pulchris, qui pocula verbis, Invidus est animo mille venena coquens. Corpus et in cunctis templum licet incolet horis, Crimine desidiae mens animusque tabet. Publica vitrellum quem vix consumer mensa Cernit, privatim pocula magna bibit. Turpis et obtutu veneres odisse videtur, Esto sit hoc turpi mens onerata malo. Pardus ovem simulat mansvetam, turtura vultur, Pelle et in agnina foetidus hircus olet. Tigridis exuvias ignarus gestat asellus, Setosa lepus est in cute saevus aper. Sic est: externos nunquam quis judicet actus, Quae bona vel mala sunt, mens ea semper agit. Tu quoque adulterio talamos si pura priores Mens servat, non es commaculata tuo. Atque hoc crede mihi scelus est virtutis imago, In vita quod quid mente animoque patrat. Martia qui nunquam tentavit praelia, quique Perpetuo propria tempore in aede manet. Vulnera non horret, nec ad arma vocantia quidquam AEra stupet; vitae nulla pericla facit. Vincimus ut vivi, morientes vincimus aeque; Nulla queunt animos vincere fata feros. Vos ego Romuleae testor modo marmora terrae, In quibus heroum vita per acta viret. Vosque triumphales felicia signa quadrigas, Quae Patrios vivos ducitis ante Deos. Praemia bellator, qui vincit magna meretur, Seu vivendo ferit, seu moriendo cadit. Multum est in medijs jactari fluctibus, et jam Immensas Ponto non maduisse manus. Ingentes nec parva foret res ire per ignes, Et tamen illaesos inde tulisse pedes. Tu quoque non parva mundum virtute replesti, Corpore si laeso mens tua prisca manet. Victa jaces, non victa tamen, victoria foelix Te penes est, victus turpis adulter erat. Ille animo turpes concepit perfidus ignes, Atque suo expleta est corpore coepta Venus. Tu licet imbellis palmam concedere adacta es, Corporis, est animi gloria pura tui, Utraque pars illum stygias damnabit ad undas, Illius ut nostro vita mucrone ruit. Tu meliore tui stellatos parte penates Tangis, et aethereis es venerata Dijs. Inter oves primam merita est dilecta coronam, Utque tuae in reliquis sint in amore rosae. Namque animae corpus, non corporis illa sequetur Omnia cum fuerint corpora viva, locum. Non Dominus servat, servus sed in omnibus illi, Quo pergit passu concomitante subest. Nec post fata Umbram corpus fortasse sequentur: Pars post majorem cogitur ire minor. Vana quid at scribis casti mihi somnia amoris Luctus, et turpis gaudia magna Deae. Non puto flebilibus Juvenem plorasse querellis Hoc scelus, aut ternum fors doluisse chorum. Sique venus forsan ridentia gaudia primo Intuitu misit, risit et Orcus atrox. Post ubi te castam senserunt vivere; purae Mentis et effigiem forte sciere tuae. Gaudia sunt luctus, lacrymae fucata supellex Et niger est ardens purpura facta color. Ad solitos gemitus rediere ignita Tonantis Atria Tartarei, Cerbereusque Charon. Caecus et arma puer confregit, inania postquam Rescivit falsis spicula jacta notis. Arrisit Lucina tuae castissima menti, Applausitque tuis luctibus almus amor. Sensit Hymen solitis cor prosiluisse theatris, Ut fuit illi animi gratia nota tui. Tuque quot amissi suspiria corporis ore Misisti, accendit tot Deus ille faces. Forsan at et nostros defles cessasse favores, Et veterem graviter fers abijsse fidem. Falsa putas: superi quod conjunxere, scelestus Crede mihi nunquam dividet ullus homo. Suspicione vaca, nam non constructa Hymenaei, In glacie fragili foedera sacra jacent. Non est Conjugium sicci flos credito foeni, Flante quod abripitur quovis in Astra noto. Nubere nec tantum fluxo est in amore jocari, Mutari decies quem videt una dies. Et nec amicitiae sunt haec figmenta futurae, Quando Maritali est cum fide junctus hymen. Hunc, hunc nulla queunt Saevae nisi spicula mortis, Abripere ex animis, pectoribusque pijs. Sors ligat una duos, seu sit prosperrima, sive Pessima, nec quidquam est, quod sibi obesse videt. Tu mihi tu chara es, peream si pristinus ardor Non viget in nostro pectore semper adhuc. Testor agros superum, stollaeque ligantia sacrae Vincula, quod veteri tota in amore manes. Quoque tua ex tanto mens est certamine victrix Purior, hoc animo charior ipsa meo es. Nec scelus esse potest, quod te mihi chara sodalis Redderet inviso posse manere toro. Si mihi Lernaei funesta venena piacli In pulchro offerres oblita melle vitro. Dona vel insanae misisses Phasidos, igne A quibus AEsonidis nupta cremata fuit. Deianira tuum mea si mihi mitteret Uxor Munus, magnanimae quod fuit ansa necis. Non ego vindictam, justasque ferociter iras Exererem, quamvis grande sit istud opus. Occultata favo Lernaei toxica monstri Non sibi ego soli sumere crede darem. Munera Medaeae tantum non tangere vellem Dextris, nec vindex criminis ipse forem. Non ego Nessaeo medicata sangvine veste Mandarem corpus te maculare tuum. Tantum praeteritos deflerem uxoris amores, Restitui veteri niterer atque bono. Nil timeas, nil: non scelus hoc transibit inultum, Sentiet iratam Regia tota manum. Arma mihi et virtus multo certamine parta Adjecta Hungariae regna regenda dedit. Et nisi nostra sacro bene Regi nota fuisset Virtus, non nobis talia Jura forent. Justitiam celebrare, domi Rex jussit, ut ipse Inclyta securus stringeret arma foris. Munere dignus eram tanto, nec dignior ullus Inter Regnicolas hoc fuit Officio. Quid facerem reliquis, mihi quod si injurius essem A me justitiam si quis, habere volet. Si quis confractis nocturno tempore portis Vicinam spoliet tecta opulenta domum. Vel si quis furtim Domino ignorante superbas Invitoque simul clam cito portet opes. Transfuga si vires armorum proderet, aut si Regia Majestas laesa per arma foret. Turca manet tacitos, rota apertos saeva latrones, Perfidus et sinit transfuga fata sude. Et Majestatis laesae reus, Ense nefandum Verticem, et infidas perdit jure manus. Et solitas sceleri poenas vitabit adulter? Majus Adulterio hoc crimen in orbe foret. Nec me Reginae latet immoderata libido, Pro meritis tantum quae licet ense nefas. Qui scalas furi praestat, quibus ille Penates Scanderet, ut Dominis auferat aera Domus. Fur est, et solitos patria de lege dolores Sustinet, ac tandem fune necatus abit. Qui talamos violare juvat, nonne ergo et Adulter Est, et cum vita huic perditur omnis honor. Non ter purpureum Phoebus circumvehet axem, Cum mea erit turpi sangvine rubra manus. Comes ulciscar chara, atque ulciscar honorem, Ulciscar talamos taedigerumque Deum. Esto Justitiae pro Numine postea centum Regis ab Imperio funera saeva feram. His te perlectis cupio deponere luctus; Tristitijs pulsis atque valere bene. Phoebus et attonitae dudum irrisere Camoenae A me non doctis praelia scripta modis. Risit Hymen Elegos, et amor mea carmina risit; Fabulaque Aonio cognita monte sumus. Riderent utinam nos prosperiora canentes Fata semel raptos non habitura Viros. Phoebus erit moestus, scissis mea Musa capillis Ibit, Hymen taedas franget, amorque faces. Illyrij Hungariae geminorum morte Virorum Naturae ad nostrum spes titubabit opus.

Stephanus Pattattics Illyrus.

Recenti memoria ad Essekinum ante Praesidij portam non una propriam vindicans mortem gloriose Occubuit.

Taxus, et indigni jam langvidiora Cupressi Tempora, in Illyricos invitant carmina campos Maturas visura neces; Spectacula nec me Vana, vel imbellis fallunt ludibria Morphei. Sentio fatales circum strepuisse susurros Mortalis litui, pompamque ex ordine cerno Funeream. Locus est ubi nulla volucris amoenum Irrequieta sonum laeto unquam prodidit ore; Nullus ager fruges generavit, pocula vitis Nulla putrescenti complevit viscere; nullus Sibilus aeolidum petulantia morsicat astra. Cuncta sed horrendo Squallem penetralia planctu, Mortiferas circum praesentantesque figures Nil nisi flebilibus vanas ululatibus auras Sollicitant. Medio flagrat Rogus excitus agro, Qualis in Argiva quondam tellure flagrabat, Hector cum caecas se conjecisset ad umbras; Artemisa suo vel qualem struxit in arce Mausolo, cineres dum in dulcia fercla pararet. Atque Maritales in se deponeret artus. Armiger impavidi dextra de parte Gradivi Squallida difracti aspiciebat acumina ferri. Ad laevam jacuit vacua urna cavaeque revinctum Flabellum palae, medio thorus altus in ipso Sangvineis tepidus guttis; mappalia pullum Atratumque dabant siparia lata dolorem. Miles inermis adest talamo resupinus in alto Vulnera, et audaces spirans de pectore ronchos, Pectora vulnus habens quinum, per et illia saeva Transfixus quercu spargens terebrata cruorem. Miles adest Patria decus, et spes prima Juventae Clarus avis, atavis, se at multo clarior ipso. Ad caput illius solio pullatus adhaeret Mars Pater, et nigro caput obvelatus amictu Ante pedes fractum lacrymosis aspicit Ensem Luminibus; quercumque videns in frusta bis octo Disjectam moestus pariter sine plausibus adstat Fronde ligatus equus ferrumque rubigine tristi Consumptum mandens pedibus, nasoque gementem Verret humum. Mavors rudes sine lege capillos Interea lacerat, scissamque in pectore vestem Saepe loqui tentans iterum discerpit, et alto Pectore plangentis mittens suspiria cordis Jam caput illidit Muro, jam frontis atrocem Planitiem temerat, malas modo carpit, et omne Exequitur moeroris opus; cum dicere quiddam Conatus lacrymis, iterumque lacrymantia retentus Suspendit linguam, tandem lacrymantia tergens Lumina, magnanimum solvens Deus ipse dolorem Incipit hos moestis Elegos depromere labris: Fundite magnanimos mea lumina fundite rivos, AEthereas inter lumina prima faces. In viridi multum sudastis saepe furore, Atque venenatas saepe dedistis aquas. Purpureas etiam commixto sanguine lymphas Bellicrepis olim fuderat ira notis. Indultum satis est irae, satis estque furori, Prae rabie Multum fletibus estque datum. Ergo sit ah misero quod flagrat habere dolori; Nec minus ille animis quam nocet ira feris. Flere licet molles deceat tantummodo Matres, Lacryma foeminei sitque doloris opus. No stamen ad tantam fiemus foemina mortem, Luminibus Mater, corde erimusque Pater. Ridebunt superi, primusque explodet in Astris Jupiter imbellem me, lacrymasque meas. Ad Pelagi fletus nostri properantior Undas, Et stygias etiam fama volabit aquas. Famosum faciet mihi doctus Apollo libellum, Illius et titulus lacryma Martis erit. Si Pieri soboles Musis certare videres, Concinat egregium, quae mage turba melos. Non jam centimanum canerent fera bella Gygantum, Atque lacessitos per juga magna Polos. Non Cererem, aut domitos de Bacchi tigribus Indos, Non Pyramum, aut summi furta pudenda Dei. Lydia Palladijs sua si conferret Arachnes Stamina in ingenium pernitiosa suum. Non jam dispositis per bissina lintea filis Necteret auratos docta Minerva Deos. Rapta Europa Jovi, aut atro Proserpina Divo. Moeoniae non jam virginis esset opus. Castalides moestae canerent me, Pyeridesque Atrocem canerent illacrymasse Deum. Hos tristes oculos, foedataque fletibus ora, Pingeret in Tyrijs pollice Pallas aquis. Hic color audaces, quo nunc vestivimus armos Staret Arachneae pictus ab ungve volae. Hoc lugubre caput, sparsi per colla capilli Detraherent pinnas, cruraque longa darent. Exuimus jam saepe Deum, privataque saepe Viscera, et affectus sunt Dominata mihi. Jam semel e torvo mollis, de Marte Cupido Factus in Idaliae lusimus ore Deae. Lusimus, et tacitos captare volentibus ignes Phoebeae obfuerant lumina clara facis. Notior in toto nec pro tunc fabula Caelo Ista; quod venerem Mars adamavit erat. Est commune Dijs, hoc quod capiantur amore: Ex superis ego non primus amator eram: Nonne prior Daphnen Phoebus dilexit, et almae Jupiter Europae raptor iniquus erat. Spretus Apollo fuit, taurum se finxerat alter, Is nullo, pauco hic tempore amare potens. Non nos barbaricos in Ciprida strinximus Enses, Annuat ut nostris illa coacta rogis. Non etiam Tigridem, simulavimus atque Leonem In Geticas sylvas ut raperemus eam. Sed tantum puro commisimus omnia amori; Captus eram flammis illius, illa meis. Nec postremus ero, pennata cuspide blandus Indigetes inter cui nocuisset amor. Alcides post me muliebri percitus aestu Milite de forti foemina factus erat. Fortibus Oechaliam quondam subjecerat armis; Praeda sed Oechaliae virginis ipse fuit. Deposuit clavam, Nemeique insigne triumphi Invisum pro tunc tergore traxit onus. Assumendo colum lanam tractavit Jales Ante pedes, Dominae captus amore suae. Interea teneros oneravit amica lacertos Getulae fulvo pelle colore ferae. Armavit molles clava dominante vago Orbi (O Dij quam pulchra est ista figura!) manus. Jupiter abripuit Ganymedem in sydera post me, Et sibi Caelestes fundere jussit aquas. Post me praeda vago cessit Polyphaemus amoris, Ambiit amplexus cum Galatea tuos. Arsit et Aonius post me Deus, arsit et ipse Nuncius Astrorum, Tartareusque Pater. Non igitur me arsisse pudet, communis iniquam Virtutis speciem si malus error habet. Sed flevisse pudor, lacrymasque dedisse doloris Ingens est, etiam quid muliebre sapit. Ah sapiat quidcunque sapit, mihi flere decorum est! Et saevo madidas ungve ferire genas. Sique mihi tantus lacrymarum profluet imber, Istius quantus militis ardor erat. Avertant superi; lacrymis moreremur in ipsis Crescenti ex oculis praeda futura mari. Cumque vagas inter volitaret spiritus auras, Exciperent corpus littora nulla meum. Nam quodcunque solum satyri, quodcunque Napaeae, Et genus humanum quodquod in orbe colit. Quas terra fruges vigilans depromit Arator, Et quamcunque ferit fossor acerbus humum. Quas dat terra herbas, nemora, et quas aspera frondes Quas generant montes pondera summa petras. Mersa forent lacrymis terrena hoc omnia nostris, Atque maris tanti sidera ripa forent. AEquor cum fluvijs alias perquirere ripas Deberent nostro prosiliente mari. Tunc Bellona Thetis, Mars tunc Neptunus, et altum Regia, tunc scopuli castra furorque forent. Mucro tridens esset; caput et flavsceret herbis Pro galea; et forti milite Ventus atrox. Plus dico: et veteres renovarem foedere rupto Caelicolum atque hominum, Deucalionis aquas. Non essem, qui sum, novus at fortassis et Acis Infausto fierem nomine totus aqua. Difluerem totus veluti Chalydonius amnis In lucta, Herculea difluus arte fuit. Sic me sacra juvet Mater, quae fratre marito Gaudet, et aethereas, quae praeit una Deas. Patria sic tellus, quibus et nutritus in oris Sum, sic natali Tracia clara meo. Sic mihi dispositae pugnent feliciter alae, Sic quassata mihi moenia glande ruant. Sic ducam turbas sic ferrea spicula vibrem, Si mihi in adversum pergat arundo caput. Invideo vobis mortalia pectora sortem, Queis semel est vita cedere posse datum. Vos melior fortuna vehit, quibus unica vitam Mors rapit, innumeris eximit atque malis. Nos semper vitam pejorem morte tenemus, Quae quando nocuit, plus nocet illa, nihil. Est mors aeterni genus immortale doloris, AEterni moeror funeris estque genus. Ah piget esse Deum, piget et non tela doloris Saepius optata posse fovere nece. Fortunatus erat Pyramus, quoque prospera Tysbe, Queis simul in fatis morsque, dolorque fuit. O felix Niobe! quae funera saeva suorum Cum doluit, subito est foemina facta lapis. Postea mil flevit (quid namque immobile saxum Fleret? et in madidis desijt esse genis. Nos bene nec morimur, nec vivimus. aethera Divis Quo prosunt alijs, hoc nocuere mihi. Cur superis lugere datum est? libitina doloris Perpetui si non ter minus esse potest. Ergo Jaces mea vita jaces spes una tuorum, Totius Illyrici et Gloria prima soli Ah decus illud ubi? quod prima saeve Juventa Prodigus in Patriam perdis amice tuam? Dextra ubi? barbarico, quae vix ter bisve cruore Sparsa immaturam fecit in Astra viam. Vultus ubi? et roseis residens Cypris alma labellis? Ingens aethaereae fertilitatis opus? Frons ubi marmoreas splendore imitata columnas? Et roseae veneris munera bina genae. Lumina, (sed falsis ea nomino lumina verbis, Nam sunt Tyndaridum pignora Martis) ubi? Debueras in fauste mori. Sed quando? Senecta, Tingeret emeritum cum nive cana caput. Tunc ego nec lacrymis oculos, nec Tempora dextris Impeterem, et viduus crede dolore forem. Nam cum fata suo procedunt ordine, tantum Dicimus in fatis hoc fuit ante suis. At cito primaevam cum mors inopina Juventam Abstulit, et Juvenem portat ab orbe Virum. Hic dolor est justus, lacrymas hic fundere justum est, Hic decet et tepidas tendere in astra manus. Ast etiam superis aliquid juvenile sacrandum est, Primitias terrae flagrat habere Polus. Non bene distortis obliquo tramite gyris Fumus ab antiqua victima in astra ruit. Nec bene cum macra est vix solis ossibus haerens Ante aras Divum caesa Juvenca cadit. Et vetus ipsa suo si concidit hostia fato, Exigui in Caelis pondus honoris habet. Sed bene si memini, perit illa, quilibet arte, Quam mage prae reliquis se retinere putat. Navita devictis toties feliciter Euris, Et conculcato puppe furente mari. Praeda fit aequorei tandem semel ille furoris, Haeret in ignotae littore Typhis aquae. Venator vastas qui permeat undique sylvas, Et necat emissa cuspide saevus apros. Unius perit ore ferae, perit ore molossi. Actaeon proprii concidit ore canis. Ensifer Ense ferit; flammis cui in ignibus ars est; Mortuus in medio est saepe viator agro. Sic perijt primis miles modo noster in armis, Cui nihil audaci majus honore fuit. Attamen indomitum quia refraenare dolorem Juste aliud suadens mens animusque nequit. Lugendus merito est aeternis fletibus atque ut Cuncta dolore pio tempora Martis eant. Ibunt, et quoniam vitae est mihi finis ademptus, Tristitia est finem non habitura suum. Sic ego testor opes superum, Clypeataque testor Robora, et Herculeas fulmina bina manus. At vos Illyrica nascens tellure Juventa Flete meum, et vestrum Marte gemente Virum. Discite velle mori Patriae, quae sola Virorum Mors est magnorum. Discite velle mori. Vivere perpetuos ex vobis qui cupit annos Hac opus est illi velle perire nece. Crescite et ad tantae vindictam crescite mortis, Bistonij ut noscant cui nocuere globi. Dixit: et in lacrymas iterum prolapsus amaras Moerores renovans difracto ex Ense mucrone Atratum marmor cavat, et cum plura volenti Deficerent fessae sub tristi pondere dextrae Hoc rubeis sculpit post tot lamenta figuris, In tumulo, et Juvenis nomen notat hisce jacentis: Indomiti Stephanus jacet hic Mavortis Alumnus Justitiae et sacrae Relligionis honor Ille jacet, meliore sui sed parte superstes Est in Fraterno sangvine totus adhuc. Esto sic occisus; vivit virtutibus ille: Uno in Germano Relligione viget. Esse in Justitia sublatum non sinit alter Scipiadae gemini in Marte perire vetant Deliquium passus plura insculpenda reliquit.

Stephanus Losontij Ungarus.

Sublato e vivis tor tragicis agitato casibus Joanne Rege Hungariae regnum rite devolvitur ad Ferdinandum, qui distributis inter suos fideles praefecturis Virum omni exceptione majorem Stephanum Losontium Themesvarij praesidio praefecit: hic forti animo munus oblatum arripiens Beglerbeghum Temesvarium ex Jussu Solimanni obsessum adventantem cum 2500. Hungarici, Hispanici, et Bohemici nominis Equitibus praestolatur. Adest Barbarus, et cum noctu, diuque nec ferro, nec igni, ut praesidio potiretur parceret, nihil tamen ad justum defensibilitatis tempus proficiens ad blanditias animum confert. Et cum jam vix aliquis defensioni locus esset, Opidanos facile, Losontiam vero semper Turcicae perfidiae difidentem aegre admodum ad deditionis conditiones licet fatis inclusis favorabiles consentiente, his demulcet. Arx igitur deditur; cumque ordine oppidani exirent rumpendarum Conditionum Turca quaerit ansam, ac armigerum Losontij nomine Thomoraeum a tergo heri suripit; Quod heros aegerrime ferens excandescit; ac erepta cuidam Turcae sicca in curva Sanczacum Principem conficit, a furentibus demum barbaris Principis mortem indigne ferentibus trucidatur. Joannes Sambucus in obsid: Temes:

Moesta sub immiti flevit Mavortia quercu Virgo (sed hoc tristes primum discernite Musae? Virgone, vel vidua est, aut Orphana, nam patre Caeso Orphana erit; vidua est, Getico si dulcis ab Ense Fata Maritus habet; deciso hoc postea nostris E taxo labris date pocula; laurea namque Non vacat ad saevas consumere nectare mortes) Moesta (inquam) flevit, fusoque per ora Veneno Saepe reluctantem voci fraenare dolorem Conata obruitur lacrymis. Acheronte creatae Cloto, Atropos, Lachesis pigris cum sydera pennis Findunt qua faciunt et iter, vestigia moestus Dat color, et celeres agitata per aera gressus. Anteque Bellonam dirarum haec turba Sororum Adstiterant. Mediam Soror una, secunda sinistram, Tertia nigranti tectam putredine byssum Dextram ambit manibus; nigroque sub astra volatu Unitis portant fatalia signa lacertis, Et sensim in cultis spectacula tristia terris Obscurata prius pullo velamine, portant. Panditur ecce novae tristissima mortis imago Ferali stridente tuba sic Ordine dextro Heroum Latij fluxis per colla capillis Adstabant Manes; praeeunteque Caesare, et ipsis Fulminibus Belli pullos fregere mucrones. Laevo Graja Phalanx, Trojanaque pectora; primus Inter quos Hector patratum Cuspide Achillis Ostentans vulnus, quoque caesus Pellicis astu Deiphobus stygijs aderant de faucibus umbrae, Missile quisque suum rumpentes. AEde theatrum Prominet in media totius quattuor Orbis Aspiciens partes. Fultus Parijs obeliscis Huic inerat tumulus quadrato e marmore. Centum Hic micuere faces. Paries sine murice pullo Tectus erat panno. Mors de victore triumphans Pallida post tumulum costis ridebat apertis. In tumulo magnum Pondus Losontius heros Haerebat junctis in Martia pectora palmis, Et laesa cervice recens, et pectore fracto Sangvineos fundens de forti corpore rivos. Miratur Bellona necem, quoque vulnera, et albam Aspiciens mortem Squammatum Rupit amictum, Ora, oculos, frontem, primaque rubedine claras Insectata genas, auratos pollice crines Vulnerat; et rutilum rutilo de vertice conum Deponens, capiti tantum unam, et denique dextris Ulcera quot vidit signum lethale cupressos Aptavit, pullo tristes et vestijt armos Syrmate, perque duas cum colluctata dolori Est horas, madidis hoc ipsa perorat ocellis. Rumpe dolor lacrymas, et singultantia tandem Ora vacillanti carmine rumpe dolor. Jam semel occidimus, semel est mihi vita peracta, Si dare se fatis est, in amante mori. Perdita res! tantos sic compensare labores Tristia quam propero fata furore sciunt. Barbara mors! alium tibi non suffecit ad umbras Ducere, et invicta tollere falce virum? Aut illum saevis tantum configere telis, Qui mihi non magno cultus amore fuit. Infelix! scelerata! ferox! trux! horrida! nec non Improba! fortunae perniciosa meae! Non verita es tantos praecox truncare labores? Ausa ne et es nostrum sic violare gregem? Non puduit maculasse manus in sangvine? sorti, Et sic lamentis tu miserata meis? Sed sic fata volunt. Utinam licuisset in illa Matrem pro nato me perijsse die! Invideo mihimet vitam; lacrymosaque jam jam Te nobis cupio vivere, meque mori. Invida res amor est: et casu ringitur omni, Sive sit ille bonus; sive sit ille malus. Unus amans puppi freta per spummosa perexit, Alter ei dubias invidet ecce vias. Unus amans medijs se gyrat in hostibus, alter Invidet hoc se non posse rotare modo. Unus amans pariter successibus inclytus aequis. Invidiae alterius flamma perennis erit. Nam timet alter amans, ne prosperiore retentus Sorte suis valeat passibus ire rogus. Sic ego sic plures mecum sensere Sorores, Queis quam dulcis amor tam quoque amarus erat. Dido suo AEnaeae pro pellice bella gerenti Invidit, quidquid sors sibi fausta tulit. Devovit diris Pelagum, quia favit eunti Illion, aequoreum est nec remoratus iter. Et cum Dardanijs nova portaretur ab oris Littera, quae Phrigij diceret acta Ducis. Indoluit, doctus generosas texere frauds AEolides captis quod redijsset equis. Optasset potius contraria nubile, et Euros Illi, qua vecta est Troiica flamma rati. Atque ut qui pontus puppes provexerat ante, Fluctibus has versis pelleret ille retro. Ut sua dives equis Chartago, et milite dives, Dives, et infausta Pygmalionis ope. Hospite quae AEnaea gavisa est, illa Patrono, Principe, et heroo dives amore foret. AEmonis aemonio quid Laodameja marito Dixit, et a charo manibus dependula collo Questa fuit primum sic abeuntis iter: Dura mihi placido residens malacia ponto! Cum non fluctisonis obstrepit aequor aquis? Sic ego cum noster (si forte redire valebit) Lintea vir revehet, supplico stare mare. Protesilae soli cum sis oblite Paterni, Quaeso recorderis Conjugis, atque vale. Vel si nostra tuae praesentia chara carinae est, Fac me ad Dardanium velificare solum. Non erimus tantae nos pondus inutile puppi, Ingenium est menti, dextraque prompta meae. Sique meum dilecte pudet fors te esse Maritum, Nomine rusticitas nec mea digna tuo est. Dicito me servam (titulos et nomina namque Dummodo te videat, non meus ardet amor) Si Uxorem dices, Uxoris munus obibo; Si servam, servae suscipiemus onus. Nam bene suffultis mandata indicere lumbis Novimus, et multis imperitare Viris. Et gestare colum, lanam tractareque novi, Quidquid et ad famulas pertinet, illud agam. Sic ubi profata est, lacrymis ruit obruta densis, Trojam tendentem spectat et ire Virum. Vix tetigit littus vir, vix sua et ancora jacta est, Scribitur Hectorea cum perijsse manu. Invidit conjunx caeso sua fata marito, (O Dij) quam cum illo caesa fuisset ovans. At tua Losonti, quam me modo funera tangant, Et tumulo cuperem quam fore juncta tuo. Ille scit immensum Caeli qui dirigit axem, Et facit ardentes ire per astra sonos. Ille scit, et nostri praecordia laesa furoris, Norunt, ignorans quilibet alter erit. Quid sit amare scio? sed amatum perdere quid sit Jam didici? et solum te moriente scio. Ille mihi Deus est Testis, qui te mihi telo Junxit in aurato, et dixit: amabis eum? Cernere eum posses, duo si contraria in Uno, Starent veloci cum nece vita loco. Cernere eum posses (dolor at quod cernere non sit, Et simul in superos posse migrare datum) Qualiter abjectis se gyrat in aere flammis, Atque super tumbam qualiter ore gemit. Jam nil restat ei, quo corda fidelia jungat? Aut quo conjunctos disgreget ille duos. Mobilibus nimium jamjam lassandus in alis Procidet, et fracto crure jacebit humi. Postea cum vitam cum lumine perdet, amare Sublato hoc puero desinet omnis homo. Quid facis emisso mors o temeraria telo? Qualia Pannonico das modo damna solo? Illum saeva premis, cui tota Potentia Turcum Vis nulla, ast summi campus honoris erat. Illum saeva premis (dolor ah suspiria tandem Comprime, me miseram fac quoque posse loqui) Illum saeva premis (sed adhuc remoratur amantem, Nec sinit orbatam dicere verba dolor) Ad cujus magnum se inclinat Turcia nomen, Atque humilem flectit porta Otomanna pedem. Quem Getici timuere Enses, cui Pannonas inter Quisque dabat primum in Marte furente locum. Pro Patria, et summo pro Principe, mille periclis Quis dabat assvetum vulnera ferre caput. Non ego sic de te mea Lux mea vita putavi, Hoc te nec potui posse perire modo. Squammea cum saevis olim indumenta lacertis, Atque dabas pressis aera corusca comis. Cum manus una feras arctabat acinacis iras, Altera flammanti cum aegide torva fuit In dextra Alcides, in corpore fortis Achilles Ingenio AEolides, ni feriosus eras. Tunc ego laeta tibi felicia fata precabar, Et dixi: Frater sit meus aequus huic. Et fuit ille aequus, sortis sed acerbus iniquae Eventus magnum sustulit orbe Virum. Amphitrioniades muliebri perditur igne; Pelidem Paridis dextera mollis habet. Et Laertiades proprij de cuspide nati Dicitur indigna succubuisse nece. Grandia parva necant, imbellia mollia, fitque Saepe Asini timidi Martius esca Leo. Hic quoque quem tristi clausum modo cernimus urna Non sibi de simili tetrica Mortis habet. Quo tamen obruitur? nunquid promissa Getarum Sunt, ut cum salvo milite salvus eat. Nunquid ab Odrysijs per numina falsa, stygemque Jurata est illi non violanda fides. Est jurata quidem, folioque in scripta caduco, Atque hac exierant conditione foras: Civis ut obsesso salvis cum milite rebus Consignet Getico moenia sola Duci. Attamen ut rapitur folium leve quolibet Euro, Sic fuit a folio Turcica rapta fides. Egreditur vix arce Heros, vix ordine facto Amissa inclusos evehit urbe viros. Cum sua foedifragi subito molimina Traces Astutis faciunt fraude vigere dolis. Velicat Hungaricas quavis de parte Phalanges Nunc hunc, nunc illum Trax retinendo Virum. Indignatus ad hoc magna Losontius ira Bistonios rapto vindicat ense dolos. Tunc furor in facie viridi temerarius arsit, Et solitus rubro cessit ab ore color. Infremuit, secumque diu cunctatus, an hostem Voce, vel ardenti in se citet ille manu? Inflammatus ait: proh perfida, pectora, et ipso Inter quadrupedes deteriora cane! Pacta fides ubi nunc? false jurataque vobis Numina, et in fido temptus ab ore Deus. Foedifragi sic laesa juvent vos Numina, sic sors, Quae fidei oblatae testis iniqua fuit. Losonti aggredere; i nunc; magnos sparge furores, Nec tuus ad tumulum miles inultus eat. Sique tibi in fatis moriendum est, sic morere ergo, Nec getico prorsus prostituare dolo. Parva cohors cui adhuc aliquod vix vivere restat, (Nam reliqui Sciticis fraude, doloque jacent) Ad primaeva redi contempto foedere bella, Perfidam ut eludat dextera nostra necem. Ludere vel si non poterit, se vindicet, atque Cum caeso tandem quilibet hoste cadat. Sic loquitur curvum vicini Bistonis Ensem Intra sanczaci pectus et illia agens. Obriguere Getae, multisque hoc separat unum, Ictibus a laeso corpore mucro caput. Eja igitur deflete Virum, si martia restant Robora, et heroes si meus orbis habet. Flete; per et multos matura pericula fletus Sit vobis magnae mortis habere decus. Stringite et heroos in grandia corda mucrones, Nam dignum est talem morte dolere Virum. Pannonia o magni Virtus, et gloria mundi! I modo non comptis post sua fata comis. I nec inaurato dives modo ducere curru, Nam orba fuit tanto patria nulla Viro. Pannonidae et madidis post haec magna ossa lacertis Pergite lugentes hoc sociale caput. Denique et immites doleant haec funera Traces, Certe a pejori turba premenda manu. At tu proh charum, proh nomen amabile nate Vivito perpetuos semper in Axe dies! His ita prolatus moestos renovare furores Orditur, saevoque comas, et tempora curvo Pollice dillanians, manibus sub nixa duabus Per geminas speculata horas, rapuisse mucronem Et proprio fertur telo, proprioque labore Carmina marmoreo hoc sic inscripsisse sepulchro. Hosce penes cineres quisquis peregrine viator Ducis honoratum pro pietate pedem. Flectere, et ad tumulum lacrymis manantibus adsta, Non pro hoc te poterit flere pudere viro. Nomine non is eget, quem quaevis Turcica Mater Cognovit nati per fera fata sui. Quis fuit ignoras? ex damnis scire valebis, Odrysio fecit quae vir hic ipse solo. Plura volentem animum tum vox, tum dextra reliquit.

FINIS.